مثانه بیش فعال: عبارت است از مثانه بیش فعال با نام اختصاری (OAB) شناخته می‌شود و باید آن را میل ناگهانی و غیرقابل کنترل فرد به دفع ادرار در دفعات زیاد دانست. اغلب این افراد به صورت غیر ارادی بی‌اختیاری را تجربه می‌کنند و مثانه پرکار آن‌ها را وادار به ادرار کردن در شب خواهد کرد. این سندرم افراد زیادی را در سراسر جهان درگیر کرده است که اغلب آن‌ها برای مدیریت علائم مثانه پرکار دچار مشکل هستند، زیرا این سندرم به شکل غیر قابل پیش‌بینی اتفاق می‌افتد.

علائم:

1. این علائم در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد. در واقع هر نوع نشانه و علامت مربوط به بی‌اختیاری ادرار را نباید بیش فعالی مثانه در نظر گرفت. افراد زیادی پس از خنده‌های بلند یا نگه داشتن ادرار در زمان طولانی دچار نشتی ادرار می‌شوند.
2. شب ادراری: فرد حتما بیش از یک بار در طول شب برای تخلیه ادرار بیدار می‌شود.
3. تکرر ادرار: فرد بیش از حد معمول در شبانه‌روز ( بیشتر از 8 بار در 24 ساعت) به ادرار کردن نیاز پیدا می‌کند.
4. بی‌اختیاری ادرار: در این مواقع فرد به‌طور ناگهانی و غیر قابل کنترل نیاز به ادرار کردن پیدا می‌کند و تا زمان رسیدن به دستشویی دچار نشت ادرار می‌شود.
5. فوریت‌های ادراری: فرد به‌طور ناگهانی و غیر قابل کنترل نیاز به ادرار کردن پیدا می‌کند. در واقع شخص مبتلا به سندرم مثانه پرکار از زمانی که به ادرار کردن نیاز دارد تا رسیدن به دستشویی مدت بسیار کوتاهی وقت خواهد داشت.

علت:

• علل مثانه پرکار را باید در شرایط و آسیب‌هایی که ممکن است به عضله دترسور وارد شود، بررسی کرد. این ماهیچه که از فیبرهای عضلانی صاف تشکیل شده در پشت دیواره مثانه قرار دارد و با ادرار کردن منقبض می‌شود. زمانی که کلیه ادرار تولید کرد و مغز سیگنال‌های لازم را برای تخلیه ادرار به بدن فرستاد، ماهیچه‌های کف لگن با شل شدن فرایند تخلیه ادرار را انجام می‌دهند. اما در صورتی که انقباض ماهیچه دترسور به صورت غیر ارادی انجام شود، باعث ایجاد احساس تکرر ادرار خواهد شد. بنابراین می‌توان علل مثانه پرکار را ناشی از آسیب این ماهیچه دانست. در زیر علائم اصلی که بر دترسور اثرگذار هستند و موجب پرکاری مثانه می‌شوند را معرفی می‌کنیم:
• غلبه سردی در مثانه.
• ترومای شکمی: در اغلب موارد بارداری و زایمان باعث کشیدگی و ضعیف شدن عضلات لگن می‌شود. این عضلات از ماهیچه و بافت‌هایی تشکیل شده‌‌اند که از اندام‌های زیر شکم حمایت می‌کنند. در صورت ضعیف شدن عضلات لگن احتمال بروز مثانه بیش فعال وجود دارد.
• آسیب عصبی: اگر بدن شما سیگنال‌های اشتباهی را در زمان نامناسب به مغز و مثانه برای ادرار کردن بفرستد احتمال پرکاری مثانه وجود دارد. برخی از بیماری‌ها همچون جراحی لگن و کمر، پارکینسون، فتق دیسک، پرتو درمانی و سکته مغزی آسیب‌های عصبی را افزایش می‌دهند.
• داروها، مصرف کافئین و الکل: این موارد به خودی خود بر اعصاب بدن شما اثر می‌گذارند و با فرستادن سیگنال‌هایی به مغز احتمال سرریز شدن ادرار را افزایش می‌دهند. کافئین و برخی از داروها موجب پر شدن مثانه با سرعت بسیار زیادی می‌شوند که در این صورت احتمال نشت ادرار افزایش پیدا می‌کند.
• عفونت‌ها: یکی‌دیگر از علل مثانه پرکار وجود عفونت‌های مجاری ادرار است که میت‌واند اعصاب مثانه را تحریک کند. در این صورت مثانه شما بدون هشدار دچار حس فشردگی ادرار خواهد شد.
• اضافه وزن: داشتن وزن بالا باعث فشار آمدن به مثانه می‌شود که معمولا با بی‌اختیاری ادرار همراه است.
• کمبود استروژن: بعد از یائسگی تغییرات هورمونی زیادی اتفاق می‌افتد. این تغییرات می‌توانند باعث بی ‌ختیاری ادرار شوند. در این صورت توصیه می‌شود فرد استروژن درمانی انجام دهد.

