پوسته و شوره سر: عبارت است از شوره سر یا سبوره به پوست مرده سر که مرتب ریزش می کند، گفته می شود که همراه با خارش و گاهی اوقات همراه با قرمزی و دلمه می باشد؛ این پوسته ها سفید رنگ بوده و لابه لای موها و گاهی روی شانه ها نیز دیده می شود.

علائم:

1. شوره سر خشک: در این حالت پوسته ها به سر چسبیده و به صورت پوسته های نازک با ظاهر خاکستری روی سر شانه ها و اطراف گردن دیده می شوند و ظاهر بسیار بد و زننده ای به وجود می آورند در این نوع شوره سر خارش هم وجود دارد.
2. شوره سر چرب: در این عارضه پوسته ها بزرگتر، چرب و لذا به هم چسبیده بوده و نمی ریزند بلکه یک حالت متراکم و چرب در پوست سر به وجود می آورند که بیمار را بسیار ناراحت می کند اغلب اوقات خارش هم وجود دارد).

علت:

• تغییرات هورمونی
• هوای سرد و خشک
• استرس یا فشار روحی
• بیماری های مزمن زمینه ای
• کم شدن آب بدن و شانه زدن موها به میزان کم.
• برخی از داروها، از جمله پسورالن، اینترفرون و لیتیوم
• مواد شوینده، حلال، مواد شیمیایی و صابون های قلیایی شدید
• گاهی بیماری اگزما، پسوریازیس یا عفونت قارچی نیز می توانند از علت های شوره سر به شمار آیند.
• زمانی که حرارت زیر پوست بالا می رود چربی ها را ذوب می کند و بیرون می دهد و پوسته پوسته شدن و شوره سر به وجود می آید.
• عدم شست و شوی کافی سر بعد از شامپو زدن و یا باقی ماندن بقایای صابون در پوست سر آسیب به پوست سر، ناشی از (زیاد سشوار زدن، فر بیش از حد، بابلیس، استفاده زیاد از رنگ مو و مش زدن).
• علت دقیق بروز شوره سر هنوز شناخته نشده است، اما پزشکان تاکنون دلایل مختلفی را برای آن بیان کرده‌اند. برخی از پزشکان بروز این وضعیت را به مشکلات هورمونی نسبت می‌دهند، اما علاوه بر این مشکلات عوامل دیگری نیز می‌تواند باعث بروز شوره در موهای سر شود.
• پوست سر به طور طبیعی در اثر لایه لایه شدن طبقه شاخی، لایه های شاخی قدیمی را از دست داده و لایه های جدید جایگزین می گردند؛ در حالت عادی این سلول ها ظرف ۳۰ الی ۲۰ روز مراحل رشد خود را طی کرده و از سطح پوست به صورت سلول های مرده به بیرون ریخته می شوند؛ این رویه هنگام غلبه صفرا به شکل غیر عادی تسریع می گردد به نحوی که تعداد سلول های مرده، افزایش یافته و همراه با چربی و ترشحات دیگر پوست تشکیل «شوره سر» را می دهند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. سن
2. ژنتیک
3. بیماری های کبدی
4. استرس و اضطراب
5. استفاده از فرآورده های کارخانه ای

تشخیص:

1. آزمایش خون
2. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار

درمان طب نوین:

