هم و غم: عبارت است از واکنشی طبیعی به احساسات ناشی از مرگ عزیزان، فقدان و یا از دست دادن چیزی با ارزش است. نشانه های غم به صورت خستگی مفرط، نوسان خلق، بی قراری، گریه کردن، گوشه گیری، پرخاشگری، انزوا، احساس بی ارزش و …. بروز پیدا می کند. حتی ممکن است به دنبال تغییرات بزرگ که در زندگی تجربه می کنید مانند بازنشستگی، طلاق، مستقل شدن فرزندان یا مرگ عزیزان نشانه های غم و اندوه بارزتر شود. در صورتی که غم اندوه به صورت مزمن ادامه پیدا کند، زندگی اجتماعی، شغلی و تحصیلی تان مختل می شود و به دنبال ناکامی های متوالی، علائم افسردگی و سایر اختلال های روانی هم ایجاد می شوند. پس آشنایی با شیوه های التیام دادن رنج های عاطفی و اقدام برای درمان احساس غم ضروری است.

علائم:

1. شوک و ناباوری: بلافاصله بعد از با خبر شدن فقدان یا سوگ، قبول این حقیقت تقریباً برای بسیاری از افراد غیر ممکن است، پس دچار شک و ناباوری نسبت به حادثه شده و سعی در انکار حقیقت می کنند. این احساسات کاملاً طبیعی هستند.
2. احساس نا امیدی از زندگی: یکی از نشانه های غم و اندوه داشتن احساس ترس، نا امیدی، بی انگیزگی و تنهایی شدید است. در چنین زمان هایی فرد به همراه گریه های شدید، احساس ناراحتی و تنهایی نیز می کند.
3. احساس گناه: یکی دیگر از علائم غم و اندوه این است که افراد به دلیل باید ها و نبایدهای ذهنی شان دچار احساس گناه و پشیمانی می شوند. این قوانین به قدری در ذهن فرد شدید هستند که فرد گمان می کند حتماً باید آنها را اعمال کرد.
4. احساس خشم: احساس خشم و عصبانیت نیز به هنگام سوگ و فقدان تجربه می شود. فرد خود، دیگران و حتی خدا را مقصر این اتفاق دانسته و سرزنش می کند. گاهی اوقات فرد در پی احساس خشم به دلیل سهل انگاری های خود یا بی عدالتی که در حق او شده، در صدد انتقام یا خود آزاری بر می آیند.
5. احساس ترس: ترس یکی دیگر از هیجان هایی است که شخص را پس از تجربه فقدان ها و سوگ درگیر می کند. در این موقعیت تمام اضطراب ها و ناامنی ها به سراغ فرد می آید به صورتی که احساس پوچی نسبت به زندگی و اهداف در او شکل می گیرد.
6. مشکلات جسمی: مانند خستگی، حالت تهوع، کاهش ایمنی بدن، کاهش یا افزایش وزن، دردهای جسمی و بی خوابی.
7. اگر در زمان شنیدن خبر منفی شخص دچار هم و غم باشد و شیرینی زیاد بخورد دچار اگزما و خارش های پوستی می شود و اگر شخص ترشی و یا سردی جات خورده باشد شخص دچار پیسی و برص خواهد شد.

علت:

