ضعف اسپرماتوزوئید: عبارت است از مایع منی، مایعی است که هنگام انزال از دستگاه تناسلی مردان خارج می شود. بخش اعظمی از این مایه را اسپرم ها تشکیل می دهند که از غدد جنسی ترشح می شود. این ماده در واقع قدرت باروری جنس نر را تشکیل می دهد و هر چقدر میزان آن در مایع منی بالا تر باشد، امکان باروری بیشتر می شود. و بیضه از تعداد 900 توبول مولد منی یا سمینیفر پر پیچ و خم هر یک به طول بیش از نیم متر تشکیل شده که اسپرماتوزوئیدها در آنجا تشکیل می شوند. اسپرماتوزوئیدها سپس وارد اپیدیدم می شوند که لوله پر پیچ و خم دیگری به طول حدود 6 متر است. اپیدیدم به مجرای وابران منتهی می شود که درست قبل از ورود به جسم غده پروستات متسع می شود و آمپول مجرای وابران را تشکیل می دهد. دو کیسه منی که یک در هر طرف غده پروستات قرار گرفته است به داخل انتهای پروستاتی آمپول تخلیه می شود. محتویات آمپول و کیسه منی وارد یک مجرای انزالی می شود و از طریق جسم غده پروستات به داخل پیشابراه یا اورتر داخلی تخلیه می گردد. مجاری پروستاتی به نوبه خود به داخل مجرای انزالی تخلیه می شوند. سر انجام اورتر، آخرین حلقه ارتباطی بین بیضه و محیط خارج را تشکیل می دهد. تعداد زیادی غده ریز اورتری که در تمامی طول اورتر وجود دارد و نیز غده دوطرفه درشت بولبواورترال که در نزدیکی محل شروع اورتر قرار گرفته اند، موکوس در اورتر ترشح می کند.

علائم:

1. علامت اصلی کاهش تعداد اسپرم، ناتوانی در بچه‌دار شدن است. ممکن است علامت واضح دیگری وجود نداشته ‌باشد. در بعضی از مردان، مشکلات زمینه‌ای از قبیل: ناهنجاری وراثتی کروموزومی، عدم تعادل هورمونی، اتساع وریدهای بیضه یا مشکلی که مسیر حرکت اسپرم‌ها را مسدود می‌کند، ممکن است سبب بروز علائمی شوند. علائم کاهش تعداد اسپرم ممکن است شامل موارد زیر شوند:
2. درد، ورم یا حس وجود غده در بیضه.
3. مشکل در عملکرد جنسی مثلاً میل جنسی کم یا اختلال نعوظ
4. کاهش موی صورت یا بدن یا دیگر علائم غیر متعادل بودن هورمون یا کروموزوم

علت:

• افسردگی
• وازکتومی
• اضافه وزن
• ضرب دیدن بیضه ها
• ابتلا به بیماری های مزمن
• بی خوابی و بی برنامگی در خواب و استراحت.
• مصرف مرتب مواد غذایی که طبعی سرد دارند.
• داشتن یبوست مزاج و اختلال در سیستم گوارش.
• عصبی شدن، حرص خوردن و حساس و زودرنج بودن.
• مصرف غذاهای بی محتوا و مضر، مانند فست فودها و …
• مصرف دخانیات و انواع مواد مخدر روانگردان و مشروبات الکلی.
• سابقه خانوادگی برادر یا پدر و دچار بودن آن ها به اختلالات باروری
• ابتلا به ناراحتی های خاصی از قبیل کم خونی، ناراحتی های کلیوی و …
• مصرف مرتب داروهای مختلف هورمونی و داروهای چربی سوز برای بدن سازی و از بین بردن چربی ها.
• پادتن هایی که به اسپرم حمله می کنند: پادتن های ضد اسپرم سلول های سیستم ایمنی هستند که اسپرم را اشتباهاً یک مورد مضر و خطرناک شناسایی می کنند و به آن حمله خواهند کرد.
• تعادل نداشتن هورمون ها: هورمون های موجود در غده هیپوفیز، هیپوتالاموس و یا بیضه برای تولید اسپرم ضروری هستند. جابجایی این هورمون ها مثل غده درون ریز یا تیروئید می تواند تولید اسپرم را دچار مشکل کند.
• عفونت: بعضی از عفونت ها روی تولید اسپرم و کیفیت آن ها تأثیرگزارند و مسیر حرکت اسپرم را مسدود می کنند. این عفونت از طریق رابطه جنسی انتقال پیدا می کند و عفونت هایی مثل ایدز می تواند عامل ضعیف شدن اسپرم باشد.
• واریکوسل: واریکاسول یک نوع ورم در رگ های آلت تناسلی است که در بیضه قرار دارند و رایج ترین علت آن، ناباروری می باشد. اگرچه ارتباط بین این دو هنوز ناشناخته است، اما می تواند به دمای نامطلوب این محیط مربوط باشد.
• تولید اسپرم یک پروسه پیچیده است و به عملکرد صحیح و بی عیب و نقص بیضه ها نیاز دارد که توسط هیپوتالاموس و غده هیپوفیز انجام می گیرد و در نتیجه این ارگان های موجود در مغز است که تولید اسپرم را مدیریت می کند. اسپرم تولید شده در بیضه ها در طول لوله های بیضه حرکت می کند و با مایع منی مخلوط می گردد. هرگونه مشکل در این مسیر روی ضعیف شدن اسپرم تأثیرگذار است.
• اختلال نعوظ: اختلال نعوظ زمانی رخ می دهد که منی در طول ارگاسم وارد مثانه می شود و به نوک آلت تناسلی می رسد. اختلال نعوظ معمولاً به دلایل مختلفی مثل دیابت، آسیب به نخاع، جراحی مثانه و پروستات اتفاق می افتد و داروهای خاص مثل داروهای فشارخون نیز می توانند عاملی برای اختلال نعوظ باشند.
• نقص های کروموزومی: جهش ژنتیکی یا کروموزوم ها می توانند عاملی برای نقص های کروموزومی باشند.
• بیماری سلیاک: این اختلال گوارشی از طریق حساسیت به گلوتن ایجاد می گردد که روی ناباروری موثر است. باروری بعد از رژیم فاقد گلوتن بهبود پیدا می کنند.
• نقص یا مشکلی در انتقال اسپرم: لوله های مختلفی در بدن هستند که اسپرم را حمل می کنند. این نقص می تواند بر اثر علت های مختلفی مثل جراحی، عفونت، ضرب دیدگی یا مشکلات شکمی به وجود بیاید.
• تومورها: سرطان ها و تومورها نیز روی ارگان تناسلی فرد تأثیر می گذارد که معمولاً غده های هیپوفیز را درگیر می کند. درمان های این بیماری مثل شیمی درمانی یا رادیوتراپی نیز روی باروری مردان تأثیر گذار است.
• مواد شیمیایی محیطی: قرار گرفتن در معرض بنزن، تولون، اکسالین، هربیسید، حشره کش ها و مواد رنگی مصنوعی می تواند کیفیت اسپرم را تا حد زیادی کاهش دهد. قرار گرفتن در معرض فلزهای سنگین مثل سرب نیز می تواند عاملی برای ناباروری باشد.
• اشعات ایکس یا رادیوتراپی: قرار گرفتن در معرض رادیوتراپی عاملی برای کاهش تولید اسپرم است که معمولاً در صورت درمان نشدن، ضعیف شدن اسپرم و ناباروری را در پی خواهد داشت.
• بیش از حد گرم بودن بیضه ها: دمای بسیار بالای در محیط بیضه ها در مدت زمان طولانی می تواند عاملی برای ضعیف شدن اسپرم باشد. نشستن به مدت طولانی مثلاً مقابل لپ تاپ یا پوشیدن لباس های تنگ نیز دمای بیضه را بالا می برد و تولید اسپرم را کاهش خواهد داد.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. مصرف الکل
2. استعمال دخانیات
3. داشتن اضافه‌ وزن
4. مصرف بعضی از داروها
5. قرارگیری در معرض سموم
6. مصرف بعضی از مواد مخدر
7. داشتن سابقه‌ آسیب‌‌دیدگی بیضه
8. داشتن افسردگی یا استرس شدید
9. عدم نزول بیضه‌ها در دوران جنینی
10. قرارگیری بیضه‌ها در معرض دمای بالا
11. داشتن سابقه‌ وازکتومی یا جراحی ماژور شکم یا لگن
12. ابتلا به بعضی از عفونت‌ها در گذشته یا در زمان کنونی
13. داشتن مشکلاتی همچون: تومورها یا بیماری‌های مزمن
14. تحت درمان قرار گرفتن برای سرطان (مثلاً با شیمی‌درمانی)
15. داشتن مشکلات باروری به طور مادرزادی، یا داشتن یک خویشاوند خونی (مثل: پدر یا برادر) که دچار مشکلات باروری باشد.

