قارچ سیاه: عبارت است از قارچ سیاه نوعی نادر از عفونت‌های قارچی و غیر واگیردار است که به دلیل قرار گرفتن در معرض قارچ‌هایی به نام مایکرومایسیت‌ها ایجاد می‌شود. این قارچ‌ها به طور معمول در محیط، بخصوص روی برگ‌ها، خاک، کمپوست و سرگین حیوانات یافت می‌شود. مایکرومایسیت‌ها از طریق تنفس، استنشاق و زخم‌های روی پوست می‌توانند وارد بدن شوند.
انواع قارچ سیاه:
- قارچ سیاه ریوی: این دسته از بیماری، بیشتر بین بیماران مبتلا به سرطان و افرادی که پیوند سلول‌های بنیادی یا پیوند عضو انجام داده‌اند، رایج است.
- طبق تحقیقات انجام شده، عفونت قارچ سیاه می‌تواند از طریق جریان خون به انواع نقاط بدن منتقل شود و انواع ارگان‌ها و قسمت‌های بدن را آلوده کند.
- قارچ سیاه بینی یا سینوسی: این دسته، یک نوع عفونت در سینوس‌های فرد است که به مغز سرایت می‌کند. این دسته از قارچ سیاه اغلب در بیماران مبتلا به دیابت کنترل نشده و در بیماران پیوند کلیوی دیده می‌شود.
- قارچ سیاه پوستی: زمانی که قارچ از طریق پوست زخمی (که به دلیل جراحی، سوختگی شدید و یا هرگونه جراحت پوستی ایجاد شده)، وارد بدن فرد شود، به آن عفونت پوستی می‌گویند. این نوع از بیماری، اغلب در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی ندارند، دیده می‌شود.
- قارچ سیاه دستگاه گوارش: اغلب در میان کودکان خردسال بخصوص خردسالان با وزن کم در هنگام تولد و نوزادان نارس کم‌تر از یک ماه که عمل جراحی داشته‌اند و یا دارو مصرف می‌کنند که در نتیجه آن، باعث کاهش قدرت بدن برای مبارزه با عفونت می‌شود، یافت می‌شود.
- قارچ سیاه منتشر شده: این دسته از بیماری قارچ سیاه معمولاً بر مغز تأثیر می‌گذارد، اما هنگامی که عفونت از طریق جریان خون گسترش می‌یابد، می‌تواند سایر قسمت‌ها و اندام‌های بدن مانند قلب، طحال و پوست را تحت تأثیر قرار دهد.
علائم:
- علائم این بیماری بستگی به محل رشد قارچ در بدن دارد. اگر هرگونه علائمی مرتبط با علائم قارچ سیاه دارید، حتماً با پزشک خود در میان بگذارید.
علائم بیماری قارچ سیاه در سینوس و مغز عبارت است از:
- تب
- سردرد
- تورم یک طرف صورت
- گرفتگی بینی یا سینوس
- تشدید سریع لکه‌های سیاه روی پل بینی یا بالای دهان
علائم قارچ سیاه در ریه ها:
- علائم قارچ در حال رشد در ریه همانند بخشی از علائم کرونا ویروس است. این علائم شامل موارد زیر است:
- تب
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- سرفه و خلط خونی یا تیره
علائم قارچ سیاه پوستی موارد زیر را در برمی‌گیرد:
- درد صورت
- تورم در اطراف عفونت
- سیاه شدن پوست عفونی
- گرما و قرمزی بیش از حد پوست
- حباب کوچک پر شده از سرم (serum) روی پوست
- عفونت پوستی در ناحیه کیسه‌های هوایی پشت پیشانی، بینی، استخوان گونه، بین چشم و دندان
علائم قارچ سیاه در دستگاه گوارشی عبارت است از:
- درد شکم
- تهوع و استفراغ
- خونریزی دستگاه گوارش
علائم قارچ سیاه منتشر شده موارد زیر را در بر می‌گیرد:
- فلج شدن عضلات پلک
- پلک متورم زمانی است که یا پلک پایین یا بالا (یا هر دو) بزرگ شده و مایعاتی از چشم ترشح شود.
- اینگونه در بیمارانی اتفاق می‌افتد که قبلاً از بیماری‌های دیگر یا بیماری‌های مزمن رنج می‌بردند و تشخیص علائم آنها دشوار است، زیرا بیماران در حال حاضر علائم دیگری نیز دارند. عفونت منتشر شده بیشتر بر مغز و سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد و موقعیتی مانند کما یا سایر مراحل روانی ایجاد می‌کند.