• شانه زدن مرتب موها: با این کار سلول‌های مرده پوستی را از بین می‌برید و موهای سالم‌تری خواهید داشت. تنها باید توجه کنید که از شانه‌های مناسب استفاده کنید و موها را با ضربه‌های محکم شانه نزنید.
• کنترل استرس: یکی از عوامل موثر در بروز مشکلات پوست و مو استرس است. البته هنوز رابطه مستقیم استرس و شوره سر اثبات نشده است، اما برخی تحقیقات نشان داده است که کنترل استرس می‌تواند به بهبود شوره سر کمک کند.
• شستشوی منظم موها: تعداد دفعاتی که باید موهای خود را شست ‌و شو کنید بسته به نوع موهای شما متفاوت است. اما حتماً این کار را به ‌صورت منظم و به‌ خصوص پس از قرار گرفتن در معرض آلودگی‌های مختلف انجام دهید. ضمن اینکه در زمان شست‌ و شو پوست سر را نیز به ‌خوبی ماساژ داده و تمیز کنید تا از تجمع آلودگی‌ها در آن جلوگیری شود.
• در برخی موارد ممکن است با اصلاح سبک زندگی یا برخی درمان‌های خانگی بدون نیاز به استفاده از شامپوهای مخصوص یا داروها، شوره سر را درمان کرد. اما در برخی موارد نیز بدون استفاده از دارو یا شامپوهای مخصوص درمان امکان‌پذیر نیست. زمانی که شما برای درمان شوره سر به پزشک مراجعه می‌کنید، او با بررسی عوامل مختلف نظیر سن، شرایط زمینه‌ای، علت ایجاد و شدت شوره سر بهترین راهکار را به شما پیشنهاد می‌دهد.
• اجتناب از محصولات حاوی مواد شیمیایی و ناسازگار با موها: حتماً برای انتخاب شامپوهای ضد شوره با پزشک متخصص مشورت کنید. چراکه این شامپوها ترکیبات مختلفی دارند که ممکن است برای حل مشکل شما مفید نباشند. همچنین شامپوها و دیگر محصولات مراقبتی متناسب با موهای خود را بشناسید تا پوست سر شما در اثر استفاده از شامپوهای حاوی مواد شیمیایی یا نامناسب دچار آسیب نشود. علاوه بر آن رنگ کردن مداوم موها می‌تواند باعث تحریک پوست شده و شوره سر را ایجاد کند.
• استفاده از شامپوهای ضد شوره: اگر شوره سر شما خفیف است یا بدون علت خاصی ایجاد شده، می‌توانید از شامپوهای ضد شوره حاوی کلیمبا یا سلنیوم سولفاید برای کنترل پوسته ‌پوسته شدن و خارش استفاده کنید. پیش از استفاده از شامپوها تا حد امکان پوسته‌های ایجاد شده را از بین ببرید تا اثرات شامپو بیشتر و موثرتر باشند. برای این کار می‌توانید موها را به‌آرامی شانه یا برس بکشید و توجه کنید که نباید موها را محکم یا ضربه‌ای شانه بزنید، چراکه این کار باعث تحریک بیشتر شوره‌ها می‌شود. شامپوهای ضد شوره از مواد مختلفی ساخته می‌شوند که به روش‌های مختلفی می‌توانند تولید شوره‌های سر را کنترل کنند. به‌عنوان ‌مثال شامپوهای حاوی سلنیوم سولفاید با کاهش تولید روغن‌های طبیعی غدد پوستی به کاهش سلول‌ها کمک می‌کنند. شامپوهای حاوی پیریتیون نیز سرعت رشد مخمرها را کاهش می‌دهند. در برخی شامپوها از قطران زغال‌سنگ استفاده می‌شود. این ماده یک ماده ضد قارچ طبیعی است که می‌تواند تولید سلول‌های پوستی اضافه را کاهش دهد. استفاده از این مواد در شامپوهای ضد شوره ممکن است در درازمدت باعث ایجاد برخی مشکلات شود. به‌عنوان‌مثال شامپوهای حاوی قطران زغال‌سنگ موهای رنگ‌شده را لکه‌دار می‌کنند. همچنین ممکن است حساسیت موها نسبت به اشعه خورشید بیشتر شود. بنابراین شما باید با مشورت پزشک از شامپوی مناسب استفاده کنید و هر چند وقت یک‌بار برای بررسی نتایج و در صورت لزوم تعویض شامپو به پزشک مراجعه کنید. در مواردی که اگزمای سبورئیک باعث ایجاد شوره سر شده، درمان طولانی‌تری لازم است. در این موارد پزشک معمولاً متناسب با وضعیت بیمار از شامپوهای حاوی سورفاکتانت استفاده می‌کند. این شامپوها را می‌توان برای شوره چرب، شوره خشک، کف سر چرب با ساقه خشک یا کف سر چرب با ساقه چرب تجویز کرد. بسته به تشخیص پزشک ممکن است از این شامپوها در دوره‌های منقطع استفاده‌شده و پس‌ازآن یک شامپوی سبک روزانه برای بیمار تجویز شود.