پیشگیری:

1. سیگار نکشید.
2. مصرف الکل را قطع کنید.
3. استرس خود را مدیریت کنید.
4. رژیم غذایی سالم داشته باشید.
5. از داغی و گرمای بیش از حد دوری کنید.
6. داروهایی را که روی کیفیت اسپرم تأثیر می گذارد با اجازه پزشک تغییر دهید.
7. از قرار گرفتن در معرض مواد سمی، فلزات سنگین یا حشره کش ها دوری کنید.

عوارض احتمالی:

1. ناباروری ناشی از کمبود تعداد اسپرم می‌تواند هم برای شما و هم برای همسرتان استرس‌زا باشد. عوارض ثانویه‌ آن عبارتند از:
2. استرس ناشی از ناتوانی در بچه‌دار شدن
3. روش‌های پرهزینه و پیچیده‌ کمک ‌باروری؛ مثل: لقاح آزمایشگاهی (IVF)
4. عمل جراحی یا سایر اقدامات درمانی برای برطرف کردن مشکل زمینه‌ای کمبود تعداد اسپرم

تشخیص:

1. بررسی سوابق پزشکی بیمار و معاینات عمومی: معاینه بیمار شامل معاینه دستگاه تناسلی و پرسیدن سوالاتی در مورد بیماری‌های ارثی، بیماری های مزمن، آسیب یا سابقه انجام جراحی که می‌توانند بر باروری شخص اثر داشته باشند، می‌شود.
2. ارزیابی مایع منی: کمبود تعداد اسپرم طی آزمایش ترزیابی مایع منی تشخیص داده می‌شود. در این تست مایع منی در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود و تعد اسپرم‌های موجود در مساحت مشخصی از نمونه مایع منی، شمارش می‌شود. بر اساس یافته‌های اولیه، پزشک انجام آزمایشات بیشتر را تجویز می‌کند تا به علت کمبود اسپرم و ناباروری پی ببرد. آزمایشاتی که ممکن است انجام شوند عبارتند از:
3. تست ژنتیک
4. آزمایش هورمونی
5. سونوگرافی از بیضه
6. نمونه گیری از بیضه
7. سونوگرافی درون مقعدی
8. آزمایش ادرار پس از انزال
9. تست تخصصی عملکرد آنتی بادی ضداسپرم

درمان طب نوین:

• مصرف استروئید را متوقف کنید: مصرف استروئیدهای آنابولیک ممکن است باعث جمع و کوچک شدن بیضه‌ها شود.
• وزن مناسب خود را حفظ کنید: نه خیلی لاغر و نه خیلی چاق؛ زیرا وزن فرد سطوح هورمون‌های استروژن و تستوسترون را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• استفاده از مواد مخدر را متوقف کنید: استفاده طولانی مدت از مواد مخدر (مانند الکل، ماری جوانا و کوکائین) می‌تواند باعث ناباروری فرد شود.
• به طور منظم ویتامین و مکمل‌های باروری استفاده کنید: از جمله اسید فولیک را مصرف کنید.
• سیگار کشیدن را متوقف کنید: زیرا سیگار به طور قابل ‌توجهی از تعداد اسپرم و میزان تحرک آن می‌کاهد.
• خوب بخورید و بیاشامید و آبرسانی کافیه به بدن خود داشته باشید: سوءتغذیه و کم‌خونی می‌تواند روی تعداد اسپرم تأثیر منفی داشته باشد.
• از سموم زیست محیطی خطرناک دوری کنید: مانند آفت‌کش‌ها، سرب، رنگ، اشعه، مواد رادیواکتیو، جیوه، بنزن، بور و فلزات سنگین دوری کنید.
• بیش از حد ورزش نکنید: ورزش بیش از حد و شدید، باعث بالا رفتن هورمون‌های استروئیدی آدرنال می‌شود که این هورمون‌ها می‌توانند باعث کاستی در سطح هورمون تستوسترون شوند.
• از گرم شدن بیش از حد کیسه‌های بیضه جلوگیری کنید: افزایش دمای کیسه بیضه (که به عنوان مثال می‌تواند ناشی از لباس زیر تنگ و یا استفاده طولانی مدت از سونا و جکوزی باشد) می‌تواند روند تولید اسپرم را مختل کند.
• از وارد آمدن استرس و فشار بیش از حد به خود جلوگیری کنید و تمرینات شل کردن عضلات و تمدد اعصاب را انجام دهید: از آنجا که ناباروری و به طور کلی زندگی می‌تواند استرس‌زا باشد، سعی کنید همیشه آسوده خاطر باشید. گاهی اوقات ممکن است استرس، مسئول مشکلات خاص ناباروری مانند مشکلات هورمونی باشد.
• داروی گنادوتروپین: اگر سطح هورمون گنادوتروپین (هورمونی که تولید اسپرم را تحریک می‌کند) شما بسیار پایین باشد، برای بهبود باروری خود و افزایش تعداد اسپرم باید داروی گنادوتروپین را مصرف کنید. اما اگر برای غیرطبیعی بودن تعداد اسپرم شما هیچ دلیلی یافت نشد، داروهای مبتنی بر هورمون برای شما تجویز نخواهد شد؛ زیرا این داروها نمی‌توانند تمامی موارد ناباروری را درمان کنند.
• به تلاش خود ادامه دهید: ممکن است پزشک در ابتدا توصیه کند که کمی دیگر صبر کنید تا همسر شما به طور طبیعی باردار شود. بسیاری از زوجین حدود دو سال صبر می‌کنند تا بدون نیاز به درمان دارای فرزند شوند. شما می‌توانید با انجام اقدامات زیر، شانس بچه‌دار شدن خود را افزایش دهید: داشتن رابطه جنسی به صورت هر دو یا سه روز یکبار، ترک سیگار و الکل، یک سبک زندگی خوب را دنبال کنید؛ به طور منظم ورزش کنید و یک از یک رژیم غذایی متعادل و سالم پیروی کنید.
• آی وی اف (IVF): اگر تعداد اسپرم شما اندکی پایین باشد و حداقل به مدت دو سال است که با وجود تلاش برای فرزنددار شدن به طور طبیعی نتیجه‌ای نگرفته‌اید، لقاح مصنوعی (IVF) ممکن است گزینه مناسبی برای شما باشد. در روش آی وی اف، یک تخمک از تخمدان زن برداشته و با استفاده از اسپرم مرد، در محیط آزمایشگاه بارور می‌شود. سپس تخمک بارورشده به رحم زن بازگردانده می‌شود تا رشد کند.
• اهدای اسپرم: اهدی اسپرم به معنی استفاده از اسپرم مردی است که اسپرم خود را اهداء می‌کند. ممکن است بخواهید برای فرزنددار شدن، از این روش به عنوان جایگزینی برای روش ICSI استفاده کنید؛ به خصوص اگر مرد دارای اختلالات ژنتیکی باشد و ممکن باشد این اختلالات به فرزندان منتقل شود. در صورت لزوم، این روش می‌تواند به عنوان بخشی از روش آی وی اف استفاده شود. اگر می‌خواهید از روش اهداء تلقیح برای فرزنددار شدن استفاده کنید؛ باید نزد مشاور بروید و از معنای ضمنی و مفهومی آن اطلاع کامل پیدا کنید.
• تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI): تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم  (ICSI)، یک نوع تکنیک آی وی اف است که در آن یک اسپرم واحد به صورت مستقیم به تخمک تزریق می‌شود تا تخمک بارور شود. تخمک پس از بارور شدن به رحم زن منتقل می‌شود. اگر حداقل به مدت دو سال است که علیرغم تلاش برای فرزنددار شدن به طور طبیعی، نتیجه‌ای نگرفته‌اید و یکی از مشکلات زیر را داشته باشید ممکن است روش ICSI به شما پیشنهاد شود: پایین بودن تعداد اسپرم یا فاقد اسپرم بودن مایع منی، ضعیف بودن کیفیت اسپرم.

درمان طب سنتی:

• خوردن شبی 5 عدد انجیر.
• روزی یک نخود کندر جویدنی
• توجه و عشق ورزیدن به همسر.
• روغن نارگیل در غذا استفاده کنید.
• خودداری از مصرف غذاهای ممنوع.
• خوردن دوسین، یک قاشق مرباخوری صبح و شب.
• مربای شقاقل در برنامه غذایی هر روز داشته باشید.
• تخم مرغ نیمرو (خاگینه) را با پیاز بخورید، مفید خواهد بود.
• با رعایت مسائل فوق و توکل بر خداوند سبحان، بهبودی حاصل خواهد شد.
• در صورت مصرف فرآورده های حیوانی، از بوقلمون نر و گوشت شتر جوان استفاده شود.
• برای درمان تکمیلی فقدان اسپرم و کمبود اسپرم از بادکش پوبیس (زیر شکم) استفاده می کنیم.
• بهتر است که از ادویه جات سالم و گرم مثل هل سبز و دارچین و زنجبیل، مرتب استفاده شود.
• اگر نطفه ضعیف است؛ باید آرد جوانه گندم را با شیر مخلوط کرده و بخورید و هر روز این کار را تکرار کنید.
• مصرف عسل و مواد شیرین طبیعی، به صورت مواد غذایی روزمره (مصرف روزانه 150 گرم عسل طبیعی).
• تقویت تخمدان (نطفه سازی): به جای آب نوشیدنی، مردان (عرق یونجه + عرق خارخاسک) مصرف کنند، زنان (عرق یونجه + خارخاسک + رازیانه) مصرف کنند.
• گل گاوزبان 4 قاشق مرباخوری + سنبل الطیب 9 قاشق مرباخوری + 1 عدد لیمو عمانی ترکیب کنید و به عنوان دمنوش در طول روز با عسل شیرین کنید و میل کنید.
• پرهیز از غذاهای سردی بخش و بر عکس، مصرف مرتب غذاهای گرمی بخش (برای مثال روزی 7 قاشق غذاخوری جوانه گندم تازه در سالاد ریخته و با لیموترش تازه و روغن زیتون میل شود).
• كنجد 2 قاشق غذاخوری + نارگيل 2 قاشق غذاخوری + گردو 1 عدد + پسته 10 عدد + فندق 20عدد، همه را با عسل مخلوط کنید و معجون را خوب جويده سپس يک ليوان شير محلی با زنجفیل بنوشيد.
• پودر خرمای نر را با پودر عاج، شقاقل مصری، جین سینگ، جند بیداستر و ماهی سمنقل مخلوط کرده، نرم بکوبید و با پودر نارگیل و کمی عسل مخلوط کنید و شبی یک قاشق شربت خوری از آن را میل فرمایید.
• اگر تعداد اسپرم ها کم و یا خیلی ضعیف است و مشکل نازایی دارید، هفته‌ای سه روز نخود آب با پیاز فراوان میل کنید توصیه می‌شود در هر بشقاب نخود آب یک قاشق غذاخوری روغن زیتون نیز اضافه و میل کنید.
• همچنین باید همراه با مصرف دارو از خوراکی هایی که نطفه را قوی می سازند بیشتر استفاده کنید، مانند: کنجد، تخم خشخاش، پسته شامی، تخم کتان، روغن زیتون، شلغم پخته شده در شیر، آب پیاز خام مخلوط با شیر و عسل.
• کسانی که اسپرم ندارند یا کم دارند هر روز یک عدد خرنوب را (سالم باشد نه شکسته و نه نصفه) بشکنید و بدون هسته داخل یک لیوان آب جوش 5 دقیقه به آرامی بجوشانید و صاف کنید و استفاده کنید. ناشتا اگر باشد بهتر است. مدت درمان تا 6 ماه.
• اگر انسداد وجود داشته باشد با استفاده از جراحی می توان آن را رفع کرد، هر چه که انسداد تازه تر باشد احتمال موفقیت جراحی بیشتر خواهد بود، اگر انسداد در کمتر از 3 سال گذشته اتفاق افتاده باشد احتمال موفقیت جراحی حدود 97 درصد و شانس باردار شدن همسر فرد حدود 76 درصد است.
• برای صبحانه، هفته ای دو تا سه بار از نیمرو مخصوص (پیاز سفید بیضی شکل را نازک خلال نموده، در ماهیتابه چدنی یا مسی با روغن زیتون بکر با حرارت کم تفت دهید تا طلایی شود؛ سپس دو عدد تخم مرغ بومی و تازه را در این پیاز و روغن شکسته و به صورت نیمرو میل کنید) استفاده شود.
• دارچین، قرفه و هیل قرابی از هرکدام ۵ گرم، زنجبیل، بهمن سرخ، بهمن سفید، خولنجان، تخم انجره و پودینه از هرکدام ۱۰ گرم، شقاقل و ثعلب از هرکدام ۱۵ گرم، تخم پیاز، تخم شلغم، تخم کرفس و تخم کلم از هرکدام ۲۰ گرم و تخم شاهی ۵۰گرم، همه را نرم بسایید، بعد با یک کیلو عسل ترکیب کرده و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل فرمایید و با غذاهای روزانه حتماً پیاز مصرف کنید.
• منی وقتی اسپرم دارد روی آب که ریخته شود ته نشین می شود، منی اگر بوی گرده نخل بدهد سالم است، یه نسخه اسپرم زا با گرده نخل: شیر گاو یک لیوان + گرده نخل یک نخود + شیره خرما دوقاشق + شیره انگور دوقاشق + پودر جوز یک نخود + پودرنارگیل یک قاشق چایخوری + پودر ثعلب قلوه نصف قاشق چایخوری، 5 دقیقه میکس و بخورید تا 40 شب بجای شام این را تجویز کنید و نتیجه آزمایش را بعد از 40 روز ببینید.
