لق شدن دندان: عبارت است از دندان‌های لق نشانه‌ای از آسیب غیر قابل برگشت به ساختارها و استخوان‌های دهان هستند و باید فوراً اصلاح شوند. در صورت عدم درمان، این وضعیت احتمالاً بدتر شده و تحلیل استخوانی بیشتر می‌تواند رخ دهد. در صورتی که متوجه علائم لقی دندان‌ها شدید، باید بلافاصله به یک متخصص دندانپزشک مراجعه نمایید.

علائم:

1. ناراحتی در هنگام جویدن غذا
2. درد در زمان حرکت دادن دندان‌ها
3. قرمزی، تورم و آسیب‌دیدگی بافت اطراف دندانی که لق شده است.

علت:

• کمبود ویتامین دی.
• بیماری لثه: در شرایطی کهبیماری لثه فرد پیشرفت کند، لثه ها ورم کرده و دردناک می شود و در ادامه این بافت دچار عفونت می شود. واکنش بدن به این شرایط با از بین رفتن استخوان سالم در ناحیه دارای عفونت همچون ناحیه اطراف لثه ها و دندان ها همراه است. در نتیجه این واکنش، ساختار استخوانی اطراف دندان از بین می رود و به همین خاطر دندان فرد لق می شود. در ابتدا از بین رفتن و تحلیل استخوان دندان با یک زاویه مشابه ریشه دندان شروع می شود که با درمان لقی دندان، امکان ترمیم استخوان و محکم شدن مجدداً دندان فرد وجود دارد. به هر حال، در صورتی که این مشکل درمان نشده و به حال خود رها شود، از بین رفتن استخوان به تدریج بیشتر می شود و یک الگوی افقی تر به خود می گیرد. در این شرایط امکان حرکت افقی استخوان و جدا شدن آن از اطراف دندان وجود دارد و به این ترتیب لق شدن دندان ها ادامه پیدا کرده و در نهایت این شرایط می تواند باعث کنده شدن دندان  و از بین رفتن آن شود.
• آبسه: هنگام تشکیل آبسه، از بین رفتن استخوان به تدریج از انتهای ریشه دندان شروع می شود، اما این شرایط می تواند نواحی اطراف دندان را نیز در بر گیرد. با گذشت زمان، با گسترش و پیشرفت آبسه و فرآیند از بین رفتن استخوان، دندان فرد لق می شود. در صورتی که علت ایجاد آبسه درمان شده و بخش های آسیب دیده دندان پر شود، بدن فرآیند بهبود استخوان و ناحیه آسیب دیده را شروع کرده و این بخش ها به تدریج ترمیم پیدا می کنند.
• آسیب: وارد شدن آسیب به دندان می تواند در نتیجه ضربه خوردن به آن ایجاد شود و این شرایط بطور آشکار باعث لق شدن دندان می شود. در این حالت،دندانپزشک ابتدا نیاز به تشخیص این موضوع دارد که دندان بطور کامل در استخوان لق شده یا ریشه دندان دچار شکستگی شده است. برای درمان هر کدام از این شرایط نیاز به یک روش درمانی کاملاً متفاوت وجود دارد. اگر شکستگی دندان اتفاق افتاده باشد و ریشه نیز آسیب دیده باشد آن دندان را به سختی می توان نجات داد و معمولاً لازم است مراحل کشیدن دندان انجام و دندان آسیب دیده کشیده شود. به هر حال، دندانی که در استخوان لق شده است را اغلب می توان بطور موفقیت آمیز اسپلینت کرد و به این ترتیب باقی ماندن دندان در استخوان را تا زمانی بهبود استخوان و محکم شدن مجدد دندان در آن امکان پذیر کرد. هنگامی که آسیب دیدگی شدید باشد، ممکن است دندان بطور کامل از جای خود خارج شده و بیافتد. شرایط دیگری که معمولاً باعث لق به نظر رسیدن دندان می شود، استفاده از روش های درمانی ارتودنسی است. در این حالت به منظور حرکت دادن دندان به سمت موقعیت صحیح آن، لازم است استخوان اصلاح شده و تحت فشار قرار گیرد. هنگامی که درمان ارتودنسی کامل شود، دندان باید استحکام خود را مجدداً به دست آورد. در این حالت فقط هنگامی که فشار زیادی به سیم های ارتودنسی وارد شود، ممکن است ریشه دندان (به جای استخوان) تحت فشار قرار گرفته و دندان احساس لق شدن پیدا کند.هورمون های دوران بارداری: بالا رفتن میزان هورمون‌های پروژسترون و استروژن در دوران بارداری می‌تواند باعث نرمی و شل شدن رباط‌ها و استخوان اطراف دندان‌ها شود که در نتیجه آن ممکن است دندان‌ها لق شوند. خوشبختانه این عارضه معمولاً به ‌صورت موقتی است و منجر به از دست رفتن دندان‌ها نخواهد شد، مگر آنکه بیماری‌ها و عوارض دیگری از قبیل بیماری‌های پریودنتال برای شخص به وجود بیاید. با این ‌حال ریسک نکنید و با مشاهده اولین علائم لقی دندان در دوران بارداری حتماً به دندانپزشک خود مراجعه و با او مشورت کنید.
• پوکی استخوان: پوکی استخوان می‌تواند هم در مردان و هم در زنان ایجاد شود. این عارضه باعث می‌شود که تراکم استخوان‌های موجود در سراسر بدن کاهش یابد و استخوان‌ها در مقابل شکستگی، آسیب‌پذیرتر شوند. هنگامی‌که تراکم استخوان اطراف دندان‌ها کاهش پیدا می‌کند، می‌تواند باعث لق شدن دندان‌ها شود.

