لک روی زبان: عبارت است از زبان دارای لکه های کوچک زیادی برای چشایی و حس است. معمولاً این لکه ها زیاد به چشم نمی آیند. اگر لکه رنگ غیر معمولی داشته باشند، باعث تحریک شوند یا علائم دیگری همراه آنها باشد، می تواند نشانه یک مشکل سلامتی باشد.
علت:
- برجستگی های کاذب: پاپیلیت لینگوال گذرا بیماری است که با نام برجستگی کاذب شناخته می شود. این مساله یکی از علت های ایجاد لکه های غیر معمول سفید و قرمز روی زبان است. در واقع علامت اصلی آن، ایجاد برجستگی های کوچک قرمز یا سفید روی زبان است. این برجستگی ها، پاپیل (پرز) های بزرگ شده یا ملتهب هستند. برجستگی های کاذب می توانند روی یک یا چند پاپیل تأثیر بگذارند. علائم دیگر این برجستگی و لکه های غیر معمول روی زبان عبارتند از: درد، احساس سوزش یا خارش، حساسیت بیشتر به گرما، برجستگی های کاذب معمولاً ناشی از آسیب دیدگی زبان مانند گاز گرفتن تصادفی آن هستند. این برجستگی ها معمولاً طی یک هفته و بدون درمان بهبود می یابند. در صورت لزوم درمان، افراد می توانند از دهان شویه های دارویی یا آنتی هیستامین برای کمک به کاهش تورم استفاده کنند.
- سوختگی زبان: در صورتی که افراد زبان خود را با مایعات یا غذای داغ بسوزانند، تاول ایجاد می شود. این موارد می توانند به صورت لکه های کوچک و پر از مایع در زبان ظاهر شوند. تاول ها در صورت عدم پارگی، زودتر بهبود می یابند. افراد با مراقبت در هنگام مسواک زدن و خوردن و آشامیدن، از پارگی تاول جلوگیری کرده و به بهبود آن کمک می کنند.
- زخم کانکر یا آفت دهان: بروز زخم های کانکر یا آفت های دهان بسیار شایع هستند. این زخم ها بصورت لکه های کوچک سفید یا زرد رنگ به نظر می رسند که معمولاً روی زبان، داخل دهان و لب ظاهر شوند. علت بروز زخم های کانکر و لک های ناشی از آن روی زبان و داخل دهان مشخص نیست.
- زبان جغرافیایی: اصطلاح پزشکی برای زبان جغرافیایی، گلوسیت مهاجر خوش خیم است. زبان جغرافیایی معمولاً به صورت لکه یا لکه های قرمز احاطه شده توسط حاشیه سفید ظاهر شده و باعث التهاب در کناره ها یا روی زبان می شود. پزشکان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث ایجاد زبان جغرافیایی می شود، اما ممکن است علت بروز آن استرس، آلرژی یا دیابت باشد.
- عفونت مخمر دهان: عفونت مخمر دهان به برفک دهانی معروف است و می تواند بر روی دهان و زبان تأثیر بگذارد. علائم آن عبارتند از: لکه ها، برجستگی ها یا پچ های پوستی سفید در سطح داخلی دهان، طعم بد دهان، درد داخل دهان، در صورتی که افراد این لکه های سفید روی زبان یا داخل دهان را خراش دهند معمولاً یک لکه قرمز و ملتهب در زیر آن مشاهده می کنند. برفک دهانی ناشی از رشد بیش از حد مخمر (که به طور طبیعی در دهان ایجاد می شود) است. گروه خاصی از افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت قرار دارند: نوزادان تازه متولد شده، افرادی که ریتینر یا دندان مصنوعی استفاده می کنند، افراد مبتلا به دیابت، افراد تحت شیمی درمانی، افرادی که به دلیل مصرف یک دارو یا یک بیماری دچار خشکی دهان هستند. افرادی که با HIV زندگی می کنند.
- تب اسکارلت یا مخملک: افراد معمولاً با استفاده از داروهای ضد قارچ بدون نیاز به نسخه برفک دهانی را درمان می کنند. همچنین پزشک می تواند موارد زیر را توصیه کند: تغییر پروتزها، تغییر نحوه تمیز کردن دهان و دندان، معرفی دارویی دیگر که باعث خشکی دهان نشود.
- سندروم آلرژی دهان: آلرژی به بعضی از میوه ها و سبزیجات خام می تواند باعث خارش و تورم در دهان یا روی زبان شود. پچ های متورم روی زبان می توانند قرمز و تحریک شده به نظر برسند.
- سرطان زبان: سرطان زبان نوعیسرطان سر و گردن است. نوشیدن الکل، سیگار کشیدن و عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) خطر ابتلا به سرطان زبان را افزایش می دهند. برجستگی یا لکه کنار زبان یا یک لکه قرمز روی زبان معمولاً بی خطر است، اما در صورت از بین نرفتن می تواند نشانه ای از سرطان باشد. علائم دیگر آن عبارتند از: گلو دردی که برای مدتی طولانی ادامه داشته باشد. درد در هنگام بلع، بی حسی دهان، افرادی که دچار زخم، توده یا پچ های قرمز یا سفید بدون درد باشند باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنند.
