شالازیون: عبارت است از توده ای روی پلک چشم که به دلیل عفونت مزمن در غدد ترشح کننده مواد نرم کننده لبه پلک، ایجاد می شود.

علائم:

• وجود یک تورم بدون درد روی پلک چشم که در نگاه اول ممکن است شبیه گل مژه باشد. امکان دارد پلک متورم شود و فرد در چشم احساس ناراحتی بکند. پس از چند روز، این علائم اولیه ناپدید می شوند و آنچه که بر جای می ماند یک برجستگی سفت، بدون درد، و با رشد آهسته در پلک است. پوست روی این برجستگی را به راحتی می توان حرکت داد.

علت:

• انسداد یکی از مجاری ارتباطی غده ترشح کننده مواد نرم کننده لبه پلک یا سطح پلک، انسداد ممکن است به علت عفونت در اطراف سر مجرا به وجود آمده باشد (معمولاً ناشی از استافیلوکک)

عوامل افزایش دهنده خطر:

• بیمار های پوستی مثل آکنه روزاسه یا درماتیت سبورئیک.

پیشگیری:

• اگر چشمتان زیاد شالازیون می زند، پلک خود را روزانه با آب و شامپو بچه که با چیزی شبیه گوش پاک کن مالیده می شود، بشویید، با بروز اولین علائم آزردگی چشم، روزانه چند بار کمپرس آب گرم روی چشم خود بگذارید.

عواقب مورد انتظار:

• شالازیون ممکن است خود به خود بهبود یابد. اگر این اتفاق نیافتاد، معمولاً می توان آن را به راحتی با جراحی برداشت.

عوارض احتمالی:

• انتظار نمی رود عارضه به وجود آید.

تشخیص:

• انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار

درمان طب نوین:

• در برخی موارد شالازیون نیاز به درمان خاصی نداشته و خود به خود برطرف می‌شود ولی در صورتی که علائم آن بیش از دو هفته طول بکشد یا تغییراتی در بینایی ایجاد کرده و باعث درد شدید در چشم بیمار شود نیاز به مراجعه سریع به چشم پزشک دارد. در صورت نیاز به درمان معمولاً درمان‌های زیر برای آن تجویز می‌گردد:
• مراقبت‌های خانگی:اقدام غلطی که در مورد شالازیون انجام می‌گیرد این است که گاهی مبتلایان به این عارضه آن را با جوش چرکی اشتباه گرفته و آن را فشار می‌دهند در حالی که به جای تماس مستقیم با آن بایستی با استفاده از کمپرس آب گرم به صورت روزانه جلوی تورم بیشتر شالازیون را گرفت. کمپرس آب گرم باعث نرم شدن محتویات مجاری مسدود شده می‌شود و خروج آن‌ها و کاهش تورم پلک را به دنبال دارد.
• درمان پزشکی:در مواردی شالازیون بزرگ‌تر می‌شود و امکان درمان خانگی برای آن وجود ندارد. عارضه بزرگ شده ظاهر نامناسبی دارد و از لحاظ زیبایی ظاهری فرد را دچار مشکل می‌کند از طرفی شالازیون های بزرگ به علت فشار بر روی قرنیه می‌توانند باعث تغییر شکل قرنیه شده و مشکلات دیگری از قبیل تاری دید و … را به وجود آورند به همین دلیل در این موارد جراحی شالازیون توسط چشم پزشک انجام می‌گیرد. همچنین در موارد دیگری، این برجستگی‌ها متعدد و کوچک هستند و یا در نقطه‌ای ایجاد می‌شود که امکان عمل جراحی برای آن وجود ندارد، در این حالت بهترین گزینه درمانی تزریق داروهای استروئیدی در محل ضایعه است.
• جراحی شالازیون: در این عمل جراحی ابتدا در صورتی که سن بیمار کم نباشد به صورت موضعی پلک را بی حس کرده و سپس با برش کوچکی که در قسمت بافت مبتلا زده می‌شود، آن نقطه را به همراه عارضه تخلیه می‌کنند در اغلب موارد جراحی حتی نیاز به بخیه هم ندارد. هزینه جراحی شالازیون هم بسته به میزان درگیری بافت پلک و دوره درمان متفاوت است چون در بعضی موارد برای بررسی‌های بیشتر لازم است تا از بافت آسیب دیده بایوپسی تهیه شود و جهت تشخیص بهتر به آزمایشگاه فرستاده شود.

درمان طب سنتی:

• روزانه چشم خود را با چای سبز بشویید.
• روزی چند بار دود عنبرنصارا به چشم بدهید.
• چند حبه سیر را کوبیده و آب آن را به نقاط آسیب دیده اعمال کنید و بعد از خشک شدن آن را با آب گرم بشویید، دقت کنید که آب سیر وارد چشم نشود.
• یک قطره عسل طبیعی به گوشه چشم بچکانید ابتدا حدود یک دقیقه سوزش چشم ایجاد می شود و بعد خوب میشه اگر عفونت زیاد باشه سه روز انجام بدید خوب میشه.
• 2 فنجان آب را بجوشانید تا 1 فنجان باقی بماند، 1 قاشق چایخوری زردچوبه به آب جوشیده افزوده و خوب هم بزنید. آب را از صافی عبور دهید و مانند قطره چشم، 1 الی 2 قطره از آن را داخل چشم بریزید. از این روش دوبار در روز استفاده کنید.
• از حوله آب گرم برای کاهش التهاب و تسریع بهبودی استفاده کنید حوله را 20 دقیقه روی چشم بگذارید و بعد حداقل یک ساعت صبر کنید. این کار را می توان تا هر زمانی که نیاز باشد تکرار کنید. اگر شالازیون خود به خود در عرض 6 هفته خوب نشود، برداشتن آن با جراحی در مطب چشم پزشک و تحت بی حسی موضعی قابل توصیه است.

