شب ادراری: عبارت است از ادرار کردن غیر ارادی به هنگام خواب که بیش از یک بار در ماه در دختران بالای 5 سال و در پسران بالای 6 سال اتفاق بیافتد. این اختلال در پسران شایع تر از دختران است. در 15% کودکان در 5 ساگلی، 10% در 6 سالگی، 7% در 8 سالگی، 3% در 12 سالگی و 1% در 18 سالگی شب ادراری دیده می شود.

علائم:

• شب ادراری (گاهی در روز)، این مساله تا 6 سالگی اهمیت ندارد.

علت:

• عمیق بودن خواب کودک.
• مشکلات روانی ناشی از استرس یا جدا شدن از مادر.
• عقب ماندگی ذهنی: ۳ تا ۴ درصد افراد مبتلا به عقب ماندگی ذهنی دچار شب ادراری هستند.
• استرس های محیطی: گاهی تنش ها و فشارهای روانی مداوم نیز باعث شروع شب ادراری می شود.
• بیماری های زمینه ای: بعضی بیماری ها مانند بیماری های نخاعی یا تومور در مغز ممکن است باعث شب ادراری شود.
• مثانه عصبی: در این بیماری مثانه کوچک و کم حجم است و دیواره ضخیمی دارد و مانند مثانه طبیعی خاصیت کشسانی و نگه داری ادرار را ندارد.
• اختلال های روانی: وقتی فردی به طور ناگهانی دچار شوک روانی می شود، ممکن است استرس های ناشی از آن باعث شب ادراری او گردد.
• ژنتیک: کوچک و ضعیف بودن عضلات مثانه یکی از دلایل شب ادراری در کودکان است (کندی و تأخیر رشد و تکامل در مرکز کنترل ادرار کودک).
• یبوست: امتلاء (پر شدن) روده ها به دلیل یبوست و فشار آن بر مثانه باعث جمع شدن و کاهش حجم مثانه شده و شب ادراری را در کودکان ایجاد می نماید.
• عفونت ادراری: این مسئله یکی از علل شب ادراری می تواند باشد که علائم آن شامل (سوزش و تکرر ادرار، ادرار صورتی یا قرمز رنگ و درد موقع ادرار کردن است).
• دیابت: از علائم اولیه و شایع بیماری دیابت شروع شب ادراری همراه با تشنگی شدید، دفع ادرار زیاد، خستگی و کاهش وزن علیرغم اشتهای زیاد و پرخوری می باشد.
• وجود یک بیماری زمینه ساز، مثل دیابت یا عفونت مجاری اداری، کوچک یا ضعیف بودن مثانه، به طوری که نتواند میزان ادرار تولیدی به هنگام خواب را در خود نگاه دارد.
• بزرگی پروستات در مردان: اگر بزرگی خوش خیم پروستات درمان نشود، فرد قادر به خالی کردن مثانه نخواهد بود و هنگام شب، مثانه از ادرار لبریز می شود و شب ادراری رخ می دهد.
• انسداد در مسیر لوله های ادراری: یکی دیگر از دلایل شب ادراری مردان در دوران بزرگ سالی می تواند وجود دریچه ای مادرزادی در پشت مجرای ادرار باشد که باعث تداوم شب ادراری می شود.
• آسیب رشته های عصبی: در غلبه بلغم رشته های عصبی متورم شده و سیگنال های ارسالی از مغز به سمت عضلات بدن على الخصوص ماهیچه های مثانه به خوبی انجام نشده بنابراین کودک دچار شب ادراری می گردد.
• کمبود ترشح هورمون وازوپرسین (ضد ادرار): کاهش این هورمون در بدن مانع برگشت مجدد مقادیری از آب به خون و دفع شدن بیش از حد آب از کلیه ها می شود و بیمار دچار شب ادراری خواهد شد؛ در بیماری دیابت بی مزه نیز چنین روندی را مشاهده می کنیم.
• آپنه خواب: خرخر کردن یکی دیگر از علل شب ادراری در کودکان است که از غلبه بلغم ایجاد می شود؛ حملات وقفه تنفسی، وجود لوزه بزرگ (لوزه سوم)، عفونت های سینوسی و عفونت گوش میانی ناشی از غلبه بلغم در ایجاد شب ادراری نقش مهمی را ایفا می کنند.
• مثانه بیش فعال: این بیماران همیشه احساس می کنند دچار لرزش مثانه هستند؛ عضلات مثانه انقباض های مهار نشده دارد که باعث می شود شب ادراری تا هنگام بزرگ سالی طول بکشد؛ شب ادراری در مبتلایان به مثانه بیش فعال سه برابر بیشتر از جمعیت عادی است.
• هنوز علل اصلی بیماری شب ادراری کودکان به خوبی معلوم نشده است، اما شلى عضله تنگ کننده و پرآبی بدن عامل بزرگی در پیدایش این بیماری است. همچنین مشکلات اعصاب و روان نیز در این بیماری نقش دارند، اگر از روی بی همتی کودک یا خواب سنگین و یا لجبازی کودک نباشد و مربوط به عضله ذکر شده باشد، درمان زیر مؤثر خواهد بود.
