عقربک (پوسته پوسته شدن اطراف ناخن): عبارت است از بروز درد در اطراف ناخن‌ها معمولاً نشانه‌ای از تحریک یا عفونت است. ورم و قرمزی اطراف ناخن ممکن است به علت عفونت ریشه کنار ناخن ایجاد شده باشد. ریشه ناخن قسمتی از پوست نزدیک به ناخن است که به نظر ناصاف و ریش ریش می‌آید. ریشه ناخن معمولاً بر روی انگشتان دست ظاهر می‌شود نه انگشتان پا، هرچند ممکن است در اطراف ناخن انگشت پا نیز دیده شود. ریشه ناخن همانند وضعیت ناخن عفونی شده یا در گوشت فرو رفته نیست. ریشه ناخن به پوست کنار ناخن گفته می‌شود نه به خود ناخن. ریشه شدن کنار ناخن عارضه‌ای شایع است. بیشتر افراد زمانی که پوست شان خشک می‌شود مثلاً در زمستان یا به علت قرار گرفتن در معرض آب به مدت طولانی، به این عارضه دچار می‌شوند. ریشه ناخن اگر در معرض باکتری یا قارچ قرار بگیرد می‌تواند عفونی شود. اگر ریشه ناخن عفونی شود، باید در اسرع وقت درمان شود. اغلب اوقات، این عارضه را می‌توان در خانه درمان کرد. اگر بعد از یک هفته، ریشه ناخن خوب نشد، با پزشک مشورت کنید.

علائم:

1. سخت شدن ناخن
2. آبسه های حاوی چرک
3. جدا شدن ناخن از بستر خود
4. تغییر شکل یا آسیب دیدگی ناخن
5. تورم، حساسیت به لمس، و قرمزی اطراف ناخن

علت:

• کمبود پروتئین
• خشک بودن دست ها
• شستن بیش از حد دست ها
• کندن مداوم پوست اطراف ناخن
• عقربک یا پوسته پوسته شدن کنار ناخن از شایع ترین عوارض غلبه صفرا محسوب می گردد، سلول های پوستی در هنگام غلبه صفرا، با سرعت بیشتری از بین رفته و سلول های جدید جایگزین آن می گردد. این مسئله باعث می شود که پوست، ضخامت بیشتری پیدا کند، اما این افزایش ضخامت در کناره ناخن باعث ور آمدن پوست و ریش ریش شدن پوست کنار ناخن می گردد.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. دیابت شیرین
2. جویدن ناخن و پوست کناره آن
3. آسیب اطراف ناخن انگشتان دست
4. تماس شغلی با رطوبت مداوم (نظیر مشاغل ظرفشویی، لباسشویی، خودروشویی و خدمتکاری منازل)

پیشگیری:

• ناخن خود را نجوید و گوشه آن را نکنید.
• از ناخن و پوست اطراف آن مراقبت کامل کنید.
• برای آرایش ناخن خود از وسایل شخصی استفاده کنید.
• ناخن های دست را هفته ای یکبار و ناخن های پا را ماهی یکبار کوتاه کنید.
• از ناخن گیر تیز استفاده کنید و گوشه های ناخن را گرد کنید. پوست اطراف ناخن را به هیچ وجه دستکاری نکنید.
• دست خود را خشک نگه دارید و در معرض رطوبت دائم قرار ندهید. به مدت طولانی از دستکش یا از ناخن مصنوعی استفاده نکنید.
• مراقب باشید دستتان در معرض مایعات و پودرهای ظرفشویی قرار نگیرد. دستکش های لاستیکی با پوشش داخلی نخی مناسب ترین وسیله برای این کار است.
• برای پیشگیری از بروز عقربک و عوارض آن پوشیدن دستکش هنگام انجام کارهای سخت که باعث جراحت در انگشتان و دست ها می شود، ضروری است. تزریق واکسن کزاز نیز در این شرایط توصیه می شود.
• جلوگیری از تماس زیاد دست ها با رطوبت خودداری از کندن گوشه ناخن جلوگیری از آسیب دیدگی نوک انگشت.همچنین باید از کوتاه کردن بیش از حد ناخن به ویژه کندن پوست های اطراف ناخن خودداری کرد، زیرا مجرای نفوذ باکتری به پوست باز می شود.