پیشگیری:
- رعایت بهداشت دهان و دندان به جلوگیری از بروز عفونت های مخمر دهان کمک کرده و همچنین می تواند به بهبود زبان پس از آسیب یا بیماری کمک کند. برای سالم نگه داشتن دهان، دندان و زبان موارد زیر توسط دندانپزشکان توصیه می شود:
- پرهیز از مصرف قند فراوان
- استفاده از نخ دندان به صورت روزانه
- مسواک زدن برای دو مرتبه در روز با نمک دریا
- پیشگیری از تمام لکه های زبان به ویژه آنهایی که به دلیل عفونت و زخم های کانکر ایجاد شده اند، امکان پذیر نیست.
- مصرف صحیح دارو، تمیز نگه داشتن دهان و جلوگیری از تحریک دهان در هنگام غذا خوردن یا تمیز کردن دندان باعث بهبود شده و از بروز مجدد لکه های جلوگیری می کند.
تشخیص:
- انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار
درمان طب نوین:
- درمان به علت زمینه ای آن بستگی دارد.
- درمان زبان جغرافیایی: معمولاً این بیماری علائم دیگری ایجاد نمی کند و بدون درمان بهبود می یابد.
- درمان برجستگی کاذب: پرهیز از مصرف غذاهای تند یا ادویه دار، پرهیز از مصرف مایعات یا غذاهای داغ، عدم مکیدن آبنبات، با دقت مسواک زدن.
- درمان سوختگی زبان: معمولاً سوختگی زبان نیازی به درمان ندارد. تمیز نگه داشتن دهان با استفاده از دهان شویه به جلوگیری از بروز عفونت کمک خواهد کرد.
- سندروم آلرژی دهان: آلرژی به بعضی از میوه ها و سبزیجات خام می تواند باعث خارش و تورم در دهان یا روی زبان شود. پچ های متورم روی زبان می توانند قرمز و تحریک شده به نظر برسند.
- درمان عفونت مخمر دهان: افراد معمولاً با استفاده از داروهای ضد قارچ بدون نیاز به نسخه برفک دهانی را درمان می کنند. همچنین پزشک می تواند موارد زیر را توصیه کند: تغییر پروتزها، تغییر نحوه تمیز کردن دهان و دندان، معرفی دارویی دیگر که باعث خشکی دهان نشود.
- درمان سندروم آلرژی دهان: این واکنش اغلب خفیف است و افراد می توانند با توقف مصرف غذاهای آلرژی زا از بروز آنها جلوگیری کنند. پختن یا پوست کندن میوه و سبزیجات اغلب مانع از واکنش های آلرژیک می شوند.
- درمان زخم کانکر یا آفت دهان: زخم های کانکر معمولاً بدون درمان از بین می روند. استفاده مستقیم از یک داروی بدون نیاز به نسخه مانند بنزوکائین (Benzocaine) روی زخم می تواند باعث رفع ناراحتی و بهبودی شود. در بعضی از موارد زخم های کانکر نشانه ای از یک بیماری زمینه ای هستند. در صورتی که علائم دیگری وجود داشته باشد ممکن است به توصیه های پزشکی نیاز باشد. این علائم شامل تب، معده درد و بثورات پوستی در نواحی دیگر بدن هستند.
- درمان تب مخملک: پزشکان مخملک را با آنتی بیوتیک درمان می کنند. تب اسکارلت یا مخملک با درمان آنتی بیوتیک طی حدود یک هفته از بین می رود، اما ممکن است بثورات ناشی از آن برای مدت زمان بیشتری ادامه داشته باشند. معمولاً کودکان دچار مخملک می شوند و این بیماری مسری است. این عفونت از روش های زیر منتقل می شود: سرفه و عطسه، به اشتراک گذاشتن لوازم آلوده مانند فنجان ها، غذاها، حوله ها، لوازم حمام و لباس ها.
درمان طب سنتی:
- عاقرقرها را نیم کوب کرده و بجوشانید و در طول روز چند مرتبه مقداری از آب آن را در دهان بگردانید، بعد ببلعيد.
- عاقرقرها، بسفایج و آویشن شیرازی را به مقدار مساوی مخلوط کرده و بجوشانید و آب آن را صاف کنید و هر صبح، ظهر و شب مقداری بنوشید.
- یک مثقال برات دو سود و مقداری گلسیرین براته را به سطح و جوانب زبان بمالید و آب دهان را بیرون بریزید. یا گلسیرین خالص را با پنبه به سطح و جوانب زبان بمالید.
- اگر بر گوشت زبان لک یا لک هایی پدید آید که تقریباً قهوه ای رنگ و مانند خون مردگی باشد، بـرای درمان آن ۲۰ گرم عاقرقرها را نرم بسایید، سپس با ۵۰۰ گرم عسل مخلوط کرده و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید.
داروها:
- معمولاً دارویی نیاز نیست.
فعالیت:
- محدودیتی وجود ندارد.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه و خوردن غذاها و نوشیدنی های خیلی داغ پرهیز کنید.