پنوموتوراکس: عبارت است از پنوموتوراکس، که معمولاً به عنوان ریه در حال تخریب شناخته می شود، می تواند تجربه دردناک و نگران کننده ای باشد. در بدن فرد سالم، ریه ها در قفسه سینه قرار دارند. پنوموتوراكس در اثر ورود هوا به فضای بین دیواره قفسه سینه و ریه، به نام فضای پلور رخ می دهد. این هوا به بیرون ریه فشار می آورد و باعث فروپاشی آن می شود ممکن است عملکرد ریه از بین برود، اما بیشتر اوقات تنها بخشی از آن فرو می ریزد و می تواند به قلب فشار بیاورد و باعث بروز علائم دیگری شود. عوامل مختلفی می توانند باعث پنوموتوراکس و بروز علائم مختلفی شوند. پزشکان می توانند در تشخیص و درمان پنوموتوراکس کمک کنند.
علائم:
شدت علائم زیر بر حسب میزان رو به هم افتادگی ریه و گستردگی بیماری زمینه ای ریه متغیر است. علائم پنوموتوراكس در ابتدا به سختی قابل تشخیص هستند و ممکن است با علائم سایر بیماری ها اشتباه گرفته شوند. هنگامی که پنوموتوراکس به آهستگی ایجاد شده باشد علائم ممکن است کمتر حاد باشد:
- گیجی یا سرگیجه
- افزایش ضربان قلب
- کبودی پوست یا لب
- درد شدید هنگام تنفس
- تنفس سریع و پی در پی
- کوتاهی نفس یا تنگی نفس
- سرفه خشک و تک تک (گاهی)
- از دست دادن هوشیاری یا اغماء
- فشار در سینه که با گذشت زمان بدتر می شود.
- درد قفسه سینه، که ممکن است در یک طرف شدیدتر باشد.
- درد خنجری قفسه سینه، این درد ممکن است به شانه یا سراسر قفسه سینه یا شکم انتشار یابد.
- برخی از موارد پنوموتوراکس تقریباً هیچ علامتی ندارند و فقط با اشعه ایکس یا نوع دیگری از اسکن قابل تشخیص هستند. برخی دیگر نیاز به مراقبت های پزشکی فوری دارند.
علت:
- پنوموتوراکس ناشی از ضربه: زخم های نافذ قفسه سینه که اجازه ورود هوای آزاد به فضای جنب را داده و از این طریق باعث روی هم افتادگی ریه می شوند، عارضه کشیدن مایع از ریه (توراسنتز).
- پنوموتوراکس خود به خودی: پاره شدن کیسه های هوایی کوچک در ریه در اثر آسم، آبسه یا آمپیم ریه، یا فعالیت فیزیکی، نظیر غواصی، پرواز در ارتفاعات بالا یا کشش بدنی، موارد مرتبط با فعالیت اکثراً در افراد سالم رخ می دهد، گاهی علت مشخص ندارد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- غواصی
- سرطان
- استعمال دخانیات
- آسیب قفسه سینه
- پرواز در ارتفاعات بالا
- بیماری های مزمن ریه
- ورزش، کشش های فیزیکی
پیشگیری:
- خودداری از استعمال دخانیات
- اقدام به درمان طبی برای اختلالات ریوی نظیر آسم یا آمفیزم
عواقب مورد انتظار:
- یک پنوموتوراکس کوچک نیاز به توجه خاصی نداشته و خود به خود بهبود می یابد، ولی اگر رو به هم افتادگی وسیع بوده و در افراد میانسال یا سالمندان که دچار آسیب های ریوی ناشی از آسم، برونشیت مزمن یا آمفیزوم نیز هستند رخ دهد، می تواند منجر به نارسایی تنفسی و یک شرایط بحرانی گردد.
عوارض احتمالی:
- عفونت ریه
- ادم ریه (احتباس مایع در ریه)
- پنوموتوراکس مکرر که نیازمند دخالت جراحی است.
تشخیص:
- تشخیص پنوموتوراکس با توجه به انواع آن علائم و دلایل بیماری ممکن است متفاوت باشند.در شرایط غیر اضطراری، پزشک ابتدا به صورت جسمی فرد را معاینه می کند تا به دنبال علائم این اختلال باشد. پزشک ممکن است بر روی سینه بیمار ضربه بزنند تا صداهای غیر طبیعی را بررسی کند یا از طریق استتوسکوپ به تنفس بیمار گوش دهد. پزشکان همچنین از شخص در مورد تاریخچه پزشکی و سابقه خانوادگی و فردی مانند سیگار کشیدن سوالاتی می پرسد.
