نارسایی حاد کلیه: عبارت است از نارسایی حاد کلیوی زمانی رخ می دهد که کلیه شما به طور ناگهانی توانایی فیلتر کردن مواد زائد از خون را از دست بدهد. زمانی که کلیه های توانایی فیلتر کردن خود را از دست بدهد، ممکن است مواد زائد در بدن در سطوح خطرناکی تجمع یابند، و ساختار شیمیایی خون شما از تعادل خارج شود. نارسایی حاد کلیوی که همچنین آسیب حاد کلیوی نیز نامیده می شود به سرعت و طی چند ساعت و یا چند روز گسترش می یابد. نارسایی حاد کلیوی در افرادی که قبلا در بیمارستان بستری شده اند، به ویژه در افراد بدحال با نیاز به مراقبت های ویژه شایع است. نارسایی حاد کلیوی کشنده است و به درمان سریع نیاز دارد. اگرچه، نارسایی حاد کلیوی ممکن است بازگشت پذیر باشد. در غیر این صورت اگر شما در سلامتی خوبی به سر می برید، می توانید عملکرد نرمال و یا نزدیک به نرمال کلیه خود را به دست آورید.
نارسایی مزمن کلیه: بیماری مزمن کلیه که به آن نارسایی مزمن کلیه هم گفته می‌شود، عبارت است از: فقدان تدریجی عملکرد کلیوی. کلیه مواد زائد و مایعات اضافه را از خون تصفیه می‌کند؛ سپس این مواد از طریق ادرار از بدن دفع می‌شوند. هنگامی که بیماری مزمن کلیه به مرحله پیشرفته برسد، میزان مایعات، الکترولیت‌ها و مواد زائد در بدن می‌تواند به سطح خطرناکی افزایش پیدا کند. در مراحل اولیه نارسایی مزمن کلیه، ممکن است نشانه‌ها و علائم اندکی از خودتان بروز دهید. بیماری مزمن کلیه ممکن است تا زمانی که عملکرد کلیه‌ها به‌طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار نگرفته باشد، خود را نشان ندهد. درمان نارسایی مزمن کلیه بر روی کاهش سرعت پیشروی آسیب کلیوی، با کنترل عوامل ایجادکننده آن، تمرکز دارد. بیماری مزمن کلیه ممکن است در نهایت به آخرین مرحله نارسایی کلیه منتهی شود؛ در این وضعیت، فرد بدون انجام فیلتراسیون مصنوعی (دیالیز) یا دریافت پیوند کلیه جان خود را از دست خواهد داد.
علائم نارسایی حاد کلیه:
- گیجی
- خستگی
- تنگی نفس
- خارش شدید
- فشارخون بالا یا پایین
- درد یا فشار در قفسه سینه
- تشنج یا کما در موارد شدید
- تهوع، استفراغ، اسهال و بی اشتهایی
- قطع برون ده ادراری یا برون ده ادرای کم
- احتباس مایع، که باعث تورم در پاها، مچ پا یا پا، می شود
- کاهش دفع ادرار، اگرچه گاهی اوقات ادرار در حد طبیعی باقی می ماند
- تغییرات ذهنی از قبیل تحریک پذیری، خواب آلودگی، استوپور یا اغماء
- برخی اوقات نارسایی حاد کلیوی هیچ نشانه یا علامتی ندارد. از طریق تست های آزمایشگاهی که برای دلایل دیگری گرفته شده است تشخیص داده می شود.
- بروز بدون توجیه کبودی، نقاط خونریزی زیر پوستی یا خونریزی خود به خودی علائم بیماری های زمینه ساز نارسایی حاد کلیه (به قسمت علت رجوع شود) نیز ممکن است وجود داشته باشد.
