سیروز کبدی (تنبلی کبد): عبارت است از تخریب مزمن و تشکیل بافت جوشگاهی در کبد که منجر به از دست رفتن کار طبیعی کبد می شود، این بیماری در مردان دو برابر شایع تر از زنان است. سیروز مادرزادی نیز می تواند در شیر خواران یا کودکان کم سن و سال رخ دهد. این بیماری با سفت و سخت شدن تدریجی سلول های کبدی پدید می آید که اگر درمان نشود سفتی کبد ادامه پیدا می کند و به مرور از کار می افتد. در این حالت، عروق مری و معده دچار بیماری واریس می شوند که اگر این وضعیت ادامه پیدا کنتد، عروقی که دچار واریس شده اند خونریزی می کنند. در این حالت، معمولاً برای بیمار نمی توان کار خاصی را انجام داد. بنابراین بهترین زمانی که می شود برای این نوع بیماران کمکی انجام داد، زمان ابتدای بیماری است. یعنی زمانی که عروق دچار واریس نشده اند.
مراحل سیروز کبدی:
- مراحل این بیماری بر اساس مقیاس Childs-Pugh مقیاسی برای اندازه‌گیری و پیش بینی وضعیت آسیب کبدی و به صورت زیر درجه بندی می‌شود: A: نسبتاً خفیف، B: متوسط، C: شدید.
- پزشکان سیروز کبدی را به دو دسته جبران شده و جبران نشده نیز تقسیم می‌کنند. سیروز جبران شده به این معنی است که کبد علی‌رغم اینکه آسیب دیده است، اما می‌تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد. در مقابل، کبد مبتلا به سیروز جبران نشده نمی‌تواند عملکرد خود را به‌درستی انجام دهد که این مسئله معمولاً علائم شدیدی ایجاد می‌کند.
علائم:
- اغما
- گیجی
- ریزش مو
- خونریزی لثه
- خارش پوست
- خستگی؛ ضعف
- تغییر شخصیت
- نفس نفس زدن
- بالا آوردن خون
- مشکلات حافظه
- گرفتگی عضلات
- درد در شانه راست
- ضربان قلب سریع
- بزرگ شدن طحال
- خون دماغ شدن مکرر
- خونریزی و خون مردگی
- قرمز شدن کف دست ها
- تجمع مایع در شکم و پاها
- بزرگ شدن سینه در آقایان
- زردی چشم و پوست و زبان
- از دست دادن نیروی جنسی
- افزایش حساسیت به کبودی
- مشکل در راه رفتن و تحرک
- بی اشتهایی؛ تهوع؛ کاهش وزن
- مشکل در تجزیه مواد مخدر و الکلی
- تب کردن مکرر و افزایش خطر عفونت
- تغییر رنگ ادرار به زرد پر رنگ یا قهوه ای
- از دست رفتن توده عضلات مخصوصاً بازوها
- اسهال؛ مدفوع ممکن است سیاه یا خونی باشد.
- سیاه و قیر شدن مدفوع و یا بسیار کم رنگ شدن مدفوع
- ظاهر شدن رگ های خونی ظریفی که همگی از یک نقطه مرکزی به بیرون گسترش می یابند و نقاط مختلف پوست (دست به شکل عنکبوت)
- از آنجایی‌که در اوایل این بیماری، به ندرت علائمی مشاهده می‌شوند، سیروز کبدی معمولاً در شرایطی تشخیص داده می‌شود که فرد برای بیماری دیگری تحت ارزیابی است.
علت:
التهاب کبد همراه با تخریب سلول های کبدی، دوباره ساخته شدن سلول های کبدی و تشکیل بافت جوشگاهی. این اتفاق ممکن است به مشکلات زیر رخ دهند:
- علل ارثی
- اضافه وزن زیاد
- تجمع آهن در بدن
- بیماری ذخیره گلیکوژن
- ضعف سیستم ایمنی بدن
- عفونت های مثل بروسلوز
- وجود مشکلات مجاری صفراوی
- مصرف طولانی مدت و افراطی الکل
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی
- مهمترین و اصلی ترین علت این بیماری، ادامه بیماری های هپاتیت است که به موقع درمان نشده و باعث سیروز کبد شده است. علل دیگری نیز وجود دارد که عبارت اند از: چرب شدن کبد، بالا رفتن آنزیم های کبدی، انسداد مجاری کبدی و در نهایت عفونت های کبدی.
- هم خانواده کبد چرب سیروز کبدی است. همین طور جداره کبد پر از سودا و یا صفرای سوخته می شود و ظرف کبد کوچک می شود. کبد چون آشپزخانه بدن است و باید اخلاط را تولید کند و به سراسر بدن بدهد، لذا نقصش موجب نقص تولید خون می شود و توان بدن کاهش پیدا می کند و موجب کم شدن عمر می شود.
- خلط سرد و خشک، کم خوابی و بد خوابی می دهد. و کم خوابیدن باعث کم شدن گرمای بدن می شود و هضم خوب صورت نمی گیرد و خلط بد تولید می شود. کسانی که مثل نگهبانان و کشیک ها، بد می خوابند درآنها چربی کبد ایجاد می شود. خواب موجب افزایش کیفیت هضم می شود و شب موجب آرامش است.
