ورم روده: عبارت است از بیماری التهابی روده یا التهاب مزمن دستگاه گوارش یکی از بیماری‌هایی است که متخصص گوارش درمان می‌کند. التهاب روده ای یک بیماری است که در آن به دلایلی مختلف، روده‌ها دچار التهاب می‌شوند. این بیماری گاهی در طول زمان شدید شده و یا بهبود می‌یابد. گاهی هم این بیماری مدتی خاموش می‌ماند. به عبارت دیگر بیماری التهابی روده یا IBD به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که سبب التهاب جدار روده بزرگ و روده باریک می‌گردند. شایع‌ترین این بیماری‌ها عبارت‌اند از: بیماری کولیت زخمی و بیماری کرون.
علائم:
- عرق شبانهنیز از نشانه های التهاب روده ای است.
- تبو خستگی در بیماری التهابی روده مشاهده می‌شود.
- کم شدن اشتهاممکن است از علائم التهاب روده ای باشد.
- حرکات دردناک و دشوار روده ممکن است نشانه IBD باشد.
- احساس نیاز فوری شدید برای دفع، نشانه التهاب روده ای است.
- کاهش وزندر بعضی موارد از نشانه های بیماری التهابی روده است.
- وجود چرک یا موکوس (مخاط) در مدفوع نیز از نشانه های IBD است.
- گرفتگی ودرد عضلات شکم یکی از رایج‌ترین نشانه های التهاب روده است.
- کم خونی فقر آهن (به علت از دست دادن خون) نیز از نشانه های IBD است.
- اسهال که گاهی اسهال خون‌آلود است نیز می‌تواند از علائم التهاب روده باشد.
- تهوع و استفراغ در مواردی به بیماری التهابی روده اشاره می‌کند، اما ممکن است دلایل گوناگونی داشته باشد.
- یکی از عوامل مهم در تشدید علائم التهاب روده، استرس است. برخی از منابع از استرس به عنوان اصلی‌ترین علت التهاب روده نام می‌برند ولی در هر صورت استرس می‌تواند در تشدید آن بسیار موثر باشد. به این دلیل به بیماران توصیه می‌شود با انجام ورزش‌های مفرح و سرگرمی‌های شاد موجب کاهش استرس و در نتیجه بهبود علائم التهاب روده شوند.
علت:
- غلبه سردی در روده.
- بیماری التهاب روده دلیل مشخصی ندارد. برخی از عوامل یا ترکیبی از آنها (باکتری‌ها، ویروس‌ها، پادتن‌ها) سیستم ایمنی بدن را برای ایجاد واکنش التهابی در دستگاه گوارش فعال می‌کنند. تحقیقات اخیر ترکیبی از عوامل مانند وراثت، ژن‌ها، و یا عوامل محیطی را در پیدایش بیماری التهاب روده مؤثر می‌دانند. همچنین این احتمال وجود دارد که بافت بدن، خود این واکنش خودایمنی را برانگیخته کند. دلیل بیماری التهاب روده هرچه باشد، واکنش‌های کنترل‌نشده‌ی التهاب‌زا ادامه پیدا می‌کنند و به دیواره‌ی روده‌ای آسیب می‌زنند؛ این وضعیت منجر به اسهال و درد شکمی می‌شود.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- سن
- ژنتیک
- بی تحرکی
- استرس و اضطراب
- سابقه بیماری های گوارشی
- مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات بدون مصلح
تشخیص:
- آزمایش خون: اندازه‌گیری تعداد گلبول های خون می‌تواند نشان‌دهنده از دست دادن خون و یا افزایش فعالیت سیستم دفاعی بدن باشد که خود می‌تواند نشانه کولیت باشد. بررسی الکترولیت‌ها (سدیم و پتاسیم)، پروتئین، نشانگر‌های التهاب مانند سرعت ته‌نشین شدن گلبول‌های قرمز (ESR) و پروتئینِ واکنشیِ سی (CRP: C-reactive protein) می‌توانند در تشخیص التهاب روده ای و کولیت‌ها موثر باشند.
- آزمایش مدفوع: وجود خون در مدفوع در تأیید و علائم عفونت‌های میکروبی، ویروسی یا قارچی می‌تواند در رد کردن بیماری التهاب روده موثر باشند.
- آندوسکوپی فوقانی:که از طریق دهان و حلق لوله آندوسکوپی وارد مری، معده و دوازدهه شده و پزشک متخصص می‌تواند این بخش‌ها را معاینه و نمونه‌برداری کرده و جراحی‌های محدود انجام دهد.
- کلونوسکوپی: کلونوسکوپی و سایر انواع روش‌های آندوسکوپی از طریق مخرج که در آنها لوله آندوسکوپی از طریق مقعد وارد کلون و روده بزرگ می‌شود و پزشک می‌تواند معاینه، نمونه برداری و جراحی را از آن طریق انجام دهد.
