ورم بیضه: عبارت است از ورم بیضه بزرگ شدن کیسه بیضه یا اسکروتوم است که بیضه‌ها را در خود جای می‌دهد. آسیب دیدن بیضه یا ابتلا به بعضی بیماری‌ها منجر به ورم کردن بیضه می‌شود. آب آوردن بیضه، التهاب یا زائده و تومور غیرطبیعی داخل کیسه بیضه از علل تورم بیضه به شمار می‌رود. ورم بیضه ممکن است بدون درد یا بسیار دردناک باشد. اگر ورم همراه با درد باشد، باید به سرعت برای درمان اقدام نمود.
علائم:
- وجودخون در منی
- احساس سنگینی در بیضه‌های متورم
- پس از آن عفونت بیشتر می‌شود و کل بیضه را درگیر می‌کند.
- احساس، دردناک، متورم و قرمز یا ارغوانی شدن یک یا دو بیضه
- التهاب بیضه از یک تا چند روز باعث درد موضعی و ورم بیضه می‌شود.
- علائم التهاب بیضه، اپیدیدیم مشابه است و به صورت تدریجی یا ناگهانی بروز می‌یابد.
- احتمال دارد بیمار حین ادرار یا پس از آن با درد و سوزش روبرو شود و آلت ترشح داشته باشد.
- مواجهه با علائمی چون تب بالا، حالت تهوع، استفراغ،درد و سوزش هنگام ادرار یا درد هنگام دفع، درد کشاله ران، مقاربت دردناک و احساس کسالت و ناخوشی
علت:
- آسیب‌دیدگی: آسیب دیدن بیضه،درد و ورم بیضه را به دنبال دارد.
- ارکیت (التهاب بیضه):عامل این عارضه نوعی باکتری یا ویروس است و در اثر آن یک یا هر دو بیضه ملتهب می‌شود و به التهاب اپیدیدیم نیز می‌انجامد.
- اسپرماتوسل:کیست داخل اپیدیدیم بیضه ایجاد می‌شود. این کیست‌ها کیسه‌های مملو از مایعی هستند که خوش‌خیم‌اند و معمولاً دردناک نیستند، مگر آن که عفونی باشند.
- التهاب اپیدیدیم:اپیدیدیم لوله‌ای است که در امتداد پشت بیضه قرار دارد و اسپرم‌ها را نگهداری و منتقل می‌کند. کلامیدیا و سوزاک از علل التهاب اپیدیدیم به شمار می‌رود.
- سرطان بیضه:مشخصه سرطان بیضه وجود تومور در بیضه است. تومورها توده‌هایی از بافت ناهنجار بیضه هستند که معمولاً در کیسه بیضه حس می‌شوند و گاهی همراه با درد و یا ورم هستند.
- هیدروسل:در این عارضه مایع اضافی در فضای بین لایه‌های کیسه دور هر بیضه انباشته می‌شود و اصطلاحاً بیضه آب می‌آورد. هیدروسل درد، قرمزی و ورم بیضه را به دنبال دارد و معمولاً پی‌آمد آسیب‌دیدگی یا عفونت است.
- فتق اینگوینال یا مغبنی:در اثر این عارضه بخشی از روده‌ها از فضای خالی یا ناحیه بافتی ضعیف شده جدا کننده شکم و کشاله ران (ناحیه اینگوینال یا مغبنی) بیرون می‌زند. فتق مغبنی شبیه توده یا برآمدگی است که در کیسه بیضه یا بالاتر در کشاله ران دیده می‌شود و باعث ورم کردن بیضه می‌شود.
- پیچ‌خوردگی بیضه:پیچ خوردگی بیضه عارضه دردناکی است که در اثر آن کیسه بیضه پیچ می‌خورد یا می‌چرخد و در نتیجه خونی که از طناب اسپرماتیک به بیضه می‌رسد، قطع می‌شود. این عارضه به دلیل قطع شدن جریان خون یک فوریت پزشکی است و اگر به سرعت برای درمان آن اقدام نشود باعث آسیب‌دیدگی شدیدی می‌شود که چاره‌ای جز برداشتن بیضه (ها) باقی نمی‌گذارد.
