لیکن پلان: عبارت است بیماری لیکن پلان (Lichen Planus) یک بیماری ژنتیکی خارش دار و مزمن پوست است که معمولاً به شکل پاپول (ضایعات کوچک برجسته بنفش رنگ) در نواحی مچ دست، پا و دیگر نواحی بدن مانند پوست نواحی تنه و اندام تناسلی دیده می شود. لیکن پلان یک بیماری خود ایمنی است. یعنی در این بیماری بدن برعلیه بخش‌های طبیعی پوست، مخاط، مو یا ناخن خود فرد عمل می کند. البته گاهی اوقات این روند بر اثر ورود یک عامل خارجی مثل دارو یا یک عامل میکربی آغاز می‌شود. و مسری یا سرطانی نیست. این عارضه ممکن است پوست پاها، تنه، بازو، مچ دست، سر یا آلت تناسلی مرد؛ پوشش داخلی دهان یا مهبل؛ ناخن های پا و دست (اطراف یا تقریباً زیر بستر ناخن) را درگیر سازد. این بیماری در همه سنین دیده می شود ولی در بزرگسالان بالای 40 سال شایع تر است.

انواع لیکن پلان:

1. لیکن پلان دهانی
2. لیکن پلان پوستی
3. لیکن پلان تناسلی
4. لیکن پلان مویی و ناخن

علائم:

• لیکن پلان معمولاً با ضایعات برجسته بنفش رنگی که اغلب بسیارخارش دار هستند بروز می‌کند. هرچند در افراد مختلف ممکن است به اشکال گوناگون تظاهر پیدا کند.
• این بیماری هر نقطه‌ای از بدن را ممکن است درگیر کند، اما معمولاً به‌طور معمول مچ دست و پا را درگیر می‌کند. گاه در محل خراش پوست ضایعات لیکن پلان ایجاد می‌شود که به این پدیده فنومن کوبنر می‌گویند. ممکن است تنها ناحیه‌ای از مچ دست و پا درگیر باشد یا اینکه برعکس تقریباً تمام سطح پوست مبتلا شود.
• برخلافضایعات اگزمایی، ضایعات لیکن‌پلان به صورت ماکول و به شکل مسطح و قطر کمتر از یک سانتی‌متر است. رنگ ضایعات لیکن‌پلان بنفش مایل به قهوه‌ای است با شبکه‌ای از خطوط سفید رنگ. خارش این ضایعات به حدی نیست که به خراشیدن منتهی شود و معمولاً در نواحی مچ دست و پا و کمر دیده می‌شود. حتی اشکالی از لیکن پلان وجود دارد که خود را تنها به شکل تیره‌ شدن پوست نشان می‌دهد.

علت:

• این بیماری ناشی از غلبه سودا و صفرا است.
• علت دقیق آن نامشخص است ولی ممکن است ناشی از یک ویروس یا در برخی موارد عارضه جانبی بعضی داروها باشد.

عوامل افزایش دهنده خطر:

• استرس و نگرانی، خستگی یا کار زیاد، مواجهه با داروها یا مواد شیمیایی.

پیشگیری:

• در حال حاضر قابل پیشگیری نیست.

عواقب مورد انتظار:

• علائم با درمان قابل کنترل است، ولی این اختلال ماه ها تا سال ها طول می کشد. نسبت به ادامه درمان پایبد باشید حتی اگر نتایج آن نا امید کننده بوده یا پاسخ درمانی آهسته باشد.

عوارض احتمالی:

• ریزش مو، تخریب ناخن ها، بیماری مزمن به صورت پیدا شدن ضایعات جدید همراه با برطرف شدن ضایعات قدیم.

تشخیص:

1. آزمایش خون
2. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار
3. نمونه برداری (برداشت مقدار کوچکی از بافت جهت بررسی آزمایشگاهی برای کمک به تشخیص) پاپول های مشکوک (برآمدگی های پوستی).

درمان طب نوین:

• لیکن پلان یک بیماری مزمن است، اما در بسیاری از موارد طی دو سال کاملاً از بین می‌رود و یا آثار پیشرونده آن متوقف می‌شود. در درمان این بیماری معمولاً از کورتون موضعی و گاهی از استروئید خوراکی استفاده می‌شود، اغلب می‌توان خارش را با آنتی هیستامین خوراکی کنترل کرد و ظاهر ضایعات را بهبود بخشید.

درمان طب سنتی:

• کاهش سودازاها
• زالودرمانی اطراف موضع
• روزی یک لیوان دمنوش گانودرما بخورید.
• حجامت عام هر 40 روز یک بار (3 مرحله).
• نوشیدنی کامبوجا روزی یک تا سه استکان متناسب با شرایط بیمار.
• مصرف سرکنگبین گرم، یک لیوان شب ها قبل از خواب میل کنید.
• گلنار 10 گرم + مریم گلی 20 گرم + میوه سرو یا کاج 50 گرم + تاجریزی 15 گرم دو قاشق غذاخوری در پانصد سی سی آب جوشانده مرتباً غرغره و مضمضه نمایید. (بسیار مجرب)

داروها:

• آنتی هیستامین ها به دلیل اثر تسکین بخشی جهت کنترل خارش تجویز می شوند، کرم ها یا پمادهای کورتونی برای کاهش التهاب و خارش تجویز می گردند، از این داروها بیش از یک یا دو بار در روز استفاده نکنید مگر با دستور پزشک، برای بهبود بخش شدن و نفوذ این داروها، آن ها را بلافاصله پس از حمام کردن استفاده کنید. برای نواحی صورت و کشاله ران از فرآورده های کورتونی ضعیف بدون فلورین استفاده کنید. قرص های کورتونی در موارد شدید بیماری تجویز می شود.

فعالیت:

• محدودیتی وجود ندارد.

رژیم غذایی:

• رژیم خاصی لازم نیست.

نکته:

• این عارضه ندرت در مخاط دهان، اندام تناسلی، پوست سر و مو، ناخن و صورت بدون خارش آشکار می شود که در این صورت باعث ریزش مو، تخریب ناخن و زخم های مقاوم دهانی و حتی تخریب موضعی پوست صورت با ایجاد لک تیره می شود.
• این بیماری قابل سرایت نیست؛ یعنی از شخصی به شخص دیگر انتقال نمی‌یابد.
• استرس می‌تواند بر وخامت این بیماری بی افزاید.
• این امکان نیز وجود دارد که این بیماری با ویروس هپاتیت c ارتباط داشته باشد.
• این ویروس عامل ایجاد بیماری‌های کبدی است.