ضعف و تقویت معده: عبارت است از ضعف معده موجب می شود که غذا در معده باقی بماند و به اصطلاح عمل هضم در بدن به خوبی انجام نشود. این تنها یکی از عوارض ضعف معده است.

نشانه های سلامت معده:

1. توانایی عملکرد سالم دستگاه گوارش وقتی است که در معده احساس سنگینی نباشد، نفخ و قرقر در معده بروز پیدا نکند و طعم دهان هم طبیعی باشد؛ شخص احساس ترشی یا شیرینی و مزه‌های خاص در دهان خود بعد از غذا خوردن نداشته باشد، همچنین احساس سکسکه، لرزش و کشیدگی در شکم نیز نداشته باشد.
2. از دیگر از نشانه‌های صحت معده میزان ماندگاری و بقای غذا در معده در حد اعتدال و خارج شدن غذا از معده در وقت معین، نه زودتر و نه دیرتر است.
3. خواب باید در حد اعتدال، نه زیاد و نه کم باشد، همچنین شخص باید بتواند سبک از خواب برخیزد و پس از بیدار شدن، نفخی در چشمان و سنگینی در سر نداشته باشد.
4. اجابت مزاج هم باید بالطبع راحت باشد و قسمت زیرین شکم پیش از دفع براز، اندکی برآمده باشد.
5. هرگاه معده قدرت هضم را نداشته باشد، تواتر در باز آمدن غذا به دهان و قرقر شکم روی می‌دهد و طعام بیش از حد معین در معده مانده یا آنکه قبل از وقت مقرر دفع خواهد شد.
6. هرگاه صفرا در معده باشد مانعهضم غذا نمی‌شود بلکه گاهی موجب فساد آن می‌شود، در صورتی که سودا، هم مانع عمل هضم شده و هم غذا را فاسد می‌کند.
7. چنانچه ورمی در معده نباشد و قراقری هم رخ ندهد و غذا نیز در معده فاسد نشود و با وجود این هضم به ‌خوبی انجام نپذیرد باید سبب را از سوء مزاج معده بدانیم و به اصلاح آن بپردازیم.

علائم:

1. ترش کردن
2. حالت تهوع
3. صدای شکم
4. بوی بد فضولات
5. درد در ناحیه معده احساس شود.
6. فرد در سر احساس سنگینی داشته باشد.
7. نفخ شکم به همراه آروغ های ترش و بد بو.
8. این بیماری موجب می شود صورت کمی ورم کند.
9. و گاهی نیز اسهال و یبوست شدید از علائم این بیماری هستند.
10. زردی و پریدگی رنگ چهره نیز از دیگر علائم ضعف معده است.
11. تنفس به سختی انجام شود و به اصطلاح تنگی نفس به وقوع بپیوندد.
12. فرد دچار کسالت شده و حرکات و فعالیت های معمولش به کندی انجام شود.

علت:

• اضطراب و استرس
• مصرف لبنیات و فرآورده های کارخانه ای
• پرخوری و یا خوردن غذا از روی بی میلی و همچنین خوردن میان وعده های سنگین بین دو وعده غذایی و آب خوردن وسط غذا می تواند موجب ضعف معده و کندی عمل هضم غذا شود.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. سن
2. ژنتیک
3. بی تحرکی
4. در هم خوری
5. پرخوری کردن
6. استرس و اضطراب
7. با شکم پر خوابیدن
8. سابقه بیماری های گوارشی
9. خوردن میوه بلافاصله بعد از غذا
10. استفاده از غذاهای بی محتوا مانند فست فود و …

پیشگیری:

• به شکم نخوابید.
• با شکم پر نخوابید.
• در هم خوری نکنید
• هر لقمه غذا را 32 بار بجوید.
• بلافاصله بعد از غذا میوه نخورید.
• از اضطراب و استرس دوری کنید.
• آب و مایعات همراه با غذا نخورید.
• قبل و بعد از غذا یک پر نمک دریا بخورید.
• در صورت داشتن بیماری های گوارشی حتماً درصدد درمان آن برآیید.

