فوبیا یا ترس مرضی: نوعی اضطراب به صورت ترس مداوم غیر منطقی یا بیش از حد معمول نسبت به یک شیئ، موقعیت، فعالیت، شرایط یا حتی یک عملکرد بدنی (که هیچ یک از این ها اساساً خطرناک نبوده یا تناسب منطقی یا اضطراب ندارند). اکثر افراد دچار فوبیا ترس خود را نابجا نسبت به موقعیت می شناسند، فوبیا به انواع زیر تقسیم می شود:

1. جمع هراسی: (ترس از حضور در شلوغی یا ترس از مکان های عمومی)
2. اجتماع هراسی: (ترس از قرار گرفتن در موقعیت های اجتماعی نظیر سخنرانی عمومی یا استفاده از حمام عمومی)
3. ترس مرضی ساده: (ترس از یک نوع محرک خاص نظیر حیوانات، حشرات، ارتفاع، سفر هوایی، مکان های بسته و غیره)

علائم:

1. تهوع
2. تعریق
3. معده درد
4. دل شوره
5. تپش قلب
6. عدم تمرکز
7. گرگرفتگی
8. افت فشار خون
9. افزایش وابستگی
10. گرفتگی عضلات
11. افزایش توجه به خود.
12. دیدن پرده ای جلوی چشم
13. گرفتگی و کوفتگی عضلات.
14. تیک عصبی و پرش دست یا پا.
15. افکار منفی و تصورات مضطرب کننده
16. مشکل در به خواب رفتن و خوب خوابیدن.
17. بی قراری حرکتی مانند لرزش اندام های بدن.
18. از دست دادن قدرت تمرکز و قدرت کنترل بدن.
19. تنگی نفس، عرق زیاد، خشکی دهان و سرگیجه هنگام فعالیت بدنی.
20. تحرک پذیری شدید و غیر قابل کنترل (ناآرامی فزاینده، عصبانیت و ناامیدی).

علت:

• ناشی از رسوب سودا در مغز می باشد.
• از دلایل دیگر ترس هنگام غلبه بلغم باورهای ایجاد شده ناشی از ناتوانی های جسمی است که با غلبه بلغم در بدن ایجاد می گردد مانند: (خواب آلودگی، بی حسی بدن، کند ذهنی و فراموش کاری، ضعف گوارش، سنگینی سر، سرگیجه، ضربان ضعیف قلب، گرفتگی عضلات پشت و گردن، تپش قلب، خواب رفتگی بعضی از اندام ها، کمردرد، زانودرد، شب ادراری، زودانزالی، کاهش میل جنسی و…).
• دانشمندان دریافته اند که هورمون اکسی توسین که با عنوان هورمون عشق نیز شناخته می شود به انسان کمک می کند که بر ترس خود غلبه نماید؛ این هورمون که در غدد هیپوفیز خلفی مغز ترشح می شود در کنترل ترس نقش کلیدی ایفا می کند. متأسفانه افزایش ترشحات مغزی هنگام غلبه بلغم، عملکرد غده هیپوفیز را تحت تأثیر قرار داده و این هورمون به خوبی ترشح نمی گردد، بنابراین فرد، بی اختیار دچار ترس می گردد.
• جالب است بدانید خود ترس هم دارای علائم و نشانه هایی است که اکثر افراد مبتلا از آنها رنج می برند مانند: (حالت سرگیجه، فشار در ناحیه سینه و تپش قلب، افت فشارخون، معده درد، عدم تمرکز، دل شوره، دیدن پرده ای جلوی چشم و …) می باشد و به همین دلیل اغلب از احتمال داشتن یک بیماری خاص دچار نگرانی و ترس می شوند؛ این مسئله به نحوی است که بیمار تنها برای مدت بسیار کوتاهی قادر است که خود را از نگرانی و ترس رها کند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. سابقه خانوادگی اضطراب
2. وجود سایر اختلالات روانی
3. دارا بودن شخصیت کمال گرا
4. اضطراب ناشی از جدایی در کودکی

پیشگیری:

• اقدام خاصی برای پیشگیری از ترس مرضی وجود ندارد، روش هایی برای پیشگیری یا کنترل واکنش ها وجود دارد.

