شب کوری: عبارت است از شب کوری به معنای اشکال و تاری بینایی در تاریکی و شب هنگام است. در شب کوری بینایی در تاریکی یا شب، به صورت غیر عادی مختل می شود. تنها مشکل افراد مبتلا به شب کوری ضعف بینایی در شب نیست، بلکه هنگامی که از یک محیط روشن به یک محیط کم نورتر می روند، برای تطابق دید، نیاز به زمان طولانی تری نسبت به افراد معمولی دارند. حساسیت سایه روشن (کنتراست) دید نیز ممکن است به میزان بسیار زیادی کاهش یابد.

علائم:

1. مشکل در رانندگی: یکی از شایع ترین علائمی که بیماران مبتلا به شب‌کوری را آزار می‌دهد، دشوار شدن رانندگی است. اگر به رانندگی این افراد دقت کنید خواهید دید که بسیاری از آنها در جاده کم نور دچار مشکل دید می‌شوند.
2. مشکل در دیدن واضح ستاره ها: نور ستاره یکی از نعمت‌هایی است که افراد مبتلا به شب کوری از آن بی‌بهره اند. اغلب افرادی که به شب کوری ابتلا دارند، نمی‌توانند به طور واضح، نور ستاره‌ها را مشاهده کنند. اگر دیدید که ستاره‌ها به طور غیر منتظره‌ای تاریک می‌شوند، به یک چشم پزشک مراجعه کنید.
3. این افراد هنگام رفتن از محیطی روشن به محیطی تاریک نیاز به زمان بیشتری برای تطابق دید دارند. همچنین بسته به علت شب کوری، ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنید:
4. سردرد
5. استفراغ
6. درد چشم
7. حالت تهوع
8. حساسیت به نور
9. تاری دید و دید ابری
10. دشواری در دیدن اجسام دور

علت:

• نزدیک‌ بینی: افراد مبتلا به میوپیا یا همان نزدیک بینی اجسام نزدیک را به راحتی می‌بینند؛ ولی قادر به واضح دیدن اجسام در دوردست نیستند.
• آب سیاه: آب سیاه یا گلوکوم به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که باعث آسیب غیرقابل برگشت به عصب بینایی می‌شوند. افراد مبتلا به گلوکوم هنگام نگاه کردن به نور، لکه یا هاله تیره‌رنگ می‌بینند.
• ورم رنگیزه‌ای شبکیه (رتینیت پیگمنتوزا): رتینیت پیگمنتوزا به مجموعه‌ای از بیماری‌های نادر گفته می‌شود که باعث آسیب دیدن شبکیه‌ی چشم می‌شوند. این بیماری‌ها ارثی هستند و می‌توانند باعث شب کوری شوند.
• آب مروارید: در آب مروارید تعادل پروتئین‌های موجود در عدسی به ‌هم می‌خورند و به صورت توده تجمع پیدا می‌کنند که باعث سفید و ابری شدن عدسی می‌شوند. کدر شدن عدسی چشم باعث کاهش یافتن قدرت بینایی خصوصاً در نور کم می‌شود.
• کمبود ویتامین A: ویتامین آ یا رتینول یک ماده ضروری برای بینایی و عملکرد صحیح چشمان است. ویتامین آ پیش‌ساز پروتئین‌هایی است که در چشم فعالیت کرده و دیدن را ممکن می‌سازند. کمبود ویتامین A می‌تواند عوارض جدی بر بینایی بگذارد.
• شب کوری به دلیل کمبود رنگدانه ارغوانی یا رودوپسین (rhodopsin) سلول های استوانه ای حساس به نور شبکیه، واقع در پشت چشم رخ می دهد. به طور معمول، شب کوری بیشتر به علت یک بیماری چشمی به نام رتینیت پیگمانتر یا التهاب رنگدانه ای شبکیه چشم که یک بیماری ارثی می باشد، اتفاق می افتد. علاوه بر این، رنگدانه ارغوانی چشم ممدن است به دلیل کاهش میزان ویتامین A در رژیم غذایی فرد، کاهش یابد. قرار گرفتن در معرض نور شدید نیز ممکن است موجب تخلیه ناگهانی ذخیره رنگدانه ارغوانی شود. شب کوری ممکن است در اثر بیماری های چشمی مانند التهابات شبکیه و مشیمیه و آب سیاه (گلوکوم) نیز به وجود آید.