- واریکوسل:واریکوسل بزرگ شدن سیاهرگ‌هایی است که در امتداد طناب اسپرماتیک کیسه بیضه کشیده شده‌اند. واریکوسل غالباً بدون درد است و هیچ علامتی ندارد، اما چون سیاهرگ‌های گشاد شده به طناب اسپرماتیک فشار می‌آورد، واریکوسل به مرور زمان باعث اختلال در تولید اسپرم و در موارد نادر ناباروری می‌شود.
تشخیص:
- بیمار باید علائم بروز یافته علاوه بر ورم بیضه را به پزشک اطلاع دهد و دردناک یا برجسته بودن بیضه‌ها را با ایشان در میان بگذارد. متخصص معاینه بالینی را پس از اتمام توضیحات بیمار انجام می‌دهد. متخصص کیسه و پوست بیضه را به دقت بررسی می‌کند و از بیمار می‌خواهد که زمان متورم شدن بیضه و فعالیت‌های انجام شده قبل از بروز علائم را شرح دهد. پزشک در صورت لزوم سونوگرافی بیضه را برای مشاهده داخل بیضه انجام می‌دهد. ناهنجاری‌های داخل کیسه بیضه در این روش تصویربرداری مشخص می‌شود.
درمان طب نوین:
- روش‌های درمان ورم بیضه به علت آن بستگی دارد. اگر عفونت علت تورم باشد، پزشک آنتی بیوتیک برای مقابله با عفونت تجویز می‌کند. اگر آنتی‌بیوتیک خوراکی موثر نباشد، آنتی بیوتیک عضلانی تزریق می‌شود یا بیمار برای دریافت آنتی بیوتیک درون وریدی بستری می‌شود. مهم این است که در دوران بهبود بیماری دامن زننده به ورم بیضه و دیگر علائم درمان شود. پزشک دارو برای مدیریت درد تجویز می‌کند و به بیمار توصیه می‌کند که برای تسکین درد و ورم از لباس زیر فشرده کننده استفاده کند. اگر علت اصلی تورم بیضهواریکوسل، فتق مغبنی یا هیدروسل باشد، جراحی برای اصلاح عارضه ضرورت می‌یابد. سرطان بیضه به روش‌های مختلف درمان می‌شود، روش مناسب با توجه به شدت سرطان انتخاب می‌شود. پخش شدن سرطان و زمان تشخیص آن هنگام تعیین روش درمانی مناسب در نظر گرفته می‌شود. روش‌های معمول درمان سرطان بیضه عبارت است از:
- پرتو درمانی
- شیمی‌درمانی
- جراحی، در این عمل بافت و تومورهای سرطانی از کیسه بیضه خارج می‌شود.
درمان طب سنتی:
- روزی سه مرتبه بر آنها روغن اکتیول بمالید.
- روزی سه مرتبه وسمه را خمیر کرده و ضماد گذارید.
- روغن خاکستری را روزی سه مرتبه بر بیضه ها مالش دهید.
- رنگ گیاهی نساییده (وسمه) را در سرکه خمیر کرده و ضماد کنید
- تخم لاک پشت را بکوبید و با شیرزن مخلوط کنید و بر بیضه ها مالش دهید.
- کشمش انگور سیاه را بکوبید و با آرد باقلا و زیره سبز ساییده به موضع ضماد کنید.
- روغن خاکستری ۱۰ گرم و عصاره بلادن ۱ گرم را با هم مخلوط کرده و بر بیضه ها مالش دهید.
- گایاگل ۱ گرم و مانتول ۵۰ سانتی، هر دو را با کمی وازلین مخلوط کرده و روزی سه مرتبه بر بیضه ها بمالید.
- مقداری خاکستر سوخته شاخه های مو را با کمی روغن زیتون خمیر کنید و به صورت پماد بر موضع مالش دهید.
