پنوموکونیوز (التهاب ریه ناشی از استنشاق غبارهای صنعتی): عبارت است از التهاب ریه ناشی از استنشاق غبارهای صنعتی، استنشاق مداوم این ذرات در طی سال ها ممکن است باعث ایجاد مناطق کوچک التهابی در یک یا هر دو ریه گردد، بافت جوشگاهی ایجاد شده در اثر التهاب ممکن است باعث کاهش خاصیت کشسانی انعطاف پذیری بافت ریه شود، پنوموکونیوز مسری نیست. معمولاً قبل از ایجاد پنوموکونیوز حداقل 10 سال و گاهی تا 25 سال تماس با غبارهای صنعتی وجود دارد، در واقع تنها تعداد اندکی از افراد دارای تماس، با غبارهای صنعتی دچار این بیماری می گردند، این عارضه معمولاً مردان بالای 40 سال را مبتلا می سازد.

علائم:

1. درد سینه
2. کوتاهی نفس
3. خواب نامنظم
4. کبودی ناخن ها
5. احساس ناخوشی عمومی
6. کاهش اشتها و کاهش وزن
7. سرفه با خلط اندک یا بدون خلط
8. کدر شدن ریه ها (در عکس رادیوگرافی)
9. خشونت صدا؛ سرفه خونی علائم نارسایی احتقانی قلب

علت:

تماس با ذرات ریز غبارهای صنعتی باعث ایجاد انواع مختلف پنوموکونیوز ذکر شده در ذیل می شود:

• غبار زغال سنگ باعث ایجاد بیماری ریه سیاه (پنوموکونیوز کارگران زغال سنگ یا آنتراکوز) می­شود.
• غبار بریلیوم و ترکیبات آن (که در تولید لامپ های فلورسنت، سرامیک و مواد شیمیایی استفاده می شود) باعث بریلیوز می گردد.
• غبارهای تالک، آهن، پنبه، الیاف مصنوعی و آلومینیوم باعث نوعی نادری از پنوموکونیوز میشوند.
• غبارهای آزبست و سیلیکا باعث آزبستوز و سیلیکوز می شوند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. تغذیه نامطلوب
2. استعمال دخانیات؛ سوء مصرف الکل
3. مقدار غبارهای استنشاق شده در طی سال ها

پیشگیری:

1. خودداری از استعمال دخانیات
2. شرکت در تمرینات ورزشی منظم جهت حفظ وضعیت قلبی، ریوی در حد مطلوب
3. دوری کردن از محرک­های ریه مثلاً دوری از استشناق ناخواسته دود سیگار دیگران یا غبارهای صنعتی.
4. رعایت نکات ایمنی در حین تماس با غبارهای صنعتی، استفاده از ماسک محافظ یا هواکش مناسب، انجام رادیوگرافی قفسه سینه سالی یک بار.

عواقب مورد انتظار:

• این بیماری در حال حاضر غیر قابل علاج محسوب می گردد، ولی علائم آن با درمان قابل تسکین یا کنترل است، این بیماری طول عمر را کاهش می دهد ولی بسیاری از این بیماران تا دهه های هفتم و هشتم عمر زنده می مانند.

عوارض احتمالی:

1. سرطان
2. نارسایی احتقانی قلب
3. سل ریوی در مراحل پیشرفته بیماری
4. رو بهم افتادگی ریه؛ پلورزی (التهاب پرده جنب)
5. آزبستوز به همراه استعمال دخانیات خطر ایجاد نوعی از سرطان ریه را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.

تشخیص:

1. اشعه ایکس قفسه سینه یا سی تی اسکن می تواند التهاب، ادم یا زخم در ریه ها را نشان دهد. بعضی اوقات ممکن است بیوپسی برای رد سایر بیماری ها لازم است.
2. اگر کارمندان در معرض گرد و غبار مضر در محیط کار باشند، باید برای معاینات روتین مانند آزمایش اشعه ایکس قفسه سینه یا آزمایش های تنفسی به صورت مداوم به پزشک مراجعه کنند.
3. اگر فردی علائم پنومونی داشته باشد، پزشک معاینه جسمی را انجام داده و در مورد تاریخچه پزشکی از او سوال می کند؛ از جمله اینکه آیا فرد در معرض ذرات گرد و غبار قرار گرفته است یا خیر. معاینه دقیق تر ممکن است توسط پزشک متخصص ریه انجام شود.

درمان طب نوین:

• ترک استعمال دخانیات
• اقدام به درمان طبی برای هرگونه عفونت تنفسی از جمله سرماخوردگی
• سکونت در مناطق آب و هوای گرم و خشک در صورت پیشرفته بودن بیماری
• در حال حاضر درمانی برای پنوموکونیوز وجود ندارد؛ بنابراین درمان با هدف کنترل علائم و جلوگیری از بدتر شدن بیماری انجام می شود.
• تخلیه ترشحات نایژه ای با استفاده از یک دستگاه مرطوب کننده با بخار سرد جهت رقیق کردن ترشحات ریوی و در نتیجه آسان تر تخلیه شدن آنها با سرفه، دستگاه مرطوب کننده را هر روز تمیز کنید.

درمان طب سنتی:

• فراسیون 10 گرم + تخم کرفس 15 گرم + ریشه اریسا 20 گرم + رازیانه 10 گرم + تخم شنبلیله 15 گرم + گل ختمی 10 گرم + پر سیاوشان 10 گرم + گل زوفا 15 گرم، انجیر، عناب و سه پستان از هر کدام پنج عدد به هر جوشانده اضافه شود تا با داروها بجوشد. ده گرم در پانصد سی سی آب قبل از هر غذا دو استکان میل نمایید. (بسیار مجرب)

داروها:

1. آنتی بیوتیک ها در موارد وجود عفونت
2. برای نارحتی خفیف مصرف داروهای بدون نسخه نظیر استامینوفن یا آسپیرین ممکن است کافی باشد.
3. داروهای گشاد کننده نایژه (استنشاقی یا خوراکی) به همراه استنشاق درمانی (تحت نظارت یک فرد متخصص در این زمینه) به منظور باز کردن لوله های نایژه تا حداکثر میزان ممکن.

فعالیت:

• تا برطرف شدن عفونت در بستر استراحت نمایید، پس از درمان، فعالیت های طبیعی خود را به محض بهبود علائم از سر بگیرید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات و غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.