داروها:

• امکان دارد کرم ها یا پمادهای آنتی بیوتیکی چشمی، مثل اریترومایسین یا باسیتراسین تجویز شوند، لایه نازکی از کرم یا پماد را 4 الی 3 بار در روز به لبه پلک بمالید. مالیدن مقدار زیادی از دارو، بی خودی آن را هدر می دهد و موثرتر از مالیدن مقدار کم دارو نیست. قطره های آنتی بیوتیکی چشمی برای پیشگیری از گسترش عفونت به سایر بخش های چشم، معمولاً نیازی به آنتی بیوتیک خوراکی یا تزریقی نیست.

فعالیت:

• محدودیتی برای آن وجود ندارد.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات بدون مصلح پرهیز کنید.

نکته:

• راه های پیشگیری از بیماری های چشمی: اگر مایلید همیشه سلامت چشم خود را حفظ کنید به نکات زیر با دقت توجه فرمایید. ۱. به هرچه که بسیار سفید یا شفاف است نگاه نکنید. ۲. به نورهای شدید مانند نور خورشید یا نور پراژکتور و لامپ های گازی و نورهای متصاعد شده از جوشکاری ها نگاه نکنید. ۳. به برف هایی که روی آن را نور آفتاب فراگرفته است نگاه نکنید. ۴. از نگاه کردن به خطوط ریز نقشه های خیلی دقیق یا خط های بسیار ریز که احتیاج به نوردهی بیشتری دارد خودداری کنید. ۵. تلویزیون را از فاصله خیلی کم تماشا نکنید. ۶. عینک دیگران را به چشم نزنید. ۷. با دست آلوده یا دستمال و اشیاء آلوده چشم را پاک نکنید. 8. از گرد و غبار پرهیز کنید. ۹. زیاد از حد گریه نکنید. ۱۰. مقابل آتش خیلی شدید و گرم ننشینید. ۱۱. هنگام موتورسواری یا سوار شدن بر اتومبیل های بدون سقف و … مواظب باشید که سوز و باد قوی، میکروب ها و گرد و غبار با چشم برخورد نکند. ۱۲. به هیچ جسمی به مدت زیاد و به طور قائم نظر نیفکنید. ۱۳. از ورود دود به چشم دوری گزینید. ۱۴. از هوای بسیار گرم یا بسیار سرد دوری کنید. 15. از دیدن اشیاء خیلی روشن و درخشان که به چشم آزار می رساند مانند آینه ای که مقابل آفتاب گرفته شده و نور آفتاب را به چشم منتقل می کند پرهیز کنید. ۱۶. از زیاد بر پشت خوابیدن پرهیز شود. ۱۷. مواظب باشید که از خوابیدن با شکم پر یعنی فورا پس از صرف غذا و همچنین پس از خوردن غذاهای غلیظ و دیر هضم و پس از مصرف خوراکی هایی که طبیعت آن خیلی گرم است مانند سیر و پیاز و … پرهیز کنید. چون موجب زیان رساندن به چشم می گردد. ۱۸. بیش از اندازه نمک یا غذاهای شور مصرف نکنید. ۱۹. از پرخوری در شب یا هنگام بیدار شدن در نیمه شب پرهیز کنید. ۲۰. از بی خوابی های زیاد و بیدار ماندن بیش از حد بپرهیزید. ۲۱. اگر شکم هر روز کار نمی کند یا یبوست و خشکی مزاج دارید آن را برطرف سازید. ۲۲. به اشیایی که به سرعت می چرخند یا به سرعت از جلوی چشم عبور می کنند نگاه نکنید.
• اعمالی که برای سلامت چشم مفید است: ۱. هرچند روز یک بار صورت را در آب صاف و پاک فرو برید و چشم را در آن باز نگه دارید. ۲. گاهی سرمه و توتیا را با آب بادیان و آب مرزنجوش مخلوط کنید و در چشم بکشید. ۳. به علت اینکه چشم از اعضای مرطوب است و اکثراً رطوبت و سردی باعث ضعف آن مى شود، لذا بایستی گاهی از سرمه خشک و جلا دهنده چشم استفاده کرد تا چشم سالم بماند. ۴. در هر ماه دو تا سه مرتبه چشم را با آب خضض بشویید. ۵. رعایت حفظ محیط چشم، یعنی مزاج چشم را به حالت طبیعی نگهداشتن. برای این کار اگر مزاج چشم خشک باشد گاهی روغن بادام شیرین یا روغن بنفشه یا روغن بنفشه بادام یا روغن کدو در بینی بچکانید. همچنین می توانید در چشم سرمه مناسبی نیز به کار برید.
• تفاوت شالازیون و گل‌مژه: همان‌طور که در بالا بررسی شد افتراق بین گل‌مژه و شالازیون در مواردی بسیار مشکل است و تنها توسط چشم پزشک صورت می‌پذیرد ولی معمولاً گل‌مژه در لبه پلک به همراه یک توده قرمز رنگ به دلیل عفونت التهابی مژه ایجاد شده و پلک را متورم و دردناک می‌کند که پس از چند روز باز می‌شود و محتویات خود را تخلیه کرده و پس از یک هفته بهبود می‌یابد در حالی که شالازیون در قسمت دورتر لبه پلک شایع‌تر بوده و یک التهاب غیر عفونی است و از طرفی برخلاف گل‌مژه، شالازیون معمولاً با درد و قرمزی بروز نمی‌کند. درمان گل‌مژه معمولاً نیاز به داروی خاصی نداشته و مراقبت‌های خانگی از جمله استفاده از کمپرس آب گرم برای آن کفایت می‌کند.