درمان طب سنتی:

• پاکسازی کبد.
• ضماد برگ زیتون به سر.
• شستن سر با لعاب گل خطمی.
• شستشوی سر با سدر و ماست داخل حمام.
• سر را با صابون شامی و یا صابون پی بشورید.
• سر را با مخلوط آب کلم و آب چغندر خام بشویید.
• به مدت دو ماه روزی یک عدد ویتامین B1 بخورید.
• برای شوره سر سرد، مالیدن روغن کنجد درمانگر است.
• گه گاه با آب شنبلیله تازه یا آب ترب سر را ماساژ دهید.
• روزی یک تا دو لیوان شربت آبلیمو و چهارتخم میل کنید.
• در حمام با آب جوشانده شاه تره و گل ختمی سر را بشویید.
• لعاب اسپرزه را با کمی سرکه مخلوط کرده، گه گاهی بر سر بمالید.
• لعاب اسپرزه را با کمی سرکه مخلوط کرده، گه گاهی بر سر بمالید.
• شستشو با جوشانده برگ چغندر، شوره و چربی سر را از بین می برد.
• خوردن سرکنگبین گرم، شب ها قبل از خواب یک لیوان میل کنید. (120 روز)
• آب جوشاندهی گل گندم را با آب برگ چغندر خام مخلوط کنید و بر سر بمالید.
• پوست سر را با لعاب (ختمی + اسفرزه) نیم ساعت قبل از استحمام انجام دهید.
• در حمام سر را با آب چغندر خام يا آب جوشانده سبوس برنج یا آب کندر، بشویید.
• دو عدد برگ کرچک را در یک لیتر آب بجوشانید تا نصف شود و سر را با آن بشویید.
• اسپرزه را در سرکه بجوشانید و اسپرزه ها را چند ساعت قبل از حمام بر سر ضماد کنید.
• شستشوی خوب سر طوری که پوسته های مردهی روی سر کاملا از روی سر پاک شوند.
• خوردن دم نوش ترکیب (شاهتره + برگ کاستی + خاکشیر) با کمی عسل روزانه چند لیوان.
• در حمام آب جوشانده نخود را با سرکه مخلوط کنید و سر را بشویید. پس از مدتی صبرکردن دوش بگیرید.
• روغن شنبلیله، سرکه و سفیده تخم مرغ را خوب مخلوط کرده و بر سر بمالید و پس از چند ساعت به حمام بروید.
• گل ختمي را به مدت 2 هفته در آفتاب در سرکه خيسانده و روزي چند بار به سر ماليده شود.
• برای شوره سر گرم، شستن سر با سرکه(نصف استکان) و شامپو بچه ۳۰۰cc سرکه و ماندن آن یک ربع توصیه می شود.
• مقداری آب پیاز را بگیرید و با مقداری روغن نارگیل مخلوط کنید و با مقداری آب مخلوط کنید و به ریشه مو اسپری کنید.
• انجام حداقل ورزش روزانه با بهبود عملکرد کبد و خون رسانی به پوست سر در بهبود شوره نقش مؤثری خواهد داشت.
• گیاه دم اسب + حنا + سدر + ماست را به یک نسبت ترکیب کنید و به مدت یک ساعت روی سر قرار دهید سپس حمام کنید.
• نیم ساعت قبل از حمام مقداری آلوئه ورا به موهای خود بمالید؛ خاصیت خنک کنندگی آلوئه ورا، شوره و خارش پوست سر را از بین می برد.
• شاه تره و گل ریواس را بسایید بعد با کمی جوش شیرین داخل مقداری سدر کنید و با آن سر را بشویید و مدتی تحمل نموده سپس دوش بگیرید.
• گل ارمنی، گلپر، گل همیشه بهار، ریشه کبر، میوه کبر و اشنان را مخلوط کنید و بجوشانید و با آب آن سر را بشویید و مدتی صبر کنید بعد دوش بگیرید.
• ضمناً به عنوان مالیدنی ها از روغن بادام تلخ یا روغن کرچک یا موز کال له شده مخلوط با سرکه یا آب جوشانده اکلیل کوهی می توانید استفاده کنید.
• هنگامی که به حمام می روید ابتدا بدن را بشویید و در پایان به سراغ سر رفته و آن را ۳ الی ۲ بار با شامپوی معمولی، با انگشتان دست خوب شستشو دهید.
• در حمام پس از شستن سر مقداری آرد باقلا را با آب بجوشانید و با سبوس برنج و لعاب اسپرزه مخلوط کرده بر سر بمالید و مدتی صبر کنید بعد دوش بگیرید.