- گاهی بدن سرد است ولی می گوید جگرم آتش گرفته است و فقط محدود کبد گرم است. خودش هم از سردی می لرزد. عرقش سرد است ولی بیماری اش داغی است. پزشکانی که این بحث را نمیدانند، نمی فهمند. علتش این است که غلظت بلغم مخلوط شده با صفرا، اجازه گذر صفرا به سراسر تن را نمی دهد. صفرای لطیف کارش گذر خون به اندام های انتهایی بود الان بلغم این اجازه را نمی دهد، لذا یکجا انباشته اش می کند و می سوزد. از آنجایی که از صفرا بی بهره شده است، سردی، عرق و لرزش دارد. حالا همان جا که انباشه شده است، دچار تورم می شود و این انسداد باعث امتلاء عضوی می شود. این امتلاء گاه موجب آماس خشک می شود و سر آغاز تبلور صفراوی می گردد. سرطانی که در کبد می شود طب جدید و طب سنتی برای آن درمانی ندارد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- هپاتیت
- تغذیه نامناسب
- مواجهه شغلی با مواد شیمیای سمی برای کبد
- مصرف الکل، مدت و میزان مصرف الکل که باعث ایجاد سیروز می شود در افراد مختلف متفاوت است.
پیشگیری:
- الکلیسم باید درمان شود. هپاتیت باید فوراً درمان شود، محیط کار خود را از نظر قرار گرفتن احتمالی در معرض مواد شیمایی سمی بررسی کنید.
عواقب مورد انتظار:
- در صورتی که علت زمینه ساز سیروز مشخص و حذف شود، می تواند روند سیروز را متوقف کرد، البته آسیبی که به کبد وارد آمده برگشت ناپذیر است، اما علائم را می توان برطرف کرد یا تخفیف داد، اگر بیمار زود تحت درمان قرار گیرد و درمان موفقیت آمیز باشد، می توان نوید یک زندگی نزدیک به طبیعی را به بیمار داد. اگر علت زمینه ساز برطرف نشود، روند سیروز ادامه خواهد یافت و بیمار در اثر نارسایی کبد فوت خواهد شد.
عوارض احتمالی:
- ناتوانی جنسی
- خونریزی تهدید کننده زندگی، به خصوص از مری و معده
- مسمومیت بدن و اغماء در اثر تجمع آمونیاک و سایر مواد زائد بدن
- از آنجا که سیروز کبدی می تواند پنهان بماند چکاپ سالیانه بسیار ضروری است.
- فشار خون بالا: بیماری سیروز باعث تغییر در جریان خون کبد و فشارخون بالا می‌شود. یعنی با کاهش جریان خون، فشار در رگ‌های این بخش افزایش می‌یابد.
- تورم شکم و پا: همانطور که در مورد قبلی اشاره کردیم، در صورت ابتلا به سیروز کبدی فشار در سیاه رگ‌ها بالا می‌رود و در نتیجه پاها و شکم متورم می‌شوند. البته ناتوانی کبد در ساخت پروتئینهای خون نیز علت دیگر ورم کردن شکم و پا است.
- خونریزی: فشارخون ایجاد شده می‌تواند باعث افزایش فشار در رگ‌های خونیِ کوچک‌تر هم شود. بنابراین این فشار، گسترش واریس مری و معده را در پی دارد و نهایتاً خونریزی‌های شدیدی را به وجود می‌آورد.
- سوء تغذیه: یکی دیگر از عوارض سیروز کبدی، کاهش وزن و سو تغذیه شدید است. زیرا این بیماری پردازش موادی که برای شما مغذی هستند را دچار مشکل می‌کند و در نتیجه مواد لازم به بدن نمی‌رسند.
- یرقان: کبد نرمال و سالم باید بتواند بیلی روبین را از خون پاک کند تا شما به زردی پوست یا یرقان دچار نشوید. اما در فرد مبتلا به سیروز این اتفاق نمی‌افتد و تیرگی رنگ ادرار و زرد شدن پوست اتفاق می افتد.
- بزرگ شدن طحال: در اثر افزایش فشار خون، بیمار دچار تورم طحال می‌شود و پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید خون نیز زیاد می‌شوند. همه‌ی این‌ها از نشانه های سیروز هم هستند که در صورت اقدام دیر هنگام، شدیدتر می‌شوند.
- انسفالوپاتی کبدی: حتماً می‌دانید که پاکسازی سموم از خون جزیی از وظایف کبد است. اما در بدن فرد مبتلا به سیروز، این سموم از بین نمی‌روند و در مغز انباشته می‌شوند. به مرور زمان فرد دچار گیجی یا عدم تمرکز می‌شود. در مراحل پیشرفته‌تر می‌گوییم انسفالوپاتی کبدی رخ داده است که عوارض خطرناک‌تری مثل به کما رفتن را در پی دارد.
- بیماری استخوانی: در برخی از افراد مبتلا دیده می‌شود که بعد از مدتی دچار ضعف استخوانی شدید می‌شوند. در نتیجه قدرت خود را از دست داده و احتمال شکستگی استخوان در آن ها بالا می‌رود.
- عفونت: از دیگر عوارض بیماری سیروز کبدی، می‌توان به عفونت‌های شدید اشاره کرد. معمولاً مبتلایان نمی‌توانند در برابر عفونت‌های باکتریایی مقاومت کنند و نهایتاً این عفونت بدن آن ها را با خطرات جدی روبه‌رو می‌سازد.
- سرطان کبد: در اکثر تحقیقات به این نتیجه رسیده‌اند که بیماران مبتلا به سیروز کبدی، نسبت به دیگر افراد جامعه، بیشتر دچار سرطان کبد می‌شوند.
- اختلالات انعقادی: سیروز می‌تواند در لخته شدن خون مشکل ایجاد کند و منجر به خونریزی شود.