- برای درمان آن، تعدیل مزاج و پاکسازی خلط غالب لازم است و بعد از پاکسازی، نعناع تازه را بکوبید و بر آن ضماد گذارید.
- استات دوپلمپ را در آب گرم حل کنید و بیضه ها را در آن قرار داده و مالش دهید و این عمل را روزی سه مرتبه تکرار کنید.
- تنزول و جدوار را به نسبت مساوی با شیر مادری که نوزاد دختر دارد، خمیر کرده و بعد کمی الکل ۸۰ درجه را با آن مخلوط کنید و ضماد گذارید.
- اکستره بلادن ۱ گرم، یدورد و پلمب ۵۰ سانتی گرم و گایاگل ۱ گرم، همه را در آب گرم حل کنید و بیضه را در آن قرار داده و مالش دهید و روزی سه مرتبه تکرار کنید.
- پوست هلیله زرد، مرمکی، مقل ازرق و صبر زرد از هر کدام ۵ گرم، همه را مخلوط کرده و بسیار نرم بسایید، بعد با نیم لیوان سرکه و نیم لیوان زهره گاو مخلوط کنید و روزی سه مرتبه بر موضع مالش دهید.
- ضمناً از شروع ناراحتی تا بهبودی کامل آن باید از خوراکی هایی که خون را صاف می کنند زیاد مصرف کنید، همچنین خوراکی هایی مصرف کنید که معده را به کار بیندازند. توضیحاً نوشیدن آب پرتقال در این بیماری بسیار مؤثر خواهد بود.
درمان ورم بیضه در مزاج بلغمی:
- هر روز ۱۰ گرم پودر شیرین بیان را با ۵ گرم رازیانه بجوشانید و آب آن را همراه با گل قند بخورید.
- روزی چند مرتبه با آب جوشانده نعناع و مرزنجوش محل تورم را بشویید و کمپرس کنید و بعد تفاله آن را نیز روی محل تورم ضماد گذارید.
- تخم کتان، گل خطمی، گل بابونه و مغز ناخنک را نرم بسایید، بعد با مقل ازرق، موم، روغن گل شب بو یا سفیده تخم مرغ مخلوط کنید یا در خمیر آرد باقلا بریزید و بپزید و ضماد گذارید.
- اگر بلغمی مزاج هستید و دچار ورم بیضه شده اید، ابتدا رفع بلغم کنید، بعد به درمان بپردازید. برای درمان آن می توانید تخـم ترب، شبت و ریشه شیرین بیان را هر روز بجوشانید و آب صاف کرده اش را بنوشید.
درمان ورم بیضه در مزاج سوداوی:
- مویز را بکوبید تا به شکل خمیر درآید، بعد آرد باقلا، آرد جو، آرد نخود و مویزهای کوبیده شده را در روغن بپزید و ضماد کنید.
- اوشق را در سکنجبین حل کنید و بعد در سبوس گندمی که قبلاً ساییده شده است، بریزید و ضماد گذارید و روزی سه مرتبه عوض کنید.
- تخم شوید، نخود خام، اکلیل کوهی و گل بابونه را بکوبید، سپس بپزید و ضماد گذارید و یا آن را در آب کلم تازه مخلوط کرده و ضماد گذارید..
- اگر مزاجتان سوداوی است اول پاکسازی مزاج کنید و بعد هر روز بادیان، پودر شیرین بیان و بالنگو را بجوشانید و آب آن را با گل قند بخورید.
- گل بابونه، اکلیل کوهی و تخم شنبلیله را نرم بکوبید، بعد با مقل ازرق، اوشق، میعه سایله، مغز ساق گاو، برگ کلم کوبیده شده و پیه آب کرده مرغ مخلوط کنید و بر موضع بمالید و روزی سه بار عوض کنید.
درمان ورم بیضه از گرمی و حرارت:
- روزی سه مرتبه بر آن روغن یا پماد بابونه یا روغن اکتیول بمالید.
- رنگ برگ را با آب خمیر کنید و روزی سه مرتبه بر آن ضماد گذارید.