• خواب سنگین: یکی از عوارض غلبه بلغم خواب سنگین و عمیق است؛ ابوعلی سینا در کتاب قانون در طب می گوید: «ادرار کردن در بستر، اغلب به دلیل خواب عمیق است؛ وقتی مثانه از ادرار پر می گردد، طبیعت درونی سبب می شود که پیش از بیدار شدن کودک، ادرار خارج شود. هنگامی که کودک قوی تر و تنومندتر می شود، خوابش سبک تر و شب ادراری متوقف می شود».
• مشکلات مغزی: بسیاری از کودکان به این دلیل رخت خواب شان را خیس می کنند که در زمان خواب علامت هایی که مثانه بر به مغز می فرستد را درک نمی کنند؛ افزایش حجم مایعات درون جمجمه ناشی از غلبه بلغم باعث عدم ارسال پیام های مناسب به اندام های بدن خصوصاً عضلات اسفنکتر مثانه شده و این عارضه نیز باعث عدم کنترل ادرار در خواب می گردد.
• اختلالات روحی روانی: مشکلات احساسی و عاطفی نیز از دیگر دلایل شب ادراری محسوب می شود؛ کودکانی که به درستی استفاده از دست شویی را آموخته اند گاهی به دلیل مسائل و مشکلات عاطفی بستر خود را خیس می کنند البته این مسئله فقط شامل ۲۰ درصد مبتلایان به شب ادراری می شود و بعید به نظر می رسد مشکل کودکی که دائم شب ادراری دارد، صرفاً عاطفی باشد.
• مصرف بعضی داروهای شیمیایی: مصرف برخی از داروهای خاص، مانند خواب آورها باعث شب ادراری در بزرگسالان می شود؛ خواب آورها داروهایی هستند که برای رفع مشکل بی خوابی تجویز می شوند؛ از آنها به عنوان آرام بخش و مسکن در عمل های جراحی نیز استفاده می شود؛ خواب آورها الگوی طبیعی خوابیدن را مختل کرده و شما را به یک خواب عمیق      می برند؛ این داروها شما را از نیاز طبیعی ادرار در شب غافل می کنند.
• گاهی نقص تکاملی سیستم عصبی مثانه باعث شب ادراری در کودک می شود یعنی رشته های عصبی قادر به کنترل عضلات اسفنکتر مثانه نبوده بنابراین به صورت شب ادراری نمود پیدا می کند (مانند بیماری مادرزادی نخاعی در کودک). اگر، هم پدر و هم مادر، سابقه شب ادراری داشته اند فرزند با احتمال ۷۷ ٪ و اگر یکی از آنها دچار شب ادراری بوده فررند با احتمال ۴۴ ٪ دچار شب ادراری می شود؛ در غیر این صورت احتمال شب ادراری ۱۵٪ محاسبه شده است.
• ناشی از سردی مثانه است و این سردی یا به دلیل سردی تمام بدن است و یا سردی موضعی است؛ اگر شبهایی که سردی می خورد و سردی می کند این یعنی تمام بدنش سرد است و اگر سردی بخورد یا نخورد باز شب ادراری داشته باشد این سردی موضعی است. و اگر سردی در مثانه کودک زیاد باشد دچار روز ادراری هم می شود و حتی با گریه های شدید و خنده های شدید ادرار هم می کند. چرا سرد شده، چون بچه حدود 2 سال قنداق شده است و در سراسر شب در ادرار خودش غلطیده است و مادر او را در هنگام صبح عوض کرده است که در نتیجه سبب سردی مثانه، شکم و کمر او شده است، لذا مثانه نمی تواند ادرار را در خود نگهدارد. پس در هنگام شب چون مزاج شب سرد است و مزاج خواب هم سرد است، شب ادراری اتفاق می افتد.
• استرس: مسائلی که برای کودک استرس ایجاد کند می تواند موجب ایجاد شب ادراری در او شود، مثلاً جدایی والدین، مرگ عزیزان، تغییر محل زندگی یا مدرسه کودک و …، بچه ها هم مانند بسیاری از بزرگ سالان، ممکن است هنگام استرس، به خوردن پناه بیاورند و خوراکی هایی مثل شکلات، اسنک های شورمزه، چیپس و… را به مقدار زیاد مصرف کنند؛ خوردن این مواد نیاز بدن به مایعات را بیشتر می کند و این مسئله برای بچه هایی که مثانه کوچک دارند دردسرساز می شود. همچنین استرس ممکن است باعث سنگین شدن خواب شود چرا که شب ادراری اغلب در کسانی که خواب عمیقی دارند اتفاق می افتد. (استرس باعث بی خوابی شده در نتیجه یک بی خوابی طولانی، فرورفتن به خوابی به مراتب عمیق تر از حالت عادی را ایجاد می کند؛ پیامد این خواب بسیار عمیق هم شب ادراری است).