• پوست سر رو با عصاره حنا ماساژ بدید، بلافاصله شوره از بین می رود، روش دیگر عصاره نعناع، این روش بهترین و کم هزینه ترین ترفند درمان شوره سر است.
• خضاب ترکیب (۱۵ پیمانه سدر + ۳ پیمانه ختمی + ۱ پیمانه حنا بدون رنگ) یک ساعت قبل از حمام (این ضماد برای افرادی که زود عصبانی می شوند نیز مفید است).
• خضاب مخلوط (۵ پیمانه برگ مورد + ۲ پیمانه شاهتره + ۱ پیمانه لیموعمانی زرد) نیم ساعت قبل از دوش گرفتن این ضماد برای افرادی که طبیعت خیلی گرمی دارند مفید است.
• 2 قاشق غذاخوری جوش شیرین + آب یک عدد لیمو تازه، مواد را با هم مخلوط کرده و به مدت30 دقیقه روی مو بگذارید و با آب ولرم بشوئید. هفته ای یک بار انجام دهید (عالیه).
• مقداري پوست انار را با روغن مورد مخلوط کنيد و ريشه هاي مو را کاملاً با آن ماساژ دهيد. ۲ ساعت بعد با شامپوي ملايم بشوييد، اینگونه به راحتی ریزش و شوره مویتان متوقف می‌شود.
• گل ختمی و گل بنفشه را با هم بسیار نرم بسایید و به اندازه نصف آن، آرد نخود خام به آن اضافه کنید، همه را با سرکه مخلوط کنید و چند ساعت قبل از حمام بر سر بمالید، بعد به حمام بروید.
• تفاله سرکه و تفاله غوره را با آب لیمو ترش مخلوط کنید و بر سر بمالید و پس از چهار ساعت در حمام بشویید و بعد نیز سر را با قرقروت حل شده بشویید. کمی صبر کنید و سپس دوش بگیرید.
• گل پنیرک، تخم ترشک، رب سوس و بوره را بجوشانید و آب آن را با آب چغندر خام مخلوط نموده و در حمام پس از شستن سر مخلوط را بر سر مالش دهید. پس از مدتی صبر کردن دوش بگیرید.
• ماساژ سر با سرکه یا آبغوره ۲۰ دقیقه قبل از استحمام (اسیدهای طبیعی این مواد، سلول های مرده را به راحتی از سر جدا می کند). (سرکه یا آبغوره را با آب به میزان مساوی مخلوط کرده و استفاده نمایید).
• اگر سر، مبتلا به شوره و پوسته های ریز کهنه و مزمن باشد بایستی اول بدن را از املاح و اشیاء پاک کرد، پس از تنقیه و پاک کردن بدن از اضافات، موها را کوتاه کرده که هرچه بیشتر کوتاه کنید بهتر است.
• سعی کنید مصرف غذاهای خام و گیاهی را نسبت به غذاهای پخته و حیوانی، افزایش دهید؛ افزایش سهم مصرف غذاهای گیاهی، به ویژه غذاهای خام گیاهی، تأثیر بسیار عالی در افزایش کارکرد کبد خواهد داشت.
• پوست بید، پوست پرتقال و پوست انار را نیم کوب کرده و بجوشانید بعد روغن کرچک را با نصف آب صاف کرده آن مخلوط نموده و مجدداً بجوشانید تا آب آن تمام شود و روغن بماند و آن روغن را هر روز بر سر بمالید.
• کندش، تخم ترب، پرسیاوشان و پیاز عنصل را بسیار نرم بکوبید و با مقداری روغن زیتون یا روغن کنجد مخلوط کرده و چند ساعت قبل از حمام بر سر بمالید و بعد به حمام رفته و با آب جوشانده گل زوفا سر را بشویید.
• برس زدن مرتب موها در درمان شوره سر اهمیت زیادی دارد زیرا سبب می شود که جریان خون سریع تر شده و سلول ها به خوبی تعذیه شوند؛ هم چنین می توانید برای افزایش گردش خون، پوست سر با نوک انگشتان خود ماسار دهید.
• حجامت در بیمارانی که خارش و التهاب سر شدید دارند توصیه می شود؛ تقریباً تمام مبتلایان به شوره سر از انجام حجامت سود خواهند برد؛ بهترین حجامت برای درمان شوره سر حجامت عام است که بهتر است تا سه دوره به صورت ماهیانه تکرار شود.