عواقب مورد انتظار:

1. اجتماعی هراسی، ممکن است با درمان برطرف شود؛ داروها در این مورد معمولاً سودمندند.
2. جمع هراسی، افراد مبتلا بدون درمان روز به روز بیشتر خانه نشین می شوند؛ اغلب با اختلال هراس همراه است.
3. ترس ساده، در برخی موارد با بالا رفتن سن خود به خود متوقف می شود؛ برخی موارد نیز چنانچه از حرک ترس (مثلاً مار افعی) اجتناب شود اختلال قابل توجهی در زندگی پدید نمی آید، برخی موارد با قرار گرفتن فرد مبتلا در موقعیت ترس آور (نظیر سفر هوایی) کاهش می یابند؛ سایر موارد نیز با درمان قابل علاج اند.

عوارض احتمالی:

• در اثر اجتناب از محرک های ترس مرضی زندگی روزمره دچار محدودیت می شود. به خصوص جمع هراسی فعالیت فرد را دچار محدودیت کرده و شدیداً ناتوان کننده است.

تشخیص:

1. آزمایش خون
2. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار و مشاهده علائم توسط خود بیمار.

درمان طب نوین:

• درمان این اختلال شبیه به درمان اختلال وحشت زدگی است. درمان دارویی شامل داروی ضدافسردگی SSRI یا داروهای دیگر، همچون کلومیپرامین (آنافرانیل) و ایمیپرامین (توفرانیل) و داروهای ضداضطراب بنزودیازپین، همچون کلونازپام (آنافرانیل)، دیازپام (والیوم) و لورلزپام (آتیوان) است. روان درمانی نیز مفید است، خصوصاً درمان شناختی رفتاری.
• درمان فوبیا خاص: درمان شناختی رفتاری می تواند مفید باشد، خصوصاً روندی که درمان از راه حساسیت زدایی یا درمان از راه مواجهه نامیده می شود. در این روش شما به تدریج با پای خود و تحت شرایط کنترل شده در معرض چیزی قرار می گیرید که از آن می ترسید. وقتی شما در معرض آن عامل قرار می گیرید، یاد می گیرید که از طریق آرامش، کنترل تنفس یا سایر راهبردهای کاهش اضطراب بر ترس خود غلبه کنید. برای درمان کوتاه مدت فوبیاها، دکتر ممکن است داروی ضداضطراب تجویز کند. اگر فوبیا فقط گاه گاهی پیش می آید، مانند ترس از پرواز، استفاده از دارو می تواند محدود شود.
• درمان فوبیا اجتماعی: اگر فوبیا اجتماعی شما روی یک عملکرد خاص (برای مثال، ارائه یک سخنرانی یا اجرای یک کنسرت) متمرکز باشد، دکتر شما ممکن است یک داروی بتابلوکر همچون پروپرانولول (ایندرال) تجویز کند. این دارو را می توان درست قبل از انجام آن کار مصرف کرد. این دارو اثرات جسمی اضطراب (تپش قلب یا لرزش انگشتان) را تعدیل می کند، اما معمولاً بر هوشیاری مورد نیاز برای صحبت کردن یا مهارت مورد نیاز برای نواختن آلت موسیقی اثر نمی گذارد. برای اشکال عام تر یا بلند مدت تر فوبیا اجتماعی، دکتر شما ممکن است یک داروی ضدافسردگی، معمولاً (یک SSRI مهارکننده انتخابی بازجذب سورتونین) همچون سرترالین (زولوفت)، پاروکستین (پاکسیل) یا فلوئوکستین (پروزاک) تجویز کند. اگر SSRI مؤثر نشد، دکتر می تواند یک داروی ضد افسردگی یا ضد اضطراب دیگر تجویز کند. درمان شناختی رفتاری نیز برای بیشتر افراد با فوبیا اجتماعی، هم در محیط فردی و هم گروهی، مؤثر است.