- معمولاً برای تشخیص نهایی این بیماری از اشعه ایکس استفاده می شود. از سی تی اسکن برای گرفتن تصویر بهتر از ریه ها استفاده می شود. پزشکان معمولاً در شرایط تروما اسکن CT را تجویز می کنند. سونوگرافی می تواند راهی سریع برای مشاهده اندازه و شدت پنوموتوراکس فراهم کند. شدت پنوموتوراكس معمولاً به عنوان فضای بین ریه و دیواره سینه اندازه گیری می شود. اندازه پنوموتوراکس اغلب نحوه درمان را تعیین می کند. در موارد پنوموتوراكس با فشارخون شدید، شواهد ریه فرو ریخته اغلب بسیار آشكار استو برای جلوگیری از آسیب دائمی یا مرگ نیاز به درمان فوری دارد
درمان طب نوین:
- اکثر انواع پنوموتوراکس نیاز به مراقبت پزشکی دارند و روند درمانی، به شدت و نوع پنوموتوراکس بستگی دارد.پزشکان ممکن است داروهای مختلفی را برای بی حس کردن درد، کمک به از بین بردن سموم یا جلوگیری از عفونت در بدن تجویز کنند. در صورت کمبود ظرفیت ریه بیمار به اکسیژن احتیاج دارد. احتمال دارد بعضی از پنوموتوراکس های خیلی خفیف بدون هیچ درمانی برطرف شوند. در این مواقع پزشک می تواند به بیمار توصیه کند تا بیماری خود را کنترل کرده تا بدون انجام هیچ گونه عمل پزشکی یا جراحی بهبود یابد.
- اگر تنها بخش کوچکی از ریه های شما متلاشی شود، پزشک ممکن است به سادگی وضعیت شما را با مجموعه ای از اشعه X قفسه سینه بررسی کند تا هوای اضافی کاملاً جذب شود و ریه شما دوباره گسترش یابد. این ممکن است چندین هفته طول بکشد. پنوموتوراکس می تواند باعث کاهش سطح اکسیژن خون در برخی افراد شود. به این حالت هیپوکسیمی گفته می شود. در این صورت پزشک مکمل اکسیژن را به همراه محدودیت فعالیت تجویز می کند. اغلب به بیمار توصیه می شود تا از انجام فعالیت های بدنی شدید یا ورزش های پرخطر تا زمان بهبودی کامل ریه خودداری کند.
- تخلیه هوای اضافی: درمان پزشکی استاندارد معمولاً شامل قرار دادن یک لوله کوچک بین دنده ها یا زیر کتف بیمار برای آزاد کردن گاز است.
- آسپیراسیون سوزن یا درج لوله سینه: اگر قسمت بزرگی از ریه شما از بین رفته باشد، به احتمال زیاد از سوزن یا لوله سینه برای از بین بردن هوای اضافی استفاده می شود. آسپیراسیون سوزن و درج لوله سینه دو روشی است که برای از بین بردن هوای اضافی از فضای پلور در قفسه سینه طراحی شده است. این روند های درمانی بدون نیاز به بیهوشی عمومی انجام می شود. ممکن است آسپیراسیون سوزن نسبت به قرار دادن لوله سینه ناراحتی کمتری ایجاد کند، اما به احتمال زیاد نیاز به تکرار دارد.
- آسپیراسیون سوزن: یک سوزن تو خالی با لوله انعطاف پذیر کوچک (کاتتر) بین دنده ها به فضای پر از هوا که در فشار به ریه فرو ریخته شده وارد می شود. سوزن برداشته می شود و یک سرنگ به سوند وصل می شود تا پزشک بتواند هوای اضافی را بیرون بکشد. كاتتر ممكن است چند ساعت در آنجا بماند تا ريه مجدداً منبسط شود و پنوموتوراكس عود نشود.
- درج لوله سینه:برای وارد کردن لوله قفسه سینه، پزشک یک لوله توخالی را بین دنده های بیمار قرار می دهد. لوله اجازه می دهد تا هوا تخلیه شود و ریه مجدداً عادی شود. اگر یک پنوموتوراکس بزرگ وجود داشته باشد، ممکن است لوله برای چند روز در محل خود باقی بماند.