تشخیص:
- بیوپسی کبدی: افراد مبتلا به سیروز کبدی در مرحله اولیه معمولاً علائم ندارند. اغلب، این بیماری از طریق یک آزمایش خون معمولی یا چک آپ تشخیص داده می‌شود. پزشک ممکن است برای اطمینان از ابتلا به سیروز کبدی و آغاز روند درمان این بیماری یک یا چند آزمایش آزمایشگاهی را تجویز کند.بیوپسی نمونه بافتی (بیوپسی) برای تشخیص سیروز ضروری نیست. با این حال، پزشک ممکن است از آن برای شناسایی شدت، میزان و علت آسیب کبدی استفاده کند.
- عملکرد کبد. سطح بیلی‌روبین خون بررسی می‌شود.
- عملکرد کلیه. سطح کراتینین خون و ادرار بررسی می‌شود، زیرا در مراحل بعدی سیروز (سیروز پراکنده شده) ممکن است عملکرد کلیه کاهش یابد.
- آزمایشات برای هپاتیت B و C
- انعطاف پذیری رزونانس مغناطیسی یا انعطاف پذیری گذرا، این تست‌های غیر تهاجمی تصویربرداری، سختی یا سخت شدن کبد را تشخیص می‌دهند و ممکن است نیاز به بیوپسی کبدی را از بین ببرد.
- سایر تست‌های تصویربرداری MRI، CT و سونوگرافی نیز برای ایجاد تصاویر از کبد امکان دارد مورد استفاده قرار بگیرد.
درمان طب نوین:
- اگر سیروز کبدی زود تشخیص داده شود، می‌توان آن را با درمان علت زمینه‌ای یا عوارض بیماری، بهبود بخشید. درمان سیروز کبدی حاد و مزمن شامل موارد زیر است:
- درمان اعتیاد به الکل: اگر سیروز شما ناشی از مصرف منظم و طولانی مدت الکل باشد لازم است از نوشیدن الکل دست بکشید. در بسیاری از موارد، برای درمان سیروز کبدی، پزشک برنامه‌ای برای ترک مصرف الکل به شما ارائه خواهد کرد.
- دارو: پزشک ممکن است برای کنترل آسیب سلول‌های کبد ناشی از هپاتیت B یا C ، برای شما دارو تجویز کند.
- کنترل فشار در ورید پورتال: ممکن است خون در ورید پورتال انباشته شود و باعث فشارخون بالا در آن شود. در این شرایط، داروهایی برای کنترل فشارخون در رگ‌های خونی تجویز می‌شوند. هدف اصلی استفاده از این روش، پیشگیری از خونریزی شدید است. علائم خونریزی را می‌توان از طریق آندوسکوپی تشخیص داد.
- درمان سیروز کبدی با سلول‌های بنیادی: پژوهش‌ها نشان می‌دهند که می‌توان با استفاده از تزریق سلول‌های مغز استخوان، اثرات بهبود عملکرد کبد را به دست آورد. با این حال، در این مورد تحقیقات بیشتری لازم است.
- اگر خون بالا بیاورید یا در مدفوع شما خون وجود داشته باشد احتمالاً واریس مری دارید که در این شرایط مراقبت پزشکی فوری، ضروری است. در این وضعیت، استفاده از روش‌های زیر کمک‌کننده است:
- بانداژ: یک باند کوچک برای کنترل خونریزی در اطراف رگ‌های واریس قرار می‌گیرد.
- اسکلروتراپی: پس از آندوسکوپی، مادهای درون رگ‌های واریسی تزریق می‌شود که باعث تشکیل لخته خون و بافت اسکار می‌گردد. این کار به مهار خونریزی کمک می‌کند.
- لوله بلاک مور سنگستيکن با بالون: در این روش، یک بالون در انتهای لوله قرار می‌گیرد. اگر آندوسکوپی خونریزی را متوقف نکند، این لوله از گلوی شما پایین می‌رود و داخل معده شما می‌شود. سپس بالون باد می‌شود که در اثر آن، به رگ‌های واریسی فشار وارد می‌شود و درنتیجه خونریزی متوقف می‌گردد.
- شنت پورتوسیستمیک داخل کبدی: اگر روش‌های درمانی كه تاکنون مطرح شد مانع خونريزي نشود، يك لوله فلزي از كبد عبور داده می‌شود تا به رگ‌هاي پورتال و كبد برسد و مسیر جدیدی برای عبور خون ایجاد كند. این کار باعث کاهش فشار ناشی از رگ‌های واریس می‌شود.
- سایر عوارض سیروز کبدی با روش‌های زیر درمان می‌شوند:
- عفونت‌ها: در صورت بروز عفونت، به شما آنتی‌بیوتیک داده می‌شود.
- غربالگری سرطان کبد: احتمال سرطان کبد در بیماران مبتلا به سیروز، بسیار بالاست. به همین دلیل، در صورت ابتلا به سیروز کبدی، پزشک انجام منظم آزمایش خون و اسکن تصویربرداری را به شما توصیه خواهد کرد.
- درمان انسفالوپاتی کبدی یا میزان بالای سم در خون: داروها می‌توانند به درمان سطح بیش از حد سم در خون کمک کنند.
- در بعضی موارد، آسیب ناشی از سیروز بیشتر قسمت‌های کبد را در برمی‌گیرد و قابل برگشت نیست. در این موارد ممکن است به کبد جدید و پیوندی نیاز داشته باشید. یافتن یک اهدا کننده مناسب ممکن است زمان بر باشد و این روش اغلب فقط به عنوان آخرین چاره توصیه می‌شود. محققان همچنان بر روی یافتن جدیدترین درمان سیروز کبدی در حال پژوهش هستند.