• از دست دادن چیزهای ارزشمند مانند اموال، ثروت و در موارد شدیدتر سوگ عزیزان، طلاق یا رفتن فرزندان از خانه، باعث بروز غم و اندوه می شود.
• غلبه سودا: غلبه سودا باعث دفع زیاد املاح و مواد معدنی شده و عامل ایجاد اختلالات هورمونی و غم و غصه و بی نشاطی می باشد. این نوع افراد زود تحت تأثیر حرف و کارهای منفی دیگران قرار گرفته و ناراحت می شوند.
• بتاآندروفن و سروتونین دو هورمون اصلی در ایجاد احساس شادمانی و امیدواری در افراد است و کمبود این دو هورمون عامل مؤثری در برهم خوردن تعادل شیمیایی مغز و بروز احساس غم، درماندگی و احساس تنهایی و یأس است.
• در برخی مواقع نیز فقر مواد معدنی یا ویتامین ها باعث کاهش هورمون شادی در مغز و افزایش اندوه می گردد. برای نمونه کمبود ویتامین B6 و منیزیم که در حبوبات، میوه جات، سبزی جات و مغزی جات یافت می شود بر حالات روحی افراد تأثیرگذار است.
• زمانی که متعلقات یا دلبستگی های ارزشمند خودتان را از دست می دهید، ذهنتان این برداشت را می کند که هویت و بقایتان به خطر افتاده، پس متعاقباً علائم غم و اندوه نمایان می شوند، اینجاست که ذهن یک سری راه حل پیش روی تان می گذارد، نگران نباشید این واکنش ها طبیعی است، اما مشکل زمانی ایجاد می شود که سازگاری اجتماعی و شغلی تان به طور محسوسی مختل شده و غم با شما باقی بماند.
• اندوه و غم احساسی است که بیشتر در نتیجه ناکامی، فقدان یا از دست دادن چیزی خصوصاً از دست دادن توانایی ایجاد می شود؛ غم معمولاً با کم شدن انرژی همراه است؛ در غلبه بلغم، بدن دچار مشکلاتی مانند: (کاهش حافظه، بی حسی و بی حالی، کند شدن حرکات، خستگی، سنگینی سر، سردرد، زانو درد، زودانزالی، ترس و…) می گردد که تماماً عواملی هستند که انسان را به یک فرد غمگین تبدیل می کنند. با وجودی که غم و اندوه معمولاً به مرور زمان کاهش می یابد، اما ممکن است به تجربه ای دردناک و طولانی تبدیل گردد و باعث درماندگی شدید هیجانی شود.

عوارض احتمالی:

1. کم حوصله و تنبل.
2. سردرد یا معده درد.
3. احساس بی ارزش بودن.
4. از دست دادن اعتماد به نفس.
5. احساس خشم، گناه و ناامیدی.
6. اختلال در خواب (کم یا زیاد شدن خواب).
7. تمایل به استعمال دخانیات یا مصرف الکل.
8. کاهش علاقه به انجام فعالیت های روزمره.
9. اختلال در اشتها (کاهش یا افزایش اشتها).
10. وسواس فکری در مورد توانایی های از دست رفته.
11. عدم تصمیم گیری مناسب به دلیل اشکال در تمرکز.
12. احساس خالی بودن یا فرورفتگی در قفسه سینه و شکم.
13. بی حسی، خستگی زودهنگام یا حس خستگی به صورت دائمی.
14. عوارض غم و اندوه در کودکان و نوجوانان: کناره گیری از دوستان، بازی های خشن و پرخاش گرانه، افت تحصیلی یا سرباز زدن از حضور در مدرسه، بازگشت به رفتارهای پیشین (مانند شب ادراری، صحبت های کودکانه، مکیدن شست).
15. عدم توانایی در انجام وظایف: انسان غمگین معمولاً نمی تواند به وظایفی که در مقابل دیگران دارد عمل کند؛ اگر زن است در حق شوهر و فرزندانش کوتاهی و سستی می کند و اگر مرد است در کارش دقت و انگیزه کافی نخواهد داشت.

تشخیص:

1. آزمایش خون.
2. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار.

درمان طب سنتی:

• ذکر زیاد بگویید.
• انگور مصرف شود.
• همیشه وضو بگیرید.
• همیشه به یاد خداوند باشید.
• 21 عدد مویز صبح ناشتا میل شود.
• شربت شیره انگور + زعفران میل کنید.
• رعایت کلیه توصیه های تغذیه ای هنگام غلبه بلغم.
• گلاب را روی صورت بیمار بپاشید و مقداری به او بدهید.
• به طور مداوم بعد از هر غذا یک فنجان کومبوچا بنوشید.
• 3 روز ناشتا میوه به بخورد و مداومت بر خوردن آن داشته باشد.
• اندازه یک حب جامع امام رضا (ع) را با یک لیوان آب انگور میل کنید.
• کشیدن مقدار کمی انفیه در هر روز به درمان این بیماری کمک بسیار خواهد کرد.
• برای اینکه خوشحالی و شادابی شما افزایش یابد هر روز شربت به لیمو میل نمایید.
• روغن زعفران شب ها قبل از خواب در ناف بمالید و با چسب 5 سانتی روی موضع را بپوشانید.
• دمنوش (زنجبیل + ریحان + برگ بو) با عسل برای غم هایی که همراه با سردرد شدید است مؤثر است.
• استفاده از شربت تخم بالنگو همراه با گلاب و زعفران استفاده از سبزیجات تازه همراه غذا (به صورت سه وعده).
• رفتن به مسافرت و دیدن سبزه نیز از توصیه های دین مبین اسلام برای رهایی از غم و اندوه بر شمرده شده است.
• افسردگی و ناراحتی، اندازه یک قاشق چایخوری از داروی مفرح را در یک لیوان آب جوش دم کنید و سپس میل کنید.
• یکی از بهترین درمان ها، بخصوص برای کسانی که مصیبت زده هستند و عزیزی را از دست داده اند، تربت امام حسین (ع) است.
• انسان باید به نعمت هایی که خداوند به او عطا کرده است بنگرد و شکر این نعمت ها را به جا آورد؛ وگرنه دچار حزن و اندوه می گردد.
• دمنوش (افتیمون + بهارنارنج) با عسل برای درمان غم و اندوهی که با عصبانیت و تحریک پذیری شدید همراه است خوب می باشد.
• حذف کلیه ترشیجات (حتی میوه جات ترش)، غذاهای سردی بخش و کلیه لبنیات تا زمان بهبودی و همچنین حذف کلیه غذاهای ممنوعه).
• پوشیدن لباس تمیز با رنگ روشن: پوشیدن لباس سیاه از دیدگاه دین مبین اسلام کراهت دارد شاید یکی از دلایل آن ایجاد غم و اندوه باشد.
• دمنوش (گل محمدی + رزماری + زنجبیل) با عسل برای افرادی که همراه غم و اندوه از خستگی و درد عضلانی نیز رنج می برند ثمربخش است.
• دمنوش (گل محمدی + برگ بو + نعناع) با عسل برای افرادی که در کنار غم و اندوه تمایل به استعمال دخانیات و مصرف الکل داشته باشند مفید است.
• کسی که با خدا دوست باشد خزن و اندوه به سراغ او نمی آید چون به او اعتماد کامل دارد و می داند که در گرفتاری ها تنها او یار و یاور انسان ها است.
• دمنوش (مریم گلی + زعفران + زنجبیل) با عسل برای غم و اندوهی که با کاهش اعتماد به نفس، کاهش تمرکز و زودانزالی همراه است مفید می باشد.
• دمنوش (آویشن + به لیمو + بهارنارنج) با کمی عسل بعد وعده های غذایی برای افرادی که از ناراحتی گوارش در کنار غم و اندوه رنج می برند مفید است.
• دمنوش (اسطوخودوس + سنبل الطیب + بادرنجبویه) با عسل برای افراد غمگینی که از خستگی، اختلال خواب، دلهره و تشنج رنج می برند مثمرثمر است.
• پوشیدن کفش به رنگ زرد روشن نیز در اسلام سفارش شده است، زیرا برای تقویت بینایی مفید بوده و شادی و نشاط ایجاد می کند و غم و اندوه را از انسان دور می سازد.
• ضمناً رژیم انگور هم مفید است. بدین طریق که هر روز صبح به جای صبحانه انگور زرد و رسیده بسیار بخورید و یا آب انگور فراوان بنوشید و تا ظهر هیچ خوراکی دیگر، حتی آب مصرف نشود.
• انسان هیچگاه نباید از چیزی ناامید گردد، زیرا خداوند در قرآن، ناامیدی را از گناهان کبیره برشمرده است، شیطان از راه ناامیدی بر انسان وارد شده و از این راه انسان را دچار حزن و اندوه می کند.
• مبتلایان به امراض روحی، نباید در اجتماعات پر قیل و قال داخل شوند و نباید منزلشان یا محل کارشان در مسیر خیابان هایی که مملو از ایاب و ذهاب است و اتومبیل یا قطار تردد می کند قرار داشته باشد.
• افزایش مصرف مواد غذایی مانند: (فندق، بادام، انگور، زیتون، کشمش، انجیرخشک، خرماء نعناع، ریحان، کرفس، بادام زمینی، گلابی، لیموشیرین، سیب درختی، به، زردالو، پیاز، کدوحلوایی، روغن زیتون).
• ۵۰ گرم افتیمون شامی و ۲ گرم زعفران را بسیار نرم بسایید بعد با ۵۰۰ گرم عسل بدون موم مخلوط کرده، و هر صبح و عصر، هر مرتبه یک قاشق چایخوری میل نمایید و بعد از هر غذا نیز یک فنجان نوشابه کومبوچا بنوشید.