درمان طب سنتی:

• تقویت معنویات.
• رعایت آداب غذا خوردن.
• خوردن گرمی ها شبانگاه.
• شامپوی گل ختمی مصرف شود.
• رژیم ترک ناهار 80 روز انجام شود.
• شربت سرکنگبین هنگام خواب میل شود.
• روغن بنفشه پایه کنجد در بینی استفاده شود.
• رعایت کلیه توصیه های مربوط به غلبه سودا.
• خرما روزی 5 عدد دانه دانه جویده شود میل شود.
• حجامت عام 3 مرحله هر 40 روز یک بار انجام شود.
• جوشانده زعفران با عسل روزی یک لیوان میل شود.
• روزی یک مرتبه یک مشت نخودچی کشمش استفاده کنید.
• صبحانه 5 وعده ارده شیره و 2 وعده صبحانه عسل میل شود.
• مصرف میوه جات و سبزیجات تازه در طول روز به صورت متنوع.
• طلای خالص ۲۴ عیار بر سینه آویزان کنید و از تریاق استفاده شود.
• از لعاب گل ختمی برای استفاده از شستشوی سر در حمام استفاده شود.
• ترک سردیجات و اصلاح تغذیه و مواد کارخانه ای و مواد سودازا انجام شود.
• 21 عدد میوز صبح ناشتا مصرف شود، یک ربع بعد داروی سودابر مصرف شود.
• شب ها قبل از خواب روغن اسفند در ناف بمالید و با چسب موضع را بپوشانید.
• دمنوش اسطوخدوس + بابونه + بهارنارنج + بادرنجبویه شب ها یک لیوان میل شود.
• 7 عدد زیتون صبحگاه و 7 عدد انجیر خیس خورده + 3 عدد آلود در آب شامگاه میل شود.
• پرهیز از پرخوری (مرتاضان هندی برای غلبه بر ترس مقدار ناچیزی غذا استفاده می کنند).
• استشمام عطر گرم (مانند: نرگس، یاس، محمدی و …) جایگاه سبیل بالای لب انجام شود.
• افکار خود را به سمت افکار خوشایند منحرف سازید، از روش های آسوده سازی استفاده کنید.
• قورت دادن یک قاشق مرباخوری اسفند با یک لیوان آب یک ساعت قبل از خواب انجام شود.
• شب ها جوشانده سنبل الطیب + اسطوخدوس و صبحگاه جوشانده بهارنارنج + گل گاوزبان میل شود.
• کاهش مصرف غذاهای اسیدی مانند لبنیات، ترشی جات، غذاهای بسته بندی شده دارای مواد نگه دارنده.
• به یک اقدام کنترل کننده بپردازید، مثلاً شمارش معکوس از 1000، کتاب خواندن، بلند حرف زدن، تنفس عمیق و شمردن آن ها.
• دمنوش (چای کوهی + سنبل الطیب) با عسل برای افرادی که در کنار ترس، از فشار خون بالا، بی خوابی و تپش قلب نیز رنج می برند.
• مصرف مواد غذایی شیرین مانند: (خرما، کشمش، انجیر خشک، توت خشک، به ، خربزه کاملاً رسیده که رنگ قهوه ای دارد، آناناس و …).
• افکار خود را از منفی بودن (مثلاً سگ گاز خواهد گرفت) به سمت افکار مثبت و واقع گرایانه (مثلاً سگ با بند بسته شده است) منحرف سازید.
• دمنوش (اسطوخدوس + بابونه + بادرنجبویه) با عسل برای افرادی که در کنار ترس از فشار پایین، اختلالات عصبی و گرفتگی عضلات رنج می برند.
• یک قاشق چایخوری بهارنارنج + یک قاشق مرباخوری فرنجمشک مخلوط کند مثل جایی دم کند و با عسل شیرین کند نیم ساعت قبل از خواب میل کند.
• اسطوخودوس + بادرنجبویه + گل گاوزبان + افتیمون + بابونه از هر کدام 10 گرم، دم کنید و به جای چای روزی سه فنجان با عسل شیرین کرده و استفاده کنید.
• مصرف دمنوش های ضدترس مانند: (زالزالک، بادرنجبویه، اسطوخدوس، بابونه، رازک، سنبل الطیب) با عسل البته با در نظر داشتن طبع و مزاج سرشتی خودتان.
• استفاده از مغزهای گیاهی مانند: (بادام، گردو، فندق، پسته، بادام زمینی، بادام هندی، تخم (آفتاب گردان، هندوانه، خربزه، کدوحلوایی) و … البته زیاده روی نکنید که نتیجه معکوس می گردد.