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. دیابت
2. اولین کودک خانواده
3. عفونت مجاری ادراری
4. سابقه خانوادگی شب ادراری (اگر یکی از والدین در بچگی چنین مشکلاتی را داشته است، 44% احتمال دارد کودک نیز دچار این مشکل شود. اگر پدر و مادر هر دو در بچگی چنین مشکلی را داشته اند، این احتمال 77% است).

پیشگیری:

• هیچ راه موثری برای پیشگیری وجود ندارد. به کودک خود محبت کنید و از وی حمایت کنید. به وی نشان دهید که مشکل وی را درک می کنید.

عواقب مورد انتظار:

• شب ادراری ممکن است تا چندین سال ادامه یابد. امکان دارد آزمایشاتی جهت رد دیابت و عفونت مجاری ادراری انجام شوند، اگر بیماری خاصی پیدا نشد و کودکتان از هر جهت دیگر طبیعی بود، نگران نباشید، زیرا شب ادراری وی نشان دهنده یک تأخیر در نمو است که با گذشت زمان برطرف می شود.

عوارض احتمالی:

1. عفونت مجاری ادراری.
2. لطمات روانی و عاطفی که ممکن است تا سال ها شخصیت کودک را تحت تأثیر قرار دهد.

تشخیص:

1. سونوگرافی
2. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از والدین کودک

درمان طب نوین:

• شب ادراری اختلالی نیست که یک شبه درمان شود بلکه یک روند نسبتاً طولانی است؛ ممکن است کودک برای مدتی هر شب جایش را خشک نگه دارد و باز ناگهان ۵ شب در هفته جایش را خیس کند، گاهی فقط ۴ شب و… در واقع این امری متغیر است؛ گرچه شاید پس از قطع این مشکل برای طولانی مدت، دیگر دوباره بازگشت نکند ولی به هر حال باید مراقب رژیم غذایی و الگوی رفتاری بود تا زمانی که کودک به اندازه کافی بزرگ شود. عقیده بر این است که ۸۰ درصد شب ادراری ها به علت مشکلاتی نظیر گنجایش ناکافی مثانه یا نوع و عمق خواب ایجاد می شود، لذا ابتدا باید کوشید که مشکل مثانه را حل کرد.
• توصیه می شود قبل از شروع مصرف دارو تا تمام شدن مصرف دارو و بهبودی کامل نکات زیر را مورد توجه قرار دهید: ۱. از کودک بخواهید که قبل از خوابیدن ادرار کند. حتی یک قطره. ۲. از عصر به بعد به او مایعات مخصوصاً چای یا هندوانه ندهید. ۳. خودتان همت کنید و یک یا دو مرتبه در طول شب کودک را بیدار کرده و او را به ادرار کردن وادار کنید. ۴. او را در بستر بسیار گرم یا بسیار سرد نخوابانید. ۵. در طول شبانه روز با او رفتار ملایم همراه با نوازش و دلجویی داشته باشید. ۶. به آنها همیشه آرامش و روحیه بدهید. ۷. آنها را تنبیه نکنید و اجباراً به کاری وادار نسازید. ٨. حرکات، رفتار و کردار کودکان دیگر را به رخ او نکشید و حس حسادت را در کودک بیدار نکنید. ۹. شب ادراری او را در حضور خودش با دیگری در میان نگذارید. ۱۰. خوراکی هایی که طبیعت آنها سرد هستند را به او نخورانید. و در عوض از خوراکی هایی که طبیعت گرم دارند استفاده کنید.
• آماده سازی تخت و کودک: تشک تخت کودک را با یک پوشش پلاستیکی ضخیم بپوشانید. به کودک لباس زیر و پیژامه ضخیم بپوشانید پوشاندن پوشک یا شلوارک های پلاستیکی را در 4 سالگی متوقف کنید؛ آنها جلوی انگیزه کودک را برای خلاصی از شب ادراری می گیرند، یک جفت لباس زیر و پیژامه را در کنار تخت کودک بگذارید تا در صورت لزوم از آن استفاده کند.

درمان طب سنتی:

• مرکب 4 استفاده کنید.
• حجامت گرم کمر یا بادکش.
• پرهیز از نشستن در محل های سرد.
• پرهیز از سردی ها مخصوصاً در شب.
• شیردان خرگوش را بکوبید و به او بخورانید.
• مصرف دوسین، هر 6 ساعت یک قاشق مرباخوری میل کنید.
• شام سر شب به میزان زیادی از شب ادراری جلوگیری می کند.
• کودک را وادار کنید که قبل از رفتن به رختخواب به توالت برود.
• از گوشت های گرم نظیر گوسفند، کبوتر، شترمرغ، شتر استفاده کنید.
• مالیدن روغن گل سرخ، روغن کنجد یا سیاهدانه به زیر شکم، پهلو و کمر.
• از تنبیه کودک و به کار بردن روش های سخت گیرانه جداً خودداری کنید.
• باید گرمی موضعی کرد و اگر خوراکی گرم بدهید گرمی زیادی خواهد کرد.
• 50 گرم گردو + 50 گرم انجیر ترکیب و پودر کنید و صبح ناشتا با آب میل کنید.
• مصرف ادویه جات گرم مانند: (هل، دارچین، زنجبیل، زیره، فلفل، جوز و…) داخل غذا.
• خوردن غذاهای گرم مزاج؛ اگر احساس گرمی کرد با خوردن کمی ماست برطرف کنید.
• هر روز صبح ۵ گرم اسطوخدوس را بجوشانید و آب آن را با عسل شیرین کنید و به او بدهید.
• روی مهره های پشت او را هر شب با روغن سداب یا روغن سیاهدانه یا روغن کنجد مالش دهید.
• با روغن های گرم نظیر سیاهدانه و بادام تلخ موضع مثانه، کمر، کلیه و کشاله ران ماساژ دهید و گرم کنید.
• تخم شويد را بو داده به حدی كه بريان شود (تفت داده) سپس با نبات كوبيده شبی يك قاشق چايخوری ميل شود.
• کنجد و سیاهدانه را بکوبید و با شکر ساییده مخلوط کنید. هر صبح و عصر یک قاشق غذاخوری از آن را به او بخورانید.
• تخم لاکپشت را بکوبید و با روغن های گرم نظیر سیاهدانه و بادام تلخ ترکیب کنید و روی موضع ساکرال ضماد کنید.
• با روغن زرده تخم مرغ محلی ناحیه شکم، زیر شکم، کمر و پهلوی کودک را خوب ماساژ دهید و موضع را گرم نگه دارید.
• برای درمان شب ادراری کودک، سعد کوفی را با زعفران و عسل ترکیب کنید و به شکل قرص درست کنید و به بچه بدهید.
• مصطکی رومی و هلیله سیاه از هر کدام ۱۰ گرم و بلوط ۵ گرم، همه را بسایید و هنگام عصر به او بخورانید و ۱۵ روز تکرار کنید.
• روغن کوهان شتر در غذای کودک استفاده کنید و با روغن کوهان شتر کمر و شکم، زیر شکم و پهلو ها را چرب کنید و گرم نگه دارید.
• دمنوش (آویشن + ختمی + زوفا + پونه + گل گاوزبان) با عسل برای کودکانی که در کنار شب ادراری نشانه های عفونت ادراری هم دارند.
• زیره کرمانی، کندر خوراکی و تخم مورد از هر کدام ۵ گرم، همه را مخلوط بکوبید و به او بخورانید و این کار را تا ۱۵ روز ادامه دهید.
• دویست گرم گشنیز خشک را با ۲۰۰ گرم شکر مخلوط کرده و بسایید و هر روز عصر یک قاشق غذاخوری از آن را به صورت کفلمه به او بخورانید.
• مصرف ترکیب (خرما + دارچین + پسته + بادام + فندق + گردو + پودر نارگیل خانگی) به صورت روزانه ۳ عدد به اندازه گردو؛ هر بار ۱ عدد.
• بلوط، گل ارمنی و گلنار را مساوی بکوبید، بعد با مقداری اطریفل صغير آمیخته و صبح و شب، هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را به او بخورانید.
• تلقین مثبت: به کودک اطمینان دهید که می تواند با تمرین، گنجایش مثانه را زیاد کند؛ به او اطمینان دهید در اثر تداوم در تمرین، موفق خواهد شد.
• مصرف ترکیب (ارده قهوه ای + بادام زمینی + کمی هل سبز + زنجبيل + مغز بلوط + بادام) به صورت روزانه ۱ عدد به اندازه گردو یک ساعت قبل از خواب.
• زیره + کندر + برگ مورد از هر کدام 50 گرم مخلوط و آسیاب کنید و با 300 گرم عسل مخلوط کنید و صبحج و شب یک قاشق مرباخوری از ترکیب میل کنید.
• می توانید آژیرهای خصوصی که با شب ادراری به صدا در می آیند را نیز امتحان کنید. گزارشات نشان می دهند که با استفاده از آنها 70% از آنها معالجه می شوند.
• هر صبح و شب، هر بار یک قاشق چایخوری بلوط ساییده شده را به او بخورانید و چون بلوط یبوست ایجاد می کند روزی چند عدد انجیر خشک یا آب انداخته را به او بخورانید.
• صد گرم پوست انار خشک را نرم بسایید و با همان اندازه شکر ساییده شده مخلوط کنید و صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را به صورت کفلمه به او بخورانید.
