نوزادان نارس: عبارت است از زایمان زودرس، تولدی است که بیش از ۳ هفته قبل از موعد تخمینی تولد نوزاد اتفاق می‌افتد. به عبارت دیگر، این زایمانی است که قبل از شروع هفته ۳۷ ام بارداری اتفاق می‌افتد. بارداری طبیعی حدود ۴۰ هفته طول می‌کشد. نوزادان نارس، به ویژه آن‌هایی که خیلی زود متولد می‌شوند، اغلب دارای مشکلات پزشکی پیچیده‌ای هستند. به طور معمول، عوارض زایمان زودرس متفاوت است. اما هر چه کودک شما زودتر به دنیا بیاید، خطر عوارض آن بیشتر است. البته زایمان زودرس از لحاظ زمانی به چند زمان متفاوت تقسیم می‌شود: نوزاد متولد شده بین هفته‌های ۳۴ تا ۳۶ بارداری، بین هفته‌های ۳۲ تا ۳۴ بارداری، کمتر از ۳۲ هفته بارداری، در هفته ۲۵ بارداری یا قبل از آن، بیشتر زایمان‌های نارس در بین ۳۴ تا ۳۶ هفتگی اتفاق می‌افتد. هفته‌های آخر برای افزایش وزن سالم و رشد کامل اندام‌های حیاتی مختلف از جمله مغز و ریه‌ها، بسیار مهم است. به همین دلیل است که نوزادان نارس شاید مشکلات پزشکی بیشتری داشته باشند و به مدت طولانی‌تری در بیمارستان بستری شوند. همچنین آن‌ها دارای مشکلات سلامتی طولانی مدتی مانند اختلالات یادگیری یا نقص جسمی هستند. در گذشته، تولد زودرس علت اصلی مرگ نوزادان زیادی بود. امروزه کیفیت مراقبت از نوزادان و همچنین میزان بقای نوزادان نارس نیز بهبود یافته است. اما همچنان نوزادان زیادی زودتر از زمان معین به دنیا می‌آیند، و برخی از آن‌ها دچار اختلالات سیستم عصبی طولانی مدت می‌شوند.

علائم:

1. پاره شدن کیسه آب
2. فشار در لگن یا پایین شکم
3. ترشحات بیش از حد معمول واژن
4. انقباضات منظم یا مکرر و دردناک
5. کمردرد، به‌ خصوص اگر مداوم باشد
6. گرفتگی شکم، که ممکن است همراه با اسهال باشد
7. تغییرات ترشحات (که ممکن است خونی، آبکی و همراه با مخاط باشد).
8. هر فرد بارداری که یک یا چند مورد از این علائم را تجربه کند، باید سریعاً با یک متخصص بهداشت تماس گرفته یا به بیمارستان مراجعه کند.

علت:

• غالباً علت تولد زودرس، قابل شناسایی نیست. با این حال، عوامل خاصی شناخته شده‌اند که خطر ابتلا به زایمان در زنان را افزایش می‌دهند. از جمله:
• دیابت
• بیماری قلبی
• بیماری کلیوی
• فشار خون بالا
• همچنین عواملی هستند که دردوران بارداری باعث به دنیا آمدن نوزاد نارس می‌شوند:
• رحم غیرطبیعی
• دهانه رحم ضعیف
• ایستادن زیاد در محل کار
• باردار شدن با لقاح آزمایشگاهی
• زایمان زودرس در بارداری قبلی
• تغذیه نامناسب قبل و حین بارداری
• بارداری در بالاتر از ۳۵ سال یا کمتر از ۱۷ سال
• عفونت‌های خاص، مانند عفونت ادراری و غشا آمنیوتیک
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر مانند رنگ، دود سیگار، آلودگی هوا یا سرب
• سیگار کشیدن، استفاده از داروهای غیرقانونی یا مصرف بیش از حد الکل در دوران بارداری

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. سن حاملگی
2. کمبود ویتامین
3. مشکلات رحم
4. کارهای سنگین
5. اضطراب و استرس

پیشگیری:

• دریافت مراقبت‌های سریع و مناسب قبل از تولد، احتمال تولد زودرس را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. اقدامات مهم پیشگیرانه دیگر عبارتند از:
• حداقل ۱۸ ماه بین بارداری‌ها فاصله بگذارید.
• سعی کنید استرس خود را کاهش دهید، به عنوان مثال مدیتیشن، یوگا و برخی از تمرینات کششی پیشنهاد می‌شوند.
• مراقب باشید از مواردی که باعث عفونت می‌شوند، مانند مدفوع گربه و تماس با گوسفند، گاو و حیوانات این چنینی، خودداری کنید.
• هر روز مقدار زیادی آب بنوشید. مقدار توصیه شدههشت لیوان در روز است، اما اگر ورزش می‌کنید، بدن به آب بیشتری نیاز دارد.
• اگر نگران زایمان زودرس هستید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما ممکن است اقدامات پیشگیرانه دیگری را پیشنهاد کند که می‌تواند به شما در کاهش خطر کمک کند.
• مصرف روزانه آسپرین از سه ماهه اول شروع می‌شود. اگر فشار خون یا سابقه تولد زودرس دارید، ممکن است پزشک توصیه کند روزانه ۶۰ تا ۸۰ میلی گرم آسپرین مصرف کنید.
• حتماً سیگار را ترک کنید و از داروهای غیر مجاز استفاده نکنید. مصرف این مواد در دوران بارداری ممکن است منجر به خطر بیشتری برای برخی نقایص هنگام تولد و همچنین سقط جنین شود.
• داشتن رژیم غذایی سالم قبل و حین بارداری بسیار مهم است. حتماً مقدار زیادی غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی، سبزیجات و میوه بخورید. مصرف مکمل‌های اسیدفولیک و کلسیم نیز بسیار توصیه می‌شود.