درمان طب سنتی:
- مرکب ۱ استفاده کنید.
- از یبوست مزاج پرهیز شود.
- نوشیدنی هایش عرق کاسنی باشد.
- مسائل بهداشتی کاملاً رعایت شود.
- از داروی صاف کننده خون مصرف کنید.
- هر لقمه غذا بین 50 تا 60 بار جویده شود.
- حجامت ساق پا در تصفیه کبد بسیار موثر است.
- از کلیه فرآورده های حیوانی مطلقاً استفاده نشود.
- از عصبی شدن و حرص خوردن شدیداً پرهیز شود.
- تره، برگ چغندر، خرفه، بادرنجبویه و کاسنی بخورید.
- از مصرف کلیه غذاهای مضر و ممنوع خودداری شود.
- روزانه 3 تا 4 لیوان نکتار سیب خنک را به آرامی میل شود.
- خوردن دوسین یک قاشق مرباخوری هر 4 ساعت میل شود.
- برای درمان تکمیلی سرطان کبد از بادکش کبد استفاده می کنیم.
- روزانه 6 لیوان آب میل شود (نیم ساعت قبل و 5/2 ساعت بعد از غذا)
- از مواد خام گیاهی (سبزیجات و انواع میوه جات) به استثنای موز وخرما استفاده شود.
- حجامت موضعی؛ این حجامت باید با تشخیص و تجویز طبیب حاذق طب سنتی صورت بگیرد. (چون لخته صفرا باید ذوب شود.)
- روزانه نیم تا یک کیلو شاه توت با 100 گرم عسل مخلوط و به مرور در طول روز میل شود.
- از مصرف غذاهای پخته پرهیز شود.
- بهتر است که از ترشیجات طبیعی مانند: انار می خوش، آلو بخارا، زرشک و آلوچه برقانی و لیموترش تازه، آلبالو، گیلاس و به خصوص هلوی رسیده و خنک استفاده شود.
- بعد از بهبودی کامل توصیه می شود که غذاهای ممنوع میل نشود و تا مدتی از گوشت قرمز استفاده نشود.
- درمان سیروز کبدی همان درمان کبد چرب است. همین “سرکنگبین کاسنی” و “به سین” را تجویز می کنیم. نسبت وجود سرکه به خون، باید یک درصد باشد. مثلاً 50 سی سی سرکه را باید در 24 ساعت تقسیم کنیم و در 9 وعده و هر وعده 5 سی سی بدیم که به صورت شربت می شود یک لیوان سرکنگبین هر 2 ساعت یک بار. این چرخش خون در بدن باعث می شود که سرکه به سرعت در کبد بچرخد و چربی رسوب کرده در کبد را ذوب کند و تومور سرطانی را لاغر کند. تومورهای به وجود آمده سرطانی را با این روش درمان می کنند. در روش های غربی سرکه را به موضع می مالند که خیلی سخت تر جواب می دهد.
داروها:
- تریامترون اچ
- اتاکرینیک اسید
- اورسودوکسی کولیک
- شل کننده های مدفوع
- داروهای ادرار آور برای کاهش تجمع مایع در بدن
- آنتی بیوتیک هایی مثل نئومایسین برای کاهش تجمع آمونیاک
- مکمل آهن برای کم خونی ناشی از خونریزی یا تغذیه نامناسب
فعالیت:
- فعالیت خود را حتی الامکان حفظ کنید، به هنگام استراحت، پاهای متورم خود را بالا نگاه دارید.
رژیم غذایی:
- در مراحل اولیه، رژیم غذایی متعادل و با هیدرات کربن زیاد، پروتئین زیاد و نمک کم داشته باشید، در مراحل انتهایی ممکن است نیاز به کاهش پروتئین وجود داشته باشد، امکان دارد مصرف مکمل ویتامین و مواد معدنی ضروری باشد، از نوشیدن الکل اجتناب کنید.
- خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک عدس و اسفناج، خوراک عدسی ساده، خوراک کدو خورشتی با سویا، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، خوراک قارچ طعم دار، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سفید با جعفری، خوراک تند بامیه، خوراک بورانی، خوراک مخلوط، آش گوجه فرنگی ۱، آش شولی ۱، آش شولی ۲، آش رب، عدس پلو ساده، عدس پلو با قارچ، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، خورش قارچ و لوبیا سفید، سوپ کدو خورشتی، سوپ قارچ ۱، سوپ کلم قمری، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، سس معطر، سمنو با گندم و جو.
- خوردنی های مضر: خوراک کلم قمری، آش گندم با کرفس، آش حبوبات ۱، آلبالو پلو، خورش کرفس ۲، خورش لوبیا سبز، کتلت سویا با گندم جوانه زده، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، شیر سویا، کشک سویا، خامه سویا. شاهی.
نکته:
- کبد ما انسان‌ها از سلول‌های سالم تشکیل شده است، ولی گاهی به دلایل مختلفی زخم‌ها جای بافت سالم را می‌گیرند. به تدریج زخم گسترش پیدا کرده و در این صورت می‌گوییم که فرد دچار سیروز کبدی شده است. در واقع بافت سالم دچار تخریب شدید شده و بافتِ زخم جای آن را می‌گیرد. البته این بیماری هم مانند بسیاری دیگر در مراحل اولیه خیلی پیشرفته نیست و فرآیند رشد آن ممکن است چندین سال طول بکشد. نکته مهم این است که شما در زمان مناسب آن را تشخیص دهید و برای درمان سیروز کبدی اقدام کنید.
