هیپرکلسترولمی فامیلی: عبارت است از هیپرکلسترولمی فامیلی (به انگلیسی: Familial Hypercholesterolemia – FH) که با نام افزایش کلسترول خانوادگی نیز شناخته می شود، نوعی بیماری ژنتیکی اتوزوم غالب (Autosomal Dominant- AD) است که با افزایش سطح پلاسمایی کلسترول LDL بدون افزایش تری گلیسیرید (هیپرتری گلیسریدمی) مشخص می شود این بیماری با افزایش کلسترول LDL در اطفال و از دوران کودکی و افزایش خط بیماری های قلبی عروقی، گزانتوم ها، گزانتلاسما، آترواسکلروز و … مشخص می شود.

انوع هیپرکلسترولمی فامیلی هموزیگوت:

هیپرکلسترولمی فامیلی هموزیگوت در اثر ایجاد جهش در هر دو کروموزم گیرنده ی LDL رخ می دهد و بنابراین بسیار نادرتر از نوع هتروزیگوت است. این بیماران را به دو گروه تقسیم کرده اند:

1. بیمارانی که فعالیت گیرنده LDL در آنها تقریبا قابل شناسایی نیست (گیرنده منفی).
2. بیمارانی که فعالیت گیرنده LDL در آنها بسیار کاهش یافته است اما هنوز قابل شناسایی است (گیرنده ناقص).

علائم:

1. قوس قرنیه (Corneal Arcus).
2. گزانتوم تاندونی (گزانتوما یا زانتوما تاندون ها): که به ویژه پشت دست ها و تاندون آشیل را درگیر می کند.
3. گزانتلاسما یا زانتلاسما: رسوب چربی و ماکروفاژهای حاوی چربی در پلک ها را گزانتلاسما یا زانتلاسما می گویند.
4. آترواسکلروز عروق کرونری قلب: عدم درمان بیماری، با افزایش قابل توجه بیماری قلبی عروقی همراه است. در تقریبا ۵۰٪ از مردان درمان نشده مبتلا به هیپرکلسترولمی فامیلیال هتروزیگوت، احتمال یک انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی) قبل از ۶۰ سالگی وجود دارد و زنان مبتلا نیز در معرض خطر بالایی هستند. سن بروز بیماری قلبی عروقی کاملا متغیر است و به نوع نقص ژنی و مولکولی، سطح LDL و وجود دیگر عوامل خطر بیماری قلبی عروقی بستگی دارد. به نظر می رسد بیمارانی که سطح پلاسمایی لیپوپروتئین a بالایی دارند، از نظر ابتلا به بیماری قلبی عروقی، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

علت:

• هیپرکلسترولمی فامیلی (FH) به دلیل اختلال ژنتیکی در گیرنده های کلسترول LDL ایجاد می شود. کاهش فعالیت گیرنده LDL در کبد منجر به کاهش سرعت پاکسازی آن از گردش خون می شود. سطح کلسترول خون تا جایی افزایش می یابد که سرعت تولید LDL معادل سرعت پاکسازی آن شود؛ پاکسازی کلسترول LDL از خون به کمک گیرنده های باقی مانده صورت می گیرد. بیش از ۱۶۰۰ جهش ژنی مختلف در ارتباط با هیپرکلسترولی فامیلی گزارش شده است. مهمترین علت افزایش سطح LDL در این بیماری، اختلال در پاکسازی LDL از خون است؛ به علاوه، چون حذف IDL نیز به تأخیر افتاده است، تولید LDL از IDL هم افزایش می یابد. افراد دارای دو کروموزوم یا آلل جهش یافته (هوموزیگوت ها یا هتروزیگوت های مرکب) در مقایسه با کسانی که دارای یک کروموزوم یا آلل جهش یافته هستند (هتروزیگوت ها)، سطح کلسترول LDL بسیار بالاتری را دارند. شکل هتروزیگوت FH به دلیل توارث یک آلل جهش یافته گیرنده LDL ایجاد می شود.