• روغن زیتون: ناحیه کمر، شکم و مثانه کودک را با روغن زیتون ماساژ دهید؛ گرمای ایجاد شده در این نواحی مانع از شب ادراری کودک می شود؛ خوردن این روغن نیز بسیار مفید است.
• افزایش مصرف مواد غذایی کاهنده اسیدوز خون مانند: (خرما، نارگیل، انجیرخشک کشمش، توت خشک، عسل، سیب درختی، به، خربزه، ذرت، نخود، گندم جوانه زده و…)
• دمنوش (تخم گشنیز + اسطوخدوس + بونه + تخم کاهو) با عسل روزانه ۲ تا ۳ استکان برای کودکانی که در کنار شب ادراری کم خوابی، پرخاش گری و استرس بالایی دارند.
• دمنوش (سعد کوفی + کندر خوراکی + گیاه زبان گنجشک) با عسل روزانه ۲ تا ۳ لیوان برای کودکانی که در کنار شب ادراری، لکنت زبان، ضعف بدنی، طبع سرد و خواب سنگین دارند.
• سعد کوفی، خولنجان، عود بلیسان، بلوط، قرفه و کندر خوراکی را به نسبت مساوی نرم بکوبید و با عسل مخلوط کنید. صبح، ظهر و شب، هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را به او بخورانید.
• رعایت رژیم غذایی خاص: افزایش مصرف غذاهای گیاهی خصوصاً مواد غذایی سرشار از کلسیم مانند: (بادام، کنجد، ارده قهوه ای، شلغم، انواع کلم ها، برگ انگور، برگ تربچه، نعناع، پونه و…).
• کودک را پس از چند ساعت خواب برای رفتن به توالت بیدار کنید. اگر کودک به اندازه کافی بزرگ شده باشد، شاید خود بتواند زنگ ساعت را تنظیم کند تا وسط شب بلند شود و به توالت برود.
• دمنوش (سنبل الطیب + سماق + تخم شاهی + تخم گشنیز + تخم کاهو) با عسل یک ساعت قبل از خواب برای کودکانی که در کنار شب ادراری از بی خوابی، گرمی مزاج و بیش فعالی رنج می برند.
• تشویق: حتی اگر کودک شما یک شب، شب ادراری نداشت او را تشویق کنید زیرا این کار اعتماد به نفس کودک را تقویت کرده و باعث می شود تلاش بیشتری برای کنترل، از خود نشان دهد.
• تخم سداب، انقوزه، عود بلیسان و مصطکی از هر کدام ۱۰ گرم و زعفران نیم مثقال، همه را مخلوط بسایید. صبح، ظهر و شب، هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را به صورت کفلمه به او بخورانید.
• از کودک حمایت کنید: شما به عنوان والدین وظیفه دارید در مدتی که فرزندتان شب ادراری دارد او را حمایت کنید تا بتواند با این شرایط کنار بیاید تا زمانی که بتواند کنترل مثانه اش را به دست بیاورد.
• کندر، سعد، خولنجان، تخم مورد، گلنارفارسی و تخم خرفه، همه را به نسبت مساوی نرم بسایید. صبح، ظهر و شب، هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را با مربای بالنگ یا عسل مخلوط کنید و به او بخورانید.
• ثبت رویدادها: هر بار که صبح، خشک از خواب بیدار شد، آن را ثبت کنید و به او نشان دهید؛ رعایت این مسئله در خودباوری کودک نقش حیاتی ایجاد کرده و عارضه شب ادراری را به مرور از بین خواهد برد.
• تقویت اعتماد به نفس: واکنش اعضای خانواده و خواهر و برادرها می تواند نقش مهمی در این مسئله داشته باشد؛ مثلاً مسخره کردن خواهر و برادر، نا امیدی والدین و… می تواند باعث تضعیف اعتماد به نفس و تشدید شب ادراری شود.
• عیب پوشی: از مشکل شب ادراری کودک خود به دیگران، به خصوص هم سن و سالانش چیزی نگویید؛ هرگز از جملاتی مانند «بازم رخت خوابتو خیس کردی» که بار منفی و سرزنش دارد استفاده نکنید تا موجب شرمندگی فرزندتان نشوند.
• توضیح نوع بیماری به زبان ساده: برای کودک توضیح دهید که یکی از علت هایی که رختخوابش را خیس می کند گنجایش کم مثانه برای نگه داری ادرار است؛ شکل مثانه را بکشید و برای او توضیح دهید که مثانه چیست و چه نقشی در بدن دارد.
• برای درمان شب ادراری؛ زیره، تخم مورد، کندر خوراکی، پودینه، تخم شاهی و گشنیز خشک از هر کدام ۲۰ گرم، همه را نرم بسایید و با ۴۰ گرم گل قند عسلی و ۵۰۰ گرم عسل مخلوط کرده و هر صبح و شب یک قاشق شربت خوری از آن را به کودک بخورانید.
• هر شب بعد از صرف شام، یک قاشق چایخوری رازیانه کوبیده شده را با یک قاشق چایخوری دانه های اسفند سالم (نکوبیده) مخلوط کنید و بدون اینکه دندان روی آن ها گذاشته شود بلع کند. صبح ها یک زرده تخم مرغ خام را با عسل مخلوط کنید و به او بخورانید.