• انگور، کشمش، بادام، خرما، خربزه و به از مواد غذایی معروفی هستند که باعث شجاعت می گردند که حتی اگر مادر حامله مصرف کند کودکش از شجاعت زیادی برخوردار خواهد بود البته با در نظر گرفتن طبع و مزاج مادر.
• تقویت معنویات: همیشه ترس و نگرانی به خاطر این است که فرد از اتفاقاتی که قرار است در آینده رخ دهد می ترسد؛ ولی اگر انسان ایمان قوی و اطمینان کامل از خداوند داشته باشد مطمئناً راضی است به رضای او؛ همین مسئله به سادگی انسان را به آرامش می رساند.
• در صورتی که ترس و وحشت بر وجود شما مستولی گشته باید از خوردن هر نوع میوه کال و نارس به خصوص خربزه کوچک و کال خودداری کنید. و بیشتر از خربزه کاملاً رسیده و به رسیده و شیرین استفاده کنید. (به طور کلی میوه های کال و نارس وحشت و ترس ایجاد می کند).
• ورزش: ورزش های هوازی ورزشی که تنفس را زیاد می کند مانند دو، دوچرخه سواری، نرمش های صبح گاهی و…) با تقویت قلب و بهبود جریان خون، به عنوان یک تسکین دهنده ترس و نگرانی عمل می کند؛ ورزش به کاهش هورمون های استرس و افزایش هورمون شجاعت، کمک می کند.
• کلم بروکلی: کلم بروکلی هم سرشار از ویتامین های گروه B مانند اسید فولیک است که به کاهش ترس اضطراب، نگرانی و حتی افسردگی کمک می کند: فیبر موجود در این سبزی نیز برای مقابله با یبوست و سندرم روده تحریک پذیر مفید است که این سندرم در واقع حاصل استرس بلند مدت است.
• ماساژ درمانی: ماساژ کمک می کند تا چاکراه های انرژی مسدود شده در بدن، باز شوند هم چنین باعث بهبود گردش خون، باز شدن اسپاسم های ماهیچه ای و کاهش ترس و نگرانی می گردد؛ روغن های مفیدی که برای این کار توصیه می کنیم روغن (بابونه + گل محمدی + بهارنارنج) است که می توان با آن باها، دست ها، پشت و سر و گردن را ماساژ داد.
• مصرف ماهی: ماهی حاوی چربی های امگا ۳ و ویتامین های گروه B به ویژه B6 و B12 بوده که باعث افزایش ساخت سروتونین در مغز می گردد و برای مقابله با ترس و نگرانی بسیار مفید می باشد (البته چون اکثر ماهی ها طبع سردی دارند بهتر است آن را با ادویه جات گرم ماند زنجبیل، دارچین، زیره و … استفاده کرد و هفته ای یک الی دو بار بیشتر استفاده نکنید که نتیجه معکوس ایجاد می کند).
• مصرف ویتامین های گروه B: برای جلوگیری از تحریک پذیری (حساسیت بیش از حد)، اضطراب، عملکرد صحیح مغز و سیستم عصبی و همچنین افزایش آرامش و مبارزه با ترس و نگرانی از غذاهای غنی از انواع ویتامین های گروه B غافل نشوید؛ غلات سبوس دار، حبوبات، سبزیجات تازه، میوه جات خصوصاً با پوست، صیفی جات، مغزیجات گیاهی همگی سرشار از ویتامین های گروه B میباشند، اما سعی کنید آنهایی که در غلبه بلغم توصیه شده است را مصرف نمایید.
• مصرف منیزیوم: منیربوم کمک می کند که متابولیسم تولید سروتونین در مغز افرایش یابد و منجر به آرامش بیشتر و بهتر شدن خلق و خو می شود؛ این به نوبه خود به کاهش استرس إضطراب، تحریک پذیری، بی خوابی و ریتم غیر طبیعی قلب و افزایش آرامش و راحتی شما کمک می کند؛ مواد غذایی سرشار از منیزیوم که برای این بیماری مفید هستند عبارت اند از غلات سبوس دار، نعناع، ریحان، مرزه، شوید، کلم پیچ، پیاز، سیر، موسیر، چغندر، کنجد، بادام، بادام هندی، لوبیا سویا، نخود، سبوس برنج، گردو، ذرت، گندم جوانه زده).