تشخیص:

1. آندوسکوپی
2. آزمایش خون
3. آزمایش تنفس
4. عکس برداری گوارشی فوقانی (UGI)
5. انجام معاینه بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار

درمان طب سنتی:

• برای درمان این بیماری باید صبر و تحمل زیادی داشته باشید و اقدامات زیر را انجام دهید:
• در بیماری ضعف معده باید عادات ناپسند غذایی ترک شده و آداب صحیح غذا خوردن رعایت شود. اگر علت ضعف معده از تجمع اخلاط در معده است، قبل از شروع ماه رمضان باید با مراجعه به پزشک جهت پاکسازی معده از اخلاط نامناسب اقدام نمایند و سوء مزاج‌های حاکم بر معده را اصلاح نمایند. اما در این میان رعایت توصیه‌هایی چند در بهبود علایم بیماران و کمک به روزه‌داری بدون مشکل می‌تواند مفید واقع شود.
• از دیدگاه طب سنتی،‌ بهترین علاج در ضعف معده کم کردن غذاست. بنابراین روزه‌داری در این بیماران با رعایت توصیه‌های زیر، در درمان بیماری می‌تواند مفید واقع شود:
• خوردن عسل، ناشتا
• در غذا پوست نارنج بریزید.
• شب ها گل قند استفاده کنید.
• استفاده از مغزیجات بعنوان ناهار
• یک ساعت پیاده روی بعد از شام
• صبح ناشتا به هیچ عنوان آب یا شیر نخورید.
• پودر بالنگ را با عسل مخلوط و مصرف نمایید.
• همراه غذا و بعد از غذا کمتر سالاد مصرف کنید.
• از مصرف غذاهای چرب در دراز مدت پرهیز کنید.
• صبح ناشتا یک مشت نخودچی و کشمش بخورید.
• روغن مالی و بادکش گرم معده هر شب ۱۵ دقیقه.
• با آرد گندم و عسل و زعفران حلوا بپزید و میل کنید.
• هفته ای یک یا دو مرتبه خورشت کرفس مصرف کنید.
• چشیدن قدری نمک سنگِ طبیعی در شروع غذا و پایان آن.
• به مدت طولانی خام خواری یا با معده خالی آب میوه جات نخورید.
• هر روز صبح یک هویج یا زردک را آب پز کنید و داغ داغ ناشتا مصرف کنید. (یک ماه)
• صبح ناشتا یک قاشق چایخوری شربت جامع امام رضا (ع) میل کنید به مدت 40 شب.
• سنگدان مرغ را چرخ کنید و کباب درست کنید و صبح ناشتا به صورت گرم استفاده کنید.
• اگر ضعف معده از رطوبت بیش از حد معده باشد، مصرف پسته در این بیماری مفید است.
• مصرف مویز،‌ کرفس و نعناع برای انواع بیماری های معده از جمله ضعف معده مفید است.
• استفاده از ضماد ۵ دقیقه نوره و سپس ۵ دقیقه حنا روی ناحیه معده سه روز در هفته نیز مجرب است.
• در رژیم غذایی این افراد مربای زنجبیل،‌ مربای آمله، مربای هلیله،‌ ماش، بادام،‌ عسل و گشنیز قرار گیرد.
• جویدن بسیار به اندازه دو برابر تعداد دندان های کامل انسان، و کاملا در آرامش و آهسته غذاخوردن.
• مالیدن روغن سنبل‌الطیب، روغن مصطکی و ضماد پوست سیب و به، بر روی معده در ضعف معده مفید است.
• حفظ توجه و تمرکز هنگام غذا خوردن و پرهیز از تماشای تلویزیون یا انجام هرکاری که باعث تضعیف توجه به غذا می شود.
• بلافاصله بعد از هر وعده غذایی استفاده از یک قاشق مرباخوری از یکی از موارد زیر: ارده، عسل، ارده و عسل، دوسین، پودر هاضوم.
• گوشت گوسفند بدون چربی را دو بار چرخ کنید و کباب تابه ای درست کنید و صبح ناشتا به اندازه یک کف دست تا داغ است مصرف کنید.
• بهترین شربت هایی که بیماران دچار ضعف معده می‌توانند از آنها استفاده نمایند عبارتند از: شربت لیمو، آب سیب، آب به. آب گلابی رسیده با مقداری شکر به قوام آورده شود. شربت انار.
• رعایت نظم غذایی، اهمیت فراوان به وعده صبحانه و توجه به این نکته، تا اشتها غالب نشود و احساس گرسنگی ایجاد نگردد، غذا نخورد و زمانیکه هنوز اندکی اشتها باقیست دست از غذا خوردن‌ بکشد.
• کسانی که دچار این بیماری هستند، علاوه بر پرهیزات ذکر شده در مشکلات معده،‌ از مصرف شنبلیله و کنجد نیز پرهیز نمایند که هر دو ضعیف‌کننده معده‌اند.
• گوشت های مفید برای این بیماران گوشت پرندگانی چون جوجه مرغ محلی،‌ کبک و گنجشک است که سریع‌الهضم بوده و معده را برای هضم دچار اشکال نمی‌کنند.
• یکی از غذاهای مفید برای این بیماران گوشت جوجه مرغ محلی است که بنابر مزاج فرد با دارچین، زعفران و زیره سبز و سیاه و نیز سماق و آبلیمو و آب انار چاشنی‌دار شده باشد.
• پرهیز از مصرف: سردیجات خصوصاً آب و انواع نوشیدنی سرد و یخ، ترشیجات، سالادها، کشک و پنیر و ماست و دوغ، نوشیدن آب یا مایعات با غذا و بلافاصله بعد از غذا، مرغ و ماهی، گوشت گوساله و گاو، انواع فست فود، ماکارونی، گوجه، رب، سیب زمینی، قارچ، ذرت، نان و روغن های صنعتی و میوه‌ها با طبیعت سرد.