علائم نارسایی مزمن کلیه:
در صورتی‌که آسیب کلیوی به آرامی پیشروی نماید، نشانه‌ها و علائم نارسایی مزمن کلیه در طول زمان ایجاد می‌شوند. این نشانه‌ها و علائم عبارت‌اند از:
- استفراغ
- حالت تهوع
- کاهش اشتها
- کاهش هوش
- خارش مداوم
- مشکلات خواب
- تغییر در مقدار ادرار
- ضعف و خستگی مفرط
- کرامپ و انقباض ناگهانی عضلات
- تنگی نفس، اگر مایعات در ریه‌ها تجمع پیدا کنند
- فشار خون بالایی که کنترل آن بسیار دشوار است
- درد در ناحیه سینه، اگر مایعات در اطراف پوشش قلب تجمع یابند
- نشانه‌ها و علائم بیماری کلیوی اغلب غیراختصاصی هستند؛ یعنی این علائم ممکن است توسط سایر بیماری‌ها هم ایجاد شوند. از آنجا که کلیه‌ها بسیار سازش پذیرند و می‌توانند عملکردهای از دست رفته را جبران کنند، نشانه‌ها و علائم بیماری کلیه ممکن است تا زمانی که آسیب‌های وارد شده دیگر قابل بازگشت نباشند، بروز نکنند.
- مهمترین علایم مرحله آخر نارسایی کلیه معمولاً عبارتند از: کاهش شدید حجم ادرار، ورم صورت، دست ها و پاها و شكم، خواب آلودگی شدید، کاهش وزن، سردرد، استفراغ، باردار شدن زبان و خارش شدید پوست. بسیاری از افرادی که در مرحله آخر نارسایی کلیه به سر می برند دهانشان بویی شبیه آمونیاک می دهد یعنی بویی مثل سفید کننده که در خانه ها مصرف می شود.
علت نارسایی حاد کلیه:
بیماری های خود کلیه یا سایر قسمت های بدن می توانند باعث اختلال عملکرد کلیه گردند که در نتیجه مواد زائد در جریان خون و بافت ها تجمع می یابند. بیماری های زمینه ساز نارسایی حاد کلیه عبارتند از:
- دیابت
- سن بالا
- نارسایی قلبی
- فشار خون بالا
- بیماری های کبد
- بیماری های کلیه
- تجربه آسیب مستقیم به کلیه هایتان را دارید.
- انسداد در عروق خونی در دست ها و پاها (بیماری عروق محیطی)
- بستری شدن، به خصوص برای یک شرایط حاد که نیاز به مراقبت های ویژه دارد.
- زمانی که شرایط و بیماری دارید که باعث کاهش جریان خون به کلیه های شما می شود.
- مجراهای دفع ادرار در کلیه های شما (حالب) مسدود شوند و مواد زائد نتوانند از طریق ادرار از بدن شما دفع شوند.
- اختلال در جریان خون به کلیه ها: بیماری ها و شرایطی که ممکن است باعث کندی جریان خون به کلیه ها و در نهایت ایجاد نارسایی حاد کلیوی شوند عبارتند از: از دست دادن خون یا مایع، داروهای فشارخون، حمله قلبی، بیماری قلبی، عفونت، نارسایی کبدی، استفاده از آسپرین، ایبوپروفن (ادویل، موترین IB، و …)، ناپروکسن (آلیو و …)، و یا داروهای مرتبط، واکنش های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی)، سوختگی های شدید، کم آبی شدید.
- آسیب به کلیه ها: این بیماری ها، شرایط و عوامل می تواند به کلیه ها آسیب بزند و باعث نارسایی حاد کلیوی شوند: لخته های خون در رگ ها و عروق در و یا اطراف کلیه ها، رسوب کلسترول که جریان خون در کلیه ها را مسدود سازد، گلومرولونفریت، التهاب فیلترهای کوچک در کلیه (گلومرول)، سندرم همولیتیک اورمیک، شرایطی که از تخریب زودرس سلول های قرمز خون ایجاد می شود، عفونت، لوپوس، یک اختلال در سیستم ایمنی بدن که باعث گلومرولونفریت می شود، داروها، مانند داروهای خاص شیمی درمانی، آنتی بیوتیک ها، رنگ های مورد استفاده حین تست های تصویر نگاری و اسید زولدرونیک (ریکلاست، زومتا)، که برای درمان پوکی استخوان و سطح بالای کلسیم خون (هیپرکلسمی) استفاده می شود، مولتیپل میلوما، سرطان سلول های پلاسما، اسکلرودرمی، یک گروه از بیماری های نادر که بر پوست و بافت های هم بند اثر می گذارد، پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک، یک اختلا خونی نادر، مواد سمی، مانند الکل، فلزات سنگین، و کوکائین، واسکولیت، یک التهاب عروق خونی.
