چرت زدن: عبارت است از چرت به یک خواب کوتاه، معمولاً در طول روز اطلاق می شود. یک سوم از بزرگسالان آمریکایی چرت می زنند. این میزان بر حسب فرهنگ، شغل، سن و عوامل دیگر می تواند در سایر کشورها متفاوت باشد. بسیاری چرت زدن را راهی موثر برای استراحت و تجدید قوا می دانند، در حالی که برخی دیگر چرت زدن را مفید نمی‌دانند و خواب شبانه آنها را مختل می‌کند. همه چرت‌ها ویژگی های یکسان ندارند و عوامل متعددی بر میزان مفید بودنشان تأثیر می‌گذارند. با شناخت نقش چرت زدن در روند استراحت، می توانید از آن برای حفظ سطح انرژی مناسب در طول روز کمک بگیرید، بدون آنکه ساعت درونی بدن شما را مختل کند.
انواع چرت:
- چرت جبرانی: کم خوابی می تواند باعث شود که روز بعد احساس خستگی کنید. اگر تا دیر وقت بیدار هستید یا یک شب به هر دلیلی نخوابیدید، ممکن است روز بعد یک چرت برای جبران کم خوابی داشته باشید.
- چرت پیشگیرانه: این نوع چرت در واقع، یک آمادگی برای کم خوابی است. برای مثال، کارگران شیفت شب ممکن است برای جلوگیری از خواب آلودگی و هوشیاری در حین کار، قبل و در طول شیفت خود چرت بزنند.
- چرت ارضا کننده: این نوع چرت صرفاً برای لذت بردن است. چرت زدن آرامش بخش است و می تواند خلق و خو و سطح انرژی شما را پس از بیدار شدن بهبود بخشد.
- چرت تکمیلی: کودکان نسبت به بزرگسالان نیاز بیشتری به خواب دارند. این چرت های روزانه اغلب در نوزادان و کودکان نوپا و جهت تکمیل میزان نیاز شبانه روزی به خواب است.
- چرت ضروری: وقتی بیمار هستید، نیاز بیشتری به خواب دارید. در این زمان، چرت روزانه یک اقدام ضروری برای کمک به بهبودی است، زیرا سیستم ایمنی بدن در حال مبارزه با عفونت یا تسریع بهبودی است و این به انرژی اضافی نیاز دارد.
علت:
- افرادی که از آپنه خواب نیز رنج می برند، ریسک سکته در آنها بالا است؛ در آپنه خواب، تنفس افراد هنگام خواب در مدت زمان کوتاه قطع می شود.
- اگر پشت چراغ قرمز، بلافاصله بعد از ناهار و یا هنگام صحبت با سایرین به خواب می روید، خطر را جدی بگیرید و به دنبال درمان بیماری احتمالی خود باشید.
- یکی از دلایل چرت زدن های مکرر روزانه، سکته های خفیفی است که عوارض آن باعث می شود به مغز آسیب وارد شده و منجر به خواب آلودگی روزانه شود.
- نداشتن خواب عمیق هنگام غلبه دم، باعث خواب های کوتاه (چرت زدن) پی در پی در طول روز می گردد و برای فرد ایجاد عادت می کند.
- غلبه دم باعث افزایش حجم مایعات در خون شده در نتیجه ادرار زیاد می شود حال اگر نیمه های شب چند بار برای رفتن به دستشویی بیدار شوید و این اتفاق به طور متوسط هر شب تکرار شود، خواب آلودگی و چرت زدن طی روز امری طبیعی است.
- چرت زدن زیاد در طول روز می تواند اختلال خواب در شب را ایجاد کند و همچنین می تواند با بیماری های سکته مغزی، قلب و عروق و مرگ و میر همراه باشد (کسانی که مرتب چرت می زنند، ۳ تا ۴ برابر بیش از بقیه مستعد این بیماری های خطرناک هستند).