درمان ضعف معده از رطوبت:

• برای برطرف کردن ضعف معده که در اثر رطوبت و سردی باشد باید از مصطکی، زنیان، زنجبیل و دارفلفل استفاده کرد.
• شش نخود زعفران و ۲ گرم مرمکی، زرآوند و قسط شیرین از هر کدام ۵ گرم، ریوند چینی، دارچین و اذخرمکی از هر کدام ۱۰ گرم، عصاره شیرین بیان و انیسون از هر کدام ۲۰ گرم و تخم کرفس ۳۰ گرم، همه را نرم بسایید و قبل از هر غذا یک قاشق شربت خوری از آن را با آب میل کنید.

درمان ضعف معده از خلط گرایی:

• اگر ضعف معده در اثر خلط گرایی باشد، مربای هندوانه مؤثر خواهد بود.

درمان ضعف معده از حرارت:

• برای برطرف کردن ضعف معده که از گرمی و حرارت باشد باید از به، سماق، آب لیمو، تمرهندی، یا آب تمرهندی و لعاب اسفرزه استفاده شود.

درمان ضعف معده از پرخوری:

• پنجاه گرم اگیر ترکی را بسیار نرم بکوبید، بعد با مقداری عسل مخلوط کنید و در جایی نسبتاً گرم نگه دارید و پس از مدتی ماندن هر صبح، ظهر و شب بعد از غذا یک قاشق شربت خوری میل شود.
• در مورد ضعف معده که از اثر زیاده روی در مصرف غذا باشد، رژیم انگور بهترین روش درمان خواهد بود. بدین طریق که هر روز به جای صبحانه، انگور یا آب انگور فراوان بخورید و تا ظهر هیچ چیز دیگری میل نکنید.
• اسارون، سنبل خطایی، مصطکی، زعفران، طباشیر هندی، دارچین، اذخرمکی، قسط شیرین، تخم گشوث، تخم کرفس، تخم کاسنی، زراوند طويل، قرنفل، حب بلیسان، عود بلیسان، هیل قراب و عود هندی همه را به نسبت مساوی مخلوط و هم وزن همه آنها گل محمدی اضافه کنید و نرم بسایید، بعد با عسل مخلوط کنید. همه روزه صبح، ظهر و شب، قبل از هر غذا یک قاشق شربت خوری از آن را میل فرمایید.
• زنجبیل، آمله مقشر، پوست هلیله زرد، پوست هلیله کابلی و هلیله سیاه از هر کدام ۱۰ گرم، شقاقل، بهمن سرخ، بهمن سفید و تودری سرخ و سفید از هر کدام ۲۰ گرم، مغز تخم زبان گنجشک ۴۰ گرم، همه را بسیار نرم بکوبید، بعد کنجد، مغز بادام شیرین و مغز پسته خام از هر کدام ۲۰۰ گرم را نرم بکوبید و با یک کیلو عسل مخلوط و هر روز صبح، ظهر و شب و هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید.