- کپسول های آندوسکوپی:که کمی بزرگ‌تر از کپسول‌های معمولی هستند. این کپسول‌ها دارای دوربین، باطری و فرستنده هستند و بیمار با بلعیدن آن به پزشک امکان معاینه کل مسیر دستگاه گوارش را می‌دهد.
- انتروسکوپی با کمک بالون: در این روش متخصص با کمک بالون و آندوسکوپ بلند می‌تواند کل روده بزرگ و بخش انتهایی روده کوچک را مشاهده و نمونه برداری کند.
- تصویربرداری:با انواع تصویربرداری‌ها اعم از عکس رادیولوژی با باریم ، MRI و … از اعضای داخلی از جمله روده‌ها، می‌توان به حقایق مهمی در جهت تشخیص صحیح دست یافت.
درمان طب نوین:
- هدف درمان‌های پزشکی در بیماری IBD، این است که پاسخ التهابی ناهنجار سرکوب شود تا بافت لوله‌ی گوارش فرصتی برای بهبود داشته باشد. زمانی که این بهبودی حاصل شود به تبع آن باید شاهدِ از بین رفتن علائم اسهال و درد شکمی باشیم. زمانی که علائم تحت کنترل درآمدند، درمان پزشکی تمرکز خود را روی کاهش دفعات عود بیماری و حفظ دوره‌ی خاموشی بیماری قرار می‌دهد.
- دارو درمانی: پزشکان معمولا برای درمان IBD داروها را به صورت مرحله به مرحله تجویز می‌کنند. در شیوه‌ی مرحله‌ای ابتدا داروهای کم ضررتر یا داروهایی که دوره‌ی مصرف کوتاه‌تری دارند تجویز می‌شوند؛ اگر این داروها تسکین مورد نظر را فراهم نکرد داروهای مرحله‌ی بالاتر استفاده می‌شوند.
- جراحی: یکی از روش‌های درمان التهاب روده است. در این روش بخشی از روده برداشته شده یا در برخی موارد ناچار به برداشتن کل روده بزرگ می‌شوند. این روش به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته می‌شود و در صورتی که انواع دیگر معالجه موثر نبود، از این روش استفاده می کنند.
درمان طب سنتی:
- هر لقمه غذا را 32 بار بجوید.
- قبل و بعد از غذا یک پر نمک دریا مزه مزه کنید.
- شبی یک قاشق مرباخوری اسفند خوراکی با آب ببلعید.
- برای رفع ورم روده کوچک هر روز سه قاشق سوپ خوری تخم کتان را در یک لیتر آب بجوشانید بعد آب آن را صاف و شیرین کرده، بنوشید.
- یک لیوان عرق نعناع + یک قاشق غذاخوری بذر بارهنگ ده دقیقه اجازه دهید حرارت ببیند با شعله ملایم سپس با عسل شیرین کنید و یک ساعت قبل از خواب میل کنید.
- زیره + تخم گشنیز + بابونه + سیاهدانه + تخم کرفس + زنیان + شیرین بیان + آویشن، همه گیاهان را به مقدار مساوی آسیاب کنید، وسط ناهار و شام یک قاشق چایخوری میل شود. (بسیار مجرب)
- ۵۰ گرم اگیر ترکی را بسیار نرم بکوبید و با مقداری عسل مخلوط و در جایی نسبتاً گرم نگه دارید، پس از مدتی آن را مصرف کنید. هر صبح، ظهر و شب بعد از غذا یک قاشق شربت خوری میل شود.
- زنجبیل، آمله مقشر، پوست هلیله زرد، پوست هلیله کابلی و هلیله سیاه از هر کدام ۱۰ گرم. شقاقل، بهمن سرخ، بهمن سفید، تودری سرخ و سفید از هر کدام ۲۰ گرم و مغز تخم زبان گنجشک ۴۰ گرم همه را بسیار نرم بکوبید، بعد کنجد، مغز بادام شیرین و مغز پسته خام از هر کدام ۲۰۰ گرم نرم بکوبید و همه را با یک کیلو عسل مخلوط، و هر روز صبح، ظهر و شب هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید.
درمان ورم روده اثنی عشر:
- رژیم آب پرتقال بگیرید و به جای غذا هم موز بخورید.
- بابونه شیرازی، مغز ناخنک، گل بنفشه، گل نیلوفر، گل خطمی، ریشه اریسا و ریشه انجبار از هر کدام ۳ مثقال نیم کوب کنید و بجوشانید. سپس آب آن را صاف کرده و میل کنید.
- ریشه اریسا، ریشه انجبار، بسبایج، بابونه شیرازی، سنبل الطیب، گل گاوزبان، آویشن شیرازی، ریشه شیرین بیان، انیسون و شاه تره را به نسبت مساوی بجوشانید و آب آن را بخورید.
- بلوط، سماق، سنجد بدون پوست و هسته، تخم مرو، تخم گشنیز بو داده، خرنوب، کنار بدون هسته و عود هندی همه را نرم کنید و روزی سه بار هر مرتبه یک قاشق مرباخوری بخورید.
- بابونه شیرازی، مغز ناخنک و گل بومادران را هم بپزید و مدتی در آب صاف کرده آن بنشینید.