- انسداد ادرار در کلیه ها: بیماری ها و شرایطی که باعث انسداد مسیر عبور ادرار در بدن شود (انسداد ادراری) می تواند باعث نارسایی حاد کلیوی شود که شامل موارد زیر است: سرطان مثانه، لخته شدن خون در دستگاه ادراری، سرطان دهانه رحم، سرطان روده بزرگ، بزرگ شدن پروستات، سنگ کلیه، آسیب عصبی مربوط به اعصابی که مثانه را کنترل می کنند، سرطان پروستات.
علت نارسایی مزمن کلیه:
بیماری مزمن کلیه زمانی رخ می‌دهد که عملکرد کلیه در اثر یک بیماری یا مشکل لطمه بخورد و آسیب کلیوی در طول چندماه تا چند سال شدیدتر شود. بیماری‌ها و مشکلاتی که سب ایجاد بیماری مزمن کلیه می‌شوند، عبارت‌اند از:
- فشار خون بالا
- دیابت نوع ۱ و ۲
- بیماری کلیه پلی‌کیستیک
- گلومرونفریت، التهاب واحدهای فیلترکننده کلیه (گلومرول‌ها)
- نفریت بینابینی، التهاب توبول‌های کلیوی و ساختارهای مجاور
- عفونت‌های بازگشتی کلیه، که به آن پیلونفریت هم گفته می‌شود.
- ریفلاکس وزیکویورترال، وضعیتی که سبب بازگشت ادرار به کلیه‌ها می‌شود.
- انسداد طولانی مدت مجرای ادراری، در نتیجه مشکلاتی مانند: بزرگ شدگی پروستات، سنگ‌های کلیوی و بعضی از سرطان‌ها
عوامل افزایش دهنده خطر:
- چاقی
- جراحی اخیر
- بالا بودن سن
- فشار خون بالا
- استعمال دخانیات
- ساختار غیر عادی کلیه
- سابقه فامیلی بیماری کلیه
- افرادی که تنها یک کلیه دارند
- تصادفات منجر به آسیب های شدید
- بیماری‌های قلب و عروق (cardiovascular)
- داشتن نژاد افریقایی، آمریکایی، آمریکایی بومی یا آسیایی
- سابقه طبی بیماری های درگیر کننده کلیه، نظیر دیابت یا نقرس
پیشگیری:
- از توضیحات نوشته شده بر روی بسته داروهای بدون نسخه پیروی کنید: وقتی از مسکن‌های بدون نسخه، مثل: آسپرین، ایبوپروفن و استامینوفن استفاده می‌کنید، از توضیحات نوشته شده روی بسته آنها پیروی کنید. مصرف تعداد زیادی مسکن می‌تواند منجر به آسیب کلیه شود و به‌طور کلی، در صورت داشتن بیماری کلیه باید از این کار خودداری نمود. از پزشک خود بپرسید که مصرف این داروها آیا برایتان مشکلی ایجاد می‌کند یا خیر.
- به وزن مناسب برسید: اگر هم اکنون وزن شما مناسب است، سعی کنید با انجام فعالیت‌های فیزیکی در بیشتر روزهای هفته، آن را حفظ کنید. اگر لازم است که وزنتان را کاهش دهید، با پزشکتان درباره برنامه‌ای برای کاهش ایمن وزن صحبت نمایید؛ این امر اغلب مستلزم افزایش فعالیت فیزیکی روزانه و کاهش کالری دریافتی است.
- از استعمال دخانیات بپرهیزید: مصرف سیگار می‌تواند به کلیه‌ها آسیب بزند و یا آسیب کلیوی را شدیدتر کند. اگر دخانیات مصرف می‌کنید، با پزشک خود راجع به برنامه‌ای برای ترک آن صحبت کنید. گروه‌های حمایتی، مشاوره و داروها می‌توانند در ترک دخانیات به شما کمک کنند.
- بیماری‌های خود را با کمک پزشک مدیریت نمایید: اگر بیماری یا مشکلی دارید که خطر ابتلا به بیماری کلیه را افزایش می‌دهد، با کمک پزشکتان آن را کنترل کنید. از پزشکتان راجع به آزمایش‌هایی بپرسید که نشانه‌ها و علائم آسیب کلیوی را بررسی می‌‌کنند.
عواقب مورد انتظار:
- اگر علت زمینه ای قابل کنترل بوده و درمان فوری نارسایی کلیه امکان پذیر باشد، احتمال بهبود کامل وجود دارد. در غیر این صورت، این اختلال می تواند به نارسایی مزمن کلیه یا مرگ بینجامد.