تقویت معده:

• هربار ۵ قطره اسانس ترخون را روی یک حبه قند بچکانید و بخورید.
• هر روز ۱۰ گرم تخم بالنگ را بجوشانید و با آب آن شربت درست کنید و بنوشید.
• ده گرم زنجبیل را در یک لیتر آب جوش دم کنید و گاه گاهی یک قاشق سوپ خوری از آن را بنوشید.
• گاهی یک قطعه آهن که در کوره یا روی آتش تند سرخ شده باشد را در آب بیندازید و آن آب را بنوشید.
• سی گرم ریشه کاسنی را با ۱۰ گرم بادآورد در یک لیتر آب جوش دم کنید و آب صاف کرده آن را به مرور بنوشید.
• هر روز صبح، قبل از صبحانه یک کف دست پوست هلیله زرد که با قند ساییده شده باشد را در دهان بریزید و بخورید.
• مقداری کرفس را بکوبید و در پارچه یا دستمالی تمیز بپیچید و داخل آب انگور یا شراب انگور بیندازید تا خوب مواد آن مخلوط شود و آن را گه گاهی بنوشید.
• اقاقیا، صندل سرخ و صندل سفید از هر کدام ۱۰ گرم، ریشه انجبار ۴۰ گرم همه را نرم بسایید و هر روز صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را در دهان بریزید و با آب بخورید.
• پانصد گرم شکوفه های خرمای نر را در یک لیتر آب بجوشانید تا آب آن به حدود نصف رسد، بعد آب آن را صاف و هموزن آن شکر اضافه و قوام آورید. صبح، ظهر و شب، هر مرتبه دو قاشق غذاخوری از آن را میل کنید.
• گل محمدی و افسنطین از هر کدام ۵ مثقال را مخلوط و در یک لیتر آب بپزید و آب آن را صاف، سپس با ۲۰۰ گرم شکر مخلوط و بجوشانید تا قوام آید. صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق غذاخوری از آن را میل کنید.
• اگر میل دارید با مصرف دارو معده را تقویت کنید، آب دمکرده رقیق شاه تره یا آب دم کرده برگ کاسنی یا آب دم کرده کاکوتی یا آب دم کرده آویشن کوهی یا آب جوشاندهی اکلیل کوهی یا آب دمکرده برگ سوسنبر یا آب دمکرده گل رازک یا تخم کرفس کوبیده با شکر مخلوط شده را میل کنید.
• عود بلیسان و قرنفل از هر کدام ۱۰ گرم، تخم زردک و تخم شبت از هر کدام ۳۰ گرم همه را نرم بسایید و بعد با ۵۰۰ گرم عسل مخلوط کنید و هر روز صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید.
• یک مرغ سیاه بزرگ پیر را بکشید و احشاء داخلی آن را خالی کرده و با میخک، زیره سیاه، هل، ریشه جوز، آلو، مغز گردو، مغز فندق، مغز بادام و یک استکان برنج، داخل آن را پر کنید و با سوزن و نخ بدوزید و خوب بپزید بعد گوشت و آب آن را در طول دو، سه روز میل کنید.

تقویت معده های سرد:

• جهت تقویت معده های سرد از زنجبیل، داروفلفل، خرماخرک، زعفران، هل، جوز بویا، فلفل فرنگی، زردچوبه، خولنجان استفاده کنید.

تقویت معده های گرم:

• برای تقویت معده های گرم از آب لیمو، سماق، تمرهندی، ریحان، آب دم کرده برگ کاسنی، عرق کاسنی، آب دم کرده شاه تره یا عرق شاه تره استفاده کنید.

تقویت قوه ماسکه:

• برای تقویت قوه ماسکه که عامل نگهدارنده غذا در معده می باشد، باید نعناع و پرسیاوش را به نسبت مساوی دم کنید و صبح، ظهر و شب، هر بار کمی از آب آن را بنوشید.

