عفونت میکروبی معده (هلیکوباکتر پیلوری معده): عبارت است از هلیکوباکتر پیلوری باکتری است که در دستگاه گوارش عفونت ایجاد می‌کند، این نوع باکتری بسیار شایع و در عین حال مسری است. هلیکوباکتر از راه دهان وارد شده و مسیر خود را در طول لوله‌ی گوارش ادامه می‌دهد. هلیکوباکتر پیلوری باسیل گرم منفی است که شکل خمیده ای دارد، این باکتری در ایجاد گاستریت ناحیه آنتروم و همچنین در بیماری زخم اثنی عشر (پتیک) دخالت دارد و احتمالاً موجب زخم معده و سرطان معده می شود. سایر گونه های هلیکوباکتر که مخاط معده را آلوده می کنند وجود دارند، اما نادر هستند، این باکتری با داشتن چندین تاژک در یک قطب حرکت فعالی دارد، هلیکوباکتر پیلوری در PH حدود 6 تا 7 به خوبی رشد می کند و در PH اسیدی درون حفره معده از بین می رود و یا رشد نمی کند. مخاط معده تقریباً به اسید نفوذ ناپذیر است و قدرت بافری دارد. PH داخل معده به طرف درون حفره معده حدود 1 تا 2 است. در حالی که PH در پوشش مخاط دیواره معده حدود 4/7 است. این باکتری در لایه عمیق مخاطی نزدیک سطح پوششی مخاط یافت شده که در آنجا PH فیزیولوژی وجود دارد. همچنین هلیکوباکتر پیلوری پروتئازی را تولید می کند که PH مخاط معده را تعدیل می سازد و از انتشار بیشتر اسید در مخاط جلوگیری می کند. این باکتری اوره آز فعال قوی را تولید می کند که از آن آمونیاک حاصل می شود و باعث بافری شدن بیشتر اسید می شود. این اورگانیسم حتی در مخاط معده متحرک است و می تواند راهی به طرف سطح پوششی مخاط بیاید. هلیکوباکتر پیلوری فقط در سطح سلول های اپی تلیال معده (نه روده) مستقر می شود. این باکتری موجب التهاب معده و کاهش اسید کلریدیک در معده می شود. این باکتری سلول های پوششی سطح معده را مورد حمله قرار می دهد. توکسین ها و لیپوپلی ساکارید تولید شده می توانند به سلول های مخاطی آسیب برسانند.

علائم:

1. نفخ
2. لرزیدن
3. پف کردن
4. حالت تهوع
5. مشکل تنفس
6. درد معده شدید
7. استفراغ با خون
8. تهوع و استفراغ
9. رنگ پوست پریده
10. سرگیجه یا خستگی
11. نداشتن احساس گرسنگی
12. بدون هیچ دلیلی خسته شدن
13. کاهش وزن بدون علت روشن
14. زخم ها می توانند به معده یا روده شما خونریزی کنند، که موجب می شود مدفوع شخص خونین، قرمز تیره یا سیاه شود.
15. اگر زخم معده دارید، ممکن است درد شکمی یا سوزش در شکم شما احساس شود این درد ممکن است زودگذر باشد، اما احتمالاً بیشتر زمانی احساس می شود که معده شما خالی است، مانند بین دو وعده غذا یا در اواسط شب. می تواند چند دقیقه یا چند ساعت طول بکشد، بعد از غذا خوردن، نوشیدن شیر یا ضد انعقاد، به بهبود وضعیت کمک می کند.

علت:

• هنوز مشخص نیست که دقیقاً چرا افراد مبتلا به عفونت اچ پیلوری می‌شوند. باکتری هلیکوباکتر پیلوری ممکن است از طریق تماس مستقیم با بزاق، استفراغ یا مواد آغشته به مدفوع از فردی به فرد دیگر منتقل شود. همچنین هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند از طریق غذا یا آب آلوده نیز به دیگران منتقل شود. عفونت هلیکوباکتر پیلوری اغلب در دوران کودکی اکتسابی است.

پیشگیری:

1. اجتناب از غذا یا آبی که تمیز نیست.
2. چیزی را که به طور کامل پخته نشده، نخورید.
3. اجتناب از غذا توسط افرادی که دست خود را نشسته اند.
4. پس از استفاده از توالت و قبل از تهیه و یا خوردن غذا دست های خود را بشویید. همچنین به فرزندانتان هم بیاموزید.