تشخیص:

• شب کوری اغلب نشانه وجود یک بیماری زمینه‌ای است. برای تشخیص بهتر این‌که آیا به شب کوری مبتلا هستید یا خیر، به سؤالات زیر پاسخ دهید: آیا حرکت کردن در خانه با نور کم برایتان سخت است؟ آیا رانندگی در شب مدام چالش‌ برانگیزتر می‌شود؟ دیدن و تشخیص دادن چهره اطرافیان در نور کم برایتان دشوار است؟ آیا هنگامی‌که از یک اتاق تاریک به یک محیط روشن وارد می‌شوید، مدت زیادی طول می‌کشد تا چشمان شما به نور زیاد عادت کنند؟ حالت برعکس چطور؟ پس از خارج شدن از یک محیط روشن و ورود به محیط تاریک مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا بتوانید در تاریکی ببینید؟

درمان طب نوین:

• شب کوری ممکن است ناشی از بیماری‌های مختلفی باشد. این عارضه در برخی موارد برگشت‌پذیر و در برخی موارد برگشت‌ ناپذیر و غیرقابل درمان است.
• شب کوری معمولاً در مواقعی که علت آن نزدیک ‌بینی، آب مروارید یا کمبود ویتامین آ باشد قابل درمان است. بیماری‌هایی مانند آب سیاه آسیبی به چشم وارد می‌کنند که قابل درمان نیست؛ اما در صورت تشخیص به‌موقع، می‌توان جلوی پیشرفت آن را گرفت. بیماری‌های ژنتیکی مانند ورم رنگیزه‌ای شبکیه نیز قابل درمان نیستند.
• نزدیک‌ بینی اغلب از طریق لنزها یا عینک‌های طبی مناسب برطرف می‌شود. اگر مدتی پس از استفاده از عینک، طبی هنوز علائم شب کوری را داشتید حتماً با پزشک خود صحبت کنید.
• آب مروارید از طریق جراحی درمان می‌شود. در این عمل، پزشک عدسی کدر شده را از چشم خارج می‌کند و یک عدسی مصنوعی به جای آن قرار می‌دهد. در این حالت علائم شب کوری تقریباً بلافاصله پس از جراحی رو به بهبود خواهند رفت.
• کمبود ویتامین آ از طریق مکمل‌های خوراکی ویتامین جبران می‌شود. قرص‌های مکمل را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید؛ ازدیاد ویتامین آ در بدن می‌تواند خطرآفرین باشد. منابع غنی از ویتامین A عبارتند از: کره، جگر، شیر، زرده تخم مرغ، ماهی، هویج، کدو حلوایی، طالبی، زرد آلو، کلم بروکلی، گریپ فروت، اسفناج و سایر سبزیجات سبز تیره و برگی شکل. عوارض مصرف بیش از حد ویتامین A: این ویتامین از معدود ویتامین هایی است که زیادی و افراط در مصرف آن، عوارض خیلی شدیدی را به همراه خواهد داشت. علائم مسمومیت با این ویتامین ممکن است با مصرف صد هزار واحد بین المللی در روز اتفاق بیفتد. مسمومیت ویتامینی یا هایپرویتامینوز ( A دریافت دوز بالا) منجر به کاهش اشتها، پوست خشک، سردردهای شدید، پوسته پوسته شدن پوست و بزرگی کبد می شود. ولی با کاهش میزان مصرف این ویتامین، بهبودی نسبتاً سریعی حاصل می شود.

درمان طب سنتی:

• زالو پشت گوش بیاندازید.
• سرمه نشادر در چشم بکشید.
• شستشوی چشم با عرق رازیانه
• میل سرمه طلا در چشم بکشید.
• روزانه مقداری کدو حلوایی میل نمایند.
• بادکش گذاشتن بر قله ابرو انجام دهید.
• هر شب خون تازه بال کبوتر را در چشم بکشید.
• هر شب آب مرزه تازه را بگیرید و در چشم بکشید.
• بیماران از غذاهای ممنوع و بی محتوا استفاده نکنند.
• سوپ برگ یونجه یا سالاد آن، هفته ای 2 الی 3 مرتبه
• به مدت هفت جلسه هفته ای یک بار چشم گوسفند بخورید.
• سر کبوتر را بسوزانید و خاکسترش را هر شب به چشم بکشید.
• ضماد یونجه پخته شده روی چشم بطوری که از شب تا صبح بماند.
• گل نرگس را بسیار نرم بسایید و هنگام خواب مانند سرمه در چشم بکشید.
• نداشتن یبوست مزاج و داشتن اعصاب و روان سالم، شرط اصلی بهبودی است.
• زهره کبوتر را خشک کنید و بسیار نرم بسایید و هر شب مانند سرمه در چشم بکشید.
• اگر انبه در دسترس باشد، روزانه حدود 4 لیوان شربت انبه با عسل و یخ به آرامی میل شود.
• هر شب قلب گوسفند را کباب کرده و هنگام کباب آبی را که از آن می چکد در چشم بکشید.
• توصیه می شود که روغن مصرفی این بیماران، حتی الامکان روغن کنجد و زیتون بکر باشد.
• زنجبیل را نرم بسایید بعد الک کنید. هنگامی که به صورت غبار درآمد هنگام خواب به چشم بکشید.
• شب ها پوست نازک جگر گوسفند یا پوست جگر ماهی را پشت چشم بگذارید و روی آن را ببندید و بخوابید.
• برای اصلاح سیستم گوراش، روزانه 6 تا 8 لیوان آب تصفیه شده میل شود، نیم ساعت قبل و دو نیم ساعت بعد از غذا.
• این نوع بیماران از سبزیجات و میوه جات تازه فصل به صورت خام، ترجیحاً میوه جات و سبزیجات نارنجی، به طور مرتب استفاده کنند.
• هر روز بادیان، بابونه شیرازی، شوید، سداب و مرزنجوش را مخلوط بجوشانید بعد آب آن را صاف و سر و صورت مخصوصاً اطراف چشم ها را بشویید.
• جگر سیاه را روی آتش بیندازید و پتویی بر سر خود بکشید و چشم خود را باز نگه دارید تا دود آن به چشم برود و هر روز چند مرتبه این کار را انجام دهید.
• بیماران به نرمش و ورزش روزانه بپردازند، سپس دوش بگیرند و از نوشیدنی های توصیه شده مانند شربت انبه و شربت عسل و لیموترش تازه و یخ استفاده کنند.
• بیماران به مدت یک ماه به جای غذا از میوه جات و سبزیجات و گیاهان به صورت خام استفاده نمایند، غذا را خوب بجوند و دو لقمه قبل از سیر شدن دست از غذا بکشند.
• قدری حنا روی جگر سیاه گوسفند بپاشید و روی آتش یا روی ریگ های تنور نانوایی سنگکی بپزید تا کف کند و آن کف را گرفته و به وسیله میله سرمه دان در چشم بکشید.
• سرمه کف جیگر (جگر سیاه یا جگر سفید گوسفند را کباب کنید کفی که از آن در هنگام کباب شدن آزاد می شود را جدا کنید و به میل بکشید) وقتی خنک شد به چشم بکشید.
• شش گوسفند را بدون نمک و ادویه بپزید و آبش را مانند سورمه به چشم بکشید و خود شش پخته شده را در دهان بگیرید و با جویدن به مرور آب آن را بخورید و تفاله آن را از دهان بیرون اندازید. در صورتی که بهبودی حاصل نشد روز بعد همین عمل را با جگر سیاه انجام دهید و سه روز در میان این کار را تکرار کنید.
• در مجموع بسیاری از بیماری های چشم با رعایت مسائل بیان شده و داشتن آرامش و صبر و بردباری به نتیجه خواهند رسید، ضمناً چشم اندامی است که به وسیله مویرگ ها تغذیه شده و اگر دچار ناراحتی های عصبی و استرس و اضطراب شویم سیستم اعصاب سمپاتیک تحریک شده و عروق چشم را تنگ نموده و غذای لازم به این اندام نمی رسد و در نتیجه چشم از حالت طبیعی خود خارج شده و انواع بیماری ها به سراغ شخص خواهد آمد.

داروها:

• آنتوسیانوزید آ

فعالیت:

• محدودیتی وجود ندارد.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات بدون مصلح پرهیز کنید.
• خوردنی های مفید: عدس پلو با قارچ، لوبیا قرمز پلو، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۲، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، لبو پلو، بادمجان پلو ۱، بادمجان پلو ۲، رب پلو، بلغور پلو، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش فسنجان با سویا، خورش شهد فسنجان، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قیمه، خورش قورمه سبزی با سویا، خورش آلو اسفناج، خورش به و آلو، خورش به، خورش آلو و قیسی، خورش تره سویا، خورش قیمه بادمجان، خورش قیمه آلو، خورش بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش بامیه بادمجان، خورش دال عدس با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش قارچ و لوبیا سفید، خورش کدو حلوایی، خورش کدو خورشتی، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش هویج و به، خورشت قیمه قارچ، خورش قیمه بادمجان، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۱، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، کباب تابه گیاهی، کتلت اسفناج، کتلت هویج و سیب زمینی، برگر لوبیا سفید، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، دلمه کلم، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه کدو خورشتی، دلمه سیب زمینی، دلمه برگ انگور، کوفته سبزیجات، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ سویا، کماچ قارچ، کماچ مخلوط، ماست سویا، پنیر سویا، فرنی سویا، سس گل کلم، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۱، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر، سس مخصوص ۱، سس مخصوص ۲، سس زیتون، سس جعفری، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار، ویتامین A، زردآلو، گوجه فرنگی خام، آب شلغم پخته، آب شلغم خام، آب یونجه، آب هویج، کاهو، کلم، پیاز، اسفناج، کنگر، قارچ، خرما، عدس، زرده تخم مرغ، جگر، روغن ماهی، روغن کبد ماهی، لبنیات، بادیان، پسته وحشی، آویشن شیرازی. همچنین می توانید با غذاهای روزانه انجدان یا آویشن شیرازی یا کاکوتی یا خردل یا انغوزه استفاده کنید.
• خوردنی های مضر: باید از خوردن شش گوسفند یا گاو هم چنین از خوردن غذاهای غلیظ و یا سرخ کرده و پرخوری هنگام شب پرهیز کنید.