- خروپف کردن: غلبه دم باعث خروپف نیز می شود؛ خروپف کردن به نوعی در کیفیت و عمق خواب انسان اختلال ایجاد می کند که موجب می شود شما در طول شب یک خواب آرام و عمیق را تجربه نکنید و در نتیجه روز بعد خواب آلوده باشید و مدام چرت بزنید.
- دمای اتاق را چک کنید؛ میزان گرما و سرمای اتاق در کیفیت خواب (آرام و عمیق) تأثیرگذار است؛ باید درجه هوای اتاق شما مناسب و متعادل باشد؛ یعنی این که اتاق نه گرم باشد و نه سرد که در هر دو صورت شما ناخودآگاه در نیمه های شب چندین بار از خواب بیدار می شوید و معلوم نیست که چه قدر طول می کشد تا دوباره خواب تان عمیق شود و این مسئله نیز باعث چرت زدن های روزانه می گردد.
- گردش خون در بدن در فصل زمستان و بهار تفاوت عمده ای پیدا می کند؛ در فصل زمستان گردش خون در بدن کمتر و خون رسانی به مغز بیشتر می شود، اما در فصل بهار گردش خون در اندام ها بیشتر می شود و خون کمتری به مغز می رود؛ به این ترتیب به دلیل نرسیدن اکسیژن کافی به مغز فرد احساس خواب آلودگی بیشتری می کند؛ در فصل بهار مویرگ ها گشاد می شوند و خون بیشتری را از خود عبور می دهند؛ از سوی دیگر سوخت و ساز بدن در فصل بهار بیشتر و مصرف اکسیژن توسط اندام ها باعث می شود مغز اکسیژن کمتری دریافت کند؛ اگر بدن فرد نتواند با تغییرات فصلی هماهنگ شود. انرژی اش به سرعت تحلیل می رود و حتی با وجود خواب و استراحت طولانی، کسل می ماند.
تشخیص:
- آزمایش خون.
- انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار.
درمان طب سنتی:
- انجام حجامت عام.
- خوردن عسل شبانگاهی
- مالیدن روغن گرم بر روی ملاج سر.
- وقتی بخواهیم در سر کلاس چرت نزنیم دود اسفند باعث می شود مغز گرم شود و انسان چرت نزند، عطرهای طبیعی هم اینطور است.
- آرامش قبل خواب: نور موبایل و تبلت و احتمالاً محتوایی که پر از تحرک است، آرامش قبل از خواب مغز را از انسان می گیرد؛ بنابراین سعی کنید با موبایل و تبلت به رختخواب نروید.
- دمنوش ترکیب (گل گاوزبان + بهارنارنج + تخم خرفه) به میزان مساوی با کمی عسل نیم ساعت قبل از خواب، کیفیت خواب انسان را افزایش می دهد و از چرت زدن در روز بعد جلوگیری می کند.
- شام سر شب: مصرف شام سرشب و سبک و ترجیحاً گیاهی و زود هضم باعث پیشگیری از غلبه دم شده و خواب عمیق و آرامی را برای شما به ارمغان می آورد که روز بعد، بدون خواب آلودگی و چرت زدن سپری می شود.
- مصرف سبزیجات تازه همراه غذاء: کلم برگ، ریحان، گشنیز، پرپین، کاهو از خانواده سبزی جاتی هستند که بعد از مصرف خواب عمیقی را برای انسان به ارمغان می آورند که توصیه داریم همراه شام خود استفاده کنید.
- مصرف سالاد: خوردن سالاد قبل از وعده های غذایی مخصوصاً اگر از (خیار، گوجه، کلم و کاهو + مقداری نعناع خشک و کمی روغن زیتون و لیموترش) تهیه شده باشد هم از غلبه بلغم جلوگیری می کند و هم کیفیت خواب را زیاد می کند.
