پسیتاکوز: عبارت است از (تب طوطی؛ اورنیتوز) نوعی پنومونی (ذات الریه) عفونی منتقله از پرندگان. پسیتاکوز یا تب طوطی به عنوان کلامیدیوز پرندگان نیز شناخته می شود. پسیتاکوز بیماری مشترک انسان و دام است که در انواع مختلف پرندگان خانگی از جمله طوطی مشاهده شده و به راحتی انتشار می یابد. پسیتاکوز یا تب طوطی بیماری است که بیش از ۴۰۰ گونه پرنده و برخی از پستانداران را درگیر می کند. پرندگان بهترین ناقلین عفونت پیستاکوز هستند. عامل ایجاد این بیماری نوعی باکتری است که باعث بروز علائم بیماری و نهایتاً مرگ پرنده می شود. عامل بیماری توسط پرنده آلوده به پرندگان دیگر و برخی از پستانداران از جمله انسان منتقل می شود. کلامیدیوفیلا پسی تاسی (C. psittaci) باکتری است که به طور معمول در حیوانات خانگی مانند طوطی ها وجود داشته و با استفاده از آزمایشات تشخیص داده می شود. بسیاری از افراد به نگهداری از حیوانات خانگی از جمله پرندگان علاقه دارند. اما با این حال برخی از پرندگان به خصوص طوطی ها می توانند عامل انتقال بیماری های مختلفی به انسان باشند. بیماری هایی وجود دارند که وقتی نامشان به زبان می آید مردم را می ترساند و پسیتاکوز متأسفانه یکی از آنهاست. پرندگانی که در اثر قرار گرفتن در معرض باکتری به شدت آلوده شده اند پس از حدود سه روز علائم بیماری را نشان می دهند.

علائم:

1. تب و لرز
2. بی اشتهایی
3. کوتاهی نفس
4. احساس ناخوشی عمومی
5. سرفه بدون خلط که بسمت سرفه با خلط گاهگاهی با رنگ غیر طبیعی پیشرفت می کند.

علت:

• عفونت ناشی از میکروب کلامیدیا پسیتاسی موجود میکروسکوپی کلامیدا نه باکتری است نه ویروس نه قارچ ولی آنتی بیوتیک ها قادر به از بین بردن آن هستند، پسیتاکوز در پرندگان گونه پسیتاسین (طوطی ها، قناری ها و برخی مرغان دریایی دیده می شود، میکروب ها از طریق استنشاق هوای حاوی این میکروب یا آسیب پوستی ناشی از نوک زدن یا گاز گرفتن پرنده مبتلا به انسان منتقل می شوند، دوره نهفتگی بیماری پس از تماس با میکروب 3 الی 1 هفته است).

عوامل افزایش دهنده خطر:

• تماس با پرندگان به خصوص در باغ وحش ها، پرنده فروش ها یا مزارع

پیشگیری:

• از غبار حاوی پر یا فضولات قفس پرندگان دوری کنید، از نگهداری پرندگان بیمار خودداری کنید، پرندگان گروه پسیتاسین که از کشورهای دیگر وارد شده­اند باید به مدت 45 روز با غذای آغشته با کلراتتراسیکلین درمان شوند، این کار میکروب­ها را از خون و مدفوع پرنده حذف میکند.

عواقب مورد انتظار:

• معمولاً با تشخیص و درمان زودرس در عرض 14 الی 7 روز بهبود می یابد، بدون درمان تب 3 الی 2 هفته باقی مانده و سپس به آهستگی شروع به کاهش می کند.

عوارض احتمالی:

• پنومونی (ذات الریه) شدید یا کشنده

تشخیص:

1. از آنجا که علائم پسیتاکوز ممکن است با علائم سایر بیماری دیگر در پرندگان خانگی مشابه باشد، برای تشخیص وجود باکتری کلامیدیوفیلا پسی تاسی به آزمایشات ویژه ای نیاز است. دامپزشک ممکن است آزمایشات بافت شناسی، تشخیص اسیدهای نوکلئیک و آنتی ژن ها، آزمایشات مختلف سرولوژی و کشت را برای تشخیص ابتلا پرنده به پسیتاکوز تجویز کند. بعضی اوقات به بیش از یک آزمایش نیاز است. این باکتری در مدفوع، کبد، ریه ها، کلیه ها، طحال، ترشحات چشم، و حتی بافت پریکارد قلب پرنده قابل تشخیص است. تشخیص بیماری در پرندگانی که علائم پسیتاکوز را دارند آسان تر از پرندگانی است که هیچ نشانه ای از بیماری نشان نمی دهند. گاهی اوقات باید چندین نمونه مدفوع برای یافتن باکتری مورد آزمایش قرار گیرد، مخصوصاً در پرندگانی که فقط ناقل هستند و هیچ یک از علائم بیماری را ندارند.