پیشگیری:

• بهترین راه برای اجتناب از افتادن دندان‌ها رعایت بهداشت مناسب دهان و دندان و انجام درمان مورد نیاز برای هر گونه بیماری سیستمیک که ممکن است بر سلامت دهان دندان تأثیر بگذارد، می‌باشد. مصرف یک رژیم غذایی سالم و متعادل و ورزش بطور منظم می‌تواند باعث بهبود سیستم ایمنی بدن شود و بسیاری از بیماری‌ها را دور نگه دارد. بطور منظم وقت کافی برای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن صرف کنید و از تکنیک‌های مناسبمسواک زدن و کشیدن نخ دندان استفاده نمایید. در برخی موارد، ممکن است پزشک توصیه به مصرف مکمل‌های غذایی و روغن‌های ضروری جهت کنترل التهاب لثه کند.

تشخیص:

1. عکس رادیولوژی
2. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار

درمان طب نوین:

• جرم گیری و تسطیح ریشه: مسواک زدن و نخ دندان کشیدن حداقل برای دو بار در روز بهترین راه برای جلوگیری از التهاب لثه است، اما این روش ها برای درمان لق شدن دندان در هنگام ایجاد آن کافی نیست. جرم گیری دندان و تسطیح ریشه دو روش رایج برای کمک به تقویت ریشه های دندان در شرایطی است که این ریشه ها به خاطر بیماری ضعیف شده اند. جرم گیری فرآیندی است که در آن پلاک های ایجاد شده در سطح دندان و ریشه آن پاک می شوند. در مقابل، تسطیح ریشه مربوط به تمیز کردن عمیق تر دندان ها است که در آن یک بخش از عاج دندان یا سطح ریشه که به خاطر پلاک آسیب دیده اند، برداشته می شود. در صورتی که بیمار از دندان های خود با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم پس از درمان مراقبت کند، خونریزی لثه ها در اکثر موارد درمان شده و دندان ها در محل خود در طول چند هفته محکم می شوند.
• اسپیلینت ها: اسپلینت دندانمعمولاً از مواد رزین کامپوزیت دندان و سیم ساخته می شوند و با استفاده از آنها دندان لق شده به دندان های مجاور آن بسته شده و دندان های سالم به عنوان تکیه گاه برای دندان لق شده عمل می کنند. با انجام این کار لقی دندان در طول دوره تقویت و بهبود بافت لثه اطراف ریشه در محل خود درمان می شود. طول مدت مورد نیاز برای باقی ماندن اسپلینت در محل در بین افراد مختلف متفاوت است، اما معمولاً لازم است از اسپلینت برای چند هفته تا چند ماه تا زمان ترمیم کافی استفاده شود.
• محافظ دندان: محافظ دهان رایج ترین روش درمانی مورد استفاده برای لقی دندان به خاطر ساییدن دندان در خواب (دندان قروچه) است. محافظ دهان معمولاً نرم است و به صورت یک لایه محافظ بر روی دندان ها قرار می گیرد و به این ترتیب از ایجاد تماس مستقیم بین دندان های ردیف بالا و پایین دهان و ساییدگی دندان جلوگیری می کند. به هر حال امروزه انواع مختلف محافظ های دهان در بازار موجود است و افراد بیمار می توانند با توجه به توصیه پزشک نوع مناسب آن را برای خود تهیه کرده و مورد استفاده قرار دهند.