• بازیابی اسپرم برای کمک به مردان مبتلا به آزواسپرمی غیر انسدادی یا مبتلایان انسدادی که نمی خواهند جراحی داشته باشند انجام می شود، یک راه برای این کار، بیرون کشیدن اسپرم از بیضه ها از طریق یک سوزن کوچک است، سپس می توان نمونه را منجمد کرد و در آینده برای آی وی اف استفاده نمود. اگر بافت برداری از بیضه انجام داده باشید پزشک می تواند همزمان اسپرم را بازیابی نموده و نیازی به جراحی ثانویه نیست.
• دارچین، مقل ازرق، داروفلفل و هیل قرابی از هرکدام ۱۰ گرم، مصطکی رومی، نعناع خشک، قرفه و سنبل الطیب از هر کدام ۲۰ گرم، تخم کرفس ۵۰ گرم و شکر ۲۰۰ گرم، همه را نرم بسایید، بعد با یک کیلو عسل مخلوط کنید و صبح، ظهر و شب و هر بار، ابتدا نیم یا یک استکان آب پیاز را با عسل مخلوط کنید و بخورید و پس از آن یک قاشق شربت خوری از دارو را میل فرمایید و همیشه با غذاهای روزانه نیز پیاز مصرف کنید.
• خولنجان، قسط شیرین، زنجبیل، خلال نارنج، جوزهندی، میخک و هیل قرابی از هرکدام ۱۰ گرم، بهمن سرخ، بهمن سفید، تودری سرخ و سفید، قرفه، سعد کوفی، مغز تخم زبان گنجشک، تخم ترب، تخم کلم و تخم شلغم از هرکدام ۲۰ گرم، ثعلب ۳۰ گرم و تخم پیاز و تخم شاهی از هر کدام ۵۰ گرم، همه را نرم بسایید و با نبات ساییده شده یا عسل مخلوط کنید و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل فرمایید.
• تخم انجره، دارچین، خولنجان، فلفل سیاه و و هیل قرابی از هرکدام ۱ مثقال، تخم کرفس، تخم شلغم، تخم کلم، تخم هلیون، تخم پیاز سفید و شقاقل از هرکدام ۲ مثقال، بهمن سرخ و بهمن سفید از هرکدام ۴ مثقال و تخم شاهی و تخم زردک از هرکدام ۵ مثقال، همه را نرم بسایید، بعد با یک کیلو عسل مخلوط کنید و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری میل فرمایید و هر روز سمنو یا جوانه گندم یا آب پیاز را با عسل بخورید.
• برای افزایش مایع منی (اسپرماتوزوئیدها)، باید ۵۰۰ گرم شکر را در یک لیتر کلاب مخلوط کرده و کمی بجوشانید تا شکرها حل شوند، بعد ۵۰۰ گرم عسل را به آن اضافه کرده، سپس میخک، دارچین، زنجبیل، عود هندی، هیل قرابی، جوز هندی و بسباسه از هرکدام ۱۰ گرم، مصطکی ۲۰ گرم، زعفران ۵ گرم و مغز تخم زبان گنجشک، شقاقل و ثعلب از هر کدام ۴۰ گرم، همه داروها را نرم بسایید و با شربت آماده شده مخلوط کرده و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید.
• هلیله سیاه، هیل قرابی، میخک، فلفل سفید، زنجبیل و دارچین از هر کدام ۱ مثقال، عاقرقرها، تخم کلم، تخم پیاز، تخم ترب، تخم کرفس و عوادلصلیب از هر کدام ۲ مثقال و تخم شاهی، تخم زردک و تخم شلغم از هر کدام ۴ مثقال، همه را نرم بسایید و بعد، مغز پسته خام، مغز بادام خام، مغز فندق خام و مغز گردو از هر کدام ۱۰۰ گرم را جداگانه بکوبید، سپس با داروهای ساییده شده و ۲۰۰ گرم پودر نارگیل و ۲۰۰ گرم نبات کوبیده شده، همه را در 5/1 کیلو عسل مخلوط کرده و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق غذاخوری از آن را میل کنید.
• برای زیاد کردن تعداد اسپرم می توانید از خوراکی های زیر بیشتر استفاده کنید: تخم کرفس، تخم شاهی، تخم ترب، تخم شلغم، تخم زردک، تخم هویج فرنگی، تخم پیاز، تخم کلم، تخم يونجه، ثعلب، جوز هندی، خولنجان، سیاهدانه، هیل قرابی، میخک، شکوفه خرمای نر (طلع)، مغز تخم زبان گنجشک، زنجبیل، دارچین، قسط شیرین، انجره، عود هندی، سعدکوفی، قرفه، تخم هلیون یا مارچوبه، تخم شنبلیله، بهمن سرخ، بهمن سفید، بوزیدان، نارگیل، مغز بادام، مغز پسته، مغز فندق، مغز گردو، مغز جلغوزه، هسته خرما، دارفلفل، قدومه شیرازی، زعفران، عودالصلیب، قرص کمر، اگیر ترکی، زیره کرمانی، نعناع خشک، مصطکی رومی، سورنجان، فوفل، شاهدانه و کنجد.
• معجون مخصوص تهیه و مصرف شود. برای تهیه این معجون مغز بادام + گردو + فندق + پسته + نارگیل + چلغوز + کنجد با پوست و بادام هندی (از هر کدام 100 گرم) خام و تازه + 250 گرم آرد جوانه گندم تازه + 50 گرم دارچین + 25 گرم هل سبز + 5 گرم زعفران گل + 10 گرم دارفلفل + 5 گرم فلفل سیاه + 5 گرم فلفل سفید + 30 گرم گل رنگ + 50 گرم قدومه شیرازی + 50 گرم قدومه باغی + 100 گرم تخم زردک پاک شده + 30 گرم تخم پیاز + 100 گرم آرد ارزن بدن پوست + 50 گرم تخم شلغم + 50 گرم زیره سبز + 50 گرم زیره سیاه + 25 گرم زنیان + 25 گرم رازیانه + 5 گرم میخک + 30 گرم تخم کرفس + 40 گرم گرده گل + 50 گرم جین سینگ تازه و 2 کیلو گرم عسل تهیه شود. همه مواد را آسیاب کرده، خوب مخلوط کنید؛ سپس عسل را بیافزایید و خوب به هم بزنید تا یکنواخت شود. هر شب هنگام خواب، یک قاشق مرباخوری با یک قاشق غذاخوری عسل میل کنید، این معجون را به مدت چهل روز دقیقاً ادامه دهید.