عوارض احتمالی نارسایی حاد کلیه:
- تجمع مایعات: نارسایی حاد کلیوی ممکن است منجر به تجمع مایعات در ریه ها شود که در نهایت می تواند منجر به تنگی نفس شود.
- درد سینه: اگر پرده ای که قلب شما را می پوشاند (پریکارد) ملتهب شود، ممکن است درد سینه را تجربه کنید.
- ضعف عضلانی: زمانی که مایعات و الکترولیت (شیمی خون بدن شما) از تعادل خارج شود، ضعف عضلانی رخ می دهد. به خصوص سطوح بالارفته پتاسیم در خون شما خطرناک است.
- مرگ: نارسایی حاد کلیوی می تواند در نهایت منجر به از دست رفتن عملکرد کلیه، و در نهایت مرگ شود. خطر مرگ در افرادی که پیش از نارسایی حاد کلیوی دچار مشکلات کلیوی بوده اند بیشر است.
- آسیب دائمی کلیه: گاهی اوقات، نارسایی حاد کلیوی باعث از دست رفتن دائمی عملکرد کلیه، یا بیماری کلیه مرحله نهایی می شود. افراد با بیماری کلیه مرحله نهایی برای زنده ماندن نیاز به دیالیز دائمی یک فرآیند فیلتراسیون مکانیکی برای حذف سموم و مواد زائد از بدن و یا پیوند کلیه دارند.
عوارض احتمالی نارسایی مزمن کلیه:
- کم خونی
- بیماری‌های قلب و عروق
- کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ یا کاهش باروری
- ضعیف شدن استخوان‌ها و افزایش احتمال شکستگی آنها
- مشکلات بارداری که هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک‌اند.
- پریکاردیت، التهاب پرده کیسه مانندی که قلب را می‌پوشاند (پریکارد).
- کاهش پاسخ ایمنی، که شما را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند.
- آسیب به سیستم عصبی مرکزی، که می‌تواند سب دشوار شدن تمرکز، تغییرات شخصیتی یا تشنج شود.
- افزایش ناگهانی سطح پتاسیم خون (هایپرکالمی)، که می‌تواند عملکرد قلب را مختل کرده و مرگبار باشد.
- احتباس مایعات، که می‌تواند منجر به تورم بازوها و پاها، افزایش فشارخون و تجمع مایع در ریه‌ها (ادم ریوی) شود.
- آسیب غیرقابل بازگشت به کلیه‌ها (آخرین مرحله بیماری کلیه)، که در این وضعیت فرد برای ادامه حیات به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا می‌کند.
تشخیص:
- بررسی های تشخیصی ممکن است شامل آزمایش شمارش سلول های خون، آزمایش های خون و ادرار جهت ارزیابی عملکرد کلیه و وضعیت تعادل آب و الکترولیت، نوار قلب (روشی برای تشخیص بیماری های قلبی از طریق ارزیابی فعالیت الکتریکی قلب)، نمونه برداری سوزنی کلیه، و رادیوگرافی شکم، کلیه ها، حالب ها و مثانه برای شناسایی سنگ کلیه، باشد.
درمان طب نوین:
- درمان بر اساس علت زمینه ساز نارسایی کلیه تعیین می شود.
- جراحی در مواردی که علت زمینه ای با جراحی قابل اصلاح باشد توصیه می شود.
- درمان برای به تعادل رساندن میزان مایعات در خون شما: اگر نارسایی حاد کلیوی باعث کمبود مایعات در خون شما شود، دکتر گوارش شما شما ممکن است تزریق وریدی (VI) مایعات را توصیه کند. در موارد دیگر، نارسایی حاد کلیوی باعث تجمع مایعات می شود، که باعث تورم در دست ها و پاهایتان می شود. در این موارد، متخصص گوارش شما ممکن است داروهایی (دیورتیک ها) را برای دفع مایعات اضافی توسط بدن را تجویز کند.
- تجویز داروهایی برای کنترل پتاسیم خون: اگر کلیه های شما به درستی پتاسیم را از خون شما فیلتر نکند، پزشک متخصص گوارش شما ممکن است کلسیم، گلوکز، یا پلی استایرن سولفونات (کایکسالات، کایونکس) را برای جلوگیری از تجمع سطوح بالای پتاسیم در خون شما تجویز کند. پتاسیم بالای خون می تواند باعث ایجاد بیماری خطرناک ضربان نامنظم قلب (آریتمی) و ضعف عضلانی شود.