- غذاهای آماده و فریز شده، سودازا هستند و سودا دیر به بدن می آید و دیر هم از بدن خار ج می شود و آخر سودا، سرطان است.
- اگر صفرا در کبد با بلغم در آمیخت و تبلور پیدا کرد یک ماده سبز رنگی پیدا می کند، این صفرا باید رقیق می بود و در سراسر بدن پراکنده می شد، الان غلیظ شده و یک لایه کبد را گرفته است و مثل زرده تخم مرغ شده و بلور شده و مثل اینکه تخم مرغ را بیاندازی زمین و شاخه پیدا کرده باشد، این شاخه ها مجاری کیسه صفرا را می بندد و این می شود آغاز کنسر کبد (سرطان) لذا، بیمار می گوید آتش می کشم در حالی که دست و پایش یخ است چون آنچه که موجب گرمی بود صفرای محلول بود و آن هم انباشته است و همانجا را می سوزاند، لذا این ها وقتی که غذا می خورند استفراغ سبز بدبو می کنند و هر چه این استفراغ بیشتر باشد به گرما نزدیک می شود در درمان آن سرکنگبین زیاد می دهیم آرام آرام نرم می کند و لخته را ذوب می کند. درمان کمکی آن حجامت موضعی کبد است.
- گاهی مواقع پوست نازک است، پس از ضماد نوره و شستن آن جوش های ریزی بر سطح پوست ظاهر می شود که برای ترمیم آن می توان روی پوست روغن زیتون یا روغن کنجد یا روغن بنفشه و یا پماد کالن دولان مالید.
- خوردن دوسین از ابتلا به بیماری های مزمن و سرطان جلوگیری می کند (چون اثر معجون سیاهدانه به مدت طولانی در بدن باقی می ماند)
- در شیمی درمانی چون تمام سلول ها اعم از سالم و سرطانی با هم کشته می شوند، لذا سیستم ایمنی بدن پایین می آید.
- غذاهای آماده و فریز شده، سودازا هستند و سودا دیر به بدن می آید و دیر هم از بدن خار ج می شود و آخر سودا، سرطان است.
- هرگاه سودا در اندام تحتانی بوجود بیاید، تبلور سودا می شود سرطان بدخیم، چون سنگین است و فشردگی آن بیشتر است، در اندام فوقانی می شود خوش خیم، چون در اندام فوقانی سبکتر و درمان پذیرتر است.
- تبلور عالی سودا در یک نقطه می شود سرطان.
- کبد غده ای است حجیم و به رنگ قرمز مایل به قهوه ای که وزن آن با خون حدود ۲۴۰۰ گرم و در انسان مرده حدود ۱۵۰۰ گرم می باشد. طول كبد از طرف راست به چپ ۲۸ سانتیمتر و عرض آن در جهت قدامی خلفی ۱۸ سانتی متر و ارتفاع آن در جهت بالا به پایین ۸ سانتیمتر می باشد. نقش کبد در بدن انسان بدین شرح است: زمانی که غذا در بدن هضم می شود موادی از آنها به دست می آید که آن مواد از راه رگ ها (عروق ماساریقا) به سمت کبد می روند. این غده نقش مهمی در تنظیم ترکیبات خون و همچنین واکنش های شیمیایی بدن دارد، از جمله موارد مهم آن عبارتند از: تولید و ذخیره سازی پروتئین ها، تنظیم متابولیسم پروتئین ها و محصولات آنها، ذخیره قند و چربی، خنثی کردن اثرات مواد سمی در بدن، تولید ماده ای به نام صفرا که این ماده باعث هضم غذاهای چرب می شود، تولید گلبول قرمز، ذخیره سازی گلبول قرمز و ترکیبات آن و بالاخره شکستن گلبول های قرمز پیر که دارای رنگ دانه هموگلوبین می باشند. گوارش و سوخت و ساز غذایی که می خوریم کلیدهای موفقیت ما در حفظ سلامتی، تندرستی و شادابی است. به طور کلی ما مسئول تغذیه خود هستیم. ورود غذا به معده تا جذب آن به وسیله و سلول های روده و ارسال آن به کبد برای سوخت و ساز، فرآیند گوارش را تشکیل می دهد. مهم ترین بخش گوارش تجزیه مواد غذایی به اجزای کوچک تر بعدی است، عمل سوخت و ساز در اصل به معنای دگرگون کردن است و فرآیندهای متعددی را در بر می گیرد که طی آنها مواد غذایی به مواد شیمیایی قابل مصرف بدن تبدیل می شوند. در این میان کبد در سوخت و ساز غذاها و اکثر داروها نقش اساسی دارد. لذا باید به اهمیت کبد در بهبود تغذیه و سلامتی عمومی بدن بسیار توجه کرد. کبد بیش از ۵۰۰ وظیفه مهم و زندگی بخش را در بدن انسان بر عهده دارد. یکی از وظایف کبد این است که استرادیول را از خون می گیرد و از نظر شیمیایی آن را تغییر می دهد و از راه صفرا به درون لوله گوارش می فرستد. به طور کلی کبد اندامی پرکار و پرمشغله است، به طوری که در هر دقیقه حدود 5/1 لیتر خون از آن می گذرد. کبد سالم به قدری پرکار است که در اثر فعالیت آن مقدار زیادی گرما تولید می شود، به طوری که شما پس از مصرف غذای سنگین احساس گرما می کنید. این عضو با داشتن ۳۰۰ میلیارد سلول به منزله یک آزمایشگاه مجهز و بسیار مهم عمل می کند. کبد در سمت راست بدن در قسمت بالای شکم و در حفاظ دنده ها قرار دارد و بزرگترین اندام درونی بدن است. کبد موقعیت خاصی در بدن انسان دارد و یکی از ۵ اندام اصلى آن به حساب می آید. کبد عمل ذخیره سازی مواد غذایی را بر عهده دارد و به موقع، کم بودها