• ایمپلنت: دندان هایی که به خودی خود محکم نمی شوند و عکس العمل مناسب به روش های درمانی مثل اسپلینت، جرم گیری و محافظ دهان نشان نمی دهند، ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی برای ترمیم و تثبیت شدن داشته باشند. در این حالت جراح دهان اغلب می تواند ریشه های دندان را در محل ریشه تقویت کند یا به سادگی دندان آسیب دیده را کشیده و آن را باایمپلنت دندان جایگزین کند. ایمپلنت ها معمولاً شبیه دندان های واقعی هستند در واقع ایمپلنت کاشت دندان طبیعی بوده، اما از مواد پلاستیکی و رزین های با دوام ساخته شده و به استخوان فک پیچ می شوند. به علت اینکه روش درمانی ایمپلنت یک روش تهاجمی است و هزینه  ایمپلنت، نسبتاً گران است، استفاده از ایمپلنت معمولاً تا زمانی که دندان لق شده دارای مشکلات جدی یا مسائل زیبایی طرح لبخند غیر قابل درمان نباشد، به فرد بیمار توصیه نمی شود. برای صاف کردن و مرتب کردن دندان های کج بعد از لق شدن و افتادن که به آن درمان ارتودنسی هم گفته می‌شود دندان‌ها، در همان قوسی که در کنار هم قرار گرفته‌اند، با استفاده از بریس جابجا شده و صاف‌تر می‌شوند. برای صاف کردن دندان‌ها چندین روش وجود دارد.
• کشیدن دندان: اگر دندانتان نگه داشته نمی شود، دندان‌پزشک آن را می کشد و به جای آن یا دندان می کارد، دندان های مصنوعی را به دندان های طبیعی وصل می کند و یا یک دندان مصنوعی می گذارد. تا زمانی که به دندان‌پزشکتان مراجعه می کنید، مطمئن شوید که با یک مسواک نرم مسواک می زنید نیز از ضدعفونی کننده دهان استفاده کنید. از مصرف غذاهای قندی و اسیدی خودداری کنید و موادغذایی سرشار از کلسیم مصرف کنید.
• درمان با آنتی بیوتیک: درمان بیماری لثه بسیار مهم است، زیرا باکتری‌هایی که باعث این بیماری می‌شوند می‌توانند وارد بدن شده و منجر به بیماری‌های دیگر گردند. بیماری‌های پریودنتال می‌توانند در ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی، عفونت در تمام بدن و زایمان زودرس نقش داشته باشند. بیماری لثه در کنار لقی دندان‌ها می‌تواند باعث دردناک شدن لثه‌ها وبوی بد دهان شود که در اثر غذا نمی‌باشد. اولین مرحله کنترل عفونت است و در برخی موارد ممکن است نیاز به قرار دادن مستقیم آنتی‌بیوتیک روی لثه باشد.
• پیوند استخوان: پیوند استخوانشامل جدا کردن لثه‌ها از دندان‌ها است بطوری که ریشه‌ها قابل تمیز شدن باشند و تمام پاکت‌ها پر شوند. این پر کردن شامل پیوند استخوان گرفته شده از استخوان و بافت‌های بدن خود شخص است. سپس لثه‌ها بخیه زده می‌شوند. پس از چند ماه، استخوان و بافت جدید شکل می‌گیرند بطوری که دندان مجدداً به لثه‌ها متصل می‌شود.
• پیوند لثه: پیوند لثه شامل قرار دادن مقدار کمی از بافت جدید در ناحیه‌ای است که در حال حاضر بافت لثه بسیار کمی وجود دارد و این امر برای پوشاندن سطوح ریشه‌های دندان‌هایی که آشکار شده‌اند یا پیشگیری از تحلیل بیشتر لثه انجام می‌شود. بافت مورد استفاده در این روش ممکن است از نواحی مختلفی گرفته شود، اما معمولاً از کام دهان و پس از اینکه تحت بی‌حسی قرار گرفت، برداشته می‌شود. سپس با ظرافت در جای مورد نظر بخیه زده خواهد شد.