نکته:

• راه های پیشگیری از بیماری های چشمی: اگر مایلید همیشه سلامت چشم خود را حفظ کنید به نکات زیر با دقت توجه فرمایید. ۱. به هرچه که بسیار سفید یا شفاف است نگاه نکنید. ۲. به نورهای شدید مانند نور خورشید یا نور پراژکتور و لامپ های گازی و نورهای متصاعد شده از جوشکاری ها نگاه نکنید. ۳. به برف هایی که روی آن را نور آفتاب فراگرفته است نگاه نکنید. ۴. از نگاه کردن به خطوط ریز نقشه های خیلی دقیق یا خط های بسیار ریز که احتیاج به نوردهی بیشتری دارد خودداری کنید. ۵. تلویزیون را از فاصله خیلی کم تماشا نکنید. ۶. عینک دیگران را به چشم نزنید. ۷. با دست آلوده یا دستمال و اشیاء آلوده چشم را پاک نکنید. 8. از گرد و غبار پرهیز کنید. ۹. زیاد از حد گریه نکنید. ۱۰. مقابل آتش خیلی شدید و گرم ننشینید. ۱۱. هنگام موتورسواری یا سوار شدن بر اتومبیل های بدون سقف و … مواظب باشید که سوز و باد قوی، میکروب ها و گرد و غبار با چشم برخورد نکند. ۱۲. به هیچ جسمی به مدت زیاد و به طور قائم نظر نیفکنید. ۱۳. از ورود دود به چشم دوری گزینید. ۱۴. از هوای بسیار گرم یا بسیار سرد دوری کنید. 15. از دیدن اشیاء خیلی روشن و درخشان که به چشم آزار می رساند مانند آینه ای که مقابل آفتاب گرفته شده و نور آفتاب را به چشم منتقل می کند پرهیز کنید. ۱۶. از زیاد بر پشت خوابیدن پرهیز شود. ۱۷. مواظب باشید که از خوابیدن با شکم پر یعنی فورا پس از صرف غذا و همچنین پس از خوردن غذاهای غلیظ و دیر هضم و پس از مصرف خوراکی هایی که طبیعت آن خیلی گرم است مانند سیر و پیاز و … پرهیز کنید. چون موجب زیان رساندن به چشم می گردد. ۱۸. بیش از اندازه نمک یا غذاهای شور مصرف نکنید. ۱۹. از پرخوری در شب یا هنگام بیدار شدن در نیمه شب پرهیز کنید. ۲۰. از بی خوابی های زیاد و بیدار ماندن بیش از حد بپرهیزید. ۲۱. اگر شکم هر روز کار نمی کند یا یبوست و خشکی مزاج دارید آن را برطرف سازید. ۲۲. به اشیایی که به سرعت می چرخند یا به سرعت از جلوی چشم عبور می کنند نگاه نکنید.
• اعمالی که برای سلامت چشم مفید است: ۱. هرچند روز یک بار صورت را در آب صاف و پاک فرو برید و چشم را در آن باز نگه دارید. ۲. گاهی سرمه و توتیا را با آب بادیان و آب مرزنجوش مخلوط کنید و در چشم بکشید. ۳. به علت اینکه چشم از اعضای مرطوب است و اکثراً رطوبت و سردی باعث ضعف آن مى شود، لذا بایستی گاهی از سرمه خشک و جلا دهنده چشم استفاده کرد تا چشم سالم بماند. ۴. در هر ماه دو تا سه مرتبه چشم را با آب خضض بشویید. ۵. رعایت حفظ محیط چشم، یعنی مزاج چشم را به حالت طبیعی نگهداشتن. برای این کار اگر مزاج چشم خشک باشد گاهی روغن بادام شیرین یا روغن بنفشه یا روغن بنفشه بادام یا روغن کدو در بینی بچکانید. همچنین می توانید در چشم سرمه مناسبی نیز به کار برید.