تشخیص:

1. پزشک برای تشخیص مثانه بیش فعال علائم موجود را بررسی می‌کند و احتمالا اندام‌های اطراف لگن را به صورت فیزیکی معاینه خواهد کرد. در این بین پزشک از شما سوالاتی می‌پرسد تا تشخیص بهتری داشته باشد. این سوالات عبارتند از: علائم شما چیست؟ چه مدت این علائم را دارید؟ آیا سابقه مثانه بیش فعال در خانواده شما وجود دارد؟ چه داروهایی تاکنون مصرف کرده‌اید؟ میزان و نوع مصرف مایعات شما در طول روز چگونه است؟ بیشتر در چه ساعاتی از شبانه‌روز مایعات مصرف می‌کنید؟ برنامه غذایی شما چگونه است؟ پزشک پس از معاینه فیزیکی و بررسی علائم در صورت نیاز شما را به متخصص اورولوژی ارجاع می‌دهد. پزشک اورولوژیست می‌تواند به بهترین نحو بیماری و شرایط مختلف دستگاه ادراری یا تناسلی را درمان کند. متخصص اورولوژیست برای تشخیص درست و تایید بیش فعالی مثانه نیاز به یک سری آزمایش دارد. این آزمایشات شامل موارد زیر هستند:
2. زمایش ادرار: در این آزمایش نمونه ادرار شما از لحاظ بصری، شیمیایی و میکروسکوپی آنالیز می‌شود. با بررسی تعداد گلبول‌های قرمز و سفید می‌توان از وجود عفونت ادراری، عفونت مثانه و یا سایر مشکلات دستگاه ادراری مطلع شد.
3. تستس یورودینامیک: این تست می‌تواند میزان ادرار باقی مانده در مثانه شما را پس از تخلیه، میزان ادرار کردن، سرعت و فشار وارد شده بر مثانه را اندازه‌گیری کند.
4. سونوگرافی: در این آزمایش که نوعی تصویربرداری غیر تهاجمی محسوب می‌شود، مثانه شما از تمامی زوایا با جزئیات مورد بررسی قرار می‌گیرد.
5. سی‌تی اسکن: این آزمایش تصویربرداری غیر تهاجمی ضمن ثبت تصاویر سه بعدی از مثانه میزان ادرار باقی مانده در آن را اندازه‌گیری می‌کند.
6. سیستوسکوپی: پزشک برای بررسی داخل مثانه شما از طریق مجرای ادرار یک اسکوپ روشن وارد مثانه می‌کند. این کار به کمک ژل بی‌حس کننده یا در مواقع لزوم بیهوشی انجام می‌شود تا شما در مجرای ادرار خود احساس درد نکنید. سیستوسکوپی زمانی انجام می‌شود که فرد متخصص بخواهد وجود ناهنجاری‌هایی را در مثانه همچون سنگ یا تومور بررسی کند که در صورت لزوم می‌تواند بیوپسی بگیرد.