- تخم شوید و مغز ناخنک را نرم بسایید، سپس با لعاب تخم خطمی خمیر کرده و ضماد کنید.
- تنظور و جدوار را با شیر مادری که طفل دختر زاییده است و الکل ۸۰ درجه خمیر کنید و ضماد گذارید.
- کمی کافور را با آب تاجریزی تازه، آب کاهوی تازه و آب جوشانده پوست کوکنار مخلوط کنید و روزی چند مرتبه بر موضع بمالید.
- گل بابونه، مغز ناخنک، آویشن شیرازی و تخم کتان را نرم بکوبید و بعد با برگ کلم کوبیده و لعاب اسپرزه خمیر کرده و ضماد کنید.
- اسپرزه، تخم خرفه، تخم گشنیز، برگ تاجریزی و یا میوه آن، برگ کاسنی یا تخم آن، جو، باقلا و عدس را با هم مخلوط کرده و بکوبید، بعد خمیر کنید و بر محل تورم ضماد گذارید.
- اگر ورم بیضه در مزاج دموی و یا در اثر گرمی و حرارت باشد، ابتدا مزاج را پاکسازی کنید و بعد به عنوان درمان باید پوست انار، گل محمدی و عدس را بکوبید و در آب گشنیز تازه بپزید و ضماد کنید.
درمان ورم بیضه ها از سوزاک:
- برگ پیازچه و برگ خطمی را بکوبید و بر آن ضماد کنید.
- آرد باقلا را با موم و زهره گاو مخلوط کرده و ضماد کنید.
- اوشق را در سرکه حل کنید و روزی سه بار بر موضع بمالید.
- برگ درمنه، آرد جو و آرد باقلا را درهم آمیخته و ضماد کنید.
- روغن بید انجیل و روغن زیتون را مخلوط کنید و روزی چند بار بر آن مالش دهید.
- هلیله زرد، جدوار و گل ارمنی را بسایید، بعد با سفیده تخم مرغ مخلوط کرده و ضماد کنید.
- تخم کتان، شنبلیله، برگ خطمی، تاج ریزی و اکلیل کوهی را نرم بکوبید و در شیر حل کرده و ضماد کنید.
- هسته های خرما را نرم بسایید و با گل خطمی ساییده شده مخلوط کرده، و بعد به صورت خمیر درآورده و ضماد گذارید.
- اگر ورم بیضه ها از اثرات سوزاک باشد، برگ شاهدانه، ریوند چینی و تاجریزی را بکوبید و بر آن ضماد کنید و روزی چند مرتبه بیضه را با آب شاهدانه یا دانه های کوبیده شده شاهدانه و مخلوط در آب، شستشو دهید.
درمان ورم بیضه از خون و صفرا:
- اگر ورم بیضه از غلبه خون و صفرا است، ابتدا رفع صفرا کنید و اگر معده سنگین است قبلا باید آن را ملایم کنید که بدکاری، کم کاری و یبوست در میان نباشد و همچنین گلاب، سرکه، آب گشنیز تازه و آب کدو را با هم مخلوط کرده و پارچه یا پنبه ای را دائم با آب آن خیس کنید و بر بیضه ها گذارید و بعد آرد نخود خام، آرد جو و آرد باقلا را با کمی زعفران و آب خمیر کرده و ضماد گذارید و هرگاه باز می کنید، مدتی در آب گرم بنشینید و خوب آن را مالش دهید.
درمان ورم بیضه از حبس کردن منی:
- اگر در اثر نگهداشتن و حبس کردن منی دچار ورم بیضه شده اید، با عمل، جماع منی را دفع کنید تا بهبود یابد.
درمان ورم بیضه کودکان از گرمی:
- تخم لاک پشت را بکوبید و با شیر مادر طفل حل کنید و بمالید.
- اگر در اثر گرمی و حرارت، طفل دچار ورم بیضه شده است، چند بار در روز به او آب پرتقال بخورانید و روغن خاکستری را بر بیضه هایش ضماد کنید.