علت:
- غلبه بلغم
- ضعف سیستم ایمنی بدن
- بیماری قارچ سیاه همانطور که از نامش پیداست در اثر ورود عامل قارچی و هاگ های آن به بدن ظاهر می شود. این عوامل که گروهی از قارچ ها به نام موکورمایست ها هستند در محیط زندگی و اطراف ما وجود دارند. بدنی که سیستم ایمنی نرمالی دارد به راحتی می تواند این عوامل را از بین ببرد. اما بدن شخصی که در اثر بیماری یا مصرف داروهای مختلف دچار نقص و ضعف دستگاه ایمنی شده است توانایی مقابله با این قارچ را نداشته و در برابر آن تسلیم می شود. به این ترتیب قارچ در قسمت هایی مانند مخاط بینی یا ریه که دچار عفونت شده اند رسوخ کرده و فعالیت خود را آغاز می کند. تا جایی که می تواند زخم های بسیار عمیقی بر جای می گذارد و اگر به سرعت درمان نشود می تواند تبعات جبران ناپذیری همچون نقص عضو را به بار آورد یا حتی منجر به مرگ گردد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- این عفونت می‌تواند برای هر فردی در هر سنی اتفاق بیفتد. اکثر مردم در مقطعی از زندگی روزمره خود با این قارچ در تماس قرار می‌گیرند. اما اگر سیستم ایمنی بدن شما ضعیف شده باشد و از داروهای خاصی استفاده کنید، خطر ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد. این بیماری‌ها عبارتند از:
- سرطان
- پیوند عضو
- HIV یا ایدز
- پیوند سلول‌های بنیادی
- استفاده از داروهای تزریقی
- استفاده طولانی مدت از استروئید
- سلامتی بدِ ناشی از تغذیه نامناسب
- زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد
- سطح بالای آهن در بدن (هموکروماتوز)
- نوتروپنی (تعداد کم گلبول‌های سفید خون)
- سطح ناهموار اسید در بدن (اسیدوز متابولیک)
- دیابت: به ویژه هنگامی که تحت کنترل نیست.
- همچنین اگر آسیب پوستی مانند سوختگی، بریدگی یا زخم داشته باشید، خطر ابتلا به قارچ سیاه بیشتر می‌شود. این بیماری مسری نیست.
پیشگیری:
- متوقف کردن تنفس هاگ قارچ‌ها به دلیل پراکنده بودن آنها در محیط غیرممکن است. در حال حاضر واکسنی برای توقف این بیماری نیست و مردمی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، باید موارد زیر را رعایت کنند:
- بهداشت شخصی از جمله حمام کامل با اسکراب را رعایت کنید.
- جراحات پوستی را با آب گرم و مایع ضد عفونی‌کننده تمیز کنید تا از ایجاد عفونت پوستی جلوگیری شود.
- از رفتن به اماکن در حال ساخت یا غبارآلود پرهیز کنید. در صورتی که رفتن به این اماکن اجباری است، حتماً از ماسک N95 استفاده کنید.
- از انجام فعالیت‌هایی که با غبار و خاک ارتباط مستقیم دارند، خودداری کنید. در هنگام انجام فعالیت‌های مرتبط با خاک حتماً از دستکش و کفش‌های بلند استفاده کنید.
- اگر شما عمل پیوند سلول‌های بنیادی یا پیوند عضو داشته‌اید، با پزشک خود در مورد داروهای ضد قارچی برای جلوگیری از بیماری قارچ سیاه یا سایر عفونت‌های قارچی مشورت کنید.
عوارض احتمالی:
- نابینایی
- آسیب عصبی
- لخته شدن خون یا انسداد عروق
- اگر قارچ سیاه بدون درمان باقی بماند، می‌تواند کشنده باشد. البته از آنجایی که عفونت قارچ سیاه بسیار نادر است، میزان دقیق مرگ و میر آن مشخص نیست. اما محققان تخمین می‌زنند که به طور کلی، این بیماری ۵۴ درصد از افراد مبتلا را به کام مرگ می‌کشاند. احتمال مرگ بستگی به این دارد که کدام قسمت از بدن تحت تأثیر قرار گیرد. عفونت ناشی از این بیماری به خطرناکی عفونت ریه و مغز نیست.
تشخیص:
- در صورت مشکوک بودن به قارچ سیاه، پزشک با معاینات فیزیکی آغاز می‌کند و از شما درباره سابقه پزشکی تان سوال می‌پرسد. اگر در روزهای اخیر غذای فاسد خورده‌اید یا در مکان‌هایی بودید که اسپور قارچ اغلب در آن جا یافت می‌شود، به پزشک اطلاع دهید.
- اگر به نظر برسد که عفونت ریه یا سینوس دارید، پزشک ممکن است نمونه‌ای از مایع بینی یا گلو را گرفته و بر روی آن آزمایش‌هایی را انجام بدهد. همچنین ممکن است پزشک از طریق بافت‌‌برداری، یک قطعه کوچک از بافت آلوده را جهت آزمایش خارج کند. آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی اسکن یاMRI نیز بدین دلیل صورت می گیرند که پزشکان مطمئن شوند، عفونت به مغز یا سایر اندام‌های شما سرایت نکرده است.