زیاد کردن نطفه:

• جوانه گندم را بسایید و با شیر و عسل مخلوط کنید و بخورید.
• شب ها هنگام خواب یک جزء آب پیاز را با دو جزء عسل مخلوط کنید و بخورید.
• هر روز صبح ناشتا، نیم فنجان آب پیاز را با یک لیوان شیر و ۲ قاشق عسل مخلوط کنید و بخورید.
• بابونه، تخم شوید، آویشن شیرازی، بادیان، زنیان و زیره سبز، همه را نرم بسایید و روزی سه مرتبه با آب سرد میل کنید.
• زنجبیل و قولنجان از هر کدام ۲ مثقال را با ۳۰ مثقال شکر بسیار نرم کوبیده و هر روز یک قاشق شربت خوری از آن را بخورید.
• صبر زرد نیم مثقال و زعفران، سورنجان و کندر از هر کدام ۱ مثقال را با شکر مخلوط کرده و نرم بسایید و روزی یک قاشق چایخوری بخورید.
• خرنوب را پودر کنید و یک قاشق چایخوری از این ترکیب را دو ساعت بعد از صبحانه و شام دم کنید با عسل شیرین کنید و میل کنید (به مدت 2 ماه).
• ۵۰ گرم تخم شاهی را با ۲۵ گرم سیاهدانه مخلوط کنید و نرم بسایید، بعد به ۲۰ قسمت مساوی تقسیم کرده و صبح و شب و هر مرتبه یک قسمت از آن را با یک لیوان شیر بخورید.
• تخم شاهی ۵۰ گرم و اگیر ترکی ۱۰ گرم، هردو را نرم بسایید، بعد با ۲۰ گرم پودر نارگیل و ۲۵۰ گرم عسل مخلوط کنید و صبح و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل فرمایید.
• تخم کلم، تخم ترب، تخم شاهی، تخم پیاز، تخم کرفس، تخم تره، خولنجان، بوزیدان، جوزبوا، دارچین، زیره کرمانی، هیل قرابی، فوفل و کندر را نرم بسایید، بعد در عسل سرشته و هر روز مقداری از آن را بخورید.
• تخم شاهی، تخم پیاز، تخم هویج، تخم کلم، زیره کرمانی، قدومه شیرازی، جوزبویا، قرنفل و کندر از هر کدام ۱ مثقال را نرم بسایید، بعد با چهار برابر وزن همه آنها عسل مخلوط کنید و هر روز یک قاشق غذاخوری از آن را بخورید.
• تخم پیاز 50 گرم + شقاقل 15 گرم + آرد طلع (شکوفه خرما) 15 گرم + عسل 250 گرم + تخم شاهی 50 گرم + قدومه شیرازی 15 گرم همه را نرم کوبیده در عسل حل کرده و روزی سه قاشق مرباخوری میل نمایید. (بسیار مجرب).
• تخم تره، انجره، تخم پیاز، تخم شاهی، تخم کلم، زنجبیل، آقرقرها، جوزهندی، خولنجان، بهمن سرخ، بهمن سفید، قدومه شیرازی، شقاقل، مغز تخم زبان گنجشک، ثعلب و پودر خرمای نر را با عسل مخلوط کنید و شبی یک قاشق شربت خوری از آن را بخورید.
• داروی ساده و بی نظیر در ازدیاد نطفه: تخم مرغ نیم برشت، باقلا، پیاز، شلغم، گردو، شاهی، نشاسته، تخم خربزه، خرما و شیر خرما، مغز دانه، صنوبر، زبان گنجشک، حب المحلب (بن) پسته، فندق، بادام، نارگیل، کتیرا، انغوزه، دارچین، ثعلب، قرفه، نخود، لوبیا، کنجد، تخم کاوشه، انگور، موز و انجیر. (بسیار مجرب)
• هیل قرابی، جوز هندی، میخک، خلال نارنج، خولنجان، قسط شیرین و زنجبیل از هر کدام ۵ گرم، بهمن سرخ، بهمن سفید، تودری سرخ و سفید، سعد کوفی، قرفه، مغز تخم زبان گنجشک، تخم ترب، تخم کلم و تخم شلغم از هر کدام ۱۰ گرم، ثعلب ۱۵ گرم و تخم پیاز ۲۰ گرم، همه را نرم بسایید و با عسل یا نبات کوبیده شده مخلوط کنید و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری میل فرمایید.
• گنجیده، گل بابونه شیرازی، خولنجان و جوزهندی از هرکدام ۵ گرم، تخم کرفس، تخم شاهی، تخم ترب، تخم انجره، تخم کلم، تخم پیاز و سیاهدانه از هرکدام ۱۰ گرم، مغز تخم زبان گنجشک ۱۵ گرم و مغز قرص کمر ۳۰ گرم، همه را مخلوط کرده و بسایید، بعد با یک کیلو عسل ترکیب کنید و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل فرمایید و با هر غذای روزانه هم پیاز بخورید.
• تخم شوید 5 گرم + انیسون 5 گرم + تخم کلم 10 گرم + تخم انجره 10 گرم + خولنجان 5 گرم + گنجیده 5 گرم + تخم پیاز 10 گرم + تخم کرفس 10 گرم + جوز هندی 5 گرم + بابونه شیرازی 5 گرم + تخم زردک 20 گرم + تخم شاهی 10 گرم + قرص کمر 30 گرم + سیاهدانه 10 گرم + تخم شلغم 20 گرم + تخم ترب 10 گرم، همه را نرم کوبیده در یک کیلو عسل ریخته، روزی سه قاشق مرباخوری میل نمایید، با این فرمول روزانه بایستی با هر غذا مقداری پیاز خام مصرف شود. (بسیار مجرب)
• داروهای زیر برای ازدیاد منی و ازدیاد اسپرم به کار می رود: تخم شلغم 20 گرم + تخم شاهی 50 گرم + قرفه 5 گرم + شقاقل 15 گرم + تخم کرفس 20 گرم + تخم انجره 10 گرم + بهمن سرخ 10 گرم + ثعلب 15 گرم + خولنجان 10 گرم + تخم کلم 20 گرم + بهمن سفید 10 گرم + هیل غرابی 5 گرم + زنجبیل 5 گرم + تخم پیاز 20 گرم + پودینه 10 گرم + دارچین 5 گرم پس از مخلوط کردن همه را نرم بسیایید در یک کیلو عسل ریخته خوب مخلوط کنید و صبح، ظهر، شب یک قاشق مرباخوری از آن میل نمایید. (بسیار مجرب)
• بوزیدان، خولنجان، انقوزه، تخم هلیون و دارچین از هر کدام ۵ گرم، تخم های داخل میوه کاج، مصطکی، تخم کلم، تخم کرفس، تخم شنبلیله، شقاقل و بهمن سرخ و بهمن سفید از هر کدام ۱۰ گرم، همه را مخلوط کرده و نرم بسایید، بعد مغز پسته خام، مغز بادام خام، مغز فندق خام و مغز گردو از هر کدام ۵ مثقال را جداگانه با هم بکوبید، سپس مغزهای کوبیده شده و داروهای ساییده شده را همراه با ۵ مثقال پودر نارگیل در یک کیلو عسل مخلوط کنید و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را قبل از غذا میل کنید.
• مغز گردو 100 گرم + هلیله سیاه 5 گرم + تخم زردک 20 گرم + فلفل سفید 5 گرم + عاقرقرحا 10 گرم + نارگیل 200 گرم + انیسون 10 گرم + تخم ترب 10 گرم + تخم شلغم 20 گرم + زنجبیل 5 گرم + مغز بادام 100 گرم + تخم شاهی 20 گرم + تخم پیاز 10 گرم + دارچین 5 گرم + مغز پسته 100 گرم + تخم کرفس 10 گرم + تخم کلم 10 گرم + میخک 5 گرم + مغز فندق 100 گرم + تخم کتان 10 گرم + نبات 200 گرم + عسل یک کیلو، همه را کوبیده با عسل مخلوط نمایید، روزی سه قاشق مرباخوری، در صورتی که دارو سفت شد می توان به مقدار عسل افزود. (بسیار مجرب).
• هلیله سیاه، هل قراب، دارچین، زنجبیل، فلفل سفید و میخک از هر کدام ۵ گرم، تخم پیاز، عاقرقرها، تخم کلم، تخم ترب، تخم کرفس و عودالصلیب از هر کدام ۱۰ گرم و تخم شلغم، تخم هویج فرنگی، تخم زردک و تخم شاهی از هر کدام ۲۰ گرم، همه را نرم بسایید، بعد مغز بادام خام، مغز پسته خام، مغز فندق خام و مغز گردو از هر کدام ۱۰۰ گرم را جداگانه بکوبید، سپس مغزها را با داروها همراه با ۲۰۰ گرم پودر نارگیل، ۲۰۰ گرم نبات کوبیده شده و یک کیلو عسل مخلوط کرده و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید.
• اگر میل دارید مقدار نطفه (منی) افزون شود، باید از این خوراکی ها بیشتر استفاده کنید: تخم مرغ نیم پز با پیاز خام، موز، انجیر، پسته، فندق، بادام، نارگیل، تخم خشخاش، پسته شامی، کندر با زرده تخم مرغ، آب هویج، آب شلغم، کاهو، تخم کاهو، خرما، شیره خرما، گردو، شلغم، پیاز، شاهی، تخم خربزه، نشاسته، باقلا، نخود، لوبیا، کنجد، انگور، دارچین، ثعلب، قرفه، انقوزه، جوزهندی، بسباسه، روغن زیتون، تخم یونجه، آب جوشانده خارخاسک، کتیرا، تخم کافشه، حب المحلب، مغز تخم زبان گنجشک، دانه های مغز میوه کاج، تخم کرفس، تخم شاهی، تخم ترب، تخم شلغم، تخم زردک، تخم هویج فرنگی، تخم پیاز، تخم کلم، تخم يونجه، ثعلب، جوز هندی، خولنجان، سیاهدانه، هیل قرابی، میخک، شکوفه خرمای نر (طلع)، دارچین، زنجبیل، قسط شیرین، انجره، عودهندی، سعدکوفی، قرفه، تخم هلیون یا مارچوبه، تخم شنبلیله، بهمن سرخ، بهمن سفید، بوزیدان، نارگیل، مغز بادام، مغز پسته، مغز فندق، مغز گردو، هسته خرما، دارفلفل، قدومه شیرازی، زعفران، عودالصلیب، قرص کمر، اگیر ترکی، زیره کرمانی، نعناع خشک، مصطکی رومی، سورنجان، فوفل، شاهدانه، کنجد.