• اگر پوست سر خارش زیادی داشت، هرگز آن را با ناخن نخارانید چرا که این کار ممکن است ایجاد عفونت کند؛ شما می توانید با ریختن کمی سرکه محلی روی سر و ماساژ، این خارش را برطرف نمایید و بعد از نیم ساعت یک دوش آب ولرم بگیرید.
• پرسیاوشان، کف دریا و قسط تلخ از هر کدام ۵ گرم. ابهل، افسنطین و درمنه ترکی از هر کدام ۱۰ گرم. همه را مخلوط نموده و بسیار نرم بسایید. بعد در مقداری روغن کنجد مخلوط نموده و چند ساعت قبل از حمام بر سر بمالید بعد به حمام رفته و سر را بشویید.
• افرادی سوداوی مزاج برای شوره سر از سرکه استفاده نکنند، مگر اینکه حرارت بالایی در سر داشته باشند، برای درمان افراد سوداوی مزاج، مالیدن روغن بادام شیرین پس از شستن سر، اصلاح تغذیه‌ی متناسب با مزاج، چکاندن ۲ قطره روغن بادام شیرین داخل بینی (هرشب).
• برگ گزنه و برگ گلپر از هر کدام ۳۰ گرم را در نیم لیتر الکل نود درجه بریزید و درب آن را محکم ببندید و به مدت پانزده روز در آفتاب بگذارید و بعد صاف کرده و هر بار یک قاشق سوپ خوری از آن را در یک لیوان آب مخلوط کنید و هر صبح وشب بر سر بمالید و ماساژ دهید.
• به اندازه کافی از مواد غذایی حاوی ویتامین های گروه B در رژیم غذایی خود استفاده کنید؛ این ویتامین ها از بروز شوره سر جلوگیری می کنند (غلات سبوس دار، میوه جات خصوصاً با پوست، سبزیجات تازه على الخصوص سبزی جات با طبع خنک، حبوبات مخصوصاً ماش و عدس).
• بذر شنبلیله 100 گرم + مصطکی 100 گرم + 2 لیتر سرکه سیب خانگی، مواد را به صورت جداگانه آسیاب کرده سپس با سرکه حرارت دهید تا به یک چهارم برسد، بعد از خنک شدن در ظرف ریخته و هفته ای 3 بار به موهای خود اسپری کنید و اجازه دهید به مدت 1 ساعت روی مو بماند سپس سر خود را بشویید.
• مصرف غذاهای گرمی بخش مانند: (سیر، غذاهای پرادویه و شور، غذاهای سرخ شده، مغزی جات و آجیل های بو داده، انواع شیرینی های بازاری، چیپس، پفک، شکلات، غذاهای ساندویچی و فست فودها، پیاز و …) را کاهش دهید؛ چون زیاده روی در مصرف این نوع مواد غذایی احتلالات کبدی را ایجاد می کنند.
• اگر یبوست دارید آن را درمان کنید؛ درمان یبوست گاهی به تنهایی برای درمان شوره سر کفایت می کند؛ در این بین مصرف خاکشیر با توجه به اثر بسیار خوبی که در فعال سازی کید دارد مطلوب است؛ به این ترتیب که روزی ۲ الی ۱ بار و هر بار یک قاشق مرباخوری خاکشیر را در یک استکان آب جوش به آرامی جوشانده و میل نمایید.
• به طور کلی از مصرف انواع صابون و شامپو پرهیز کرده و به جای آن گل ریواس، گل ختمی، گل بابونه شیرازی، پوست لیموترش خشک شده، مورد و کتیرا از هر کدام ۵۰ گرم را با هم مخلوط کنید و نرم بسایید، سپس آنها را با یک کیلو سدر مخلوط کنید و هر بار در حمام مقداری از آن را با آب گرم خمیر کرده و سر را بشویید. پس از شستن مدتی صبر کنید و دوش بگیرید.
• به عنوان داروهای مالیدنی بر پوست سر شنبلیله خشک، خردل و نخود را نرم بسایید بعد با بوره مخلوط و با سرکه ترکیب نموده و در حمام بر سر مالش دهید و مدتی صبر کنید سپس دوش بگیرید. بعد از خارج شدن از حمام مقداری گل ختمی و گل بنفشه را بجوشانید و آب صاف کرده آن را با روغن بادام مخلوط کرده (آب جوشانده باید ۲ برابر روغن باشد) و روی آتش ملایم جوشانده تا آب آن تمام شود و روغن بماند سپس مقداری کتیرای کوبیده شده را در آن حل کنید و بر سر بمالید.