- پلورودیس: پلورودیس یک روش تهاجمی تر برای درمان پنوموتوراکس است. این روش معمولاً برای افرادی که برای چندین بار متعدد پنوموتوراکس را تجربه کرده اند، توصیه می شود.در حین پلورودیس، پزشک فضای پلور را تحریک می کند تا هوا و مایعات دیگر نتوانند جمع شوند. پلورودیس مکانیکی به صورت دستی انجام می شود. در حین عمل، جراح پلور را خراش می زند تا التهاب ایجاد کند. پلورودایس شیمیایی یکی دیگر از روش های درمانی است. پزشک از طریق لوله تحریک کننده های شیمیایی را به پلور منتقل می کند. تحریک و التهاب باعث می شود که پلور ریه و دیواره سینه به هم بچسبند.
- عمل جراحی: درمان جراحی برای پنوموتوراکس در شرایط خاص مانند موراد پنوموتوراکس مکرر لازم است.انواع مختلفی از جراحی برای پنوموتوراکس وجود دارد. یک گزینه درمان آن توراکوتومی است. در طی این عمل، جراح برش در فضای پلور ایجاد می کند تا به آنها در دیدن مشکل کمک کند. بعد از عمل جراحی توراکوتومی، پزشک تصمیم می گیرد که چه کاری باید برای درمان انجام شود. گزینه دیگر توراکوسکوپی است که به عنوان عمل جراحی توراکوسکوپی با کمک ویدیو نیز شناخته می شود. جراح یک دوربین کوچک را از طریق دیواره سینه وارد قفسه سینه می کند. توراکوسکوپی می تواند به جراح کمک کند تا در مورد درمان پنوموتوراکس تصمیم بگیرد.
درمان طب سنتی:
- استراحت در حالت نشسته ممکن است برای بیمار راحت تر باشد.
- خودداری از استعمال دخانیات؛ تلاش برای سرفه نکردن، اجتناب از بلند صحبت کردن، خندیدن یا آواز خواندن.
- در صورتی که مراقبت در منزل انجام می شود، اندازه گیری مرتب فشار خون، تعداد ضربان قلب و تنفس ضرروی است.
- نوع درمان به اندازه پنوموتوراکس و وضعیت زمینه ای ریه بستگی دارد، این عارضه ممکن است خود به خود بهبود یابد، ولی ممکن است برای دفع هوای تجمع یافته، بستری در بیمارستان و اقدام به درمان لازم باشد.
داروها:
- برای این اختلال معمولاً دارویی نیاز نیست، ولی برای تسکین درد خفیف از داروهای بدون نسخه نظیر استامینوفن و برای درد شدید از مسکن های قوی تر ممکن است استفاده شود.
فعالیت:
- تا حد توان به فعالیت های خود ادامه دهید، به طور مکرر در بین فعالیت ها استراحت کنید، هرچه سریعتر با بهبود علائم فعالیت های طبیعی خود را از سر بگیرید. برای بهبود این عارضه حدود دو هفته زمان در نظر بگیرید.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات و غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
نکته:
- تشخیص و درمان پنوموتوراکس دشوار است. فرد برای اطمینان از موفقیت روش های درمانی خود باید با پزشک همکاری نزدیکی داشته باشد. پنوموتوراکس نباید نادیده گرفته شود و ممکن است در مواقع خاص خطرناک و جدی باشد. پنوموتوراکس در بیشتر موارد با مداخله فوری پزشکی قابل درمان است. پیش آگهی طولانی مدت به نوع پنوموتوراکس و علت و درمان بستگی دارد. به طور کلی، پنوموتوراکس کوچک که باعث ایجاد علائم قابل توجهی نمی شود با پیگیری هایمنظم و یا درمان می تواند برطرف شود. هنگامی که یک پنوموتوراکس بزرگ و یا مزمن باشد ممکن است درمان و بهبودی پیچیده تر باشد. داشتن یک پنوموتوراکس با علت ثانویه شانس زنده ماندن را افزایش می دهد. در صورت بروز مجدد علائم، در اسرع وقت به مراقبت های پزشکی نیاز هست. در کمتر از ۵ درصد افرادی که تحت پلورودیس برای ترمیم پنوموتوراکس قرار می گیرند، احتمال بازگشت بیماری وجود دارد.