زیاد کردن نطفه در سرد مزاجان:

• اگر سرد مزاج هستید و میل دارید مقدار نطفه (منی) افزون شود، باید ۲۰ گرم تخم کرفس کوبیده را با ۲۰ گرم آرد نخود و ۲۵۰ گرم شکر یا عسل یا شیره خرما مخلوط کرده و به صورت حلوا درست کنید و هر روز مقداری از آن را بخورید.
• زرمباد و زنجبیل از هرکدام ۱۰ گرم، اگیر ترکی، عاقرقرها و عودالصیلب از هرکدام ۲۰ گرم، تخم پیاز ۴۰ گرم و تخم شاهی ۶۰ گرم و مغز قرص کمر یک عدد همه را نرم بسایید، بعد با ۵۰۰ گرم عسل مخلوط کنید و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید.

داروها:

• متناسب با شرایط و حالات بیمار دارو تجویز می شود.

فعالیت:

• روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات، غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
• خوردنی های مفید: انار، خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک نخود فرنگی با رب انار، خوراک عدس و اسفناج، خوراک عدسی با کشمش، خوراک عدسی ساده، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با سویا، خوراک کدو بادمجان، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ با سس، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک صیفی جات، خوراک کلم برگ با عدس، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک کلم بروکلی، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، یتیمچه، خوراک لوبیا سفید ساده، خوراک لوبیا سفید با جعفری، خوراک لوبیا سفید با سویا، خوراک لوبیا سفید با قارچ، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا و عدس، خوراک سویا با رب انار، خوراک سویا با نخود، خوراک لوبیا با قارچ، خوراک لوبیا لعاب دار، لوبیا با سویا، خوراک لوبیا ساده، خوراک بامیه با سویا، خوراک بامیه و لوبیا چشم بلبلی، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک دال عدس، خوراک بورانی، خوراک کشمشی، خوراک لوبیا قرمز، خوراک لوبیا چشم بلبلی، خوراک مخلوط، آش گندم با حبوبات، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش گندم با تره، آش گندم با سویا، آش باقلا، آش ماش، آش لپه ۱، آش لپه ۲، آش کدو حلوایی، آش کدو خورشتی، آش شله قلمکار، آش صیفی، آش غلات، آش خرفه ۱، آش خرفه ۲، آش زردآلو، آش سماق، آش عدس ۱، آش عدس ۲، آش برنج، آش حبوبات و غله ۱، آش شوید باقلی، آش جو با حبوبات ۱، آش کلم برگ، آش گل کلم ۱، آش گل کلم ۲، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم قمری با عدس، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش شلغم ۲، آش انار، آش اسفناج ۱، آش اسفناج ۲، آش برگ چغندر، آش حبوبات ۱، آش حبوبات ۲، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، آش شولی ۱، آش شولی ۲، آش رب، آش زرشک، حلیم عدسی با سویا ۲، حلیم حبوبات و غلات، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم با عدس، حلیم گندم و بادمجان، حلیم گندم با مغزیجات، حلیم دال عدس، مرصع پلو، صیفی پلو، آلبالو پلو، ساطری پلو، شوید باقالی پلو، شوید پلو با لوبیا چشم بلبلی، دم پخت گوجه ۱، دم پخت گوجه ۲، هویج پلو، سبزی پلو، ماش پلو، پلو مخلوط، لپه پلو، قیمه پلو، کلم قمری پلو، کلم پلو، کلم پلو با قارچ، کلم پلو با سویا، دمی شیرازی، عدس پلو ساده، عدس پلو با سویا، عدس پلو با کدو حلوایی، عدس پلو با قارچ، لوبیا قرمز پلو، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۲، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، انار پلو، لبو پلو، بادمجان پلو ۱، بادمجان پلو ۲، رب پلو، بلغور پلو، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش فسنجان با سویا، خورش شهد فسنجان، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قیمه، خورش کرفس ۱، خورش آلو اسفناج، خورش به و آلو، خورش به، خورش تره سویا، خورش قیمه بادمجان، خورش قیمه آلو، خورش کدو بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش بامیه بادمجان، خورش دال عدس با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش قارچ و آلو، خورش قارچ و لوبیا سفید، خورش لوبیا سبز، خورش کدو حلوایی، خورش کدو خورشتی، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش کلم بروکلی با قارچ، خورش هویج و به، خورشت قیمه قارچ، خورش قیمه بادمجان، خورشت کنگر، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ دال عدس، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ کدو قلیانی، سوپ کلسیم، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، کباب تابه گیاهی، کتلت عدس ۱، کتلت عدس ۲، کتلت هویج و سیب زمینی، کتلت ذرت، کتلت سیب زمینی و حبوبات، کتلت سویا با گندم جوانه زده، برگر کدو خورشتی، برگر لوبیا سفید، برگر لوبیا چشم بلبلی، پن کیک سیب زمینی، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، دلمه کلم، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه کدو خورشتی، دلمه سیب زمینی، دلمه برگ انگور، کوفته سبزیجات، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ سویا، کماچ قارچ، کماچ مخلوط، فرنی سویا، سس گل کلم، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۱، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر، سس مخصوص ۱، سس مخصوص ۲، سس جعفری، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار.
• خوردنی های مضر: ترشی وشوری ها وغذاهای صنعتی.