عوارض احتمالی:

1. هرچه نوزاد زودتر به دنیا بیاید، احتمال بروز مشکلات پزشکی در او بیشتر است. نوزاد نارس ممکن است بلافاصله پس از تولد این علائم را نشان دهد:
2. وزن کم
3. مشکل تنفس
4. چربی کم بدن
5. مشکلات تغذیه‌ای
6. فعالیت کمتر از حد طبیعی
7. مشکلات حرکتی و هماهنگی
8. ناتوانی در حفظ دمای ثابت بدن
9. کمبود رفلکس برای مکیدن و بلعیدن
10. حالت پوست غیر طبیعی، رنگ پریده یا زرد
11. نوزادان نارس نیز ممکن است با شرایط تهدیدکننده‌تری به دنیا بیایند. این می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
12. افت قند خون
13. خونریزی ریوی
14. خونریزی مغزی
15. سندرم دیسترس تنفسی نوزادی
16. ذات الریه، عفونت و التهاب ریه‌ها
17. سپسیس نوزادی (عفونت خون باکتریایی)
18. کم خونی، کمبود گلبول‌های قرمز برای انتقال اکسیژن به بدن
19. برخی از این مشکلات را می‌توان با مراقبت مناسب از نوزاد کنترل کرد. موارد دیگر می‌توانند منجر به ناتوانی طولانی مدت یا بیماری شوند. پزشکان بلافاصله پس از زایمان آزمایش های مختلفی را بر روی نوزادان نارس انجام می‌دهند. این آزمایش ها به کاهش خطر ابتلا به عوارض کمک می‌کند. همچنین پزشکان نوزادان را در طول مدت اقامت در بیمارستان تحت نظر دارند. آزمایشاتی نظیر اشعه ایکس قفسه سینه برای ارزیابی رشد قلب و ریه، آزمایش خون برای ارزیابی سطح گلوکز، کلسیم و بیلی روبین، تجزیه و تحلیل گاز خون برای تعیین سطح اکسیژن خون.

تشخیص:

• انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار

درمان طب نوین:

• پزشکان اغلب با دادن داروهای خاصی به مادر که می‌تواند زایمان را به تاخیر بیندازد، سعی در جلوگیری از زایمان زودرس دارند. اگر زایمان زودرس متوقف نشود یا به هر دلیلی نوزاد باید زودتر به دنیا بیاید، پزشکان باید برای زایمان پر خطر آماده شوند. در این صورت نیاز است که مادر به بیمارستانی مراجعه کند که دارای بخش مراقبت ویژه نوزادان (NICU) است. با این کار مطمئن می‌شوید که نوزاد پس از تولد تحت مراقبت فوری قرار می‌گیرد. در چند روز و هفته اول زندگی نوزاد نارس، بهتر است مراقبت در بیمارستان صورت بگیرد تا مراقب رشد اندام حیاتی متمرکز باشند. نوزاد ممکن است در دستگاهی با کنترل دما نگهداری شود. تجهیزات مانیتورینگ ضربان قلب، تنفس و میزان اکسیژن خون کودک را کنترل می‌کنند. ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها کودک بتواند در این دستگاه زندگی کند. بسیاری از نوزادان نارس نمی‌توانند از طریق دهان غذا بخورند، زیرا هنوز قادر به مکیدن و بلعیدن نیستند. این نوزادان با استفاده از مواد مغذی حیاتی به صورت داخل وریدی یا با استفاده از لوله‌ای که از طریق بینی یا دهان وارد معده می‌شود، تغذیه می‌ شوند. هنگامی که کودک به اندازه کافی قدرت مکیدن و بلعیدن را دارد، شیردهی معمولاً امکان‌پذیر می‌شود.
• اگر ریه‌ها کاملاً رشد نکرده باشند، ممکن است به نوزاد نارس اکسیژن داده شود. بسته به اینکه کودک چگونه می‌تواند به تنهایی نفس بکشد، یکی از موارد زیر می‌تواند برای رساندن اکسیژن استفاده شود:
• ونتیلاتور، دستگاهی است که هوا را به داخل ریه‌ها وارد و از آن‌ها خارج می‌کند.
• هود اکسیژن، وسیله‌ای است که برای تأمین اکسیژن روی سر نوزاد قرار می‌گیرد.
• فشار مثبت مداوم و راه هوایی، درمانی است که از فشار هوای ملایم برای باز نگه داشتن مجاری هوایی استفاده می‌کند.
• به طور کلی، یک نوزاد نارس در موارد زیر می‌تواند از بیمارستان مرخص شود:
• نوزاد بتواند بدون دستگاه نفس بکشد.
• نوزاد بتواند از سینه مادر یا شیشه شیر تغذیه کند.
• دمای بدن و وزن بدن او به طور طبیعی حفظ شود.

