پریتونیت: عبارت است از پریتونیت به التهاب در پریتونئوم یا پرده صفاقی اشاره دارد. پریتونئوم غشایی شبیه ابریشم می باشد که در دیواره داخلی شکم قرار گرفته و ارگان های داخل شکم را می پوشاند. التهاب پریتونئوم در اثر عفونت های قارچی یا باکتریایی روی می دهد. این بیماری می تواند ناشی از پارگی در شکم و یا در نتیجه عوارض برخی شرایط پزشکی روی دهد. درمان این بیماری  مبتنی بر درمان فوری عفونت و در صورت لزوم برطرف کردن شرایط زمینه ای می باشد. درمان پریتونیت شامل استفاده از آنتی بیوتیک ها و در برخی موارد جراحی می باشد. عدم درمان پریتونیت می تواند عوارض مرگباری را به همراه داشته باشد. اگر شما دیالیز صفاقی دریافت می کنید با رعایت کردن موارد بهداشتی می توانید قبل، در طول و بعد از انجام دیالیز خود را نسبت به این بیماری در امان دارید.

انواع پریتونیت:

1. پریتونیت اولیه:پریتونیت اولیه پریتونیت خود به خودی نیز نامیده می شود. پریتونیت اولیه به صورت لانه گزینی مستقیم یا غیر مستقیم میکروارگانیسم روی می دهد. استرپتوکوک ها، استافیلوکوکوس اورئوس و کاندیدا آلبیکانز در ایجاد پریتونیت اولیه دخالت دارند.
2. پریتونت ثانویه:پریتونیت ثانویه به دنبال پارگی احشاء تو خالی همراه با آلوده شدن ثانویه پریتونئوم روی می دهد. پارگی احشاء، نشت محتویات صفراوی، باقی ماندن تالک و نشاسته حاصل از دستکش هایی که حین جراحی پوشیده می شود، سوراخ شدن زخم، پاره شدن دیورتیکول، پارگی حاملگی نا به جا، ضربه نافذ و بدخیمی می تواند در ایجاد پریتونیت ثانویه دخالت داشته باشد.

علائم:

1. اسهال
2. تشنگی
3. منگی و ضعف
4. تهوع و استفراغ
5. احساس تشنگی
6. فشار خون پایین
7. درد شانه (گاهی)
8. احساس خستگی
9. تندی ضربان قلب
10. کاهش برون ده ادرار
11. تب و لرز (اغلب تب بالا)
12. ناتوانی در دفع مدفوع یا گاز
13. نفخ و احساس پری در شکم
14. اگر دیالیز صفاقی دریافت می کنید در آن صورت علائم پریتونیت عبارت است از: مایع تیره دیالیز، وجود پلاک های سفید (فیبرین) در مایع دیالیز.
15. درد سراسر شکم یا قسمتی از آن، این درد معمولاً به طور ناگهانی آغاز شده و به طور پیشرونده تشدید می یابد، درد ممکن است در ابتدا حالت متناوب داشته باشد و سپس حالت ثابت پیدا کند، بیمار دچار این درد اغلب ترجیح می دهد که به پشت بخوابد و هیچ گونه حرکتی نکند زیرا حرکت یا فشار به شکم باعث افزایش این درد می شود.

علت:

التهاب شدید پرده صفاق که به هنگام ورود مواد خارجی به حفره شکم رخ می دهد، این مواد خارجی شامل باکتری ها یا محتویات لوله گوارش، نظیر ترشحات هضم کننده غذا، خون، غذای ناقص هضم شده یا مدفوع می باشد، این مواد در پی اتفاقات زیر وارد حفره شکم می شوند:

• بیماری التهابی لگن
• پارگی حاملگی نابجا
• پارگی یا سوراخ شدگی هر عضو داخل شکمی، نظیر آپاندیسیت ملتهب، زخم گوارشی، یا دیورتیکول یا کیسه صفراوی عفونی شده
• پارگی آپاندیس، زخم معده یا پارگی کولون: هر یک از شرایط نامبرده می تواند امکانی را برای ورود باکتری ها به پریتونئوم فراهم سازد.
• پانکراتیت: التهاب پانکراس با احتمال بروز عفونت همراه می باشد و در صورت انتشار عفونت به خارج از پانکراس احتمال ایجاد پریتونیت نیز وجود خواهد داشت.
• دیورتیکولیت: عفونت کیسه ای کوچک در مسیر گوارشی (دیورتیکولیت) می تواند احتمال پریتونیت را به دنبال داشته باشد اگر یکی از کیسه ها پاره شده و سبب ورود ضایعات روده ای به حفره شکمی شود.
• تروما یا ضربه: آسیب یا تروما امکانی را برای ورود باکتری ها و ترکیبات شیمیایی از سایر بخش های بدن به پریتونئوم فراهم می آورند به این ترتیب احتمال ایجاد پریتونیت در اثر تروما افزایش می یابد. مانند ورود گلوله به بدن یا چاقو.
• پریتونیت که بدون پارگی شکمی روی می دهد (پریتونیت خود به خودی یاپریتونیت اولیه معمولاً در نتیجه بیماری های کبدی مانند سیروز ایجاد می شود. سیروز پیشرفته سبب ساخت مقادیر زیادی از مایعات در حفره شکمی می شود. تجمع مایعات شرایط را برای ایجاد عفونت های باکتریایی مستعد می سازد.
• روش های پزشکی مانند دیالیز صفاقی یا پریتونئال: دیالیز پریتونئال با استفاده از کاتتر انجام می شود و هدف آن برداشت ترکیبات زائد از بدن می باشد، آن هم زمانی که کلیه ها عملکرد مناسبی ندارند. در طول انجام دیالیز پریتونئال احتمال عفونت به دلایل مختلفی از جمله بهداشت نامناسب یا آلودگی تجهیزات روی می دهد. پریتونیت همچنین ممکن است در نتیجه جراحی گوارشی، استفاده از لوله غذا رسان و یا تخلیه مایع از شکم روی دهد. به ندرت پریتونیت به عنوان عارضه آندوسکوپی یا کولونوسکوپی روی می دهد.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. بیماری پیشرفته کبدی
2. مصرف کورتیکو استروئید
3. جراحی اخیر شکم تأخیر در درمان علت ذکر شده در بالا

پیشگیری:

• پریتونیت ناشی از دیالیز صافی معمولاً با میکروب های اطراف کاتتر ارتباط دارد. اگر شما در حال دریافت دیالیز صفاقی می باشید برای پیشگیری از پریتونیت موارد زیر را در نظر داشته باشید:
• عدم خوابیدن در کنار حیوانات خانگی
• ذخیره کردن وسایل در فضایی بهداشتی
• استفاده از ماسک جراحی در طول تبادل مایع دیالیز
• شستن دست ها از جمله زیر ناخن ها و بین انگشتان قبل از تماس با کاتتر
• تمیز کردن پوست اطراف کاتتر با استفاده از ماده ای آسپتیک به طور روزانه
• توجه به اقدامات صحیح که باید از سوی تیم ارائه دهنده خدمات دیالیز صورت گیرد.
• پریتونیت ممکن است در نتیجه زائده آپاندیس و یا آسیب شکمی ناشی از تروما ایجاد شود. در این صورت: اگر دچار درد شدید شکمی هستید، دردی که مانع از نشستن شما می شود فوراً به دنبال دریافت مراقبت های پزشکی باشید. در صورت تجربه دردهای شکمی شدید ناشی از تصادف یا ضربه فوراً با اورژانس تماس حاصل فرمایید.
• اگر به پریتونیت خود به خودی دچار شده باشید یا در صورتی که به دلیل بیماری هایی مانند سیروز با تجمع مایعات در ناحیه صفاقی رو به رو هستید پزشک متخصص برای پیشگیری از بروز پریتونیت آنتی بیوتیک هایی را در نظر خواهد داشت. در صورت مصرف مهار کننده پمپ پروتون ممکن است به دستور پزشک مصرف آن را قطع کنید.

عواقب مورد انتظار:

• با تشخیص و درمان زودرس معمولاً قابل علاج است، تأخیر در درمان این بیماری و بروز عوراض آن می تواند کشنده باشد، عاقبت این بیماری به سن بیمار، طول مدت بیماری، علت آن و وجود هرگونه بیماری قبلی بستگی دارد.

عوارض احتمالی:

1. شوک
2. نارسایی کبد یا کلیه
3. مسمومیت خون (سپتی سمی)
4. انسداد روده ناشی از چسبندگی­های بعدی (نوارهای بافت جوشگاهی تشکیل شده پس از التهاب)

تشخیص:

1. در مواردی که بیماری در نتیجه عفونت ناشی از شرایط پزشکی و بیماری روی داده است (پریتونیت ثانویه) یا زمانی که عفونت در نتیجه تجمع مایعات در حفره شکمی روی داده است (پریتونیت خود به خودی) پزشک برای تشخیص پریتونیت انجام تست های تشخیصی زیر را در نظر خواهد داشت:
2. به منظور تشخیص پریتونیت پزشک متخصص ابتدا سابقه پزشکی بیمار را بررسی کرده و سپس معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. زمانی که پریتونیت در نتیجه دیالیز پریتونئال انجام شود در آن صورت علائمی مانند وجود مایع تیره دیالیز می تواند برای تشخیص پریتونیت کافی باشد.
3. آزمایش خون: نمونه خون می تواند به منظور شمارش تعداد سلول های سفید خون انجام شود. افزایش تعداد سلول های سفید خون نشان دهنده وجود عفونت می باشد. کشت خون همچنین نشان می دهد آیا باکتری در نمونه خون وجود دارد یا خیر.
4. تست های تصویربرداری: پزشک با استفاده از اشعه ایکس احتمال وجود سوراخ ها را در مسیر گوارشی بررسی می کند. در برخی موارد ممکن است از سونوگرافی استفاده شود. همچنین احتمال استفاده از سی تی اسکن به جای اشعه ایکس نیز وجود دارد.
5. آنالیز مایع پریتونئال: با استفاده از سوزنی بخشی از مایع پریتونئوم نمونه برداری می شود، مخصوصاً اگر فرد تحت دیالیز پریتونئال قرار داشته و یا در نتیجه بیماری کبدی مایعاتی در بدن وجود داشته باشد. در صورت ابتلاء به پریتونیت، با بررسی مایع افزایش تعداد سلول های سفید خون نشان داده می شود که معمولاً حاکی از وجود التهاب و عفونت می باشد. کشت مایع نیز می تواند حضور باکتری را نشان دهد.
6. لازم به ذکر است تست های مذکور در صورت انجام دیالیز پریتونئال ضروری خواهد بود، همچنین در مواردی که پزشک بعد از معاینه فیزیکی و یا بررسی مایع دیالیز در تشخیص پریتونیت تردید داشته باشد در آن صورت نیز انجام این تست ها ضرورت می یابد. موارد تشخیص افتراقی بیماری عبارت است از: گاستروانتریت، بیماری التهابی روده، کتواسیدوز دیابتی، بیماری ایسکمی مزانتر، پورفیری، حمله کم خونی داسی شکل، پانکراتیت، مسمومیت با سرب، آپاندیسیت، پری هپاتیت (التهاب اطراف کبد).

درمان طب نوین:

• درمان پریتونیت ناشی از عفونت حاصل از سایر شرایط پزشکی (پریتونیت ثانویه) به بستری شدن در بیمارستان نیاز خواهد داشت. گزینه های درمان بیماری در این شرایط عبارت است از:
• آنتی بیوتیک ها: برای مبارزه با باکتری همچنین پیشگیری از انتشار عفونت بیمار برای دوره ای آنتی بیوتیک هایی را دریافت خواهد کرد. مراحل درمان پریتونیتبا آنتی بیوتیک به شدت شرایط و نوع پریتونیت بستگی خواهد داشت.
• عمل جراحی پریتونیت:عمل جراحی پریتونیت اغلب به منظور برداشت بافت عفونی، درمان علت زمینه ای عفونت و پیشگیری از انتشار عفونت انجام می شود، مخصوصاً اگر پریتونیت در اثر پاره شدن زائده آپاندیس، معده و یا کولون روی دهد.
• سایر درمان ها: بسته به علائم پریتونیت درمان در بیمارستان مبتنی بر دریافت داروهای ضد درد، سرم، اکسیژن مکمل و در برخی موراد تزریق خون خواهد بود.
• در صورتی که فرد در اثر دیالیز پریتونئال به پریتونیت مبتلا شده باشد در آن صورت پزشک توصیه خواهد کرد تا دیالیز به مدت چند روز به شیوه دیگری انجام شود تا بدن بتواند از عفونت رهایی یابد. اگر پریتونیت پایدار بوده و یا عود کند در این صورت باید دیالیز پریتونئال متوقف شده و فرم دیگری از دیالیز انتخاب شود.

درمان طب سنتی:

• درمان این بیماری بستری شدن در بیمارستان و تحت نظر قرار گرفتن بیمار است و بعنوان درمان های کمکی می توانید از موارد زیر استفاده کنید:
• به جای چایی از دمنوش های گرم نظیر دارچین استفاده کنید.
• هر 6 ساعت یک بار یک قاشق غذاخوری ترکیب سیاهدانه و عسل (دوسین) بخورید.
• در صورتی که علت بیماری ورود گلوله یا شی خارجی نظیر چاقو به شکم بود میتوانید برای رفع عفونت از ترکیب دو واحد نمک طبیعی و پنج واحد عسل طبیعی بعنوان ضماد استفاده کنید.

داروها:

1. افلوکساسین
2. آنتی بیوتیک ها برای مقابله با عفونت
3. تجویز مسکن ها گاهی پس از تشخیص یا جراحی لازم می شود.

فعالیت:

• پس از درمان، تا برطرف شدن علائم در بستر استراحت نمایید، اگر جراحی ضرورت یابد، پس از آن به تدریج فعالیت های طبیعی خود را از سر بگیرید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآوردهای کارخانه ای و حیوانی و همچنین لبنیات پرهیز کنید.
• تا فروکش التهاب حاد از خوردن هرگونه غذا یا آشامیدنی خودداری کنید تا لوله گوارش بتواند استراحت کند، مایعات و مواد مغذی از طریق وریدی برای شما تجویز می شود، هنگامی که دستگاه گوراشی تحمل خوراکی را پیدا کرد می توانید تغذیه دهانی را از سر بگیرید.