تشخیص:

1. شما احتمالاً می‌توانید علائم ریشه ناخن عفونی شده را زود تشخیص دهید. به این عارضه پارونیشیا یا عقربک یا کژدمه گفته می‌شود. علائم معمول عبارتند از: قرمزی، ورم، حساس شدن یا درد، گرم شدن قسمت آسیب دیده، بروز تاول چرک کرده در ناحیه آسیب دیده، عفونت طولانی مدت ممکن است منجر به تغییر رنگ ناخن یا عفونتی شود که به دیگر قسمت‌های بدن سرایت کند. اگر مبتلا به عفونت باکتریایی شوید، علائم گفته شده ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شوند. اگر مبتلا به عفونت قارچی شوید، علائم کم کم ظاهر خواهند شد. عفونت‌های قارچی بیشتر در افراد مبتلا به دیابت و کسانی که به مدت طولانی در معرض آب هستند، دیده می‌شوند.

درمان طب نوین:

• روش های درمان عقربک با توجه به شدت و این که حاد یا مزمن است، متفاوت هستند.
• زمانی که عفونت باکتریایی دلیل عقربک حاد است، پزشک ممکن است مصرف آنتی بیوتیک، مانند دیکلوگزاسیلین یا کلیندامایسین را تجویز کند.
• پزشک ممکن است خشک کردن چرک ناشی از آبسه ها را نیز مد نظر قرار دهد. برای این کار، پزشک از بی حسی موضعی استفاده کرده و چرک را تخلیه می کند.
• زمانی که عفونت قارچی دلیل عقربک مزمن است، پزشک داروهای ضد قارچ را تجویز خواهد کرد. این داروها موضعی هستند و به طور معمول حاوی کلوتریمازول یا کتوکونازول هستند.
• عقربک مزمن ممکن است به چند هفته یا چند ماه زمان برای درمان کامل نیاز داشته باشد. خشک نگه داشتن و تمیز نگه داشتن دست ها طی این مدت اهمیت دارد. اگر شغل شما به گونه ای است که دست ها به طور مرتب در معرض رطوبت یا میکروب ها قرار می گیرند، ممکن است به گرفتن مرخصی برای تکمیل درمان نیاز داشته باشید.

درمان طب سنتی:

• استفاده از دوش آب خنک.
• کم خوری و استفاده از غذاهای ساده.
• روغن سیاه از شب تا صبح روی موضع بمالید.
• نرمش و ورزش سبک و افزایش فعالیت روزانه.
• استفاده از سالاد فصل قبل از وعده های غذایی که اکثر سالاد، خیار و گوجه باشد.
• نوشیدن مایعات کافی مانند آب خنک به همراه چند قطره سرکه محلی، آب غوره، لیموتر یا آب زرشک.
• افزایش مصرف غذاهای سردی بخش مثل: (آش انار، آش آلو، سوپ جو، آش جو، نان جو، جو جوانه زده).
• چرب کردن انگشتان دست: این کار از تشدید خشکی کنار انگشتان و افزایش وخامت بیماری می کاهد؛ بنابراین سعی کنید که تا زمان بهبودی، مرتب از این راه کار پیروی کنید.
• اگر انگشتان دست یا پا ریشه کرده است، آب پرتقال، آب لیمو، پیاز، جعفری، کاهو و سبزیجات تازه زیاد بخورید و نمک و زیره را نرم بسایید و شب ها بر آن ضماد گذارید و صبح ها که باز کردید با روغن زیتون چرب کنید.
• از کندن ضایعات کنار ناخن خودداری کنید چرا که همراه آن قسمتی از بافت زنده پوست هم کنده می شود که قاعدتاً زمینه ورود میکروب و ایجاد عفونت را فراهم می کند. (به جای کندن، از ناخن گیر برای جدا کردن ضایعات پوستی کنار انگشتان دست استفاده کنید).
• از تماس مستقیم دست با مواد شوینده خودداری کنید؛ بنابراین با استفاده از دست کش حین کار، از خشکی دست جلوگیری کرده و رطوبت انگشتان دست را حفظ کنید. (اگر کنار ناخن عفونت کرده باشد به هیچ وجه استفاده از دست کش را به مدت طولانی توصیه نمی کنیم).
• دم نوش: یک قاشق مرباخوری از ترکیب مساوی (برگ کاسنی + گل خبازی + گل ختمی) را با یک لیوان آب جوش دم کرده، ولرم که شد آن را صاف نموده و با مقدار خیلی کم شکر قهوه ای یا عسل میل نمایید؛ این دمنوش را تا زمان بهبودی به صورت روزانه چند لیوان مصرف کنید.
• اگر دست دچار عقربک بشود، باید سه دانه قورباغه تازه و زنده آماده کرده، حاضر بگذارید و شکم اولی را پاره کنید و با احشای داخلی که در شکم او می باشد داغ داغ بر روی موضع بگذارید و آن قدر باید بر روی عقربک نگاه داشت تا سرد شود، فوری اولی را کنار گذاشته و شکم دومی را پاره کرده، روی موضع بگذارید، آن قدر بماند تا سرد شود، بعد سومی را به همین قسم بعد از آنکه سرد شد و کنار گذاشتید، یک نوک سفید به قدر کمتر از نخود و یا به قدر ته خرما بیرون می آید، باید به وسیله پنس یا منقاش و یا هر وسیله ای که ممکن است آن را بیرون بیاورید، یک نخ باریک نازک سفید رنگ مثل ریشه ترب مویی و نازک در ته آن پیدا است که باید به هر وسیله ای که ممکن است آن ریشه را نیز بیرون آورید و محل آن را که زخم افتاده و گود شده خون هایش را پاک و با محلول اسید بوریک ۱۰% تمیز کنید، بعد دود عنبر نسارا را به آن بدهید و بعد زخم را پانسمان کنید و تا سه روز دود عنبر نسارا به آن بدهید و با محلول اسیدبوریک موضع را شستشو دهید.