داروها:

• زینک اکساید
• پریتیون زینک
• سلنیوم سولفاید
• اسید سالیسیلیک

فعالیت:

• هیچ محدودیتی وجود ندارد، سعی کنید روزانه نیم ساعت فعالیت بدنی داشته باشید.

رژیم غذایی:

• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک عدس و اسفناج، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، خوراک قارچ و سیب زمینی، خوراک قارچ طعم دار، خوراک گل کلم، خوراک مخلوط، آش گوجه فرنگی ۱، آش شولی ۱، آش شولی ۲، عدس پلو ساده، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، سوپ قارچ ۱، سوپ کلم قمری، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سس معطر، سمنو با گندم و جو.
• خوردنی های مضر: بورانی بادمجان و ماست سویا، خوراک لوبیا سفید ساده، لوبیا با سویا، خوراک بامیه و لوبیا چشم بلبلی، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با سویا، خوراک لوبیا قرمز، خوراک مطبل، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش شله قلمکار، آش جو با حبوبات ۲، آش کلم بروکلی ۲، آش حبوبات ۱، خورش فسنجان با سویا، خورش قورمه سبزی با سویا، خورش کرفس ۱، خورش کرفس ۲، خورش به، خورش قیمه بادمجان، خورش لوبیا سبز، خورش هویج و به، سوپ شلغم، کتلت سویا با گندم جوانه زده، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، شیر سویا، پنیر سویا، کشک سویا، سس مایونز گیاهی، سس زیتون، سس جعفری.

نکته:

• اگر حرارت زیر پوست زیادتر شود پیاز مو هم می سوزد و موها می ریزد.
• بعضی دانه ها و گیاهان در مجاورت آب، مواد ژله مانند(لعاب) تولید می کنند که گلی حتمی و دانه ی اسفرزه از این دسته هستند. وقتی آب گرم روی آن ها بریزید بعد از مدتی مابع غلیظ و ژله مانندی تولید می شود. سپس با پارچه ای این لغاب را از گل یا دانه جدا کنید و العاب را به سرتان بمالید.
• شوره سر همراه با التهاب پوست و غدد ترشح کننده چربی، که بسیار شایع است بعد از سن بلوغ شروع می شود و در سنین بالاتر نسبتاً بهبود می یابد ولی امکان عود آن خیلی زیاد است. در این بيماری ممکن است خارش وجود داشته باشد ولی به عنوان یک عارضه غیر ثابت به حساب می آید. پوست ممکن است چرب و و پوسته ها خشک و سفت باشد. و یا همراه با شوره های چرب متمایل به رنگ زرد باشند. این اجرام در حقیقت سلول های جدا شده از طبقه شاخی رو پوست می باشند که در اثر ترشح سروزیته یا خونابه، مرطوب و متمایل به رنگ زرد شده اند. البته این ضایعات بیشتر در پوست سر و یا در قسمت هایی از بدن ایجاد می شوند که دارای تعداد زیادی مو و غدد ترشح کننده چربی با فعالیت زیاد هستند. شوره سر یا شوره بدن همراه با التهاب بوست و غدد ترشح کننده چربی، به علت یک بیماری از گروه اگزما می باشد. این نوع شوره با رنگ متمایل به زرد، همراه با التهاب پوست و غدد ترشح کننده چربی، به خصوص در مردان بالغ یافت می شود. شوره سر می تواند پوست سر یا پوست سایر نواحی مودار بدن را که دارای تعداد زیادی غده ترشح کننده چربی هستند، مبتلا سازد. تغییرات هورمونی در دوره بلوغ موجب تحریک غده های ترشح کننده چربی پوست و باعث بزرگ شدن و ترشح بیش از حد آنها می شود. این وضعیت به پیدایش یک دوره موقت شوره سر می گردد. در بعضی افراد غده های ترشح کننده چربی پس از پایان سنین اولیه بلوغ نیز همچنان به فعالیت بیش از از حد خود ادامه می دهند و در نتیجه پوست سر به طور دایمی با شوره یا پوسته های خاکستری زرد پوشیده می شود. این بیماری براساس استعداد ژنتیکی یا ارثی و دخالت عوامل درونی و بیرونی از قبیل هـورمون ها، عفونت ها و آشفتگی های عصبی و … پدید می آید و دارای دوره های کاهش یا خاموشی و دوره های عود یا بازگشت است.
• همان طور که گفته شد وقوع این عارضه به موازات افزایش فعالیت غدد ترشح کننده چربی بعد از بلوغ می باشد. به عبارت دیگر این عارضه که شیوع خیلی زیادی دارد، بعد از سن بلوغ شروع شده و در سنین بالاتر کاهش می یابد و پس از بهبودی نیز امکان عود آن وجود دارد. همان طوری که ذکر گردیده است پوست سر بیشتر از پوست سایر قسمت های بدن به آن مبتلا می شود. این نوع شوره یا پوسته ها اگر فقط در سر وجود داشته باشد ممکن است با شوره ساده پوست سر اشتباه شود. در حقیقت شوره ساده پوست سر در اثر پوسته ریزی های بیش از حد حادث می شود، و در آن نشانه های التهابی به طور مشخص به صورت قرمزی پوست وجود ندارد. اما برعکس در درماتیت سبوروئیک یا التهاب پوست و غدد چربی ممکن است تنها نشانی بیماری که همراه با شوره و پوسته ریزی یافت می شود، علایم التهابی و قرمزی پوست باشد.
• آن مناطقی از بدن که گرفتار التهاب پوست و غدد چربی می شوند، درای مو و غدد ترشح کننده چربی به تعداد زیاد هستند. از جمله این نواحی و در درجه اول پوست سر است. ابروها، پلک های چشم، بینی، گونه ها، چانه و پیشانی در درجه دوم در معرض ابتلای این بیماری قرار دارند. ضایعات صورت در مردان شیوع بیشتری داشته و ممکن است بسیار پایدار باشد. همچنین گاهی اوقات ممکن است جناغ سینه، نواحی چین های زیر بغل، کشاله ران و چین زیر پستان به این عارضه مبتلا گردند. یادآور می شوم که ضایعات پوست در این بیماری به رنگ قرمز کم رنگ تا قهوه ای با حاشیه های محو و نامشخص همراه با شوره یا پوسته های خاکستری متمایل به زرد ظاهر می گردد. در التهاب پوست و غدد چربی (درماتیت سبوروئیک) ممکن است التهاب مجرای گوش خارجی به صورت مزمن نیز ایجاد شود.