تمیز کردن معده:

• برای تمیز کردن معده از شیرین بیان، سکنجبین بزوری حار و آب جوشانده اکلیل کوهی استفاده کنید.

درمان سردی معده:

• گاهی در اثر نوشیدن بیش از حد آب خنک و سرد یا مایعات یا بستنی یا هندوانه یا دوغ سرد و امثال اینها معده سرد می شود. پیه های داخلی منجمد و بسته خواهد شد. دستگاه گوارش، همچنین ترشحات غدد و اطراف معده سرد شده و دیگر نمی تواند مأموریت خود را درست انجام دهد. لذا شخص، مبتلا به دل درد سخت می شود. گاهی ممکن است خود به خود خیالات مختلف او را احاطه کند، مثلاً گمان می کند آپاندیس و امثال اینها است، در صورتی که فقط سردی و برودت معده می باشد.
• هلیله سیاه، آمله مقشر، زنجبیل، سیاهدانه، هل قراب، زنیان، زیره سبز، بسبایج و جنطیانای رومی از هر کدام ۱۰ گرم را مخلوط و نرم بسایید. با کمی عسل به صورت خمیر سفتی درآورده و قرص هایی به اندازه فندق درست کنید. صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک عدد از آن را در دهان قرار دهید و با آب بخورید.
• هر روز صبح نان با پنیر و خرما بخورید.
• هر روز صبح، نان با پنیر و نعناع و ترخون تازه بخورید.
• هفتاد و پنج گرم شیره انگور را با آب حل کنید و بخورید.
• ریشه جعفری تازه را مثل کله کاهو پوست کنده و بخورید.
• یک مثقال افتیمون را بجوشانید و آب آن را با نبات بخورید.
• ۴۰ روز، هر روز صبح ناشتا یک قاشق شربت خوری عسل بخورید.
• قی کنید و بعد از قی کردن یک استکان آب جوش با نبات بخورید.
• هر روز ۵ مثقال گز خونساری را در آب گرم حل کنید و میل فرمایید.
• نبات را در آتش نیم سوز کنید و بسایید و در گلاب مخلوط و با کمی آب بخورید.
• یک قاشق چایخوری جوش شیرین را در نیم فنجان آب سرد حل کنید و بنوشید.
• شکم را با روغن کرچک چرب کنید و حوله داغ روی آن ببندید یا کیسه آب گرم بگذارید.
• سنبل الطیب و بسبایج از هر کدام نیم مثقال بجوشانید. آب آن را صاف و با عسل شیرین کنید و بنوشید.
• جنطیانای رومی و بسبایج از هر کدام ۱ مثقال بجوشانید، آب آن را صاف و با عسل شیرین کنید و بنوشید.
• سیاهدانه، شنبلیله، کنجد و زیره سبز را روی نان بپاشید و بپزید و بخورید. (هفت روز این کار را تکرار کنید.)
• قدری گز خونساری، شکر قرمز، گز علفی و ترنجبین را مخلوط و شیاف درست کنید و از عقب به خود برگیرید.
• بسفایج و هل قراب از هر کدام ۱ مثقال بجوشانید. آب آن را صاف و شیرین سازید و صبح قبل از صرف صبحانه بنوشید.
• زنیان، زیره سبز و بادیان از هر کدام ۴ مثقال را با ۱۵۰ گرم نبات ساییده، مانند قائوت روزی یک قاشق غذاخوری میل کنید.
• هر روز آویشن شیرازی، مرزنجوش و مریم نخودی از هر کدام ۵ گرم را مخلوط و دم کنید. آب آن را با عسل شیرین کنید و بنوشید.
• بادیان، زنیان، مغز گردو، نبات لاهور از هر کدام ۴ مثقال مخلوط و نرم بسایید و روزی یک قاشق غذاخوری صبح ها ناشتا بخورید.
• هلیله سیاه کوبیده را از شبی ۱ عدد بخورید و هر شب یک عدد اضافه کنید تا به ۴۰ عدد برسد و دوباره برعکس، تا به یک عدد برسد.
• گل بابونه، گل بومادران، بادرنجبویه، مرزنجوش و مریم نخودی از هر کدام ۵ گرم را مانند چای دم کنید و به مدت سه روز و هر روز دوبار از آن را میل کنید.
• قاریقون، افتیمون، آمله مقشر و نبات مصری را به طور مساوی مخلوط کنید و نرم بسایید. هر صبح ناشتا یک قاشق شربت خوری از آن را در دهان بریزید و با آب میل کنید.
• سه نخود زعفران، ۲ مثقال فرنجمشک، ۲ مثقال تخم ریحان کوهی، ۱۰۰ گرم گلاب و ۱۰۰ گرم عرق بید تهیه کرده و همه را مخلوط و نرم بسایید. ۱۰۰ گرم عسل را به آن اضافه کنید بعد گلاب و عرق بیدمشک را با آن مخلوط کنید. هر روز صبح، ظهر و شب ۲ قاشق غذاخوری از آن را بخورید.
• یک مرغ بومی سیاه و پیر را بکشید و احشاء داخل آن را خالی کنید و بشویید. زیره سیاه ۲۰ گرم، میخک، هل، ریشه جوز از هر کدام ۵ گرم، آلو، مغز گردو، مغز پسته، مغز بادام، مغز فندق از هر کدام ۵۰ گرم و یک فنجان برنج داخل آن بریزید تا پر شود و درب شکم را با سوزن و نخ بدوزید. و خوب بپزید و گوشت و آب آن را در طول سه روز بخورید.