درمان هایدر و فوبیا:

• این یک نوع بیماری ترس از آب است به طوری که بیمار مبتلا هر کجا آب ببیند به هر مقدار که باشد (کم یا زیاد) با دیدن آن وحشت می کند. این بیماری در اثر گاز گرفتگی حیوانات هار مانند سگ هار در انسان عارض می شود که به بیماری هاری معروف است. لذا توصیه می شود اگر دچار گاز گرفتگی حیوانات شدید فوراً به پزشک مراجعه کنید تا از مبتلا شدن به هاری پیشگیری کرده و در صورت وجود هاری فوراً به درمان آن بپردازد.

داروها:

• کلونازپام
• سرترالین
• پاروکستین
• ونلافاکسین
• کلومیپرامین

فعالیت:

• روزانه نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات بدون مصلح و نیز از مصرف کافئین خودداری کنید.
• خوردنی های مفید: فلافل با جعفری، سوپ شلغم، سس مایونز گیاهی، سس زیتون، خورش شهد فسنجان، خورش به، سس جعفری، خوراک صیفی جات، فلافل تنوری، کلم پلو با سویا، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خوراک کدو حلوایی، آش کلم، بروکلی ۲، کتلت سویا با گندم جوانه زده، فلافل ساده، خوراک لوبیا قرمز، حلیم گندم با مغزیجات، سوپ کلم بروکلی ۲، خورش فسنجان با سویا، حلیم گندم با شیر سویا، خورش کرفس ۱، آش کلم بروکلی ۱، ساطری پلو، سوپ کدو حلوایی، کشک سویا، آش گل کلم ۱، آش حبوبات ۱، آش انار، آش گندم با کرفس، عدس پلو با کدو حلوایی، سس گندم جوانه زده، سوسیس فانتزی، کماچ قارچ، انار پلو، گشنیز پلو با سویا، سوپ کلسیم، دلمه فلفل دلمه ای، خورش کدو حلوایی، آش کدو حلوایی، سمنو با رب انار، آش گندم با شلغم، آش گندم با تره، آش شلغم ۱، خوراک نخود با سیب زمینی، نخود فرنگی پلو ۱، کلم پلو، خورش فسنجان با اسفناج، قیمه پلو، کتلت هویج و سیب زمینی، آلبالو پلو، خورش کلم بروکلی با سویا، کماچ سویا، مرصع پلو، آش اسفناج ۱، عدس پلو با سویا، سس نخود جوانه زده، خوراک نخود فرنگی با رب انار، خوش آلو اسفناج، کلم قمری پلو، هویج پلو، کماچ ساده، آش کلم برگ، آش گندم با سبزیجات، حلیم دال عدس، خورش هویج و به، شوید پلو با لوبیا چشم بلبلی، رب پلو، آش صیفی، کتلت اسفناج، خورش به و آلو، آش شله قلمکار، سس گل کلم، خوراک قارچ با سس، سبزی پلو، آش کلم قمری با ماش، خوراک نخود با شوید، آش شوید باقلی، خورش لوبیا سبز، ماش پلو، نخود فرنگی پلو ۲، خوراک سویا با رب انار، آش ماش، آش جو با حبوبات ۲، آش عدس ۱، آش زردآلو، آش غلات، حلیم گندم و بادمجان، آش شلغم ۲، سوپ گل کلم، خوراک نخود فرنگی با شوید، دمی شیرازی، کتلت سیب زمینی و حبوبات، آش خرفه ۱، لمه سیب زمینی، برگر لوبیا سفید، خورش دال عدس با تمر هندی، لوبیا قرمز پلو، آش لپه ۱، صیفی پلو، خورش شوید باقالی، عدس پلو ساده، خوراک گل کلم، خورش بامیه با قارچ، خورش قیمه بادمجان.
• خوردنی های مضر: خوراک قارچ طعم دار، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای.