درمان طب نوین:

• برای مدیریت و درمان OAB روش‌های مختلفی وجود دارد که متناسب با نوع و شدت بیماری یکی از آن‌ها مورد استفاده واقع می‌شود. در ادامه این موارد را معرفی می‌کنیم:
• فیزیوتراپی کف لگن: تقویت عضلات کف لگن می‌تواند به کنترل بیشتر مثانه کمک کند. فیزیوتراپیستی که در این زمینه تخصص دارد به کمک تمرینات هدفمند عضلانی موجب تقویت آن‌ها شده که نتیجه آن مدیریت تکرر ادرار و علائم شبانه آن خواهد بود.
• دارودرمانی: پزشک در صورت لزوم داروهایی برای کاهش علائم پرکاری مثانه یا کم شدن میزان بی‌اختیاری و فوریت آن تجویز می‌کند. این داروها شامل موارد زیر هستند: تولترودین، تروسپیوم، اکسی بوتینین، سولیفناسین، داریفناسین.
• بوتاکس: زمانی که داروها نتوانند بر اعصاب و عضلات مجاری ادراری تاثیر بگذارند، پزشک با تزریق دوزهای کوچک بوتاکس موجب آرامش عضلات می‌شود. بوتاکس یکی از راه‌های درمانی بی‌خطر برای مثانه بیش فعال محسوب می‌شود که به مدت 6 تا 8 ماه اثرگذاری مطلوب دارد. پس از آن پزشک ممکن است دوز جدیدی از بوتاکس را تزریق کند یا این‌که روش درمانی دیگری به‌کار ببرد.
• تحریک اعصاب: این روش درمانی می‌تواند مسیر سیگنال‌های الکتریکی اعصاب را که تکانه‌ها به سمت مثانه می‌فرستند، تغییر دهد. برای انجام تحریک الکتریکی باید یک سیم کوچک را از قسمت پایین کمر وارد کنند. همچنین این کار از طریق ورود سوزن کوچک به پوست ساق پا امکان‌پذیر است.
• عمل جراحی: جراحی آخرین گزینه‌ای است که پزشک پس از امتحان تمامی راه‌کارهای بالا و در صورت نتیجه نگرفتن به سراغ آن می‌رود. برخی از نمونه‌های آن عبارتند از: تحریک عصب ساکرال: زمانی که تکانه‌های عصبی به اشتباه فرستاده می‌شوند شما در صورت نداشتن ادرار باز هم تمایل به تخلیه دارید که به آن تکرر ادرار می‌گوند. برای درمان آن پزشک الکترود کوچکی زیر پوست باسن یا پایین شکم کار می‌گذارد تا سیگنال‌های درستی برای تنظیم زمان نیاز به ادرار شما ارسال شود. انحراف ادرار: پزشک برای کنترل تعداد دفعات و کاهش نیاز به ادرار کردن، مسیر لوله‌هایی که ادرار را از کلیه به مثانه می‌رساند، منحرف می‌کند. معمولا یک سوراخ در شکم ایجاد می‌شود و ادرار از طریق کیسه استومی تخلیه خواهد شد. سیستوپلاستی: برخی افراد مثانه بسیار کوچکی دارند که در صورت تشخیص پزشک با عمل جراحی بزرگ می‌شود. روش سیستوپلاستی زمانی انجام خواهد شد که فرد در سایر گزینه‌های درمانی مثانه بیش فعال نتیجه مطلوبی به دست نیاورده باشد. برداشتن مثانه: در موارد بسیار حاد پزشک برداشتن مثانه را پیشنهاد می‌دهد. در این روش ادرار از کلیه‌ها درون کیسه استومی تخلیه می‌شود.

درمان طب سنتی:

• طهارت گرفتن با آب گرم
• در طول روز سنجد بخورید.
• حفظ آرامش و پرهیز از استرس و اضطراب
• انجام تمرینات ورزشی منظم به صورت روزانه.
• گرم نگه داشتن مثانه با کمپرس کیسه آب گرم.
• پرهیز از مصرف غذاهایی که طبیعتی سرد دارند.
• رعایت کل توصیه های غذایی هنگام غلبه سودا.
• پرهیز از مصرف مواد غذایی خاص، در فصل زمستان
• استفاده از زنجبیل، دارچین، آویشن و زیره داخل غذا.
• رعایت کلیه توصیه های تغذیه ای مربوط به غلبه بلغم.
• خوردن خوراکی های گرم مخصوصاً ارده با شیره انگور.
• نوشدنی دم کرده لیموعمانی با عسل به جای نوشیدن چای.
• نوشیدن آرام روزانه دو الی سه لیوان نکتار سیب با عسل و یخ
• خوردن دوسین، روزی سه قاشق مرباخوری (هر 8 ساعت یک بار).
• کاهش مصرف برخی مواد خوراکی مانند قهوه، چای، نوشابه، شکلات.
• مصرف سبزیجات تازه همراه غذا خصوصاً مرزه، نعناع، ریحان، ترخون.
• نوشیدن روزانه 6 لیوان آب، نیم ساعت قبل و دو نیم ساعت بعد از غذا.
• روغن مالی با روغن سیاهدانه یا کنجد روی کلیه ها و مثانه و گرم گرفتن آن.
• مصرف دمنوش (تخم شوید + تخم شنبلیله + تخم خربزه) با عسل روزانه ۱ تا ۲ لیوان.
• استفاده از ارده خصوصاً ارده قهوه ای با خرما یا عسل هفته ای ۲ الی ۳ بار به عنوان یک وعده غذایی.
• دمنوش (آویشن + دارچین + پونه) با عسل برای درمان تکرر ادرار ناشی از ضعف عضلات مثانه مثمر ثمر است.
• دمنوش (خارخسک + ختمی + زوفا + پرسیاوش) با عسل برای درمان تکرر ادرار ناشی از عفونت مفید می باشد.
• کاهش وزن: اگر به اضافه وزن یا چاقی مبتلا هستید کاهش وزن به طور قابل توجهی علائم بیماری را بهبود می بخشد.
• استفاده از ترکیب (۱ واحد سیاهدانه + ۳ واحد عسل) روزی ۲ قاشق مرباخوری یکی صبح قبل از ناشتا و یکی قبل از خواب.
• دمنوش (گزنه + شیرین بیان + کندر خوراکی) با عسل برای افرادی که دچار غلبه رطوبت مثانه و ضعف آن شده اند خوب است.
• روغن مالی روی کلیه ها و زیر شکم با روغن سیاهدانه و یا کنجد روزی 2 الی 3 مرتبه (بعد از 15 دقیقه آن را با کمربند ببندید).
• ترک سردی های موضعی (مانند شنا و ترک نشستن روی سنگ، فرش ماشینی، موکت و حمام رفتن در قاعدگی برای زنان و …)
• استفاده از ترکیب (بادام + گردو + فندق + پسته + کنجد با پوست + پودر نارگیل خانگی + خرما) به صورت روزانه ۱ تا ۳ قاشق.
• مصرف مخلوط (گردو + بادام + فندق + پسته + بادام زمینی + پودر نارگیل خانگی + کنجد + خرما + دارچین) روزانه ۱ الی ۲ قاشق.
• روغن مالی با روغن سیاهدانه، روغن کنجد یا روغن کوهان شتر روی مثانه و پشت گردن تا پایین کمر، روزانه ۲ تا ۳ مرتبه هر بار ۵ دقیقه با سشوار.
• دمنوش (تخم شنبلیله + تخم شوید + تخم جعفری) با عسل برای افرادی که در کنار تکرر ادرار مبتلا به دیابت، چربی خون و فشار خون هستند تأثیرگذار است.
• در علم طب معمولاً از داروهای آنتی بیوتیک برای تکرر ادرار استفاده می کنند و فکر می کنند که مثانه دچار عفونت شده است، در حالی که اکثراً چنین نیست.
• دمنوش (سعد کوفی + اسطوخدوس + سنبل الطیب) با عسل برای درمان تکرر ادراری که همراه با ترس، نگرانی، سردی و رطوبت زیاد و تپش قلب باشد مفید است.
• استفاده از دمنوش (پونه + خارخسک + گل گاوزبان + آویشن + گل زوفا + کاکل ذرت) با عسل روزانه ۳ لیوان ۴۰ دقیقه قبل از وعده های غذایی. (البته شایان ذکر است که با مصرف این نوع دمنوش در ابتدا شاید ادرار شما زیاد شود ولی به مرور درمان می شوید).
• درمان تکرر ادرار به علت مشکل مثانه: صبح ناشتا، یک قاشق چایخوری از داروی «حرمل» میل کنید. 2. روزانه اندازه یک فندق مرکب۳ با آب زیاد مصرف کنید. 3. هر روز صبح ناشتا، یک درهم اندازه یک فندق یا ( ۳/۲۵ گرم) و موقع خواب هم یک درهم، به مدت ۲۰ روز از داروی ابن مسعود مصرف کنید.
• افزایش مصرف مایعات: شاید بعضی ها بگویند که ما آب نخورده زیاد به توالت نیاز داریم چه رسد به این که مایعات بیشتری استفاده کنیم، باید دانست که یکی از دلایل تکرر ادرار همین کم آبی بدن است. مصرف مایعات کافی باعث شستشوی دستگاه اورولوژی و کل مجاری ادراری شده و آرام آرام مشکلات تکرر ادرار را از بین می برد.
• یکی از قویترین داروها در درمان سردی مثانه، تکرر و بی اختیاری ادرار، نوشیدن مخلوط شیر و زردچوبه است. بدین منظور یک قاشق چایخوری زردچوبه را در یک فنجان شیرداغ حل کرده و پس از اینکه کمی از داغی آن کاسته شد بامقداری عسل شیرین کنید و شب ها قبل از خواب میل نمایید. بسته به مزاج بیمار مقدار زردچوبه و شیر متغیر بوده حتی می توان بجای شیر از شیر بادام نیز استفاده کرد، همچنین می توان به ترکیب فوق یک قاشق چایخوری روغن نارگیل افزود.
• در شکل حاد بیماری، نوشیدن این دم کرده توصیه می شود: 100 گرم خارخسک سبز + 100 گرم ناخنک کرم رنگ + 50 گرم لیموعمانی + 50 گرم پونه کوهی + 50 گرم آویشن شیرازی + 50 گرم دم گیلاس + 25 گرم گل گاوزبان + 25 گرم کاکل ذرت را تمیز کرده و مخلوط کنید. سپس مخلوط به دست آمده را نیم کوب کنید. 2 قاشق غذاخوری سر پر را با 3 لیوان آب جوش به مدت 30 دقیقه با حرارت ملایم دم کنید و گرم گرم با عسل میل نمایید. این دم کرده برای افرادی که از سنگ کلیه رنج می برند، بسیار مفید است و دردهای وحشتناک را به سرعت از بین می برد، به شرطی که گرم گرم با عسل میل شود.