درمان حرارت معده:

• برای رفع حرارت و گرمی معده باید از آب زرشک، رب غوره، رب به ترش، لعاب به دانه، آب اسفرزه، سکنجبین با خاکشیر و یخ، آب دم کرده گل بابونه، آب جوشانده ریشه شیرین بیان استفاده کنید.

تحریکات معده:

• در صورت وجود تحریکات معده از خوردن چای، قهوه و نوشابه های گازدار یا الکی پرهیز کنید تا بهبود یابد.

ضد عفونی کردن معده:

• برای ضد عفونی کردن معده، مقدار کمی سیر یا گیلاس یا پرتقال یا آب جوشانده پوست پرتقال و نارنج یا مصرف گل لادن داخل سالاد مفید خواهد بود.

درمان لیزی معده:

• برای برطرف کردن لیزی معده کرفس مفید است.
• هم چنین می توانید نخود را بپزید، بعد از پخته شدن آن ها را در آب نمک بریزید و به مرور از آب نمک بیرون آورید و بخورید.

درمان ثقل سرد:

• برای ثقل سرد آب سرد و نوشابه های یخ کرده مضر است و نباید مصرف شود. به عنوان درمان صبح ناشتا ۸ تا ۱۰ مثقال روغن گاو را کم کم بخورید.
• پانصد گرم پوست شکوفه های خرمای نر را در یک لیتر آب بجوشانید تا به نصف رسد. بعد آب آن را صاف و با هموزن آن شکر یا عسل بجوشانید تا قوام گیرد. هر بار یک قاشق از آن را بخورید و چند بار در روز تکرار کنید.

درمان تخمیر شدگی غذا در معده:

• برای رفع تخمیر شدگی غذا در معده مصرف ویتامین B و خوردن تربچه و ترب همچنین مصرف برگ بو در حین پختن غذاهای مختلف مؤثر خواهد بود.

درمان گرفتگی سر دیگ معده:

• بعد از رفع اسهال در اثر ضعف و بی بنیه گی، در سر معده گرفتگی ایجاد می شود که میل به غذا را کم و یا به کلی اشتها را از بین می برد. برای باز کردن آن تخم کرفس کوبیده را با آب شیرهای کنار مخلوط و مصرف کنید.

فعالیت:

• روزی نیم ساعت فعالیت بدنی مناسب داشته باشید و همچنین عضلات شکم را تقویت کنید.