• سر شب خوابیدن: گاهی اوقات دیر خوابیدن و خستگی کودک باعث می شود که احتمال شب ادراری او زیادتر شود؛ بنابراین کودک را آموزش بدهید تا در ساعت مقرر به رختخواب برود. و مسیر توالت را در شب روشن بگذارید تا کودک بتواند شب هنگام، به راحتی به دست شویی برسد.
• زنجبیل، دارفلفل، دارچین، جوزهندی و میخک از هر کدام ۱۰ گرم، مصطکی ۲۰ گرم و صبر زرد ۵ گرم، همه را نرم بسایید و با ۱۵۰ گرم پودر عصاره شیرین بیان مخلوط کنید، بعد همه را با ۵۰۰ گرم عسل ترکیب و صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل فرمایید.
• قره قات: قروقات یک میوه ضد میکروب و ضد باکتری است، این میوه برای بیماری های کلیه و عفونت ادرار بسیار تجویز می شود؛ با این که گفته می شود به کودک مبتلا به شب ادراری قبل از خواب مایعات داده نشود، اما دمنوش قره قات بهترین درمان برای جلوگیری از شب ادراری است.
• مایعات: خوراندن مایعات زیاد به کودکان مثل: آب، میوه جات آب دار، آب میوه، انواع دمنوش ها و… برای افزایش حجم مثانه مثمرثمر است (کودک را تشویق کنید که در طول روز مایعات بیشتری مصرف کند و کودک باید نوشیدن مایعات را حداقل 3 الی 2 ساعت بیش از خواب متوقف کند).
• تقویت روحیه مسئولیت پذیری: با این مسئله بسیار عادی برخورد کنید حتی می توانید از کودک خود بخواهید در نظافت و جمع کردن رختخواب به شما کمک کند که این امر ضمن تقویت روحیه مسئولت پذیری کودک، نوعی سهیم شدن وی در زحمات شما به علت شب ادراری او محسوب می گردد.
• صندل سرخ و صندل سفید از هر کدام ۵ گرم، کندر خوراکی، اگیر ترکی، صمغ عربی، طباشیر هندی، تخم خرفه، تخم مورد، اقاقیا و گلنار فارسی از هر کدام ۱۰ گرم، هماض ۳۰ گرم و عدس ۵۰ گرم، همه را نرم بسایید و با ۵۰۰ گرم عسل مخلوط کنید. صبح، ظهر و شب، هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را به او بخورانید.
• آمورش: وقتی کودک به توالت می رود، به او بیاموزید که چگونه ادرار کردن را شروع و تمام کند. بدین معنا که بر روند دفع ادرار، کنترل داشته باشد تا اسفنکترها (عضلات مثانه) قوی شوند؛ باید توجه داشت که آموزشی مهارت کنترل ادرار از درمان دارویی مهم تر است، زیرا معمولاً با قطع دارو، شب ادراری مجدداً برگشت پیدا می کند.
• موردانه 15 گرم + تخم گشنیز 10 گرم + کندر خوراکی 10 گرم + مصطکی 10 گرم + سعد کوفی 10 گرم + بلوط 15 گرم + زیره سیاه 15 گرم همه را به یک نسبت ترکیب و آسیاب کنید با یک لیوان عسل قاطی کنید و بزرگسالان یک قاشق مرباخوری صبح و شب با آب میل کنند ولی اطفال زیر 7 سال یک قاشق مرباخوری صبح با آب میل کنند.
• کندر خوراکی و بلوط از هر کدام ۳۰ گرم، تخم شاهی ۶۰ گرم، سیاهدانه ۱۰۰ گرم، همه را مخلوط کرده و نرم بسایید. صبح، ظهر و شب، هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را با مقداری شربت قند مخلوط کنید و به کودک بخورانید و یا کوبیده ها را با شکر ساییده مخلوط کرده و روزی سه قاشق شربت خوری از آن را به صورت کفلمه به او بخورانید.
• زعفران ۱ گرم، اگیر ترکی، قرفه، کندر خوراکی، تخم مورد، بسباسه، جوزهندی و خولنجان از هر کدام ۱۰ گرم، سعدکوفی، بلوط، سیاهدانه و سنبل الطیب از هر کدام ۲۰ گرم، بهمن سرخ و بهمن سفید از هر کدام ۵۰ گرم و مغز یک عدد قرص کمر، همه را نرم بسایید، بعد با یک کیلو عسل مخلوط کنید. صبح، ظهر و شب، هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را به او بخورانید.
• هیل قرابی، سعد کوفی، بلوط، تخم سداب، کندر خوراکی، تخم مورد، جوز هندی، بسباسه، میخک، هلیله سیاه و سیاهدانه از هر کدام ۱۰ گرم، همه را مخلوط و نرم بسایید، بعد ۵۰۰ گرم انجیر خشک را بپزید، سپس انجیرها را بکوبید و با داروهای کوبیده شده و ۵۰۰ گرم عسل مخلوط کرده و در جای خنک نگهداری کنید. صبح، ظهر و شب هر بار یک قاشق غذاخوری از آن را به او بخورانید.
• عدم توبیخ: مسلماً شستن رخت خواب کار آسانی نیست به خصوص اگر زیاد تکرار شود؛ این موضوع باعث می شود والدین برای کودک سخت گیری کنند؛ توصیه ما این است که کودک را در هیچ سنی به علت شب ادراری توبیخ نکنید، چون لازم است بدانید که شب ادراری کودک، از روی عمد نیست و او کنترلی بر این اتفاق ندارد و خود او نیز از این موضوع ناراحت است؛ توبیخ کردن کودک نه تنها کمکی به این موضوع نمی کند بلکه باعث ایجاد مشکلات بیشتر و اضطراب در کودک نیز می شود.