فعالیت:

• تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت بدنی شدید پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه به شدت پرهیز کنید.
• خوردنی های مفید: گوشت بز، انواع ماهی ها، سیرابی، پاچه گوسفند، شیردان گوسفند، دوغ و ماست و شیر محلی گاو، سفیده تخم مرغ، برنج، عدس، جو، ماش، باقلای تازه، نخود سبز، گشنیز، اسفناج، کاهو، کاسنی، ریواس، پرپین، کلم برگ، هندوانه، پرتقال، لیموشیرین، نارنگی، گریپ فروت، نارنج، لیموترش، بالنگ، شلیل، کیوی، هلو، گرمک، خیار سبز بوته ای، آلو (سیاه و زرد)، انواع توت قرمز، شاه توت، توت فرنگی، انار، آلبالو، ازگیل، غوره، سیب زمینی، چغندر، کدو خورشتی، کدو قلیانی سبز، گوجه فرنگی، بامیه، قارچ، آلوبخارا، آلوچه، تمرهندی، لوبیا سبز، تخم خرفه، بالنگو، اسفرزه، خاکشیر، روغن ذرت، عناب، فلوس، تخم گشنیز، گل گاوزبان، لیموعمانی زرد، گل خبازی، گل ختمی، نیلوفر، بنفشه، تاجریزی، شاهتره، سماق.
• خوردنی های مضر: گوشت (گوسفند، شتر، دل و قلوه گوسفند، جگر گوسفند، مرغ (حتی محلی)، کبوتر، بوقلمون، بلدرچین، کبک، اردک، کله پاچه)، کلیه لبنیات گوسفند و شتر، سایر روغن های حیوانی، تخم مرغ، لبنیات پر چرب (کره، خامه، سرشیر و…)، ذرت، نخود، انواع لوبیا، دال عدس، خربزه، تیل عسلی، انگور، موز، آناناس، انبه، انجیر، طالبی، رطب، توت سفید، نارگیل، زیتون، شلغم، سیر، پیاز، موسیر، بادنجان، فلفل دلمه، گردو، فندق، پسته، بادام درختی، بادام زمینی، بادام هندی، کنجد، تخمه خربزه، تخمه آفتاب گردان، چلغوز، توت خشک، خرما، انجیر خشک، کشمش و مویز، پیازچه، نعناع، ریحان، ترخون، مرزه، جعفری، تره، کرفس، فلفل سیاه و قرمز، زنجبیل، هل، دارچین، میخک، سیاه دانه، زیره زیاد، گلپر، زنیان، زعفران، نمک، غذاهای سرخ شده و بو داده، خوراکی های چرب و پر حجم، کلیه غذاهای گرمی بخش، عسل به مقدار زیاد، روغن زيتون، روغن کنجد، غذاهای شور و پرادویه، محیط های گرم و خشک مانند کنار کوره ها یا زیر نور آفتاب، مصرف انواع شور (کلم شور، خیار شور و…)، مصرف زیاد قند، شکر و شیرینی جات قنادی، بی خوابی و کم خوابی، هیجان و تنش های روزانه، ارده، شیره انگور حتی خانگی.