سندروم خروجی قفسه سینه (TOS): عبارت است از سندرم خروجی قفسه سینه، حلقه تشکیل شده توسط دنده های بالایی، درست زیر استخوان ترقوه می باشد. سندرم خروجی قفسه سینه (TOS) زمانی رخ می دهد که عصب ها یا رگ های خونی فشرده می شوند. خروجی قفسه سینه، ناحیه ای کوچک بین استخوان ترقوه، اولین دنده و ستون فقرات می باشد. سندرم مجرای خروجی قفسه سینه (TOS) مجموعه ای از شرایط می باشد که با فشرده سازی رگ ها، اعصاب و یا شریان ها در این فضا مشخصه سازی می شود. سندرم خروجی قفسه سینه (TOS) عارضه‌ای است که شانه، بازو و دست را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سندرم TOS گروهی از اختلالات است و وقتی رخ می‌دهد که عروق خونی یا اعصابی که از فضای خروجی قفسه سینه (فضای بین دنده اول و استخوان ترقوه) عبور می‌کنند تحت فشار قرار بگیرند. این فشار بر روی اعصاب یا عروق باعث درد در شانه‌ها و گردن و بی‌حسی انگشتان می‌شود.

انواع سندروم خروجی قفسه سینه:

1. TOS  نوروژنیک: زمانی رخ می دهد که اعصابی که از گردن به بازو منتهی می شود (شبکه بازویی) فشرده شود.
2. TOS   وریدی: زمانی رخ می دهد که یک رگ فشرده شده باشد و منجر به ترومبوزیس بالاتنه شود، پنج درصد موارد وریدی هستند.
3. TOS شریانی: زمانی رخ می دهد که یک شریان فشرده شده باشد. تنها 1 درصد موارد شریانی هستند. گاهی اوقات، سندرم های شریانی و وریدی به سندرم خروجی قفسه سینه شناخته می شوند.

علائم:

1. علائم بسته به اینکه کدام عصب یا عروق خونی فشرده شده است متفاوت است. علائم فشرده شدن عصب بسیار شایع تر از علائم فشرده شدن عروق خونی است. علائم در ۹۰ درصد موارد به علت فشار به شبکه عصبی بازویی و در ده درصد به علت فشار به عروق ساب کلاوین ناحیه است. بر حسب اینکه چه عصبی از شبکه بازویی تحت فشار قرار گیرد علائم حسی و حرکتی در مسیر فعالیت آن عصب ظاهر می شود.

علائم عصبی:

1. درد بازو و دست
2. بروز مشکل در حرکات ظریف دست
3. گزگز و بی حسی در ناحیه شانه ، گردن ، بازو و دست
4. گرفتگی عضلات ناحیه داخلی ساعد (خم کننده دراز انگشتان)
5. اختلالات حسی در ناحیه داخلی ساعد و ناحیه پالمار (خواب رفتن ، سوزن سوزن شدن)
6. ضعف عضلانی و آتروفی عضلات خم کننده دراز انگشتان و عضلات ریز کف دست (عضلات اینترنسیک)

علائم شریانی:  

1. کبودی و آبی شدن دست
2. التهاب یا ورم کردن بازو یادست
3. احساس سنگینی در بازو یا دست
4. خستگی سریع بازو ها و دست ها
5. برجسته شدن رگهای سطحی دست
6. وجود گره ضربان دار بالای استخوان ترقوه
7. درد عمیق و آزار دهنده (شبیه درد دندان) در ناحیه گردن و شانه که در شبها شدیدتر می شودو میتواند بیمار را از خواب بیدار کند.

علت:

• بارداری
• تومور در گردن: در موارد نادر، تومور ممکن است علت فشرده سازی باشد.
• وجود تومور در گردن: در موارد نارد، یک تومور ممکن است علت فشرده سازی باشد.
• شکستگی استخوان ترقوه: شکستگی استخوان ترقوه ممکن است باعث تغییر اندازه مدخل قفسه سینه گردد.
• ترومای ناشی از تصادف: گاهی اوقات تصادف اتومبیل موجب خونریزی در این فضا شده و آنرا تنگ می کند.
• بدنسازی:عضلات گردن ممکن است بسیار بزرگ شوند و موجب فشرده سازی عصب ها یا رگ های ساب کلاویان شوند.
• افزایش وزن: ماننده توده عضلانی اضافی، چربی اضافی در گردن می تواند عصب ها یا رگ های ساب کلاویان را فشرده کند.
• آسیب شلاق: علائم بازو و دست که مدت زمان زیادی پس از آسیب شلاق ادامه داشته باشند ممکن است نشانه سندرم خروجی قفسه سینه باشند.
• سایر مشکلات پزشکی: اختلالات هورمونی در تیروئید یا در سطح استروژن بدن و یا روماتیسم یا تغییر در انحنای ستون مهره بصورت کیفوز یا اسکولیوز میتواند زمینه بروز این بیماری را مهیا کند.
• سندروم ویپلش: آسیب های بافت نرم اطراف ستون فقرات گردنی همانند عضلات، تاندون ها و لیگامان ها ناشی از حرکت ناگهانی سر و گردن به جلو و عقب که در تصادفات اتومبیل شایع است یکی از عوامل بوجود آورنده سندرم خروجی قفسه سینه است.
• انجام حرکت های ورزشی مکرر در بالای سر: افرادی که شنا، بیس بال یا نقاشی انجام می دهند یا به عنوان آرایشگر، مکانیک و یا در شغل های دیگری کار می کنند که مستلزم بالا رفتن دست ها به طور مداوم می باشد، ممکن است دچار سندرم خروجی قفسه سینه شوند.
• تشکیل اولین دنده یا عضله غیر طبیعی: برخی از افراد ممکن است دارای عضله اضافی یا عضله اسکالین غیرطبیعی (عضله داخلی گردن) یا اولین دنده غیر طبیعی استخوان ترقوه باشند. هر یک از این موارد غیر طبیعی می توانند موجب فشرده سازی عصب ها یا رگ های خونی شوند.
• وضعیت بدنی نامناسب و عضلات ضعیف: این موارد عامل اصلی این سندرم هستند. وضعیت های ثابت مثلا در کارگران خطوط تولید ، کارمندان بانک یا بیمه ، دانشجویان و … می تواند باعث افتادگی شانه ها و متمایل شدن سر به جلو شود . همچنین حمل وزنه های سنگین مانند چمدان ، کیف مدرسه و … می تواند از دیگر عوامل افتادگی شانه ها و ایجاد علائم بیماری باشد . شانه های آویزان موجب تنگ تر شدن این فضا میشود.
• دنده گردنی: دنده گردنی، یک دنده اضافی است که از ستون فقرات گردنی رشد می کند (قسمت گردن ستون فقرات)، بین 1 و 3 درصد از جمعیت دارای دنده گردنی هستند که ممکن است در یک یا هر دو طرف گردن رشد کند و ممکن است به اولین دنده وصل شود و یا به طور کامل تشکیل نشود. وجود دنده گردنی احتمال فشرده شدن عصب یا رگ خونی بین دنده اول و استخوان ترقوه را افزایش می دهد. درصد کمی از افراد مبتلا به دنده گردنی، به سندرم مجرای خروجی قفسه سینه دچار می شوند. بسیاری از افراد مبتلا به دنده گردنی، متوجه وجود آن نمی شوند، چرا که استخوان اغلب کوچک است و حتی در تصویر برداری اشعه ایکس نیز قابل تشخیص نیست.
• هایپرتروفی عضلات (افزایش حجم عضلات): در بعضی افراد مانند بدنسازانیا وزنه برداران عضلات اسکالن که نزدیک این فضا هستند بزرگ میشوند و یا بعضی بطور مادرزادی عضلات بیشتری در این ناحیه دارند یا عضلاتی که در این ناحیه دارند تغییر شکل میدهند به نحوی که میتواند به اعصاب و عروق این ناحیه فشار وارد کند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. شکستگی ترقوه یا دنده اول
2. کاهش وزن سریع همراه با فعالیت یا تمرینات فیزیکی شدید
3. بدنسازی همراه با تورم عضلانی در ناحیه خروجی قفسه سینه

پیشگیری:

• در حد امکان از آسیب شانه یا گردن پرهیز کنید. در اتومبیل از کمربند ایمنی و پشتی استفاده کنید. از داروهای روانگردان استفاد نکنید و الکل ننوشید.

عواقب مورد انتظار:

• با فیزیوتراپی و جراحی معمولاً در بیشتر بیمارن علاج می شود.

عوارض احتمالی:

1. سندرم خروجی قفسه سینه می تواند موجب درد شانه و گردن، بی حسی و مور مور شدن انگشتان و قدرت دست ضعیف شود. در صورتی که این مشکل درمان نشود می تواند منجر به افزایش درد و کاهش عملکرد شود. انواع خاصی از این بیماری می توانند موجب تشکیل لخته های خونی جدی شوند.