عوارض احتمالی:

• اکثر افرادی که به عفونت هلیکوباکترپیلوری دچار شده اند هیچ گونه علایمی از خود، نشان نمی دهند. با این حال حدود ۱۰% این افراد دچار زخم معده و یا اثنی عشر می گردند. هنوز معلوم نشده است که چرا بعضی از افراد دچار زخم می گردند و عده ای دیگر به این مشکل دچار نمی شوند. اما احتمالاً به سنی که آنها دچار عفونت شده اند و نیز به نوع هلیکوباکترپیلوری که آن ها آلوده شده اند بستگی دارد. نحوه پیدایش زخم بسیار پیچیده می باشد. عفونت هلیکوباکترپیلوری در قسمت تحتانی معده باعث گول زدن معده می شود و آن را وادار می سازد که اسید بیشتری ترشح کند. این باکتری همچنین سبب نازک شدن پوشش مخاطی معده می گردد و به اسید اجازه می دهد که در آن نفوذ کند.

تشخیص:

1. آزمایش تنفسی اوره: شما نوشیدنی خاصی می‌نوشید که حاوی ماده ی اوره است. سپس داخل یک کیسه نفس می‌کشید و پزشک کیسه را برای آزمایش به آزمایشگاه می‌فرستد. در صورتی که میکروب هلیکوباکتری داشته باشید، باکتری معده، اوره را به دی اکسید کربن تبدیل می‌کند و آزمایشات آزمایشگاهی نشان می‌دهند که سطوح گاز در بازدم شما بیش از حد نرمال است. پزشک برای بررسی دقیق تر زخم معده شما، اقدامات زیر را انجام می‌دهد.
2. آندوسکوپی قسمت بالای معده و روده:در بیمارستان، پزشک با استفاده از یک لوله که دوربین کوچکی به آن متصل است و آندوسکوپ نامیده می‌شود داخل معده و قسمت بالایی روده شما را مشاهده می‌کند. در طول انجام این ازمایش، برای راحتی بیشتر داروهای مسکن برای شما تجویز می‌شود.
3. آزمایشات قسمت بالای معده و وروده:در بیمارستان، مایعی را می‌نوشید که ماده ای به نام باریوم دارد و پزشک از شما تصویر اشعه ایکس می‌گیرد. مایع گلو و معده شما را می‌پوشاند و باعث می‌شود که در تصویر به خوبی مشخص باشند.
4. سی تی اسکن:سی تی اسکن یک آزمایش تصویر برداری با اشعه ایکس قدرتمند است که تصاویری با جزئیات زیاد از داخل بدن شما عرضه می‌کند.
5. آزمایش خون و مدفوع: این آزمایش می‌تواند به یافتن عفونت روده یا همان میکروب روده کمک کند.

درمان طب نوین:

• از بین بردن این عفونت برخلاف اکثر عفونت ها بسیار مشکل می باشد و برای این کار لازم است که چندین دارو به طور همزمان مصرف شود. دلیل این امر آن است که این عفونت در مخاط معده برای خود پناهگاه های ویژه ای درست می کند که اکثر داروها نمی توانند به آن نفوذ کنند. گفته شده است که در طی ۱۰ سال گذشته، انواع مختلفی از درمان های دارویی معرفی شده است که اگر آن ها به طور صحیح مصرف می شدند حدود ۹۰% افرادی که از آنها استفاده کرده اند از دست این عفونت خلاص می شدند. به طور کلی بهترین راه از بین بردن میکروب روده، مصرف دارو است. برخی از نمونه های داروی میکروب روده عبارتند از:
• آنتی بیوتیک ها: این دسته از داروها برای از بین بردن باکتری های موجود در بدن موثر هستند، مثل آموکسی سیلین، کلاریترومایسین (با اکسین) ، مترونیدازول (پرژیلیل)، تتراسایکلین (دومایسین) یا تینیدازول (Tindamax) نمونه هایی از آنتی بیوتیک های موثر هستند. داروهایی که میزان اسید موجود در معده شما را کاهش می دهند : مثل امپرازول (نکسیوم)، لانسوپرازول (پریواسید)، امپرازول (Prilosec)، پنتوپرازول (پروتونیکس) از مهمترین این داروها هستند.
• سوسمالیسیل بیسموت: مصرف این دارو به همراه آنتی بیوتیک ها به از بین بردن میکروب روده کمک می کند.
• داروهایی که هیستامین شیمیایی را مسدود می کنند: باعث می شوند معده اسید بیشتری تولید کند. سایمتیدین (تاگامت)، فاموتیدین (Fluxid، پپسید)، نیزاتیدین (اکسید)، و یا رانیتیدین (زانتاک). از این دست داروها به شمار می‌رود.
• دوره مصرف این داروها در حدود 2 هفته است اما بهتر است در رابطه با دوره مصرف و نیز میزان داروی دریافتی با پزشک خود مشورت نمایید. اگر به روش صحیح از آنتی بیوتیک ها استفاده نکنید، باکتری های بدن مقاوم تر شده و عفونت ایجاد شده به سختی برطرف می‌شود. معمولاً حدود 1-2 هفته پس از اتمام درمان، پزشک مجدداً آزمایش نفس یا مدفوع را تکرار می‌کند تا در مورد از بین رفتن عفونت مطمئن شود.

