پیکا (تمایل به خوردن خاک یا گل): میل شدید داشتن یا خوردن مواد عجیب که فاقد ارزش غذایی اند. این عارضه معمولاً کودکان سنین 6 الی 1 سال و خانم های باردار را گرفتار می سازد. این اصطلاح در مورد شیرخواران زیر 18 ماه که هر چیزی را در داخل دهان خود می گذارند به کار نمی رود، زیرا در این سن این کار طبیعی محسوب می شود.

علائم:

1. درد شکم (گاهی)
2. خوردن مواد غیر غذایی نظیر نشاسته، خاک رس، یخ، گچ، رنگ، مو، صابون، دکمه، شن، باقی مانده یک سیگار استفاده نشده، خاکستر سیگار، رنگ خشک شده، چسب، مدفوع یا سنگ ریزه.
3. همچنین ممکن است مواد غیر خوراکی دیگری را بخورند که در این لیست فوق بیان نشده باشد اما لزوماً تمام این مواد غیر خوراکی هستند.

علت:

• علت آن غلبه سودای شدید می باشد.
• هیچ دلیل واحدی برای بروز پیکا وجود ندارد و نیاز غریزی برای جبران کمبود مواد معدنی در رژیم غذایی، این مطلب به ویژه در مورد خوردن خاک رس برای کمبود آهن صحت دارد، عوامل روانی خوب شناخته نشده مرتبط با زندگی در مکان نامطلوب، درآمد کم یا محرومیت های روانی.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. فقر
2. کم خونی
3. تغذیه نامطلوب
4. عقب ماندگی ذهنی
5. سابقه خانوادگی پیکا

پیشگیری:

1. موادی را که کودک می خورد از دسترس وی دور کنید.
2. از یک رژیم غذایی متعادل مطلوب برای خود و کودکانتان استفاده کنید.
3. یک محیط مطلوب و دارای تمهیدات حمایتی برای کودکان در منزل طراحی کنید.
4. خانه هایی را که دارای رنگ سرب دار هستند مجدداً رنگ بزنید، از تختخواب های قدیمی با رنگ سرب دار برای کودکان استفاده نکنید.

عواقب مورد انتظار:

• پیکای بارداری معمولاً پس از زایمان برطرف می شود، سایر انواع پیکا با درمان قابل کنترل هستند.

عوارض احتمالی:

• مسمومیت با سرب ناشی از رنگ یا گچ عفونت های روده ای ناشی از انگل های موجود در خاک، کم خونی، سوء تغذیه انسداد روده.

تشخیص:

1. هیچ تستی و آزمایش خاصی برای تشخیص پیکا وجود ندارد. پزشک این وضعیت را بر اساس تاریخچه ارثی و چندین عامل دیگر تشخیص می دهد. فرد باید با پزشک در مورد اقلام غیرغذایی که خورده است صادق باشد. اینکار به پزشک کمک می کند تا مشکل را درست تشخیص دهد. اگر به پزشک نگویید چه می خورید، تشخیص اینکه آیا پیکا دارید یا خیر، ممکن است برای آنها سخت باشد. همین امر در مورد کودکان یا افراد کم توان ذهنی نیز صادق است.
2. پزشک ممکن است خون فرد را آزمایش کند تا ببیند سطح روی یا آهن او پایین است یا خیر. این کار می تواند به پزشک کمک کند تا متوجه شود که آیا کمبود مواد مغذی زمینه ای مانند کمبود آهن دارد یا خیر. کمبود مواد مغذی ممکن است گاهی با پیکا مرتبط باشد.

درمان طب نوین:

• پزشک احتمالاً با درمان هرگونه عارضه ای که از خوردن مواد غیرخوراکی بوجود آمده، شروع می کند. برای مثال، اگر فرد در اثر خوردن تراشه‌های رنگ دچار مسمومیت شدید با سرب شده‌ باشد، پزشک ممکن است درمان کیلاسیون را تجویز کند. در این روش، دارویی به بیمار داده می شود که به سرب متصل می شود. این کار باعث می شود تا سرب از طریق ادرار بیمار دفع شود. این دارو ممکن است به صورت خوراکی مصرف شود، یا پزشک ممکن است داروهای داخل وریدی را برای مسمومیت با سرب تجویز کند، مانند اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA).
• اگر پزشک تشخیص دهد که پیکای فرد ناشی از عدم تعادل مواد مغذی است، ممکن است مکمل‌های ویتامین یا مواد معدنی را برای او تجویز کند. به عنوان مثال، در صورت تشخیص کم خونی فقر آهن، مصرف مکمل های آهن به طور منظم را به فرد توصیه خواهد نمود.
• پزشک همچنین ممکن است یک ارزیابی روانشناختی را برای تعیین اینکه آیا فرد OCD یا مشکل سلامت روان دیگری دارید، تجویز کند. بسته به تشخیص، ممکن است دارو، درمان تراپی یا هر دو را تجویز کند. تا همین اواخر، تحقیقات خاصی بروی داروهایی برای کمک به افراد مبتلا به پیکا انجام نشده بود. یک مطالعه در سال ۲۰۰۰ که در مجله تحلیل رفتار کاربردی منتشر شد، نشان داد که یک مکمل مولتی ویتامین ساده ممکن است در برخی موارد یک درمان موثر باشد. اگر فرد مبتلا به پیکا دارای ناتوانی ذهنی یا بیماری روانی باشد، داروهایی برای مدیریت مشکلات رفتاری نیز ممکن است به کاهش یا از بین بردن تمایل آنها به خوردن مواد غیر مغذی کمک کند.