را جبران می کند، به عبارت دیگر کبد را فرمانده می دانند که استراتژی و هماهنگی بدن را به عهده دارد و جریان منظم انرژی را در مجرای گوارش کنترل می کند. کلید سوخت و ساز بدن، کنترل وزن و به طور کلی تأمین سلامت عمومی بدن انسان در دست کبد خواهد بود. اگر کبد نباشد سم های مختلف و غذاهایی که خوب هضم نشده اند وارد جریان خون می شوند. این مواد سمی به سلول های اندام های دیگر و سیستم ایمنی آسیب می رسانند. چشمان زیبا، پوست شفاف، موهای زیبا و شاداب، اعصاب راحت، انرژی فراوان، شادابی و تندرستی با سلامتی کبد امکان پذیر است. کبد بیش از هزار نوع آنزیم برای حفظ تعادل دستگاه های بدن و دفع سموم تولید می کند. غذاهای نامناسب و سنگین، مواد خطرناکی که ناشی از آلبومین است را تولید می کنند که اگر وارد خون شوند شخص را به هلاکت می رسانند، ولی کبد فوراً این مواد را به آلبومین انسانی قابل هضم و جذب تبدیل می کند و آنچه را که سمی و زاید است به صورت اوره در می آورد که از راه کلیه ها و مجاری ادرار دفع می شود. کبد یکی از اعضاء داخلی منحصر به فرد است، زیرا از دو منبع خون می گیرد. یکی از سرخرگ کبدی که از قلب می آید و خون تمیز و اکسیژن دار با خود می آورد، دیگری از سیاهرگ که از سمت معده و روده می آید و مواد غذای آماده شده حاصل از غذاهای خورده شده را برای کبد می آورد. بدین ترتیب که سرخرگ کبدی و سیاهرگ روده ای از باب کبد وارد می شوند و در نقطه ورود به شاخه های مختلف تقسیم می گردند تا خون حامل مواد غذایی را به قسمت چپ و راست کبد برسانند. این مواد غذایی در نهایت در سلول های کبدی در فضاهای بسیار ریز میکروسکوپی به نام سینوزویید تخلیه می شوند. این فضاها برای پاکسازی و تغذیه کبد بسیار اهمیت دارند و با سلول های خاصی مانند سلول های ذخیره ساز، سلول های اندوتلیال و سلول های مهم کوپفر احاطه شده اند. سلول های کویفر کار بسیار تخصصی انجام می دهند، به طوری که کبد نمی تواند آنها را به آسانی جایگزین کند. سلول های مهم کوپفر به مشابه رفتگران اندرونی کبد هستند و همه می دانیم که اگر رفتگران اعتصاب کند زندگی غیر قابل تحمل می شود. سلول های کوپفر سار و متحرکند و مانند هشت پای ریزی دیده می شوند که به هر دو سور سو روانند و خون و مایع لنفاوی درون سینوزوییدها را پاک سازی می کنند. سلول های کوپفر با این کار خود سلول های مرده، سلول های سرطانی، مخمرها، ویروس ها، باکتری ها، انگل ها، مواد شیمیایی مصنوعی، پروتئین های نیمه هضم و یا تغییر ماهیت داده شده و ذره های خارجی خطرناک را محاصره می کنند و می بلعند، این سلول ها همینکه طعمه خطرناک خود را بلعیدند با آنزیم های خود آن را متلاشی می کنند. اگر سلول های کوپفر با انجام کارهای دشوار، خسته کننده و طولانی در مقابل زهرها و سموم (توکسین ها) کمر خم کنند، یعنی نتوانند به خوبی کار کنند تا جایی که وظیفه کبد در پاک سازی خونی مختل شود، آنوقت انواع بیماری ها به ویژه آلرژی، سردرد و خستگی مزمن ایجاد می شود و در چنین اوقاتی بهترین راه توسل به برنامه غذایی پاک کننده کبد و رژیم پاک سازی و دفع سموم است. گفتیم که مواد غذایی در فضاهایی به نام سینوزوییدها تخلیه می شوند و سینوزوییدها بعد از گذر از لابه لای سلول های کبد وارد وریدهای مرکزی می شوند که آنها نیز در وریدهای کبدی بزرگتر تخلیه خواهند شد و خون را از کبد به قلب بر می گردانند. بنابراین تمیزی و پاکی خونی که به قلب شما باز می گردد به توانایی و کار سینوزویبدها و سلول های کبدتان بستگی دارد. کبد ماده متمایل به سبز به نام صفرا را تولید می کند. کار صفرا این است که چربی ها را به شکل ذرات معلق در می آورد تا از جدار روده جذب شوند. مایع صفرا را سلول های کبدی تولید می کنند و آن را به درون مجراهای ریزی که در فاصله سلول ها قرار دارند می ریزند. این مجراهای ریز که صفرا را جمع می کنند کانالیکول نام دارند. کانالیکول انبار ذخیره مایع صفرا است که از طریق سیستمیک به مجرای کبدی وصل می شود. صفرا از مجرای کبدی می گذرد و سرانجام به روده می ریزد، (صفرا مایعی است شامل: آب، نمک های صفرا، کلسترول، رنگدانه ها، لیسیتین، چربی ها و الکترولیت ها)، نمک های صفرا را سلول های کبد می سازند و ماده اولیه آن کلسترول است که یا از غذا گرفته می شود و یا در جریان سوخت و ساز چربی ها ایجاد می شود. کلسترولی که در صفرا دیده می شود از سوخت و ساز نمک های صفرا حاصل می شود ولی افزایش مقدار آن در صفرا به علت وجود چربی های اشباع شده فراوان در برنامه غذایی و مصرف شکر سفید