تشخیص:

1. هیچ آزمایش قطعی برای تشخیص هیپرکلسترولمی وجود ندارد. هیپرکلسترولمی فامیلی هتروزیگوت با افزایش LDL پلاسما (معمولا mg/dl 200 – 400) و سطح طبیعی تری گلیسرید، مشخص می شود. بیماران مبتلا به FH هتروزیگوت، از بدو تولد دارای کلسترول بالا هستند و معمولا تشخیص آن از طریق مشاهده افزایش کلسترول در غربالگری های معمولی، ظهور گزانتوم های تاندونی، یا بروز بیماری علامت دار قلبی عروقی است. توارث به صورت غالب است و معنای آن این است که بیماری از یکی از والدین به ارث رسیده است و انتظار می رود تقریبا ۵۰٪ خواهران و برادران بیمار، دچار این بیماری باشند. شرح حال خانوادگی از نظر بروز زودهنگام بیماری قلبی عروقی در خانواده کسی که جهش ژنتیکی از او به ارث رسیده، مثبت است.

درمان طب نوین:

• با توجه به مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، تشخیص زودهنگام و درمان FH می تواند شانس ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب را کاهش دهد. برخی تغییرات سبک زندگی می تواند به کاهش سطح کلسترول LDL فرد کمک کند. مانند:
• ورزش کردن
• پرهیز از سیگار
• بررسی سطح کلسترول
• محدود کردن مصرف الکل
• خوردن غذاهای کم چربی اشباع شده، چربی های ترانس، سدیم و قند
• با این حال، در افراد مبتلا به FH، تغییرات سبک زندگی به تنهایی برای کاهش کلسترول LDL به سطح مناسب کافی نیست. داروهای کاهش دهنده کلسترول، مانند استاتین ها ، می توانند به کاهش سطح کلسترول LDL در افراد مبتلا به FH کمک کنند. CDC بیان می کند که فرد مبتلا به FH اغلب باید بیش از یك داروی كاهش دهنده كلسترول مصرف کند. سایر داروهای FH عبارتند از:
• اسید bempedoic، که تولید کلسترول کبد را کاهش می دهد.
• مهارکننده های PCSK9 که به کبد در حذف کلسترول کمک می کند.
• مهارکننده جذب کلسترول، دارویی که جذب کلسترول را کاهش می دهد.
• جذب کننده های اسید صفراوی، که به حذف کلسترول از جریان خون کمک می کند.
• درمان های پیشرفته: فرد مبتلا به FH ممکن است علاوه بر تغییر شیوه زندگی و داروها، به درمان های پیشرفته نیز نیاز داشته باشد. درمان های پیشرفته برای FH عبارتند از:
• لیپوپروتئین آفرزیس: این یک روش غیر جراحی است که کلسترول LDL را از پلاسمای خون فرد فیلتر می کند. درمان باید مکرر باشد زیرا سطح کلسترول LDL در طول زمان افزایش می یابد.
• لومیتاپید: این دارویی است که فعالیت پروتئین انتقال تری گلیسیرید میکروزومی (MTP) را مسدود می کند. MTP به ایجاد لیپوپروتئین در کبد کمک می کند. با مسدود کردن فعالیت MTP، لومیتاپید به کاهش سطح کلسترول LDL کمک می کند.
• پیوند کبد: این پیوند معمولاً فقط برای بیماران بسیار جوان با عروق مسدود شده استفاده می شود. در عمل پیوند کبد، کبد فرد با کبدی جایگزین می‌شود که حاوی ژن‌های ایجادکننده FH نباشد.
• اگر فردی FH داشته باشد، احتمال بیشتری برای ابتلا به عوارض جانبی وجود دارد. کلسترول LDL بالا به دلیل FH می تواند منجر به تجمع پلاک در شریان ها شود. پلاک یک ماده چرب است که از کلسترول، چربی، کلسیم و سایر مواد زائد ساخته شده است. رسوبات داخل رگ ها باعث انسداد عروق و ایجاد بیماری های جدی مانند بیماری قلبی یا سکته می شود.

داروها:

• لوواستاتین

فعالیت:

• روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه و غذاهای خیلی چرب پرهیز کنید.