نکته:

• احساس ناخوش آیند در رویارویی با خطر، که در مغز ایجاد می شود را ترس می نامند؛ این ترس می تواند ناشی از تجربه گذشته یا به صورت غریزی یا ناشی از توهمات ذهنی باشد. بیشتر مواقع، انسان از چیزی می ترسد که حتی یک بار هم با آن روبرو نشده است؛ احساس ترس برای حفظ بقای انسان به وجود آمده تا انسان را در رویارویی با خطر آماده دفاع، حمله یا فرار کند. در هنگام ترس فعالیت طبیعی مغز در رابطه با محیط (مانند دیدن، شنیدن، بوییدن، لمس کردن، چشیدن، حس تعادل و …) به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد و سهم بیشتر فعالیت مغز و بدن متوجه روبه رو شدن با موضوع خطر و حفظ امنیت معطوف می گردد. در حقیقت ترس، زنگ خطری است که انسان را متوجه موضوع خطرناکی می کند تا به دنبال آن، عکس العملی برای حفاظت از خود و رفع خطر انجام دهد. ولی مشکل از آنجا شروع می شود که این احساسات هیجانی به صورت منفی ایجاد گردد و حالات بیمارگونه پیدا کند و تبدیل به اختلال اضطراب هراسی شود به طوری که سیستم های طبیعی و روانی فرد، برای برطرف کردن ترس، یا کارایی خود را از دست داده باشد یا از شدت کارایی آنها کاسته شده باشد. در این حال، حتی زمانی هم که چیز تهدید کننده ای وجود نداشته باشد، حالات و علائم ترس به نحو ادامه داری به وجود خود ادامه می دهد و هر بار بر شدت آنها نیز افزوده می شود. این امر تا حدی است که فرد، از دست زدن به کارهایی یا از روبه رو شدن با چیزهایی یا از رفتن به مکان هایی به شدت پرهیز می کند؛ در حالی که خود نیز دلیل قانع کننده ای برای این احساس پیدا نمی کند.
• در حالت ترس فعالیت طبیعی مغز در رابطه با محیط (مانند دیدن، شنیدن، بوییدن، لمس کردن، چشیدن، حس تعادل در ایستادن و راه رفتن و غیره) به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد و سهم بیشتر فعالیت مغز و بدن متوجه روبه رو شدن با موضوع خطر و حفظ امنیت می شود. به همین دلیل بعد از دور شدن از موضوع خطرزا این احساس نیز توسط سیستم های جسمی و روانی به طور طبیعی خنثی می شود و کارکرد اندام ها و حواس به شکل طبیعی خود باز می گردد. متأسفانه در غلبه سودا سیستم های طبیعی و روانی برای برطرف کردن ترس، یا کارآیی خود را از دست داده یا از شدت کارآیی آنها کاسته می شود و این حس خیلی دیرتر از بدن دفع می شود و شخص در اکثر مواقع احساس ترس دارد و کافی است که شخص دوباره با یک موضوع ترسناک مواجه شود و حس ترس، به صورت مداوم در او باقی بماند. این احساس ترس حالات بیمارگونه پیدا می کند و تبدیل به اختلال اضطراب هراسی می شود. به نحوی که فرد یا همواره یک نوع دلهره، اضطراب و تشویش را حس می کند یا به دلیل احساس ترس، از دست زدن به کاری یا از روبه رو شدن با چیزهایی یا از رفتن به مکان هایی به شدت پرهیز می کند. در حالی که خود نیز دلیل قانع کننده ای برای این احساس پیدا نمی کند.