درمان طب سنتی:

• پس از چهل روز حجامت کنید.
• خوراک دائم تا 120 روز باید 7 انجیر شبانگاه و 7 عدد زیتون صبحگاه باشد.
• پس از مصرف هر وعده غذای روزانه ۳ تا ۵ گرم مصطکی ساییده شده بخورید.
• با مصرف انار، جوشانده زرشک با عسل یا نمک به صورت ممتد درمان می شود.
• روزی یک مثقال تخم کرفس کوبیده شده را در یک لیوان آب بریزید و دو یا سه قاشق عسل را با آن مخلوط و سه بار در روز میل کنید.
• زیره و مصطکی از هر کدام ۱۰ گرم، زنیان ۲۰ گرم، همه را مخلوط کنید و نرم بسایید و هر روز صبح ناشتا یک قاشق چایخوری از آن را کفلمه کنید.
• مقداری زیره سیاه را در سرکه بریزید تا به مدت ۲۴ ساعت بماند، سپس آن را از سرکه خارج کنید و بخشکانید سپس نرم بسایید و هر صبح، ظهر و شب، هربار یک قاشق شربت خوری کفلمه کنید.
• محیط منزل خود و نیز تعامل های خانوادگی را ارزیابی کنید و اگر احساس کردید که آنها آن طور که باید باشند نیستند، درصدد راه هایی برای ایجاد محیط سالمتر برآیید، در صورت لزوم با متخصص مشورت کنید.
• بلوط، هلیله سیاه، پوست هلیله زرد، آمله مقشر و انیسون از هر کدام ۲۰ گرم را با هم مخلوط کرده و نرم بسایید، بعد با ۵۰۰ گرم عسل مخلوط کنید و هر روز صبح یک قاشق شربت خوری از آن را میل فرمایید.
• پوست هلیله زرد، پوست هلیله کابلی و آمله مقشر از هر کدام ۱۰ گرم را مخلوط کرده و نرم بسایید بعد آن را با یک فنجان عسل مخلوط کنید و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه ۱ قاشق چایخوری از آن را به کودک بخورانید. میل به خوردن گل را کاهش می دهد. اگر ادامه دهید گل خوردن را ترک خواهد کرد.
• قاقله صغار، قاقله کبار، کبابه چینی و بسباسه از هر کدام ۱۰ گرم را با هم مخلوط کنید و نرم بسایید و بعد آن را با ۵۰۰ گرم خاکه قند یا قند ساییده، شده مخلوط کرده، هر صبح، ظهر و شب یک قاشق شربت خوری از آن را کفلمه کنید.
• زنجبیل، میخک، هل قراب، عود هندی، جوز هندی و خلال نارنج از هر کدام ۵ گرم، مصطکی رومی ۱۰ گرم، زعفران ۲ گرم و قند ۲۵۰ گرم، همه را نرم بسایید و صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را کفلمه کنید.
• زنان بارداری که مبتلا به ورم یا فشارخون نباشند می توانند بعد از هر وعده غذای روزانه چند عدد بادام شور یا پسته شور میل کنند و نیز مقداری نشاسته را بو بدهند و هرگاه میل به خوردن گل پیدا کردند به جای آن مقداری از آن نشاسته ها را میل کنند.
• برای درمان آن اول باید با تمرین، این عادت ناپسند را ترک کنید و نیز ۱۰ گرم نمک و ۲۰ گرم تخم شوید و ۲۰ گرم تخم ترب را مخلوط و نرم بسایید، بعد آن را با ۵۰۰ گرم عسل مخلوط کنید و هر روز صبح یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید.
• آمله مقشر، پوست هلیله زرد، سعد کوفی و زیره سیاه از هر کدام ۱۰ گرم، انیسون و نعناع خشک از هر کدام ۲۰ گرم، همه را نرم بکوبید و بعد آن را با ۵۰۰ گرم نبات ساییده شده، مخلوط کنید. صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری کفلمه کنید.

داروها:

• برای این اختلال معمولاً دارویی نیاز نیست

فعالیت:

• محدودیتی وجود ندارد.

رژیم غذایی:

• یک رژیم غذایی متعادل مطلوب برای خود برنامه ریزی کنید، مکمل های ویتامین ها و مواد معدنی ممکن است لازم گردد، اگر شما برای طرح ریزی وعده های غذایی نیاز به کمک دارید، با مراکز خدمات در منزل، متخصص تغذیه یا یک پرستار خانواده مشورت نمایید.

نکته:

• تمایل به خوردن گل، گچ و مهر نماز و … که در کودکان و بیشتر در بانوان باردار مشاهده می شود، باید هرچه سریع تر درمان شود، زیرا به کم خونی و به دنبال آن به بیماری های جبران ناپذیری دچار خواهند شد.