- مصرف صبحانه کامل: با خود تصمیم بگیرید که صبح ها بدون خوردن صبحانه از خانه بیرون نروید؛ وقتی شما صبحانه می خورید میزان زیادی انرژی وارد بدن می گردد که از بروز چرت زدن جلوگیری می کند، فقط سعی کنید صبحانه متنوع و از مواد غذایی سالم تهیه شده باشد.
- دوش گرفتن: دوش گرفتن صبح گاهی می تواند خواب آلودگی را از بدن بیرون کند، اما به شرطی که آب حمام خیلی داغ نباشد. (یادتان باشد که در روزهای سرد، فاصله بین دوش گرفتن تا بیرون رفتن از خانه را بیشتر کنید و بهتر است که صبحانه را بعد از دوش گرفتن نوش جان کنید تا مشکلی برای دستگاه گوارش ایجاد نشود و قبل از بیرون رفتن از خانه حتماً سر و بدن را خوب خشک کنید تا دچار سرماخوردگی نشوید).
- تنفس عمیق: حتماً یک فعالیت ورزشی ۳۰ دقیقه ای را در برنامه صبح ها (قبل از صبحانه) قرار دهید؛ تحرک و ورزش صبحگاهی حتی اگر یک پیاده روی ساده باشد، می تواند، بدن شما را فعال و سر حال نگه دارد. ورزش صبحگاهی به دلیل تنفس عمیق، اکسیژن فراوانی را به ریه ها وارد می کند از طرفی پیاده روی های تند و ورزش و فعالیت بدنی را از ساعت های پایانی شب حذف کنید. چون تحرک جسمی، سیستم گردش خون بدن را فعال کرده و به زبان عامیانه، بدن را تحریک و سرحال می کند؛ این سرحالی و سرخوشی باعث می شود که خواب از سر فرد بپرد، بنابراین در ساعت های پایانی شب سعی کنید بدن را در حالت ریلکس قرار بدهید و آرام باشید.
داروها:
- داروی خاصی نیاز نیست.
فعالیت:
- روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
نکته:
- از تمام عوارض مربوط به چرت زدن هنگام غلبه بلغم که بگذریم باید دانست که یک خواب کوتاه و در عین حال عمیق می تواند فواید زیادی برای سلامتی انسان داشته باشد؛ اگر در طول روز از کار خسته می شوید و یا این که می خواهید زمانی را برای خود باشید بهتر است هر از چند گاهی یک چرت کوتاه و با کیفیت داشته باشید.
- افزایش و یا کاهش انرژی، کاملاً توسط سیستم هورمونی بدن کنترل می شود؛ در اواخر بعدازظهر انرژی انسان افت محسوسی پیدا می کند و از طرف دیگر هر چه به عصر نزدیک می شویم تمایل برای خوابیدن افزایش پیدا می کند.
- در واقع یک چرت کوتاه می تواند انرژی و آگاهی انسان را افزایش دهد؛ البته باید دانست که چرت زدن طولانی و مکرر تأثیر منفی دارد و شما را ساعت ها گیج می کند؛ برای جلوگیری از این حالت بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بخوابید تا بقیه روز را پر از انرژی ادامه دهید.
- افزایش بهره وری، از فواید دیگر چرت زدن می باشد؛ چرت زدن بعد از ظهر باعث می شود انسان روز بهتری را سپری کند.
- در این زمینه ناسا تحقیقی روی خلبان های خود انجام داده است؛ گروهی که اجازه چرت زدن پیدا کردند ۳۴ درصد هوشیاری بیشتری در پروازهای بعد از خوابیدن خود داشتند و این در حالی بود که گروهی که نخوابیدند چنین افزایش هوشیاری را نداشتند.
- هنگام چرت زدن هورمون کورتیزول (هورمون استرس) به حالت تعادل درآمده بنابراین آرامش بعد از چرت، امری بدیهی است که بیماری های قلبی عروقی را به شدت کاهش می دهد.