و قند سفید تصفیه شده است که به همراه غذاهای کم فیبر گیاهی و رژیم غذایی مدرن امروز رایج شده است. کلسترول صفرا با ليسيتين و نمک های صفرا ترکیب می شود و به شکلی محلولی به نام ذرات میسل در می آید که مطلوب است. اگر مقدار کلسترول صفرا بیشتر از حد طبیعی باشد نمی تواند به حالت محلول بماند و ممکن است رسوب و ایجاد سنگ صفرا کند. تولید صفرا در کبد دارای فرآیندی دقیق و ظریف است، به طوری که تغذیه بد و یا کمبود اسید آمینه تورین نظم آن را برهم می زند. همه موادی که برای تقویت کبد مصرف می شوند باید حاوی تورین، لیسیتین و دیگر تقویت کننده های گیاهی کبد باشند. رنگدانه هایی از قبیل بیلی روبین رنگ صفرا را به رنگ زرد مایل به سبز در می آورند. اگر مجاری صفرا و سلول های کبد آسيب ببینند و این آسیب در حدی باشد که بیلی روبین، همراه صفرا از راه روده ها دفع نشود، به مرور رنگدانه های بیلی روبین در بدن انباشته می شوند، در نتیجه در پوست و چشم ها آثار زردی پیدا می شود که همان یرقان است.
- کارهای شگفت انگیز کبد: ۱. سوخت و ساز قندها را تنظیم می کند؛ کبد، گلوکز را به گلیکوژن تبدیل می کند و گلیکوژن در کبد ذخیره می شود و اگر قند خون پایین بیاید، باز گلیکوژن کبد به گلوکز تبدیل می شود تا میزان قند خون در سطح طبیعی باقی بماند. اگر قند بدن کم باشد، کبد از چربی ها یا پروتئین قند را می سازد تا بدن بدون سوخت نماند. ۲. کبد انبارداری می کند؛ گلیکوژن، ویتامین A، ویتامین D، بسیاری از مجموعه های ویتامین های B (از جمله B12)، آهن و مس در کبد ذخیره می شوند. ۳. بسیاری از پروتئین های بدن مانند: آلبومین و عامل های انعقاد خون مانند: پروترومبین و فیبرنوژن را کبد می سازد، همین عوامل باعث می شوند که خون در مواقع ضروری منعقد شود. همچنین کبد گلوبولین می سازد، این ماده پیوند هورمون های جنسی استروییدی را تأمین و در نتیجه میل جنسی را تقویت می کند، افرادی که به پاکسازی کبد اقدام کنند متوجه می شوند که میل جنسی شان بهتر شده است. کبد بسیاری از پروتئین ها را می سازد تا موادی مانند: چربی ها، آهن، هورمون ها و داروها را از طریق جریان خون جابه جا کند. یکی از پروتئینهای کبد که HDL (چربی مفید خون) نام دارد، خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد، HDL کلسترول را از دیواره رگ ها به کبد بر می گرداند تا کبد آن را از بدن خارج سازد. بنابراین سالم بودن رگ های خونی تابع کبدی سالم است. ۴. مواد سمی و زهرآگین را می شکند و خرد می کند و بی اثر می سازد. کبد این کار را با سلول های کوپفر انجام می دهد. کبد برای مقابله با مواد سمی مادهای شیمیایی ترشح می کند که با آن مواد زاید بدن مانند آمونیاک را که سمی است می سوزاند یا آنها را به مواد دیگری تبدیل می کند. آمونیاک از تجزیه پروتئین ها در بدن ایجاد می شود و کبد سالم می تواند آن را بشکند و به شکل اوره درآورد تا از راه کلیه ها دفع شود. در فرآیند سم شکنی و زهرزدایی کبد، شبکه آنزیمی P450 نقش بسیار مؤثر دارد و این آنزیم های سخت به ویتامین C و اسیدآمینه تورین وابسته هستند. متأسفانه بیشتر مردم این ماده مهم را به اندازه کافی مصرف نمی کنند. اگر بار کبد خود را با مواد سمی و زهرآگین سنگین کنید کبدتان نمی تواند این همه بار را تحمل کند، در نتیجه با وجود مواد سمی اضافی یقیناً کبد مسموم می شود. ایجاد اختلال در سوخت و ساز عادی کبدی ممکن است نتیجه عفونت ویروسی باشد. ورم کبد نتیجه تأثیر ویروسی است که عضو را مورد حمله قرار می دهد. تشمع کبد و ورم کبد هر یک می توانند موجب خراب شدن سلول های کبدی شوند. کبد قادر است تا سلول های خود را دوباره بسازد، لیکن پاره ای اوقات ممکن است این سلول ها بافت ليفى تشکیل دهند که در این صورت از عهده انجام وظایف کبدی بر نمی آیند. بنابراین بایستی نسبت به رژیم غذایی چنین بیمارانی دقت و مراقبت کافی به عمل آید تا به بهبود و تجدید ساختمان بافت سالم کبدی کمک شود. در افراد جوان به علت فعالیت شدید هورمونی، قدرت دفاعی کبد، حفظ تعادل و دفع سموم به هم می خورد؛ یعنی کبد نمی تواند وظایف سنگینی را که برای سلامتی بدن و طراوت پوست به عهده دارد به خوبی انجام دهد، زیرا سلول های کبد که وظیفه سم زدایی دارند، به علت کار زیادی که برای هضم و جذب مواد غذایی انجام می دهند نمی توانند پادزهر لازم را بسازند و چربی اضافی را بسوزانند تا بدین طریق تعادل در ترشحات سموم به وجود آید. در سنین دیگر نیز نارسایی و عدم کفایت سلول های کبدی باعث می شود که این عدم تعادل به وجود آید.