- تجویز داروهایی برای بازگردانی سطح کلسیم خون: اگر سطح کلسیم خون شما افت زیادی پیدا کرد، دکتر شما ممکن است تزریق کلسیم را پیشنهاد دهد.
- دیالیز برای حذف سموم خون از بدن: اگر مواد سمی در خون شما تجمع پیدا کردند، شما ممکن است نیاز به همودیالیز موقت داشته باشید، اغلب برای سادگی به عنوان دیالیز بیان می شود تا در حین بهبود کلیه هایتان به حذف مواد سمی و مایعات اضافی از بدن شما کمک کند. دیالیز همچنین می تواند به حذف پتاسیم اضافی از خونتان کمک کند. در طول دیالیز، یک ماشین خون را از بدن شما به سمت بیرون پمپ می کند و آن را از میان یک کلیه مصنوعی (دیالیز کننده) که مواد زائد را فیلتر می کند عبور می دهد. خون مجدداً به بدن شما بازگردانده می شود.
- پیوند کلیه: مرحله آخر نارسایی کلیه را می توان با انجام پیوند کلیه درمان کرد و با قرار دادن یک کلیه سالم در بدن، کار هر دو کلیه خراب شده را انجام داد. کلیه را می توان از اعضاء زنده خانواده یا سایر افراد و نیز بعد از مرگ آنها به دست آورد. کلیه جدید را در محل لگن قرار می دهند و کلیه بیمار را معمولاً در همان جای خودش باقی می گذارند و به آن دست نمی زنند. پیوند کلیه باعث می شود که نیاز به انجام دیالیز برطرف شود و اغلب اجازه می دهد که فرد به زندگی طبیعی خود باز گردد.
- غذاهایی با میزان پتاسیم کم تر را انتخاب کنید: متخصص تغذیه شما ممکن است به شما پیشنهاد دهد که غذاهای با میزان پتاسیم کم تر را انتخاب کنید. غذاهای با میزان پتاسیم بالا شامل موز، پرتقال، سیب زمینی، اسفناج، و گوجه فرنگی است. نمونه هایی از غذای کم پتاسیم شامل سیب، کلم، لوبیا سبز، انگور و توت فرنگی است.
- از محصولات با نمک اضافه اجتناب کنید: میزان کم تری از سدیم را با اجتناب از مصرف محصولات با نمک اضافه در هر روز دریافت کنید. این مواد غذایی شامل بسیاری از غذاهای آماده، مانند غذاهای فریز شده، سوپ کنسرو شده و فست فودها است. دیگر غذاها با نمک افزوده شامل میان وعده های نمکی، سبزیجات کنسروشده، و گوشت ها و پنیرهای فرآوری شده است.
- مصرف فسفر را محدود کنید: فسفر یک ماده معدنی است که در غذاهایی مانند شیر، پنیر، دانه های خشک، آجیل و روغن بادام زمینی یافت می شود. میزان فسفر زیاد در خون می تواند باعث تضعیف استخوان و خارش پوست شود. متخصص تغذیه می تواند به شما راه کارهایی درباره چگونگی محدود کردن فسفر در شرایط خاصتان به شما بدهد.
درمان طب سنتی:
- 50 گرم زنیان + 3 عدد مغز گردو پودر کنید و با عسل معجون درست کنید و هر شب یک قاشق مرباخوری از این ترکیب را قبل از خواب میل کنید.
درمان نارسایی کلیه در مزاج سرد:
- اگر فردی سرد مزاج دچار نارسایی کلیه شود، دادن گل قندی که با عسل تهیه شده باشد، عرق رازیانه، عرق زیره، فندق، پسته، بادام، نارگیل، همچنین مالیدن روغن بادام یا روغن کافشه یا روغن قسط یا روغن کرچک به محل کلیه به عنوان گرم شدن خون و جایگاه آن و تسهیل گردش خون مؤثر است.
درمان نارسایی کلیه در مزاج گرم ساده:
- در نارسایی کلیه که در مزاج های گرم ساده به علل مختلفی به وجود می آید، داروهای زیر می توانند محیط خون و بدن و کلیه را آماده بهتر پذیرفتن دارو کنند، داروهایی که به عنوان کمک درمان می توانید مورد استفاده قرار دهید به شرح زیر هستند: شربت انار، شربت زرشک، شربت نیلوفر، شربت صندل، لعاب اسپرزه، لعاب به دانه، شیره تخم خرفه، تخم کاهو، ضمناً خونگیری و فصد در این مورد کمک شایانی انجام می دهد.