• اگر خود شما دچار امراض روحی گشته ايد آب هویج، آب زردک، گلابی، انگور زرد و رسیده، عرق بهار نارنج، عرق بیدمشک، عرق آويشن يا آب دم کرده آویشن، آب دمکرده مرزنجوش، عرق بهارنارنج یا خلال نارنج بیشتر مصرف کنید.
• اگر فرد معتقد و مذهبی هستید، فعالیت ها و مراسم مذهبی مانند دعا و یا رفتن به مسجد می تواند برای شما آرامش بخش باشد. می توانید با شرکت در این مراسم و فعالیت ها آرامش خود را دوباره بدست آورید و به زندگی عادیتان بازگردید.
• رعایت بهداشت فردی: استحمام و شستشوی بدن به محض استشمام بوی عرق، مسواک زدن، اصلاح تمام موهای بدن، کوتاه کردن ناخن ها، شستشوی دست ها قبل از غذا خوردن و … همگی از احکام دین برای رهایی از غم و اندوه محسوب می گردند.
• پوست بلیله + پوست هلیله کابلی + پوست آمله مقشر + هلیله سیاه + بسفایج + چوب تربد + گل اسطوخدوس هندی + تخم افتیمون همه را به یک نسبت مخلوط و آسیاب کنید و با دو برابر مجموع عسل مخلوط کنید و صبح و شب یک قاشق مرباخوری از ترکیب با را آب میل کنید.
• گل گاوزبان + به لیمو + اسطوخدوس هندی + گل بنفشه + دارچین + سنبل الطیب + بادرنجبویه + بهارنارنج همه را به یک نسبت ترکیب و پودر کنید یک قاشق غذاخوری از این ترکیب را با دو لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان شود با عسل شیرین کنید و در طول روز میل کنید.
• هنگامی که شما دچار غم و اندوه شده اید، بیشتر از همیشه باید از خود مراقبت کنید. استرس از دست دادن فرد مورد علاقه ای هر چیزی که دوست دارید، به سرعت انرژی و ذخایر احساسی شما را از بین می برد. تأمین نیازهای فیزیکی و عاطفی به شما کمک خواهد کرد که این زمان دشوار را پشت سر بگذارید.
• سعی کنید هرچه زودتر به روال عادی زندگی تان بازگردید. بازگشت به فعالیت هایی که خوشحالتان می کند و باعث پیوستن دوباره شما به جامعه می شود، اینگونه فعالیت ها در پشت سر گذاشتن دوران غم و اندوه کمک شایانی به شما می کنند. فعال سازی رفتاری از روش های درمانی است که از پیشروی غم و اندوه یا حرکت به سمت افسردگی جلوگیری می کند.
• شاید برای کوتاه مدت بتوانید احساس غم و اندوه خودتان را سرکوب کنید، اما در طولانی مدت نمی توانید از بروز آن جلوگیری کنید. پس دردهایتان را بپذیرید و آن ها را بیان کنید. زمانی که تلاش می کنید از بروز احساس غم و اندوه خود اجتناب کنید، فقط روند بهبودی خود را طولانی تر می کنید. غم و اندوه حل نشده نیز می تواند به عوارضی مانند افسردگی، اضطراب و اختلال پر خوری منجر شود.
• غم و اندوه در فرد احساس تنهایی ایجاد می کند، زمانی که در کنار دیگران هستید، با به اشتراک گذاری غم و اندوه خود با افراد معتمد، می توانید به روند بهبودی تان سرعت بخشید، گروه های پشتیبانی در مراکز خدمات درمانی روانی به شما امکان پیوستن به چنین گروه های حمایتی را می دهند، همچنین می توانید با دریافت مشاوره روانشناسی و گروه درمانی از مرکز هنر زندگی احساس تنهای خود را کاهش دهید.
• باید با چنین بیماری با مدارا و خوش خلقی رفتار کرد. باید از سختگیری و خشونت اجتناب ورزید و همیشه به میل بیمار رفتار کنید. سخنان دل خراش و خبرهای بد و ناراحت کننده که باعث فرسایش روح می شود را نباید به او بگویید و متقابلاً صحبت ها و اخبار خوش را به او برسانید تا باعث شادی او گردد. گردش و تفریح در مکان های سرسبز و باصفا، ایجاد فضای شاد، خوردن غذاهای مقوی مانند کباب، حلویات، آب میوه، میوه های مختلف از قبیل انجیر، موز، خرما، لوبیاچیتی و … بسیار مفید خواهد بود.
• باید از شرکت در مجالس عزا، رفتن به قبرستان ها و به طور کلی مکان هایی که بایستی حالت غمگین به خود گرفت، یا صحبت های دل خراش در آنجا مطرح است، اجتناب کنید. از خواندن یا شنیدن حوادث و اخبار ناگوار و دلخراش نیز خودداری شود. تمرین کنید تا گذشت داشته باشید و زندگی را برای خود سخت تصور نکنید (گر تو آسانگیر باشی زندگی دشوار نیست). به چیزی یا کسی یا صحبتی حساسیت نشان ندهید. در مواجهه با مشکلات نیز باید با خنده و شادمانی از آن بگذرید (البته می دانم برای کسی که مشکل روحی دارد سخت است) ولی با تمرین به مرور زمان می توان به موفقیت دست یافت.