- تخم گشنیز بو داده و تخم خرفه از هر کدام ۱۰ مثقال نرم کرده و روزی سه بار هر مرتبه یک قاشق مرباخوری بخورید.
- برای درمان این بیماری می توانید ۲۵ گرم ریشه درخت انار را نیم کوب کنید و بجوشانید و با آب صاف کرده آن صبح و شب تنقیه کنید. چند روز عمل تنقیه را انجام دهید و برای یک روز آب انگور را ساعتی یک لیوان بخورید. روز بعد یک ساعت به یک ساعت آب لیمو شیرین بخورید و چندین روز این کار را به طریق یک روز آب انگور و یک روز آب ليمو تكرار کنید و شب ها شام یا چیز دیگری نخورید.
- غذاها دایماً باید از روده دوازدهه (اثنی عشر) عبور کنند، مانند آبی که در جوی در حال حرکت است و اگر گل و لای با خود آورده باشد به تدریج در همان مسیر ته نشین می شود. هرقدر مسیر آب شیب بیشتری داشته باشد، گل و لای بیشتری در ته مجرا رسوب می کند. به همین ترتیب بعضی از غذاهای سنگین هنگام عبور از روده اثنی عشر جرم و لای از خود بر جای می گذارند که اگر زیاد از حد شود باعث فشار و ایجاد بیماری و حتی مرگ می شود. روزه را به همین دلیل واجب و لازم دانسته اند که بهترین درمان است.
- گاهی در اثر خوردن گوشت های مانده یا فاسد و یا غذاهای آلوده به میکروب، انسان مبتلا به دل پیچه و درد شدید دل می گردد. در موضع روده اثنی عشر سوزش احساس می کند و یک نوع ناراحتی توام با درد، بی حالی و خستگی حس می شود. چون غذا میل کند این ناراحتی بیشتر خواهد شد. در این موقع باید بدانید که روده ورم کرده و گشاد شده است. عوامل بیشماری برای این مشکل وجود دارد که یکی از آنها ناراحتی روانی خواهد بود. همچنین تمام عواملی که موجب اسهال و ناراحتی های گوارشی می شوند، می توانند باعث پیدایش ورم روده یا کولیت گردند.
درمان ورم روده از مسمومیت یا میکروب:
- سماق را یا به تنهایی یا با غذا مصرف کنید.
- حریره برنج غذای مناسبی است، ماست کیسه انداخته نبز مفيد خواهد بود.
- هر روز صبح ناشتا ۲ گرم گل محمدی، ۲ گرم تباشیر هندی و ۵ گرم تخم ترشک ساییده شده را با دوغ یا آب انار بخورید و تا بهبودی کامل ادامه دهید.
- اگر ورم روده به علت میکروب یا ویروس یا مسمومیت در اثر مصرف غذاهای فاسد، ایجاد شده باشد، حتی الامکان هیچ غذای دیگری استفاده نکنید و با ارزن مقشر و سماق غذا درست کنید و بخورید.
- مصطکی رومی، کتیرا پیچ خوراکی، صمغ عربی، تباشیر هندی، ناردانه بو داده، تخم مورد، گل محمدی و گل ارمنی را مساوی مخلوط کنید و صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را کفلمه کنید و یا با شربت انار مخلوط و بخورید.
- به عنوان درمان باید فوفل، بلوط و گلنار فارسی از هر کدام ۵ گرم؛ سیاهدانه و تخم مورد از هر کدام ۱۰ گرم؛ مغز ناخنک و خارخاسک از هر کدام ۳۰ گرم همه را مخلوط و نرم بسایید تا پودر شود، جداگانه ۲۰ گرم نشاسته، کتیرا خوراکی و صمغ عربی از هر کدام ۵ گرم مخلوط بسایید. صبح، ظهر و شب هر مرتبه دو قاشق از داروها را بجوشانید و آب آن را صاف و با عسل شیرین کنید، بعد یک قاشق شربت خوری از پودرهایی را که قبلا تهیه کرده اید، در کمی آب سرد حل کنید سپس با آب جوشانده ها مخلوط و میل کنید.
درمان ورم روده از مسمومیت یا میکروب در مزاج رطوبی:
- اگر در مزاج های سرد و رطوبی در اثر میکروب یا ویروس یا مسمومیت ها یا مصرف غذاهای مانده و فاسد ورم روده ایجاد شده باشد باید گز مازج، گل ارمنی، گلنار فارسی، تخم مورد، بلوط، مازو و فوفل از هر کدام ۵ گرم. نشاسته بو داده و سماق از هر کدام ۱۵ گرم همه را مخلوط و بسایید، آن را ۵ قسمت کرده و هر روز یک قسمت از آن را کفلمه کنید.
داروها:
- مزالازین
- بالسالازید
- مترونیدازول
- سولفاسالازین
- سیپروفلوکساسین
فعالیت:
- روزانه نیم ساعت فعالیت بدنی مناسب داشته باشید.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات بدون مصلح پرهیز کنید.