درمان طب نوین:
- اگر مشخص شود که به قارچ سیاه دچار شده‌اید، باید در اسرع وقت درمان را با مصرف داروهای ضد قارچ شروع کنید. این داروها رشد قارچ را متوقف کرده، آن را از بین می‌برند و عفونت را تحت کنترل در می‌آورند. برخی از این داروها شامل موارد زیر هستند:
- پوزاکونازول
- ایزووکونازول
- آمفوتریسین بی
- در مواردی که بیماری بسیار شدید نیست، دارو جواب می‌دهد. در مواقع اضطراری‌تر احتمالاً جراحی را برای برداشتن بافت آلوده یا مرده توصیه می‌کنند تا از گسترش قارچ جلوگیری شود. این جراحی ممکن است شامل برداشتن قسمت‌هایی از بینی یا چشم بیمار نیز باشد. شاید برداشتن بافت کمی ناهنجار باشد، ولی گاهی جهت درمان قارچ سیاه چاره دیگری وجود ندارد. زیرا این بیماری در نهایت می‌تواند زندگی بیمار را تهدید کند.
- این داروها را می‌توانید به صورت قرص یا داخل وریدی استفاده کنید. مقدار مصرف دارو به شدت بیماری شما بستگی دارد. گاهی داروی داخل وریدی با دوز بالا استفاده می‌شود تا عفونت تحت کنترل قرار بگیرد. سپس بعد از کنترل بیماری می‌توان قرص را جایگزین کرد. هنگام استفاده از قرص‌ها اگر دچار عوارض جانبی مانند معده درد، سوزش سر دل یا مشکلات تنفسی شدید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا برنامه درمانی شما را تغییر دهد.
درمان طب سنتی:
- خوردن داروی مدبر کرونای غدیر.
- حذف غذاهای سرد و در عوض خوردن غذاهای گرمی بخش.
- خوردن دمنوش های بید، شیرین بیان، گزنه، بابونه، سنبل الطیب، اسطوخدوس، آویشن شیرازی، رازیانه، به صورت مفرد یا ترکیب در طول روز.
داروها:
- نیستاتین
- میکونازول
- فلوکونازول
- کتوکونازول
- ایتراکونازول
- کلوتریمازول
- آمفوتریسین بی
- داروهای ضد قارچی مانند آمفوتریسین بی لیپوزوم، پوساکونازول و ایساکونازول که از طریق سیاهرگ یا دهان مصرف وارد بدن می‌شود. اغلب نیاز به جراحی برای جدا کردن بافت عفونی است. آمفوتریسین بی لیپوزوم یک داروی ضد قارچ موثر است که برای درمان عفونت‌های قارچی جدی مصرف می‌شود ولی عوارض جانبی قوی نیز دارد مانند وجود خون در مدفوع، مشکلات نورولوژیکی مانند تشنج، اختلال عملکرد کلیه، تجمع مایعات در ریه، زردی و سکته مغزی.
فعالیت های بدنی:
- تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت شدید بدنی پرهیز کنید.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات، غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
نکته:
- ارتباط بین قارچ سیاه و کرونا: در بیماران مبتلا به کرونا، مخاط مجاری تنفسی و رگ‌های خونی آسیب می بیند، که در نتیجه منجر به ایجاد محیط مساعدی برای رشد قارچ سیاه می‌شود. همچنین استروئیدهایی که برای این بیماران تجویز می‌شوند، ممکن است سطح قند را کمی افزایش دهند. در ضمن، تنفس آنها دچار مشکل می‌شود و نهایتاً سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود. بنابراین همه این عوامل، محیط مساعدی را برای رشد قارچ ایجاد کرده و بیمار را آلوده می‌کنند. در نتیجه اگر در اطرافیان شما فردی با سیستم ایمنی ضعیف وجود دارد که به کرونا هم مبتلا است، باید در مناطقی با گرد و خاک بالا حضور پیدا نکند. در بیماران مبتلا به کرونا، مخاط مجاری تنفسی و رگ‌های خونی آسیب می بیند، که در نتیجه منجر به ایجاد محیط مساعدی برای رشد قارچ سیاه می‌شود.
- آیا قارچ سیاه مسری است: در رابطه با واگیردار بودن بیماری قارچ سیاه باید بگوییم، این بیماری به هیچ عنوان مسری نیست و نمی تواند از انسان یا حیوان به یک شخص منتقل شود. بنابراین حتی اگر کسی که عامل انتقال بیماری کرونا به یک فرد بوده است مبتلا به بیماری قارچ سیاه باشد نیز نمی تواند این بیماری را همراه با کرونا منتقل کرده باشد.