تشخیص:

1. تشخیص این بیماری می تواند پیچیده تر از تشخیص سایر بیماریهای شایع اطراف شانه باشد زیرا ممکن است علائم زیادی برای توضیح وجود داشته باشد.پزشک ابتدا سعی میکند با صحبت کردن و معاینه بیمار علت مشکلات را بیابد. یکی از معاینات اینست که اندام فوقانی بیمار را در وضعیت های خاصی قرار میدهد بطوریکه به عروق و اعصاب خروجی قفسه سینه فشار بیشتری وارد شود. اگر در این حال علائم بیمار ظاهر شدند یا شدیدتر شدند پزشک به این بیماری شک میکند.
2. تست استرس دست بالای سر(EAST): بیمار درحالت ایستاده بازوهایش را مطابق شکل بالا نگه می دارد به گونه ای که آرنجها کمی عقبتر از سطح سرباشند . ازبیمار خواسته می شود دستانش را به مدت سه دقیقه باز و بسته کند . ایجاد درد ، سنگینی ، احساس ضعف بازوها ، بی حسی و سوزن سوزن شدن در دستان نشانه مثبت بودن این تست کلینیکی است. اگرچه این تست جهت تشخیص سندرم خروجی توراکس کمک کننده هست، ولی به دلیل مثبت شدن این تست در بعضی از افراد غیر علامت دار، قابل اعتماد نیست.
3. تست های تصویربرداری: برای بهتر دیدن و ارزیابی استخوان ها، عضلات، تاندون ها و رگ های خونی، پزشک ممکن است تست های تصویربرداری درخواست کند. تست های تصویربرداری ممکن است شامل اشعه ایکس، سی تی اسکن (CTS)وام آر آی (MRI) باشد.ممکن است رادیوگرافی از گردن وجود دنده گردنی را نشان دهد. سی تی اسکن میتواند تغییرات استخوانی در محل و ام آر آی میتواند تغییراتی را که موجب تنگ شدن فضای خروجی توراسیک شده اند نشان دهد.
4. الکترومایوگرافی (EMG and NCV): از نوار عصب و عضله برای بررسی اینکه آیا اعصاب اندام فوقانی تحت فشار قرار دارند یا خیر استفاده میشود.
5. سایر تست ها: پزشک ممکن است از تست های گردش خون مخصوص برای بررسی درگیری عروق استفاده کند. برای بررسی فشار به شریان(سرخرگ) ساب کلاوین از آنژیوگرافی و برای بررسی فشار به ورید(سیاهرگ) ساب کلاوین از ونوگرافی استفاده میشود. سونوگرافی داپلر هم میتواند در بررسی اینکه آیا شریان یا ورید تحت فشار قرار دارد یا خیر به پزشک کمک کند.

درمان طب نوین:

• گرم کردن موضع: برای تسکین درد از گرم کردن استفاده کنید. از کیسه گرم، لامپ گرما دهنده، دوش آب داغ یا کمپرس گرم استفاده کنید.
• فیزیوتراپی: بهترین روش درمانی برای این بیماری فیزیوتراپی است که معمولا ترکیبی از استفاده از تجهیزات پیشرفته، درمان های دستی و تمرینات ورزشی است. روشهای درمانیفیزیوتراپی ممکن است شامل موارد زیر شود: استفاده از مدالیته های گرمای سطحی مانند هات پک یا اینفرارد، استفاده از مدالیته های گرمای عمقی نظیر اولتراسوند یا لیزر، استفاده از مدالیته های ضد درد الکتروتراپی بویژهS و Interferential، ماساژهای موضعی دستی یا با استفاده از ماساژورهای کلینیکال، سوزن خشک برای آزاد کردن عضلات دردناک، تمرینات کششی عضلات، تمرینات ایزومتریک عضلات گردن ، شانه و اندام فوقانی، اصلاح وضعیت بدنی بیمار، تمرینات تقویتی برای عضلات ضعیف، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی: داروهایی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن می توانند درد و تورم را کاهش دهند.
• کاهش وزن: داشتن اضافه وزن می تواند به عضلات شانه ای که از استخوان ترقوه پشتیبانی می کند فشار وارد کند.
• تغییر سبک زندگی: شما ممکن است نیاز به تغییر محل کار خود داشته باشید، از انجام فعالیتهای شدید جلوگیری کنید و حتی فعالیتهای روزمره که علائم شما را تشدید می کند را تغییر دهید. درمان این بیماری در اغلب اوقات رضایت بخش است با این حال در مواردی که بیماری طولانی و مزمن شده باشد ممکن است مقداری از تغییراتی که در عصب و عضلات ایجاد شده اند بهبودی کاملی نیابند.
• دارو درمانی: برای تسکین درد، داروهای درد بدون نیاز به نسخه مانند آسپرین، استامینوفن (تایلانول)، یا ایبوپروفن (مورتین) ممکن است توصیه شوند. پزشک شما ممکن است برای تسکین درد اضافه، یک شل کننده عضله تجویز کند. داروهای ترومبولیتیک، در صورت لزوم ممکن است پیش از جراحی تجویز شوند تا لخته های خونی را از بین ببرند. این نوع دارو همیشه در بیمارستان به بیماران داده می شود تا بتوان آنها را از نزدیک تحت نظارت قرار داد. این داروها ممکن است مستقیماً به شریان تزریق شوند و یا از طریق کاتتر، یک لوله باریک وارد بدن شوند.
• جراحی: بندرت و در صورتیکه اقدامات ذکر شده نتوانند علائم ناشی از فشار بر روی عصب را برطرف کنند ممکن است پزشک معالج تصمیم به استفاده از عمل جراحی بگیرد. در حین جراحی ممکن است دنده گردنی یا نوار بافتی محکمی که به عصب فشار میاورد و یا عضلات اضافه ای که در فضای خروجی قفسه سینه هستند خارج شوند یا فشار استخوان ترقوه بد جوش خورده به اعصاب برداشته شود. درمان این بیماری در غالب اوقات نیازی به جراحی ندارد و حتی ممکن است جراحی وضعیت بیمار را بدتر کند یا مشکلات بیمار مدتی بعد از جراحی به علت ایجاد چسبندگی در بافت های محل عمل عود کند پس تصمیم به جراحی این بیماری با در نظر گرفتن همه ی جوانب و توسط پزشک انجام میشود.