- تمام داروهای شیمیایی از قبیل استامینوفن و… تا آنتی بیوتیک ها و … تمام داروهای شیمیایی برای کبد مضر هستند. اگر چنانچه مجبور شدید از آن ها استفاده کنید حتماً هنگام استفاده از داروهای شیمیایی از غذاها و گیاهان تقویت کننده کبد به طور فراوان بهره گیرید تا بلکه از عوارض ناشی از آنها در امان بمانید. مصرف آنتی بیوتیک باکتری های مفیدی که برای سلامت و هضم غذا به آن نیازمندیم را نابود می کند و محیط روده ها را آماده پذیرایی باکتری های سخت و مقاوم می سازد. همچنین به کاندیدا آلبیکنز که یک نوع قارچ است اجازه فعالیت می دهد و باعث حساسیت غذایی می شود و سلامتی انسان را به خطر می اندازد. از همه مهم تر این که آنتی بیوتیک ها فشار زیادی را جهت دفع سموم به کبد وارد می آورند و کبد را خسته و ناراحت می سازند که به آن نیز باید توجه کرد.
- بیماری های کبد به شکل های گوناگون ظاهر می شود و علت های مختلفی دارد. بهتر است بدانید که بسیاری از اشخاص بیماری کبدی دارند. هر نوع ماده شیمیایی، دارویی، رنگینه ای و مواد غیر طبیعی و تصفیه ای برای بدن مضر است. کبد توانایی ترمیم و بازسازی فوق العاده دارد و معمولاً به طور کامل بهبود می یابد مگر در موارد حاد و خطرناک.
- یکی از بیماری های کبد تنبلی کبد است. تنبلی کبد باعث می شود که مقدار زیادی از متابولیت های سمی وارد جریان خون شوند و بر کار مغز اثر گذارند که همین امر از دقت و کارایی مغز می کاهد، در نتیجه به کج خلقی و افسردگی می انجامد. این را خوب بدانید که حافظه و تمرکز فکری (تمركز حواس) وابسته به توانایی کبد و تنظیم ترکیبات شیمیایی خون می باشد.
- اگر کبد بیمار شود و کار خود را درست انجام ندهد انسان به یک یا چند مورد از بیماری های زیر مبتلا خواهد شد که عبارتند از: احساس خستگی، سخت بیدار شدن صبح ها از خواب، تلخی دهان هنگام صبح، جوش های روی پوست، مسمومیت های زود به زود. پف کردگی در زیر چشم ها، چاقی زیاد در سن نوجوانی، درد زیر دنده راست یا ناحیه کبد طرف راست بدن، خارش پوست بدن، خارش سر، خارش بعد از حمام، خشکی دهان، آبریزش بینی به طور گه گاه، بوی بد دهان، از دست رفتن شفافیت چشم ها، زیاد شدن اسیداوریک بدن، ناقص بودن تخلیه روده ها، سرگیجه، دردهایی که در بدن جابه جا می شود، کم خونی، صبح ها هنگام بیدار شدن از خواب، با خستگی و سختی چشم ها باز می شود، تیره گی رنگ پوست یا چهره، گودی کاسه چشم ها، سیاهی زیر چشم ها، ترشی معده، احساس پریدن مگس جلوی چشم، حالت استفراغ و تهوع مداوم، بی ثباتی قندخون، عرق زیاد بدن، بدبویی بدن، التهاب یا قرمزی زیاد پوست، لک های سفید یا سیاه یا کبودی پوست، خال ها یا زگیل ها یا کک مک های پوستی، گرمی و التهاب دهان، زردی تخم چشم، رنگ زرد پوست بدن، تب های متناوب، بارداری زبان، یبوست مزاج، چربی بیش از حد پوست بدن یا پوست سر یا موها، درد مقعد یا سوزش مقعد یا خون ریزی آن، ریزش موی سر بی موقع، بی حس و بی حالی و خواب آلودگی پس از صرف غذا، غم زدگی یا افسردگی، احساس بزرگی شکم، عفونت یا چسبندگی شدید مدفوع به سنگ توالت، سیاهی رفتن چشم ها به طور ناگهانی، چربی خون بالا، درد دل پس از مصرف غذاهای چرب، نفخ شکم و سنگینی آن پس از صرف غذا، جوش صورت، سردرد مدوام یا درد پشت سر یا سردرد میگرنی، بی اشتهایی، خون ریزی معده، حالت تهوع و دفع شدن صفرا و مواد تلخ از دهان (صبح ها هنگام بیدار شدن از خواب)، ورم پاها یا واریس رگ های پا، زیاد ترشح کردن دهان، عطش زیاد و احساس تشنگی، ایجاد سنگ کیسه صفرا.