درمان طب سنتی:

• برای اینکه نوزاد سریع تر رشد کند بهترین دارو برای مادر و نوزاد آب شلغم خام است.
• به این قبیل اطفال باید بیشتر رسیدگی کرده و بیشتر دقت کنید، تعداد شیردهی به آنها باید بیشتر از معمول باشد. اطفالی که وزن آنها کمتر از ۲۵۰۰ گرم است، چه یک قلو و چه دوقلو باشند و چه در موقع و چه قبل از موقع متولد شوند، ضعیف به شمار می آیند. علاوه بر اینکه شرایط جداگانه در پرورش دارند، در خصوص تغذیه آنها نیز نهایت دقت باید به عمل آید. این اطفال حتی الامکان لازم است به وسیله شیر مادر پرورش یابند، زیرا اغلب جهاز هاضمه این قبیل اطفال کاملاً تشکیل و تکمیل نشده و شیر مادر را به زحمت هضم می کنند. چه رسد به شیر خشک یا شیر گاو و … اینگونه اطفال چون از نظر ساختمان بدنی نسبت به اطفالی که طبیعی متولد شده اند وزنشان کم و پوست بدنشان حرارت زیاد منتشر می کند، بدین جهت به غذای بیشتری احتیاج دارند و اگر چنین اطفالی را به طور دلخواه پرورش دهند، در اثر نقصان مقاومت آنها و نیز در نتیجه تغذیه نامناسب، تغییرات مزاج به سهولت در آنها پیدا شده و شروع به استفراغ کرده و اسهال می گیرند و این باعث می شود که ضعيف بمانند و خوب بزرگ نشوند، اگر تدابیر لازم در موقع خود اتخاد نشود، حیاتشان دچار مخاطره می گردد. این چنین اطفال در اثر ضعف مزاج و یا به واسطه تشکیل نشدن کامل مراکزی که فعل مکیدن پستان را به وجود می آورند، غالباً نمی توانند پستان بمکند و مکیدن پستان را نمی دانند. و چون قادر به گرفتن پستان و مکیدن آن نیستند، لذا شير به سهولت در پستان مادر جمع نمی شود و چون این اطفال فقط با شیر مادر پرورش می یابند، برای این که شیر مادر قطع نشود و گرسنه نمانند، لذا لازم است طفل شیرخوار دیگری را وادار به گرفتن پستان مادر طفل کرد تا اینکه شیر او تقویت یافته و کم نشود. در این صورت نه تنها شیر مادر قطع نمی شود، بلکه رو به ازدیاد هم می رود. اگر نوک پستان مادر برجستگی پیدا نکند و مانع از مکیدن آن از طرف طفل باشد، باید به وسیله تلمبه های مخصوص پستان، عمل را سهولت داده و یا شیر پستان را دوشیده و با قاشق چای خوری به طفل بخورانید. در ۲۴ ساعت اول از پستان به طفل نباید شیر بدهند و بعد تا روز هفتم به طور منظم و از هر دو پستان به فاصله های مرتب، ۳ ساعت به ۳ ساعت باید به او شیر داد، اول از پستان راست و بعد از پستان چپ، به همین ترتیب تا رشد طفل زیاد شود. اگر زود به زود به طفل شیر بدهند، استفراغ کرده و اسهال می گیرد و ناراحت می شود. در چنین مواقع لازم است زود به زود ولی به مقدار خیلی کم به آن ها شیر داد، یعنی ساعتی یک بار که به روزی ۱۰ تا ۱۲ مرتبه برسد ولی بسیار کم. بهترین روش برای هضم غذا و نتیجه خوب گرفتن از آن، نوع غذایی است که به طفل داده می شود، و بالاترین راه برای جلوگیری از خسته شدن معده و روده های طفل و گرفتار نشدن به نفخ معده همانا منظم و مرتب و به ساعات معین غذا دادن به طفل است و تنها علت اختلال معده که در اطفال مشاهده می شود، اشتباهاتی است که در اوضاع شیر دادن آنها به عمل می آید. اگر شیر مادر کفایت تغذیه طفل را نکند، باید برای کسری آن شیر گاو را با 05/0 قند یا شکر و نصف مقدار شیر آب مخلوط کنند که کسری غذا جبران شود و به طفل بخورانند، هنگامی که طفل به سه ماهگی رسید، آب را به نسبت یک سوم پایین بیاورند و قند را هم به نسبت ۱% با شیر مخلوط کنند و از سن پنج ماهگی به بعد دیگر نیازی به آب داخل شير نمی باشد و اگر شیر نمی خورد، می توانند مقداری آب سبزی بی نمک را به همراه شیر مادر به طفل بدهند. ولی در هر حال باید طفل را به خوردن شیر عادت داد.

فعالیت:

• تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت بدنی پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات و غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.