• سرکوفت نزنید: متأسفانه بعضی از والدین عادت دارند کودک خود را با دیگر بچه ها مقایسه کرده و از این کار برای تنبیه و تغییر رفتار او استفاده می کنند؛ اما این کار، جز از بین بردن اعتماد به نفس کودک نتیجه دیگری ندارد؛ هیچ کودکی از سرکوفت زدن به عاقبت خوشی نخواهد رسید؛ اگر به این مسئله توجه نکنید، کودک شما از اختلالات روانی و عدم توازن اجتماعی در دوران کودکی رنج خواهد کشید و این شرم مکرر در مقابل دیگران او را دچار یک زندگی غیر عادی خواهد کرد که عواقبش ممکن است تا بزرگ سالی دامن گیر او شود.
• کاهش استرس: یکی از علل شب ادراری کودکان مسائل عاطفی و استرس است؛ با کودک خود بیشتر صحبت کنید، سعی کنید محیط آرام تری برای وی فراهم کنید، از تماشای فیلم های ترسناک و تعریف کردن قصه های وحشتناک و جنایی به طور کلی خودداری کنید؛ اگر در منزل اتفاقاتی افتاده که فکر می کنید کودک شما مضطرب و تحت فشار است؛ مثلا اگر عزیزی را از دست داده اید و یا مدرسه کودک عوض شده است؛ بهتر است با کمک روانشناس به کودک روش های کم کردن اضطراب را یاد بدهید؛ مشاوره نه تنها برای کودک بلکه برای والدین نیز می تواند سودمند باشد.
• کوچک شمردن عارضه: خجالت، کم رویی، گوشه گیری و احساس افسردگی از جمله عوارض روانی شب ادراری است که موجب تأخیر درمان می شود؛ سعی کنید مشکل کودک را به رخش نکشید و به او اطمینان دهید که مشکل او قابل درمان است؛ به او بگویید که این مشکل تنها مخصوص او نیست و بسیاری از هم سن و سالان او هم به این مسئله دچار هستند؛ حتی اگر شما با عضو دیگری از خانواده در کودکی دچار شب ادراری بوده است، این مطلب را برای کودک بگویید؛ این که کودک بداند فرد مورد علاقه او نیز در کودکی این مشکل را داشته است. به او کمک می کند که با این مسئله بهتر کنار بیاید و کمتر احساس ناراحتی کند.
• ورزش: به کودک اطمینان دهید با ورزش و تمرین و گوش دادن به توصیه های شما می تواند قدرت و ظرفیت مثانه اش را افزایش دهد و او را مطمئن سازید که این یک مشکل گذرا است؛ در ورزش، بیشتر تحریک و تقویت عضلات مثانه مد نظر است؛ چند نوع ورزش پیشنهاد می شود: 1. ورزش دراز و نشست. 2. کودک در حالت ایستاده دستهایش را جلو می برد و ده بار با پاهای کاملاً باز می نشیند و بلند می شود (۴ مرتبه در روز). 3. روی شکم خوابیده و پنجه های پا را از سطح زمین بلند کند. 4. عضلات شکم خود را منقبض و نفس خود را برای چند ثانیه حبس کند و این کار را پشت سر هم حدود ۱۰ تا ۲۰ بار و چند بار در روز انجام دهد.
• ممنوعيات: بهتر است افرادی که به شب ادراری مبتلا هستند از خوردن مواد غذایی محرک مانند: (چای قهوه، نسکافه، نوشابه های کولادار، شکلات، ادویه جاتی مانند فلفل، کنسروی جات، غذاهای آماده و فست فود) هنگام شب خودداری کنند بهتر است از خوردن لبنیات، هندوانه، مرکبات، ماست، دوغ، ترشیجات و غذاهایی که خاصیت سرد دارند پیش از خواب خودداری شود. هر انسانی دارای خصوصیات فیزیکی خاصی است و بدن او نسبت به هر غذایی واکنش متفاونی نشان می دهد؛ ممکن است فرزند شما نیز به غذاهای خاصی حساس باشد و مصرف آن مواد غذایی منجر به شب ادراری او شود، برای اینکه بهتر بتوانید غذاهایی که فرزندتان به آنها حساس هستند را بشناسید، بهتر است تا چندین روز هر ماده غذایی که فرزندتان می خورد را در دفترچه ای یادداشت کنید، هرگاه فرزندتان در طول شب دچار شب ادراری شد، به آن دفترچه مراجعه کنید و ببینید در طول آن روز کودک چه ماده غذایی را بیشتر یا پیش از خواب مصرف کرده است؛ اگر کودک تان با استفاده از روش هایی برای مدتی توانسته جایش را خشک نگه دارد، سعی کنید همان روش ها را به کار گیرید. مصرف بی رویه داروهای شیمیایی برای کودکان با سنین توصیه نمی شود، زیرا از عوارض زیادی برخوردار هستند؛ تغذیه کودک را تغییر دهید و از توصیه های غذایی که در بالا ذکر شد، حتماً مو به مو اجرا کنید؛ این خوارکی ها برای کنترل شب ادراری بزرگسالان هم بسیار مناسب است؛ همیشه در غذاها و مواد طبیعی دنبال درمان بیماری ها باشید نه در داروها.