درمان نارسایی کلیه در مزاج گرم صفراوی:
- اگر در مزاج های گرم صفراوی نارسایی کلیه ایجاد شد، علایم آن از این قبيل هستند: زردی رنگ ادرار، عطش فراوان، تلخی دهان، سنگینی بدن و دیگر آثار ازدیاد صفرا مشاهده خواهد شد. برای درمان آن پاکسازی بدن لازم است که می توان از پولک های مغز فلوس، شیرخشت، شربت بنفشه، شربت انار، شربت زرشک، شربت نیلوفر، شربت صندل، لعاب اسپرزه، لعاب به دانه، شیره تخم خرفه و تخم کاهو استفاده کرد.
داروها:
- مانیتول
- سولامر
- دسموپرسین
- داروهایی برای کنترل علت زمینه ای نارسایی کلیه، آنتی بیوتیک ها در صورت بروز عفونت.
فعالیت:
- تا بهبود این اختلال در بستر استراحت نمایید. پس از بهبود علائم فعالیت های طبیعی خود را هرچه سریعتر از سر بگیرید.
رژیم غذایی:
- غذاها و مایعات دریافتی باید با دقت کنترل شوند تا از بروز اختلالات آب و الکترولیت جلوگیری شده و تجمع مواد زائد در بدن به حداقل برسد. طرح ریزی یک رژیم غذایی حاوی کربوهیدرات زائد و پروتئین (منبع اصلی تولید مواد زائد در بدن) کم برای کاستن از بار کاری کلیه ها ممکن است بخشی از درمان این اختلال باشد.
- خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو حلوایی، خوراک لوبیا قرمز، آش عدس ۱، لوبیا سبز پلو ۳، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش شهد فسنجان، خورش قیمه بادمجان، خورش بامیه با قارچ، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش هویج و به، سوپ صیفی جات ۱، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، برگر کدو خورشتی، کماچ گندم و جو، سس زیتون، سس جعفری، سمنو با گندم و جو.
- خوردنی های مضر: عدس پلو ساده، خورش شوید باقالی.
نکته:
- در نارسایی کلیه، کلیه ها عملکرد طبیعی خود را از دست داده، مواد زاید و آب اضافی در بدن تجمع یافته و تعادل شیمیایی خون را بر هم می زنند. نارسایی کلیه ممکن است به سه حالت ایجاد شود: ۱. نارسایی حاد کلیه ۲. نارسایی مزمن کلیه ۳. مرحله آخر نارسایی کلیه. نارسایی حاد کلیه وضعیتی است که به طور ناگهانی عملکرد کلیه از دست می رود. نارسایی مزمن کلیه وضعیتی است که در عرض چند ماه یا چند سال به تدریج عملکرد کلیه کاهش می یابد و بعضی از افراد به مدت چندین سال دچار این وضعیت هستند، اما خودشان از آن خبر ندارند. مرحله آخر نارسایی کلیه وضعیت پایداری است که تقریباً عملکرد کلیه به طور کامل از بین رفته است و آخرین مرحله از نارسایی مزمن کلیه می باشد. در صورتی که این وضعیت را تحت درمان قرار ندهیم باعث مرگ نیز خواهد شد. درمان نارسایی کلیه ابتدا با اصلاح و یا کند کردن صدمات وارده به کلیه ها انجام می شود، بعد با بازگرداندن تعادل شیمیایی خون و درمان اختلال زمینه ای ایجاد کننده این نارسایی انجام می گردد. روش های درمانی نارسایی کلیه ممکن است شامل: دارو درمانی، دیالیز و یا پیوند کلیه باشد.