فعالیت:

• روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه و غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.

نکته:

• تفاوت غم و اندوه با افسردگی: فرد افسرده، در خود فرو می رود و به نقش خود در ضایعه ای که پیش آمده فکر می کند. در حالی که فردی که دچار غم و اندوه است بیشتر بر آنچه از دست داده تمرکز می کند.
• قلب هایتان را با یاد خداوند آرام کنید. پل هایی بین انسان و خداوند است که اگر این پل ها قطع شود، سبب هم و غم می شود. یکی از این پل ها، «ذکر و یاد خداست». اگر کسی از یاد خداوند روی بگرداند، زندگی بر او سخت می شود. (سوره طه، آیه ۱۲۴)
• «خداوند متعال، راحتی را در یقین و رضایت و حزن و اندوه را در نارضایتی قرار داده است، پس از خدا و کار خدا راضی باشید و تسلیم امر او باشید ». (امام صادق (ع))
• انسان وقتی با مشکلی رو به رو می شود، دو راه پیش رو دارد: 1. عصبانی شود. 2. سعی کند، مشکل را حل کند و چاره ای برایش بیندیشد و اگر چاره ای نیافت، صبر کند.
• ریشه مصیبت ها، در وابستگی و دوست داشتن است. اگر در دنیا یک چیز دوست داری، یک رنج داری؛ اگر دو چیز دوست داری، دو رنج داری؛ و اگر ۱۰۰ چیز دوست داری، ۱۰۰ رنج داری، زیرا دوست داشتن سبب رنج و ناراحتی است. اگر انسان چیزی را که دوست دارد، نداشته باشد، در رنج است که چرا آن را ندارد و اگر آنچه را که دوست دارد، داشته باشد، باز هم در رنج است که نکند آن را از دست بدهد.
• ریشه حزن و اندوه، در طحال و ریشه خوشحالی در استخوان کتف و دو کلیه است. اینکه خوشحالی و ناراحتی در صورت ظاهر می شود. به این دلیل است که دو تا رگ از کلیه و طحال به صورت وصل است.
• ما می دانیم که طحال، سودا را از بدن خارج می کند. حال اگر طحال نتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد، سبب می شود که مقدار سودا در بدن زیاد شود و وقتی مقدار سودا زیاد شود، سب ناراحتی، افسردگی، دلهره و اضطراب می شود.
• غده آدرنال (قلوه پیه یا پیه اطراف کلیه)، ماده «آدرنالین» ترشح می کند و این سبب قوت و سبکی بدن می شود و وقتی انسان قوی و سبک می شود، احساس خوشحالی می کند.