قارچ ناخن (اونیکومایکوزیس): عبارت است از یک عفونت قارچی ناخن های پا یا دست که در آن ناخن نرم، کدر، سفید و ضخیم می گردد. این بیماری مسری است و در همه سنین دیده می شود ولی در نوجوانان بزرگتر و بزرگسالان شایع تر است.
علائم:
- ناخن ضخیم و زرد رنگ می گردد.
- با جدا شدن مختصر انتهایی ناخن از بستر ناخن آغاز می شود.
- مواد نرم و زرد رنگ به تدریج در ناحیه جداشدگی تشکیل می شوند.
- این عارضه معمولاً خارش یا درد ندارد مگر این که ناحیه درگیری وسیع بوده و یا عفونی گردد.
- در نهیات کل ناخن از بسترش جدا شده و یک ناخن نسبتاً تخریب شده، بی شکل و زرد رنگ به جای می مامند.
علت:
- عفونت با قارچ تریکوفیتون، ناخن انگشتان دست تنها هنگامی درگیر می شود که ناخن آسیب دیده باشد یا در اثر بیماری پوستی دیگری مبتلا شده باشد، ناخن انگشتان پا می تواند با یا بدون سابقه آسیب ناخن درگیر گردد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- دیابت شیرین
- آب و هوای گرم و مرطوب
- اختلال جریان خون انگشتان
- مشاغلی که با گرما، خیسی و رطوبت سر و کار دارند نظیر آشپزی، ظرفشویی و خدمتکاری منزل.
پیشگیری:
- تا حد امکان دست ها و پاهای خود را خشک و خنک نگه داشته و در معرض نور آفتاب قرار دهید. از جوراب های پنبه ای یا پشمی استفاده کنید، از پوشیدن پاپوش های تهیه شده از نخ های مصنوعی خودداری کنید. از کفش روفرشی استفاده کنید.
عواقب مورد انتظار:
- بیشتر عفونت های ناخن های دست با شش ماه درمان مداوم قابل علاج است. در مورد درگیری ناخن های پا، 24 الی 12 ماه درمان نیاز است چون رشد آنها آهسته تر است، درگیری ناخن های دست اکثراً خوب به درمان پاسخ می دهند ولی درگیری ناخن های پا نسبت به درمان مقاوم ترند. احتمال عود عفونت وجود دارد.
عوارض احتمالی:
- از دست دادن یا تغییر شکل دائمی ناخن.
تشخیص:
- آزمایش خون
- کشت محتویات زیر ناخن
- انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار
درمان طب نوین:
- برداشتن ناخن با جراحی ممکن است ضرورت یابد.
- حتی پس از برطرف شدن عفونت بعد از حمام کردن با دقت بیش از پیش، دست ها و پاها را خشک کنید.
- در مورد درگیری ناخن های دست، از دستگش های لاتکس یا لاستیکی دارای پوشش داخلی پنبه ای برای ظرف شستن یا سایر کارهایی که با شستشو با آب یا مواد شیمیایی سروکار دارند، استفاده کنید.
- از کفش های سبک نظیر صندل استفاد کنید تا امکان جریان یافتن هوای آزاد در تماس با پاها وجود داشته باشد. از پوشیدن جوراب ها و کفش های تهیه شده از مواد مصنوعی خودداری کنید. در طی مراحل حاد بیماری، تا حد امکان پاها را بدون پوشش نگه دارید. دست ها و پاهای خود را خشک و خنک نگه داشته و در معرض نور آفتاب قرار دهید.
درمان طب سنتی:
- با عرق شاهتره و جوشانده دم اسب، ناخن را ضد عفونی کنید.
- روغن گیاه دم اسب، زردچوبه، عسل بر روی ناخن و یا بین انگشتان پا، ضماد کنید.
- برای ضد قارچ از این پماد استفاده کنید (وازلین نساخته + روغن شترمرغ + بابا آدم + ریشه گل پر + آویشن + صمغ عربی + شاتره، وازلین و روغن شترمرغ را به یک نسبت در ظرف شیشه ای بریزید و یک قاشق غذاخوری از هر کدام از گیاهان اضافه کرده و می توانید برای قوام بهتر پماد، از پارافین جامد استفاده کنید بعد از مخلوط کردن، ظرف شیشه ای را در قابلمه آب گرم قرار داده و به مدت 4 ساعت حرارتش می دهیم تا خوب روغن گیری شود و سپس صاف کرده و در یخچال قرار می دهیم).
درمان قارچ زیر ناخن:
- موضع را از آب کاملاً پرهیز دهید و در صورتی که با آب سروکار داشتید یا دست عرق می کند، باید انگشتان را پس از خشک کردن با حوله، به وسیله سشوار کاملاً خشک کنید. (در طول شبانه روز چندین بار از سشوار استفاده کنید).
- برای درمان قارچ زیر ناخن از داروهای زیر استفاده کنید: پنج گرم موم، ۲۰ گرم پیه مرغ آب کرده و مغز یک ساق قلم گاو، هر سه را در هم آب کرده، بعد کمی لعاب تخم شنبلیله یا کمی سرش به آن اضافه کنید و روزی سه مرتبه ناخن ها را با آب جوشانده میوه کاج شستشو دهید، بعد دارو را روی موضع و لای ناخن مالش دهید.
داروها:
- نیستاتین
- تربینافین
- میکونازول
- فلوکونازول
- کتوکونازول
- ایتراکونازول
- کلوتریمازول
- گریزوفولوین
- گریزوفولوین
- سیکلوپیروکس
- آمفوتریسین بی
- پمادها، کرم ها و پودرهای ضد قارچ بدون نسخه در دسترس اند ولی این داروها در معالجه این عفونت موثر نیستند. داروهای ضد قارچ خوراکی برای علاج این عفونت ممکن است تجویز گردد، ولی درمان ممکن است طولانی و پر هزینه باشد.
فعالیت:
- محدودیتی وجود ندارد، ولی از مواجهه با گرما و شرایط منجر به تعریق زیاد اجتناب کنید.
رژیم غذایی:
- رژیم خاصی نیاز نیست تنها از مصرف فرآورده های کارخانه ای پرهیز کنید.
- خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک گل کلم، خوراک بورانی، خوراک مخلوط، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، سوپ کدو خورشتی، سوپ گل کلم، سوپ کدو قلیانی، سوپ زرشک با جعفری، دلمه کدو خورشتی.
نکته:
- صفحات حفاظتی که ناخن نامیده می شوند انتهای انگشتان دست و پا را می پوشانند. ناخن ها اساساً از کراتین که یک پروتئین درشت مولکول در مو و پوست است تشکیل شده اند. ناخن ها از ماتریکس که زیر یک چین پوستی به نام کوتيكول قرار دارد و از لانولا که منطقه ای هلالی شکل در قاعده ناخن است رشد می کنند. مشهودترین قسمت ناخن صفحه آن می باشد، این قسمت بر روی بستر ناخن که یک ناحیه غنی از عروق خونی است قرار گرفته است.