- دیالیز چیست: یکی از راه های مهم در رفع ناراحتی کلیه ها دیالیز است. در نارسایی کلیه امکان تسویه خون و دفع مواد زاید وجود ندارد، این مواد زاید در کوتاه ترین مدت سمی می شوند و ادامه حیات را به خطر می اندازند و این کار توسط دیالیز انجام می شود. دو نوع روش دیالیز هست: یکی همودیالیز یا دیالیز خونی و دیگری دیالیز صفاقی یا دیالیز شکمی. در همودیالیز (دیالیز خونی) شخص با دستگاه مخصوص دیالیز می شود. بین شریان سیاهرگ و سرخرگ فیستولی قرار می دهند که می توان آن را در دست یا پا گذاشت. این فیستول مانند صدای زنبور در مویرگ ها صدا می کند که این صدا خوب کار کردن فیستول را نشان می دهد. اگر این صدا قطع شود به معنی آن است که فیستول از کار افتاده و در قسمت دیگری از بدن باید این عمل انجام شود. فرد دیالیزی را به وسیله سرنگ های مخصوصی به دستگاه وصل می کنند و به وسیله یک غشای مصنوعی که لوله ای است باریک و در آن بافت های مصنوعی دارد که کار کلیه را انجام می دهد، مواد زاید را از خون می گیرد. این افراد در حدود ۸ تا ۱۲ ساعت به دیالیز در هفته نیاز دارند که در چند نوبت انجام می شود. عوارض همودیالیز از این قرار هستند: عفونت، حمله قلبی، انسداد عروق خونی و سکته مغزی. در دیالیز صفاقی (دیالیز شکمی) طی عمل جراحی لول های باریک و لاستیکی از جنس سیلیکون داخل شکم قرار می گیرد و محلول دیالیز (با ترکیب خاص) از راه این لوله به داخل شکم وارد می شود. مواد زاید از طریق جریان خون و از ورای پرده صفاق که حفره شکم را پوشانده، منتشر می شوند و محلول دیالیز برداشت می شود. این محلول از داخل شكم توسط همان لوله باریک تخلیه می شود و این عمل را ۳ یا ۴ بار در طول روز انجام می دهند و ۳۰ تا ۴۵ دقیقه نیز طول می کشد. غالباً این نوع دیالیز را در منزل می توان انجام داد و خود فرد دیالیزی این کار را انجام می دهد. عوارض آن این است که اگر بهداشت به طور صحیح رعایت نشود، فرد دچار انسداد روده ها، سوراخ شدن روده، انسداد لوله باریک داخل شکم، التهاب صفاق یا آبسه و عفونت می شود که این عوارض جبران ناپذیر هستند.
- روش برخورد با افراد دیالیزی: این افراد به مراقبت های خاصی احتیاج دارند. در همودیالیز فرد دیالیزی نمی تواند از بیشتر غذاها، ویتامین ها یا سبزیجات و میوه جات استفاده کند. برای اینکه بنیه خود را از دست ندهد و ضعیف نشود باید طی رژیم صحیحی که پزشک یا مددکار به او می دهد پیش رود تا اینکه این بنیه را به دست آورد. از فیستول باید درست مراقبت شود و ورزش هایی که مخصوص آن است انجام دهند تا آن را از کار نیندازد. اما در دیالیز صفاقی فرد باید بهداشت فردی را درست رعایت کند و مرتب روی صفاق را با گاز استریل بپوشاند که باعث عفونت یا التهاب صفاق نشود. از مواد غذایی مثل: گوشت، تخم مرغ، ماهی و دیگر سبزی جات و میوه جات استفاده کند، چون در این دیالیز نیازی به پرهیز نیست و شخص می تواند هرچه می خواهد بخورد. اگر محلولی که از صفاق خارج می شود کدر باشد یا سخت بیرون بیاید، فیبرها جلوی راه را مسدود می کنند و از تزریق هپارین و در صورت درد و ناراحتی از داروی ونکمایسین استفاده می شود که این تزریق در همان محلول که داروی صفاق است انجام می گیرد و بعد از ۱۵ دقیقه محلول را خارج می کنند. اگر این کدری زیاد طول بکشد باید دفعات دیالیز را بیشتر کنند تا محلول صاف و شفاف شود. در بیشتر مواقع این کار را خود شخص دیالیزی طی آموزشی که توسط پزشک یا پرستار در مرکز پزشکی می بیند انجام می دهد، منزل شخص اتاقی ساخته می شود یا وجود دارد که در آن یک پایه سرم، صندلی، میز و وسایل لازم برای دیالیز و دستشویی و مواد شوینده قرار می گیرند و شخص یا اشخاصی که در این اتاق هستند باید جلوی دهان خود را بپوشانند تا میکروب دهان آنها وارد اتاق نشود، همچنین این اتاق باید همیشه استریل باشد.