نکته:

• بهترین پیاز، پیاز سفید است و هرچه تند و تیزی پیاز بیشتر باشد عمل تولید اسپرم و تقویت نیروی جنسی در شخص بیشتر خواهد بود. پیازهایی که کشیده هستند تند تر و پیاز هایی که گرد هستند تند و تیزی کم تری دارند و برای پخت و پز مناسب تر هستند.
• اسپرماتوژنز و تشکیل اسپرماتوزوئیدها: اسپرماتوژنر در همه توبول های سمینیفر در طی زندگی فعال جنسی انجام می شود. توبول های سمینیفر محتوی تعداد زیاد اپیتلیال زایا موسوم به اسپرماتوگونی است که در دو یا سه لایه در طول لبه خارجی اپیتلیوم توبول قرار گرفته اند. این سولل ها به طور مداوم تکثیر می شوند تا تعداد خود را حفظ کنند و قسمتی از آنها پس از طی یک سری مراحل مشخص تفکیک می یابند و اسپرماتوزوئیدها را تشکیل می دهند. هنگامی که اسپرماتوزوئیدها تشکیل می شوند کماکان دارای ویژگی های معمولی سلول های اپیتلیوئید هستند، اما به زودی هر اسپرماتید شروع به بزرگ شدن می کند و به اسپرماتوزوئید متشکل از یک سر و یک دم تبدیل می شود.
• تعداد اسپرم ها در هر انزال: هر انزال تقریباً یک قاشق سوپخوری مایع منی دارد در این مقدار حدود ۲۰۰ الی ۵۰۰ میلیون اسپرم وجود دارد. بیشتر نر یاخته ها (اسپرم ها) در انزال اول تجمع دارند این بدان معناست که اگر فردی دوبار متوالی دچار انزال شود میزان نر یاخته در انزال اول بیش از انزال دوم آن فرد است. منی پس از خروج از بدن به شکل ژلاتین است، این موضوع نشان می دهد که اسپرم ها بی حرکت هستند، اما پس از گذشت ۲ الی ۱۵ دقیقه به شکل مایع سیال در می آید در این حالت اسپرم های موجود در مایع منی به حرکت در آمده اند.
• اندازه و شکل اسپرم: اندازه هر نر یاخته در حدود یک شش صدم اینچ است، اما با میکروسکوپ قابل رویت هستند. نر یاخته با همین کوچکی خود در هر ۸ دقیقه می تواند یک اینچ حرکت کند. این ماده برای حرکت دادن خود فروکتوز (نوعی قند) را که در منی وجود دارد در میتوکندری‌های خود می‌سوزاند و به انرژی تبدیل می‌کند. اسپرماتوزوئید شبیه یک قورباغه کوچک و طویل است که سر و گردن و دم دارد. سر و گردن نر یاخته از اجزای مهم آن بوده و در آن مجموعه ای از کروموزوم ها  و ژن ها قرار دارند به همین دلیل در تولید مثل و وراثت نقش مهمی را ایفا می کنند. اگر چه گردن و سر اسپرماتوزوئید مهم تر از دم آن است، اما جالب است بدانید دم آن عامل حرکت است.
• حیات اسپرماتوزوئیدها: مدت زمان زنده ماندن اسپرماتوزوئید پس از انزال بستگی به محیطی دارد که در آن قرار می گیرد. حیات این ماده در خارج از دستگاه تناسلی زن بستگی به درجه حرارت محیط دارد. اگر محیط گرم باشد به دلیل آن که حرکت اسپرم در این محیط ها بیشتر و تندتر است، انرژی اش زودتر تمام شده و به همین دلیل طول عمرش کمتر است این در حالی است که ممکن اسپرم در یخچال تا چندین روز نیز زنده باقی بماند. در واقع درجه حرارت سرد موجب می شود نر یاخته ها از حرکت باز ایستند به این ترتیب می توان حتی آن ها را تا چند سال نیز زنده نگه داشت و هر زمان که نیاز داشتیم آن ها را به حرکت بیاندازیم. پس حیات اسپرماتوزوئید بستگی به زمان تمام شدن انرژی اش دارد.
• ساخت اسپرم ها: اما سوال اینجاست که آیا بیضه ها مدام در حال ساخت اسپرماتوزوئید هستند؟ در پاسخ باید گفت که در برخی از جانداران این عمل به صورت فصلی انجام می شود، اما در انسان ها تولید اسپرم توسط بیضه ها کاملاً دائمی است.
• تفاوت انزال اول و دوم در تعداد اسپرم: معمولاً تعداد اسپرماتوزوئید در انزال اول نسبت به انزال دوم بیشتر است، اما این موضوع باز می گردد به این که غدد ترشح کننده منی محتویات خود را در انزال اول به صورت کامل تخلیه کرده اند یا خیر. به طور معمول پس از هر انزال ۲۴ ساعت زمان لازم است که کیسه منی از مایع منی با کیفیت پر شود، اما اگر انزال ها متوالی انجام شده و کمتر از ۲۴ ساعت بین آن ها فاصله باشد، مایع خارج شده رقیق بوده و اسپرم های کمتری را در خود جای داده است. برخی از متخصصین معتقدد که انزال ها پی در پی باعث می شود قدرت و فعالیت اسپرم ها نیز کمتر شود، زیرا که در این فاصله کم، آن ها قادر نیستند در بدن مرد به بلوغ و تکامل برسند این بدین معناست که قدرت فیزیولوژیکی آن ها کامل نیست.
• عدم انزال و سرنوشت اسپرم ها: در قرن ۱۹ برخی از مردان در آمریکا از انزال و خروج مایع منی از بدن، خودداری می کردند. آن ها تصور می کردند که این عمل می تواند قدرت آن ها را افزایش دهد، اما هنوز کاملاً مشخص نشده است که ممانعت از خروج مایع منی باعث افزایش قدرت می شود. به عقیده برخی از پزشکان فعالیت جنسی زیاد باعث کاهش نیروی حیاتی نخواهد شد. حال سوال اینجاست که اگر انزال هرگز صورت نگیرد چه بر سر اسپرم ها می آید؟ تصور می شود در این حالت اسپرم ها در مجرای برنده منی یا کیسه ها باقی مانده و تجزیه می شوند. در آزمایش هایی که بر روی حیوانات انجام شده است مشخص شده که توده های حاوی از اسپرم، پس از ممانعت از خروج آن ها، در بدن حیوان، به وضوح قابل رویت است. علاوه بر این مشخص شده است که اگر از مقاربت امتناع شود، پس از مدتی، اسپرم های خارج شده قدرت و کیفیت اولیه را ندارند. این موضوع بیانگر آن است که اسپرم های باقی مانده در مجرای برنده منی، نیرو و فعالیت حیاتی خود را کم کم از دست می دهند.