درمان طب سنتی:

• دهان را با سعد مسواک بزنید.
• ترخون تازه را در دهان نگه دارید و آهسته آهسته بجوید و مزمزه کنید.
• بعد از مسواک زدن، لثه را با ترکیب (سرکه 2 واحد و گلاب 5 واحد) ماساژ دهید.
• برای پیشگیری از لق شدن دندان ها گاه گاهی آب لیمو را در دهان نگهدارید و بعد بخورید.
• مقداری انجیر خشک را بسوزانید بعد بسیار نرم با مقداری گلیسیرین مخلوط و به دندان ها بمالید.
• برای محکم تر کردن پایه دندان ها از چاغاله بادام با پوست هم چنین پرتقال زیاد استفاده کنید. (باید خوب در دهان جویده شود).
• پوست سفت بادام را بسوزانید تا به صورت زغال درآید بعد نرم بسایید و روزی سه مرتبه به لثه و دندان ها بمالید و پس از کمی صبر، بشویید.
• سعد کوفی را آسیاب کنید سپس الک کنید و تمام اطراف دندان لق شده را آغشته به پودر سعد کوفی کنید بگذارید بماند تا دندان محکم شود.
• یک مشت هلیله زرد، حدود ۱۰ گرم خردل و حدود ۵ گرم عاقرقرها را مخلوط و بسیار نرم بسایید. هر روز صبح قبل از صبحانه آن را به دندان ها و لثه ها مالیده، و پس از مدتی آن را بیرون بریزید.
• اگر دندان ها در جای خود کمی لق می خورد و محکم بودن خود را از دست داده است سیر یا پیاز را در دهان بجوید و بخورید یا روزی چند بار سرکه را در دهان غرغره کنید یا شوید را در سرکه بپزید و بخورید و هم مقداری از آن را گاه گاهی بر لثه بمالید.
• برای ترمیم مینای دندان ابتدا بایستی اصلاح خون صورت گیرد تا غلبه خلط ناسالم از خون برطرف شود. (با تغذیه و ورزش) و در موضع، می‌توان با مالیدن روغن بادام شیرین به دندان‌ها و همچنین پرهیز از خوردن مواد چسبنده از قبیل انجیر، شیرینی‌جات صنعتی، مسقطی و… و همچنین 2 الی 3 ساعت یکبار عسل را مزمزه کردن. (البته منوط به اینکه خیلی تخریب، عمیق نباشد و سطحی باشد).

داروها:

• معمولاً دارویی نیاز نیست.

فعالیت:

• تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت شدید بدنی پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، شیرینی های بازاری و همچنین لبنیات پاستوریزه پرهیز کنید.

نکته:

• لق شدن دندان کودکان: دندان های کودکان جهت در آمدن دندان های دائمی لق شده و می افتند. در این حالت ابتدا دو دندان پیشین پایین دهان، سپس دو دندان بالای آن، و به تدریج سایر دندان ها لق می شوند. این فرآیند معمولاً به شش سال زمان برای لق شدن و از بین رفتن همهدندان های شیری نیاز دارد. در هر حال تا زمانی که دستان کودک بطور کامل شستشو داده نشده است، کودک را تشویق نکنید که دندان های شیری را با دست خود تکان دهد. پس از تکان دادن دندان، وضعیت قرارگیری دندان در محل آن به مقدار کافی لق خواهد شد. این فرآیند ممکن است به چند روز، چند هفته، یا چند ماه زمان نیاز داشته باشد. در این حالت تا زمانی که دندان و لثه های اطراف آن قرمز نشده یا ورم نکرده باشد، شما باید صبر کنید تا دندان خود به خود بیفتد. هنگامی که دندان افتاد، کودک ممکن است یک صدای تق به خاطر جدا شدن دندان از لثه و ریشه های آن احساس کند. در این زمان ممکن است مقداری خون ریزی از محل دندان وجود داشته باشد که به هیچ وجه نگران کننده نیست. اگر کودک شما تمایل به کندن دندان لق شده خود ندارد، شما می توانید یک نخ به دندان او ببندید و دندان را خارج کنید یا دندان لق شده کودکتان را خود از دهان وی خارج کنید، در این حالت لازم است با دستان تمیز و یک تکه گاز استریل، دندان را گرفته و با تکان دادن آن به دندان فشار وارد کنید. اگر دندان کودک با اولین فشار از محل خارج نشد، چند روز صبر کنید. همواره توجه داشته باشید خارج کردن دندان از دهان قبل از جدا شدن کافی آن از ریشه ها می تواند باعث ایجاد عفونت در محل دندان شود.