داروها:

• بومتانید
• وازوپرسین
• فلاووکسات
• دسموپرسین
• ایمی پرامین
• نورتریپتیلینپ
• معمولاً برای این اختلال به دارو نیازی نیست. اگر سایر روش ها نتیجه نداشته باشند و خانواده کودک ترجیح بدند که از دارو استفاده کنند، ممکن است یک داروی ضد افسردگی (ایمی پرامین) یا یک اسپری بینی مخصوص (وازوپرسین) تجویز شود.

فعالیت:

• هیچ محدودیتی برای آن وجود ندارد.

رژیم غذایی:

• هیچ رژیم خاصی توصیه نمی شود. کودک خود را تشویق کنید که در طی روز به مقدار نیاز مایعات بنشود، اما حداقل 3 الی 2 ساعت قبل از خواب، نوشیدن مایعات باید محدود یا متوقف شود.
• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با رب انار، خوراک باقلا، خوراک عدس و اسفناج، خوراک عدسی با کشمش، خوراک عدسی ساده، خوراک عدسی با قارچ، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ با سس، خوراک صیفی جات، خوراک کلم برگ با عدس، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک کلم بروکلی، خوراک لوبیا سفید ساده، خوراک لوبیا سفید با جعفری، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا و عدس، خوراک سویا با نخود، تاس کباب سویا، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک دال عدس، خوراک کشمشی، خوراک لوبیا چشم بلبلی، خوراک لوبیای سویا، آش گندم با حبوبات، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش گندم با تره، آش گندم با سویا، آش لپه ۱، آش لپه ۲، آش کدو حلوایی، آش کدو خورشتی، آش شله قلمکار، آش صیفی، آش غلات، آش خرفه ۱، آش خرفه ۲، آش زردآلو، آش عدس ۱، آش عدس ۲، آش برنج، آش حبوبات و غله ۱، آش شوید باقلی، آش کلم برگ، آش گل کلم ۱، آش گل کلم ۲، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم قمری با عدس، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش انار، آش اسفناج ۱، آش اسفناج ۲، آش حبوبات ۱، آش حبوبات ۲، آش گوجه فرنگی ۱، آش شولی ۲، آش رب، حلیم عدسی با سویا ۱، حلیم عدسی با سویا ۲، حلیم حبوبات و غلات، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم با عدس، حلیم گندم و بادمجان، حلیم گندم با مغزیجات، حلیم دال عدس، مرصع پلو، صیفی پلو، آلبالو پلو، ساطری پلو، شوید باقالی پلو، شوید پلو با لوبیا چشم بلبلی، دم پخت گوجه ۱، دم پخت گوجه ۲، هویج پلو، سبزی پلو، ماش پلو، پلو مخلوط، لپه پلو، قیمه پلو، کلم قمری پلو، کلم پلو، کلم پلو با قارچ، کلم پلو با سویا، دمی شیرازی، عدس پلو ساده، عدس پلو با سویا، عدس پلو با کدو حلوایی، عدس پلو با قارچ، لوبیا قرمز پلو، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۲، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، انار پلو، گشنیز پلو با سویا، لبو پلو، بادمجان پلو ۱، بادمجان پلو ۲، رب پلو، بلغور پلو، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش قیمه، خورش کرفس ۱، خورش قیمه بادمجان، خورش قیمه آلو، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با قارچ، خورش لوبیا سبز، خورش کدو حلوایی، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش کلم بروکلی با قارچ، خورشت قیمه قارچ، سوپ صیفی جات ۱، سوپ شلغم، سوپ کلسیم، کباب تابه گیاهی، کتلت عدس ۱، کتلت عدس ۲، کتلت هویج و سیب زمینی، کتلت ذرت، کتلت سیب زمینی و حبوبات، کتلت سویا با گندم جوانه زده، برگر کدو خورشتی، برگر لوبیا سفید، برگر لوبیا چشم بلبلی، پن کیک سیب زمینی، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، دلمه کلم، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه کدو خورشتی، دلمه سیب زمینی، کوفته سبزیجات، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ سویا، کماچ قارچ، کماچ مخلوط، شیر سویا، ماست سویا، پنیر سویا، فرنی سویا، کشک سویا، خامه سویا، سس گل کلم، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس زیتون، سس جعفری، سمنو با رب انار.

نکته:

• کش درب مثانه از صفرا به وجود می آورد و باید صفرا را بالا ببریم تا دهانه مثانه توان جمع شدن داشته باشد.
• چیزهایی که بلغم را زیاد می کند عبارت انداز: محیط سرد، غذای سرد، فضای شرم ناک، ترس، غم، کینه، حسد، حرص، بوی تعفن، تنهایی، بی تحرکی، دوست منفی و …
• هرجا سردی زیاد شد ایمنی کاهش پیدا می کند.
• شایع ترین سن بروز شب ادراری، حدود ۳ سالگی است؛ این مشکل معمولاً بین سنین ۶ تا ۸ سالگی و هم زمان با بزرگ شدن مثانه و بهبود قدرت کنترلی مثانه از بین می رود.
• در دوران شیرخوارگی، کودکان کنترلی بر دفع ادرار ندارند و به محض پر شدن مثانه، گیرنده های جدار مثانه تحریک می شود و عمل دفع صورت می گیرد؛ اما با بزرگ تر شدن کودک و رسیدن به سن حدود ۱ تا ۲ سالگی، متوجه پرشدن مثانه خود می شوند و این توانایی را دارند که تخلیه ادرار را به تعویق اندازند.
• معمولا کودکان ۲ ساله قادرند در طول روز ادرارشان را کنترل کنند اما توانایی کنترل شبانه آن را ندارند؛ در مقطع ۴ تا ۵ سالگی، مراکز عصبی مغز قادر است انقباضات مثانه را در خواب هم کنترل کند، اما بعضی مواقع کودکان در سنین بالاتر دچار شب ادراری می شوند. باید به این نکته توجه کرد که همان طور که زمان راه افتادن و حرف زدن کودکان متفاوت است، روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن نیز متفاوت خواهد بود؛ بیشتر دختران تا سن ۶ سالگی و بیشتر پسران تا سن ۷ سالگی از این حالت خارج می شوند؛ تا سن ۱۰ سالگی نزدیک به ۹۵٪ از کودکان بهبود می یابند. وقتی می توان گفت کودکی شب ادرار است که او از ۵ سالگی به بعد حداقل دوبار در هفته و به مدت ۳ ماه پیاپی بستر خود را خیس کند. شب ادراری کودکان دلایل گوناگونی دارد که برخی از آنها علت جسمی و برخی دیگر عامل روحی و روانی دارند؛ در اغلب موارد کودک یا هر دو مسئله درگیر است.
• شب اداری دو نوع است: اگر از ابتدای تولد هنوز کودک در شب، ادرار می کند به این حالت، شب ادراری اولیه می گویند؛ شب ادراری اولیه بیشتر جنبه ارثی دارد یعنی افرادی که با طبیعت بسیار سرد و رطوبت خیلی بالا به دنیا می آیند این مشکل را می توانند داشته باشند. 2. اگر کودک شب ادراری نداشته و بعداً دچار آن شده به آن شب ادراری ثانویه گویند. شب ادراری کودکان از آن گونه بیماری هایی است که بیشتر از آنکه تأثیر فیزیکی روی کودک داشته باشد او را از لحاظ روحی روانی آزرده و افسرده می کند؛ لازم است بدانید شب ادراری برای پسرها بیشتر از دخترها اتفاق می افتد؛ شب ادراری کودکان با افزایش سن، که کودک قوی و تنومندتر شد، متوقف می شود، اما در برخی موارد شب ادراری به دلایلی رخ می دهد که باید مورد بررسی قرار گیرد و درمان شود.