درمان تکرر ادرار در فصل زمستان:

• از کرسی استفاده کنید.
• آجر را داغ کنید و روی آجر بنشینید.
• با شال پشمی کلیه ها را گرم نگه دارید.
• دمنوش اسطوخدوس به همراه عسل شب ها میل کنید.
• با روغن های گرم نظیر روغن سیاهدانه موضع کلیه ها را خوب ماساژ دهید.

درمان تکرر ادرار خانم ها:

• واژینال عسل شبانگاه 7 الی 14 مرحله
• ارده با شیره انگور هفته ای 5 وعده بعنوان صبحانه میل شود.
• خوردن دوسین روزی سه قاشق مرباخوری هر 8 ساعت یک بار
• بادکش گرم و خشک کمر و زیر شکم یک روز در میان(21 مرحله)
• هر شب یک قاشق مرباخوری اسفند را با یک لیوان عرق رازیانه قورت دهید. بعد از 80 شب اسفند را حذف کنید و فقط رازیانه مصرف شود.
• روغن مالی روی کلیه ها و زیر شکم با (2 واحد روغن سیاهدانه + یک واحد روغن حنظل) به مدت 120 شب. اگر روغن حنظل نداشتید از روغن بادام تلخ استفاده نمایید.

داروها:

• تروسپیوم
• داریفناسین
• فسوترودین
• فلاووکسات
• سولیفناسین

فعالیت:

• روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه و غذاهایی با طبیعت سرد و تر پرهیز کنید.