درمان طب سنتی:

• روزی یک عدد ژل رویال بخورید.
• از اضطراب و استرس دوری کنید.
• در غذاها زردچوبه از استفاده کنید.
• یک پر نمک قبل و بعد از غذا بخورید.
• بیمار به هیچ عنوان نباید گرسنه بماند.
• روزی یک کاسه نکتار سیب و عسل میل کنید.
• بهتر است که از مصرف گوشت قرمز کمتر استفاده کنید.
• صمغ انغوزه را در کپسول ریخته و روزی یک عدد میل کنید.
• زیره + تخم گشنیز + بابونه + سیاهدانه + تخم کرفس + زنیان + شیرین بیان + آویشن، همه گیاهان را به مقدار مساوی آسیاب کنید، وسط ناهار و شام یک قاشق چایخوری میل شود. (بسیار مجرب)
• آویشن 40 گرم + کندر 10 گرم + مصطکی 5 گرم همه را پودر کنید با عسل معجون درست کنید و صبح و ظهر و شب یک قاشق چایخوری میل کنید. (در صورت بالا رفتن صفرا عرق کاسنی میل کنید).
• روزی یک قاشق غذاخوری ماء الجبین افتیمونی را با یک لیوان آب جوش ترکیب کنید و آخر شب قبل از خواب میل کنید اگر دچار اسهال شدید خوب است ولی اگر دچار پیچش و درد دل شدید از عرق نعناع و عسل استفاده کنید. (پودر آب پنیر + افتیمون به یک نسبت ترکیب و آسیاب کنید).
• بارهنگ و نعناع؛ یک قاشق غذاخوری بارهنگ داخل یک لیوان عرق نعناع به مدت 10 دقیقه به صورت ملایم جوشانده شود و مقداری عسل به آن اضافه و هر شب یک لیوان میل کند.
• برای رفع عفونت معده کافیست، نعناع + آویشن + پونه + گزنه را به نسبت مساوی به مدت ۳۰ دقیقه دم کرده سپس با معده خالی بخورید.
• کتیرای ژآله یا خوراکی 10 گرم + صمغ عربی 10 گرم + عصاره شیرین بیان 10 گرم + مصطکی 10 گرم همه را پودر کنید و با هم مخلوط کنید و مقدار کمی عسل اضافه کنید تا به هم بچسبد و به صورت حب هایی به اندازه نخود درست کنید و اگر مزاج سردی دارید نیم ساعت قبل از هر وعده غذا یک نخود میل کنید و اگر مزاج گرمی دارید تنها نیم ساعت قبل از صبحانه یک نخود میل کنید.

داروها:

• گارلت
• امپرازول
• رابپرازول
• تتراسیکلین
• جنتامایسین
• مترونیدازول
• آمپی سیلین
• کلیندامایسین
• اس امپرازول
• آزیترومایسین
• لووفلوکساسین
• آموکسی سیلین
• کلاریترومایسین
• کوتریموکسازول
• بیسموت ساب سالیسیلات

فعالیت:

• روزانه 30 دقیقه فعالیت بدنی مناسب داشته باشید.