• بیماری هایی که باعث شوره سر می شوند: تشخيص نوع شوره های پوست و همچنین تشخیص و تفکیک نوع بیماری ها و اختلالاتی که باعث پوسته ریزی یا شوره سر می شوند همیشه به سادگی امکان پذیر نیست. پوست سر ممکن است به طور دایم از پوسته های خشک و سفید، پوشیده گردد که علت واقعی آن احتمالاً درماتیت سبوروئیک یعنی التهاب پوست و غدد چربی باشد. در این حالت تشخیص و تفکیک آن از بیماری دیگری به نام پسوریازیس ممکن است دشوار بوده و با یک دیگر اشتباه شوند. اگرچه پسوریازیس سر، دارای لکه های پوستی مشخص و ضایعات برجسته و قابل لمس می باشند، ولی با این وجود بهتر است که تشخیص هر نوع شوره سر را که به درمان های معمولی و مخصوص به خود پاسخ نداده و بهبودی نمی یابند، مورد تجدید نظر قرار دهیم. در هر حال بیماری های گوناگون و اختلالات مختلفی باعث شوره سر یا پوسته ریزی می شوند که ممکن است نشانی های ظاهری آنها خیلی شبیه یک دیگر باشند. شوره های پوست یا پوسته ریزی هایی که علت آن ها متفاوت بوده ولی ممکن است ظاهرا با یک دیگر اشتباه شوند عبارتند از: پوسته ریزی در اثر آلرژی یا حساسیت تماسی، پوسته ریزی در اثر پسوریازیس، پوسته ریزی در اثر عوامل قارچی و مخمرها، پوسته ریزی در اثر التهاب پوست و غدد چربی. پیتیریازیس سر سر شامل پوسته ریزی بیش از حد و قرمزی پوست سر بوده و غالباً همراه با درجات خفیفی از درماتیت سبورونیک می باشد. در این حالت شوره سر و التهاب پوست را می توان با استفاده منظم از ترکیبات اسید سالسیلیک ضعیف نظیر کرم مایع با ۲٪ تا ۱۰٪ اسید سالسیلیک و به مدت ۶ تا ۸ ساعت قبل از شستشو با شامپو، کنترل نمود. در تشخیص درماتیت سبوروئیک به خصوص هنگامی که مصرف مواد ضد سبوره با شکست مواجه می شوند، زمانی که موها ریزش دارند باید تجدید نظر کرد و توجه را معطوف به سایر بیماری ها و اختلالات کرد. در تولید شوره همراه با التهاب پوست و غده های ترشح کننده چربی احتمالاً ممکن است بعضی از قارچ ها و مخمرها نیز شرکت داشته باشند و به همین جهت استفاده از کرم کتوکونازول می تواند در بهبودی بیمار مؤثر باشد. شوره ساده سر در اثر افزایش سرعت رشد و شاخی شدن سلول های پوست حادث می شود. در این عارضه پوست فاقد التهاب بوده و یا اینکه التهاب، خیلی مختصر می باشد. در مواردی که ضایعات فقط در پوست سر وجود دارند پسوریازیس ممکن است با درماتیت سبوروئیک، اشتباه شود. با این وجود ضایعات در پسوریازیس به آسانی قابل لمس بوده و پوسته ها به رنگ نقره ای، زبر و درشت هستند در حالی که در درماتیت سبوروئیک ضایعات در پوست گسترده تر، غیر قابل لمس و پوسته ها کوچک تر و ظریف تر می باشند. در هر حال شوره های ساده سر خفیف ترین شکل درماتیت سبورونیک به حساب می آید. در این وضعیت پوسته ریزی یا شوره، سفید، ظریف و پوست سر بدون التهاب و بدون قرمزی می باشد. در فرم معمولی درماتیت سبورونیک نیز بر خلاف پسوریازیس، لکه ها و پلاک های بیماری، مرز مشخصی ندارند و سرخی پوست خفیف تا متوسط بوده و پوسته ریزی یا شوره ها به رنگ متمایل به زرد و چرب می باشند. در این بیماری ریزش مو شایع نیست. ابتلا به عفونت های غیرعادی قارچی ممکن است مشابه با پسوریازیس و یامشابه با درماتیت سبوروئیک باشد. این بیماری اکثرا در مزاج های گرم پیدا می شود و در بعضی نیز به صورت ارثی خواهد بود. که تشخیص علت اصلی شوره سر باید توسط افراد با تجربه و متخصص کشف شود و پس از یافتن علت باید به درمان پرداخت. درمان اینگونه شوره ها در صورتی که تازه شروع شده باشد چرب کردن با روغن بنفشه بادام، چرب کردن با روغن کدو، مالیدن بوره مخلوط با آب چغندر خام، یا مالیدن آرد نخود و گل ختمی ساییده شده مخلوط با سرکه، یا مالیدن آرد گرسنه، آرد نخود و آرد باقلای مصری مخلوط با لعاب اسپرزه، یا مالیدن آرد باقلا و سبوس برنج مخلوط با تخم خربزه تازه و کوبیده شده با لردهای آن مؤثر خواهد بود.