درمان طب نوین:

• برای تشخیص دقیق پسیتاکوز، پزشک باید بداند که فرد در معرض پرندگان آلوده قرار گرفته است. معاینات آزمایشگاهی می تواند عامل بیماری را شناسایی کرده و علائم عفونت را تشخیص دهد. بیماری پسیتاکوز در برابر پنی سیلین مقاوم است. بنابراین تب طوطی با آنتی بیوتیک درمان می شود. تتراسایکلین و داکسی سایکلین دو آنتی بیوتیک موثر در برابر این بیماری هستند. با این حال، ممکن است پزشک انواع یا کلاس های دیگری از آنتی بیوتیک را تجویز کند. برای درمان کودکان بسیار خردسال از آزیترومایسین استفاده می شود. پس از تشخیص، درمان آنتی بیوتیکی به طور معمول برای ۱۰ تا ۱۴ روز پس از رفع تب ادامه می یابد. بیشتر افرادی که تحت درمان تب طوطی قرار دارند، بهبودی کامل می یابند. با این حال، روند بهبودی در افراد مسن، بسیار جوان و یا خانم های باردار ممکن است کند باشد. هنوز هم، تب طوطی به ندرت باعث مرگ در انسان هایی می شود که تحت درمان مناسب قرار گرفته اند.
• درمان پسیتاکوز در پرندگان: خوشبختانه پسیتاکوز درمان دارد. گفته می شود در حدود ۵۰% پرندگان در صورت عدم درمان بر اثر عفونت پسیتاکوز می میرند، اما آنتی بیوتیک ها معمولاً در درمان پیستاکوز موثر هستند. به طور معمول برای درمان پسیتاکوز، داروی آنتی بیوتیک داکسی سایکلین، که در گروه داروهای تتراسایکلین قرار دارد، برای مدت ۴۵ روز تجویز می شود. اگر پرنده به پسیتاکوز مبتلا نباشد، می توانید از نوع دیگری از آنتی بیوتیک ها در گروه سولفونامید نیز استفاده کنید. اما این گروه دارویی هیچ تأثیری بر روی معمول ترین نوع باکتری تشخیص داده شده در ایجاد پسیتاکوز ندارد.

داروها:

1. تتراسیکلین (نوعی آنتی بیوتیک) به مدت حداقل ده روز برای کنترل تب و سایر علائم تجویز می شود.
2. برای درد خفیف استفاده از داروهای بدون نسخه، نظیر آسپیرین یا استامینوفن توصیه می شود.
3. در صورتی که سرفه همراه خلط باشد از داروهای ضد سرفه نباید استفاده شود، زیرا در این شرایط سرفه اثر سودمندی در تخلیه ترشحات ریوی دارد، اگر سرفه بدون خلط و دردناک باشد، می توان از داروهای ضد سرفه استفاده کرد.

فعالیت:

• استراحت در بستر حداقل تا 48 ساعت پس از رفع تب، درد و کوتاهی نفس ضروری است، پس از آن به تدریج فعالیت های طبیعی خود را از سر بگیرید، خستگی و ضعف ممکن است برای مدت طولانی باقی بماند، بنابراین نباید انتظار داشت که توان بیمار به سرعت به حالت عادی باز گردد.

رژیم غذایی:

• رژیم خاصی نیاز نیست، مصرف مایعات را تا حداقل یک لیوان در ساعت افزایش دهید، این کار به رقیق تر شدن ترشحات ریوی و در نتیجه آسان تر شدن آنها با سرفه کمک می کند.

نکته:

• پرندگان چگونه به پسیتاکوز یا طب طوطی مبتلا می شوند: آسان ترین روش انتقال بیماری پسیتاکوز، تماس مستقیم پرندگان با یکدیگر است. باکتری عامل بیماری پسیتاکوز از طریق مدفوع پرنده دفع می شود. بنابراین تنفس مدفوع خشک شده، استفاده از ظرف های مشترک آب و غذا، تماس با ذرات آلوده معلق در هوا، پرها، مدفوع و آلودگی ها کف قفس می تواند پرندگان سالم را آلوده کند. همچنین قرار گرفتن یک پرنده آلوده در محیط بسته با تهویه نامناسب می تواند پرنده خانگی شما را به بیماری پسیتاکوز مبتلا کند.