رژیم غذایی:

• خوردنی های مفید: انار شیرین با هسته و پولپ و پرده های میانی آن، به شیرین و خام، بالنگ پخته، مربای بالنگ، گلابی، خرما خرک، مغز بادام بو داده، گریپ فروت، سیب درختی، انجیر، سنجد، مربای هویج، مربای بهارنارنج، شربت سیب یا کمپوت سیب، سکنجبین به لیمو یا شربت به لیمو، شربت به، هل، زعفران، جوزبویا، فلفل فرنگی، زردچوبه، ریحان، پنیر، موسیر، زیره سیاه، شوید، تخم گشنیز، خلال نارنج، کوبیده خولنجان، مغز فندق، جویدن سقز، خوراک نخود فرنگی با رب انار، خوراک باقلا، خوراک عدسی با کشمش، خوراک عدسی ساده، خوراک عدسی با قارچ، خوراک کلم برگ با عدس، خوراک گل کلم، خوراک سویا و عدس، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک کشمشی، آش گندم با حبوبات، آش گندم با تره، آش لپه ۲، آش کدو خورشتی، آش غلات، آش خرفه ۱، آش عدس ۲، آش برنج، آش حبوبات و غله ۱، آش شوید باقلی، آش کلم برگ، آش کلم قمری با گندم، آش انار، آش اسفناج ۱، آش گوجه سبز، آش رب، حلیم عدسی با سویا ۲، حلیم حبوبات و غلات، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم با عدس، حلیم گندم با مغزیجات، حلیم دال عدس، مرصع پلو، آلبالو پلو، ساطری پلو، شوید باقالی پلو، شوید پلو با لوبیا چشم بلبلی، دم پخت گوجه ۱، هویج پلو، سبزی پلو، ماش پلو، پلو مخلوط، لپه پلو، قیمه پلو، کلم قمری پلو، کلم پلو، کلم پلو با سویا، دمی شیرازی، عدس پلو ساده، عدس پلو با سویا، عدس پلو با کدو حلوایی، عدس پلو با قارچ، لوبیا قرمز پلو، لوبیا سبز پلو ۲، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، انار پلو، لبو پلو، بادمجان پلو ۲، رب پلو، بلغور پلو، خورش قیمه، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، کتلت عدس ۱، کتلت عدس ۲، کتلت هویج و سیب زمینی، کتلت ذرت، کتلت سیب زمینی و حبوبات، کتلت سویا با گندم جوانه زده، برگر لوبیا چشم بلبلی، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه سیب زمینی، کوفته سبزیجات، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ سویا، کماچ مخلوط، شیر سویا، ماست سویا، کشک سویا، خامه سویا، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار.
• خوردنی های مضر: آسپرین، مسکن ها، آنتی بیوتیک های خوراکی، داروهای ضد حساسیت، چای زیاد، غذاهای ترش و تند، ادویه ها و میوه های ترش، غذاهای سرخ کرده، چربی، خوردن چای با معده خالی، غذاهای گاز دار.

نکته:

• از قدیم مشهور است اگر کسی مشکلات گوارشی و معده داشته باشد به او می گویند که کمتر غذا بخورد تا راحت تر باشد. این جمله قدیمی از نظر علمی درست است.
• بلغم دو گونه است: طبیعی و غیر طبیعی. بلغم طبیعی غذایی خام است که حرارت و قوت معده آن را کاملاً هضم نکرده باشد. این نوع بلغم چون حرارت اصلی و قوت هاضمه یعنی قوت گوارش قوی تر گردد، هضم می شود. در واقع این بلغم خونی است ناپخته و رنگ آن سفید و غلیظ تر از خون است و هیچ مزه ای ندارد و طبع آن در مقایسه با خون و صفرا سرد است. ضمناً وقتی این بلغم با خون بیامزید، غذای شایسته ای برای اندام هایی می گردد که مزاج آن ها سرد و تر است. معدن بلغم، معده است. هرگاه حرارت معده کمتر و قوت هاضمه سخت ضعیف باشد، بلغم بسیار تولید می شود، به ویژه اگر خوردنی ها سرد و تر یا فصل زمستان باشد و یا حرکت و تلاش انسان کمتر انجام گیرد و اندیشه ای در دل نباشد. بلغم غیر طبیعی چهارگونه است: 1) نوعی بلغم سخت و تنک (رقیق) است و آن را مائی می گویند. 2) نوعی بلغم غلیظ تر است و آن را مخاطی می گویند. 3) نوعی بلغم چون آبگینه گداخته است که آن را زجاجی می گویند. 4) نوعی بلغم نسبت به دیگر بلغم ها غلیظ تر است که آن را جصی می گویند و آن در مفاصل می می ماند و آنچه لیطف تر است از آن خارج می گردد و باقی جصی است؛ یعنی بلغمی است که در مفاصل رسوب کرده و فوق العاده غلیظ شده است. مزه هر یک از این بلغم ها به سببی با دیگری فرق نماید، اما آنچه که تنک تر (رقیق) باشد آن است که حرارتی اندک در وی موثر واقع شود؛ به همین دلیل ترش گردد، مانند آب میوه ها یا شیر ترش شده و عرق پیران و کسانی که تری مزاج بر ایشان غلبه کرده و مزاج ایشان گرم نباشد، بدین سبب بوی ترشی می دهد، اگر صفرای سوخته با بلغم بیامیزد آن را شور می کند. اگر بلغم به سبب دیر ماندن، غلیظ شود و آنگاه صفرای سوخته با آن بیامیزد، مزه آن تلخ می شود؛ و اگر با سودا بیامیزد مزه آن ترش می شود.
• کسی که معده اش بلغمی و سرد شده است آب زیاد برای او مضر است و از آن طرف هم اگر گرمی کبد داشته باشد آب را با آبلیمو یا سرکه یا آب نارنج مصرف بکند که در این صورت، هم کبد را خنک می کند و هم آب زیاد نداده اید تا موجب دل درد شود، این نکته ضریفی است که فرد تشنه است اما آب می خورد اذیت می شود یا سردی دوست دارد اما سردی می خورد اذیت می شود یا خیار دوست دارد اما می خورد اذیت می شود، این دوستی، عطش کبد است، اما معده اش سرد است.
• هضم تند ناشی از گرمی معده و کبد، و هضم کند ناشی از سردی معده و کبد است.
• اگر بلغم متعفن در معده باشد و اجازه جذب دارو را ندهد بیمار باید اول قی بکند تا بلغم خارج شود و بعد داروی معده را بخورد.
• شدیدترین دردهای بلغمی با تعریق از بین می رود و اگر ابزار تعریق نباشد بادکش گرم انجام میدهیم.
• استفراغ معمولاً بعد از خوردن یک غذای سنگین اتفاق می افتد.
• معمولاً جاهایی که بلغم نفوذ می کند معده، مفاصل و سینوس ها است.
• اسفند برای تمام دردهای سرد نفوذ کننده درد معده، گوارش، عضلات و مفاصل خوب است و بلغم و سودا را ذوب می کند و شتاب درمانش خیلی بالا است (40 شب) و هر شب یک قاشق غذاخوری با آب بلعیده شود و هیچ وقت نباید جویده شود.
• غذا باید خوب جویده شود تا عمل هضم به درستی صورت پذیرد و مراحل هضم عبارت انداز: هضم اول در دهان، هضم دوم در سر معده، هضم سوم در معده، هضم چهارم در کبد و هضم پنجم در عروق.
• سردی نفوذ کننده، آب انار و بعد از آن آب زرشک است و اگر سردی بی نفوذ باشد معده را سرد می کند و سردی مورد نظر به نقطه مورد نظر نمی رسد، و تازه آن سردی های نفوذ کننده را با نمک باید تعدیل کرد و نمک هم گرمی نفوذ کننده است و نباید شکر بزنیم چون شکر نفوذ کننده نیست.
• گاهی اوقات برای برطرف کردن سردی معده داروهای بسیار گرم می دهند و این دارو کهیر را منتشر می کند و کل بد را کهیر می گیرد؛ غذای بسیار گرم خون را گرم و خون گرم باعث خارش و بعد کهیر می شود. پس برای رفع سردی معده باید گرم و ترهای آرام تجویز کنیم مانند: (آبگوشت، شربت عسل، انجیر، سوپ گندم و جو البته سوپ جو خودش سرد است و اگر روغنش زیتون باشد و ادویه های تند اضافه کنیم معتدل می شود) و فوری نباید به معده سرد، زنجبیل یا فلفل بدهیم.
• از نوشیدن چای زنجبیل با معده خالی اجتناب کنید، زیرا باعث ناراحتی معده می شود.