درمان طب سنتی:

• با روغن های گرم نظیر روغن بادام تلخ و سیاهدانه موضع را چرب کنید و با حوله و اتو گرم نگه دارید.

داروها:

• مورفین
• آسپرین
• ایبوپروفن
• استامینوفن
• دیکلوفناک
• سلکوکسیب

فعالیت های بدنی:

• درمان فیزیکی و ورزش برای بهبود کارکرد عضلانی شانه و بهبود هرگونه اشکال وضعیتی تجویز خواهد شد. این موارد معمولاً به مدت 3 الی 2 ماه توصیه می شوند. به مدت 3 ماه از زور زدن و فعالیت های سنگین خودداری کنید.

رژیم غذایی:

• رژیم غذایی خاصی ندارد. در صورت وجود اضافه وزن، رژیم غذایی برای کاهش آن توصیه می گردد.

نکته:

• ترومبوزیس رگ عمیق در پاها شایع تر است. زمانی که ترومبوزیس در شانه ها یا در بازوها رخ می دهد، علت آن می تواند انجام جراحی، وارد شدن یک شیء خارجی در بالاتنه، مانند ضربان ساز یا دیفیبریلاتور قلبی عروقی قابل کاشت، یا سندرم خروجی قفسه سینه باشد.
• دنده گردنی چگونه موجب سندرم TOS می شود: یکی از مهم ترین و شایع ترین علل ایجاد سندرم توراسیک اوت لت و یا ایجاد فشار در فضای توراسیک اوت لت،دنده گردنی می باشد. دنده گردنی موجب تنگ شدن فضای توراسیک اوت لت شده و در نهایت می تواند بر روی عروق و عصب هایی که از این ناحیه عبور می کنند، فشار وارد کند و موجب ایجاد ناراحتی و درد در این ناحیه شود. البته باید گفت سندرم توراسیک اوت لت فقط به دلیل دنده گردنی به وجود نمی آید و می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. این دنده می تواند در یک سمت گردن و یا هر دو سمت گردن ایجاد شود و با وارد کردن فشار به فضای توراسیک اوت لت و تنگ شدن این فضا، موجب ایجاد ناراحتی و مشکلاتی در گردن (سندرم توراسیک اوت لت) و نواحی مرتبط با آن شود. البته این عارضه از هر ده نفر فقط در یک نفر اتفاق می افتد و از بیماری های نادر به حساب می آید.
• چه زمانی جراحی ضروری است؟ گرچه، تنها 10 تا 20 درصد از بیماران مبتلا به  TOS نیاز به درمان با جراحی دارند، اغلب بیماران مبتلا به  TOS وریدی یا شریانی نیاز به درمان جراحی دارند. جراحی برای  TOS شریانی و وریدی بسیار مؤثر است. در میان بیمارانی باTOS وریدی، جراحی انتخابی در 90 تا 95 درصد از موارد می تواند علائم را اصلاح کند؛ جراحی انتخابی علائم را در بیش از 95 درصد از بیماران دارای  TOS شریانی بهبود می بخشد.