رژیم غذایی:

• خوردنی های مفید: چای سبز، روغن زیتون، عسل اوکالیپتوس، ریشه شیرین بیان، جوانه بروکلی، خوراک آلو اسفناج، سیاهدانه، سیر، خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک نخود فرنگی با رب انار، خوراک باقلا، خوراک کدو خورشتی با سویا، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و بامیه، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک صیفی جات، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک کلم بروکلی، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، خوراک لوبیا سفید ساده، خوراک لوبیا سفید با سویا، خوراک سویا با سبزیجات، تاس کباب سویا، خوراک پنیر سویا، لوبیا با سویا، خوراک لوبیا ساده، خوراک بامیه با سویا، خوراک بامیه و لوبیا چشم بلبلی، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک دال عدس، خوراک بورانی، خوراک لوبیا قرمز، خوراک لوبیا چشم بلبلی، خوراک مخلوط، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش گندم با سویا، آش شله قلمکار، آش سماق، آش عدس ۱، آش حبوبات و غله ۲، آش جو با لوبیا سبز، آش جو با حبوبات ۱، آش جو با حبوبات ۲، آش گل کلم ۱، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش حبوبات ۱، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، آش زرشک، حلیم جو، صیفی پلو، دم پخت گوجه ۱، عدس پلو ساده، لوبیا سبز پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۱، خورش شهد فسنجان، خورش قورمه سبزی با سویا، خورش کرفس ۱، خورش کرفس ۲، خورش به و آلو، خورش به، خورش تره سویا، خورش قیمه بادمجان، خورش قیمه آلو، خورش کدو بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش لوبیا سبز، خورش کدو خورشتی، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش کلم بروکلی با قارچ، خورش هویج و به، خورش گوجه سبز، خورشت قیمه قارچ، خورش قیمه بادمجان، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ زرشک با جعفری، کتلت عدس ۱، برگر کدو خورشتی، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه برگ انگور، سس گل کلم، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۱، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر، سس مخصوص ۱، سس مخصوص ۲، سس زیتون، سس جعفری.

نکته:

• بلغم دو گونه است: طبیعی و غیر طبیعی. بلغم طبیعی غذایی خام است که حرارت و قوت معده آن را کاملاً هضم نکرده باشد. این نوع بلغم چون حرارت اصلی و قوت هاضمه یعنی قوت گوارش قوی تر گردد، هضم می شود. در واقع این بلغم خونی است ناپخته و رنگ آن سفید و غلیظ تر از خون است و هیچ مزه ای ندارد و طبع آن در مقایسه با خون و صفرا سرد است. ضمناً وقتی این بلغم با خون بیامزید، غذای شایسته ای برای اندام هایی می گردد که مزاج آن ها سرد و تر است. معدن بلغم، معده است. هرگاه حرارت معده کمتر و قوت هاضمه سخت ضعیف باشد، بلغم بسیار تولید می شود، به ویژه اگر خوردنی ها سرد و تر یا فصل زمستان باشد و یا حرکت و تلاش انسان کمتر انجام گیرد و اندیشه ای در دل نباشد. بلغم غیر طبیعی چهارگونه است: 1) نوعی بلغم سخت و تنک (رقیق) است و آن را مائی می گویند. 2) نوعی بلغم غلیظ تر است و آن را مخاطی می گویند. 3) نوعی بلغم چون آبگینه گداخته است که آن را زجاجی می گویند. 4) نوعی بلغم نسبت به دیگر بلغم ها غلیظ تر است که آن را جصی می گویند و آن در مفاصل می می ماند و آنچه لیطف تر است از آن خارج می گردد و باقی جصی است؛ یعنی بلغمی است که در مفاصل رسوب کرده و فوق العاده غلیظ شده است. مزه هر یک از این بلغم ها به سببی با دیگری فرق نماید، اما آنچه که تنک تر (رقیق) باشد آن است که حرارتی اندک در وی موثر واقع شود؛ به همین دلیل ترش گردد، مانند آب میوه ها یا شیر ترش شده و عرق پیران و کسانی که تری مزاج بر ایشان غلبه کرده و مزاج ایشان گرم نباشد، بدین سبب بوی ترشی می دهد، اگر صفرای سوخته با بلغم بیامیزد آن را شور می کند. اگر بلغم به سبب دیر ماندن، غلیظ شود و آنگاه صفرای سوخته با آن بیامیزد، مزه آن تلخ می شود؛ و اگر با سودا بیامیزد مزه آن ترش می شود.
• کسی که معده اش بلغمی و سرد شده است آب زیاد برای او مضر است و از آن طرف هم اگر گرمی کبد داشته باشد آب را با آبلیمو یا سرکه یا آب نارنج مصرف بکند که در این صورت، هم کبد را خنک می کند و هم آب زیاد نداده اید تا موجب دل درد شود، این نکته ضریفی است که فرد تشنه است اما آب می خورد اذیت می شود یا سردی دوست دارد اما سردی می خورد اذیت می شود یا خیار دوست دارد اما می خورد اذیت می شود، این دوستی، عطش کبد است، اما معده اش سرد است.
• اگر بلغم متعفن در معده باشد و اجازه جذب دارو را ندهد بیمار باید اول قی بکند تا بلغم خارج شود و بعد داروی معده را بخورد.
• شدیدترین دردهای بلغمی با تعریق از بین می رود و اگر ابزار تعریق نباشد بادکش گرم انجام میدهیم.
• استفراغ معمولاً بعد از خوردن یک غذای سنگین اتفاق می افتد.
• معمولاً جاهایی که بلغم نفوذ می کند معده، مفاصل و سینوس ها است.
• اسفند برای تمام دردهای سرد نفوذ کننده درد معده، گوارش، عضلات و مفاصل خوب است و بلغم و سودا را ذوب می کند و شتاب درمانش خیلی بالا است (40 شب) و هر شب یک قاشق غذاخوری با آب بلعیده شود و هیچ وقت نباید جویده شود.
• غذا باید خوب جویده شود تا عمل هضم به درستی صورت پذیرد و مراحل هضم عبارت انداز: هضم اول در دهان، هضم دوم در سر معده، هضم سوم در معده، هضم چهارم در کبد و هضم پنجم در عروق.
• سردی نفوذ کننده، آب انار و بعد از آن آب زرشک است و اگر سردی بی نفوذ باشد معده را سرد می کند و سردی مورد نظر به نقطه مورد نظر نمی رسد، و تازه آن سردی های نفوذ کننده را با نمک باید تعدیل کرد و نمک هم گرمی نفوذ کننده است و نباید شکر بزنیم چون شکر نفوذ کننده نیست.
• گاهی اوقات برای برطرف کردن سردی معده داروهای بسیار گرم می دهند و این دارو کهیر را منتشر می کند و کل بد را کهیر می گیرد؛ غذای بسیار گرم خون را گرم و خون گرم باعث خارش و بعد کهیر می شود. پس برای رفع سردی معده باید گرم و ترهای آرام تجویز کنیم مانند: (آبگوشت، شربت عسل، انجیر، سوپ گندم و جو البته سوپ جو خودش سرد است و اگر روغنش زیتون باشد و ادویه های تند اضافه کنیم معتدل می شود) و فوری نباید به معده سرد، زنجبیل یا فلفل بدهیم.
• امروزه علت هر نوع از ناراحتی های گوارشی را باکتریای به نام هلیکوباکترپیلوری می دانند. این باکتری به طور معمول در پوشش مخاطی معده وجود دارد و علایمی ایجاد نمی کند. در بعضی افراد بدون آنکه کسی علت آن را بداند این باکتری در ایجاد بیماری های معده مانند زخم ها، گاستریت و سرطان معده نقش دارد. به نظر میرسد ۷۰% تا ۷۵% بیماران مبتلا به زخم های معده و ۹۰% تا ۱۰۰% بیماران مبتلا به زخم های اثنی عشر (دوازدهه) میزبان این باکتری هستند. نکته مهم این که حدود صد هزار میلیارد باکتری به طور دایم در لوله گوارش انسان زندگی می کنند. متأسفانه برطرف کردن باکتری اچ پیلوری گاهی امری بسیار دشوار و نا امید کننده است. برای درمان آن معمولاً یک آنتی بیوتیک از قبیل آموکسی سیلین به همراه داروی مترونیدازول و بیسموت تجویز می شود (مدت درمان آن سه هفته می باشد و گاهی نیازمند تکرار است).