درمان ورم بیضه کودکان از گریه یا فریاد زدن:
- اگر طفل در اثر گریه بیش از حد یا فریاد زدن های مکرر دچار ورم بیضه شده است، مقدار کمی جوهر شرب را در آب گرم حل کنید و بیضه او را در آن آب قرار داده و آرام آرام مالش دهید تا بهبود یابد.
درمان ورم بیضه اطفال از گریه:
- تخم لاک پشت را داخل شیر حل کنید و بر موضع بمالید. ضمناً می توانید روزی یک عدس از تخم لاک پشت را هم به طفل بخورانید.
- اگر در اثر گریه زیاد و فریاد زدن های مکرر اطراف بیضه اطفال ورم کرده است، کمی تنظور و جدوار را بسایید و بر موضع بمالید و حدود ۲۰ یا ۳۰ عدد سوزن را پهلوی یک دیگر قرار داده و با نخ محکم ببندید و آرام آرام بر روی آن ورم ها بزنید، تا ورم فروکش کند (مواظب باشید سوزن ها در پوست فرو نرود).
- اگر در اثر گریه زیاد و یا زور زدن ها و فریاد زدن های مکرر و شدید بیضه طفل متورم شد (باد کرد)، مقدار کمی استات دو پلمب (جوهر سرب) را در آب نیم گرم بریزید و بیضه طفل را در آن بگذارید و آرام آرام مالش دهید. ولی اگر طرفین بیضه متورم شد، مختصری تنظور و جدوار را پشت یک نعلبکی بسایید و روی موضع ورم کرده و جای درد بمالید، سپس چند عدد سوزن را به هم ببندید و با نوک آنها به محل ورم و درد بزنید، به طوری که سر سوزن ها موضع را سوراخ نکنند.
درمان باد بیضه:
- تخم پیاز را در روغن گل محمدی بریان کنید و بخورید.
- روزی نیم مثقال ریوند چینی ساییده شده را با آب میل کنید.
- زهره گاو سرخ را در روغن بجوشانید و روزی سه مرتبه بر موضع مالش دهید.
- پودر شیرین بیان و رازیانه را بجوشانید و آب آن را با گل قند بخورید و هر روز تکرار کنید.
- هر روز آن را در آب نیمگرم بشویید و بعد آرد نخود خام، آرد باقلا و عسل را مخلوط کرده و ضماد کنید.
- برای دفع باد بیضه که به سبیل سمن باشد و نه به طريق ورم (یعنی فقط بیضه، بزرگ و چاق می شود ولی ورم درکار نیست). باید شوکران، تخم گشنیز، کوکنار و گل ارمنی را نرم بسایید و بعد با سیب زمینی خام کوبیده شده و کمی سرکه مخلوط کرده و ضماد کنید.
داروها:
- متناسب با شرایط و نیاز بیمار دارو تجویز می شود.
فعالیت:
- تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت شدید بدنی پرهیز کنید.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه، غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
- خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک نخود فرنگی و ذرت، خوراک باقلا، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با سویا، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو بادمجان، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، لقمه قارچ و سویا، خوراک قارچ با سس، خوراک قارچ طعم دار، خوراک قارچ و بامیه، خوراک کلم برگ با عدس، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک سویا با سبزیجات، تاس کباب سویا، خوراک پنیر سویا، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با سویا، خوراک دال عدس، خوراک بورانی، خوراک مخلوط، آش سماق، آش حبوبات و غله ۲، آش جو با حبوبات ۲، آش گوجه فرنگی ۲، دم پخت گوجه ۲، کلم پلو با قارچ، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، لبو پلو، بادمجان پلو ۱، بلغور پلو، خورش قورمه سبزی با سویا، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با قارچ، خورش قارچ و لوبیا سفید، خورش کدو خورشتی، خورش قیمه بادمجان، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، دلمه کدو خورشتی، دلمه برگ انگور.
- خوردنی های مضر: عدس پلو ساده.