سندرم مفصل گیجگاهی و فک تحتانی: عبارت است از زمانی که برای این مفصل، استخوان ها، رباط یا یا عضلات مرتبط با این مفصل مشکلی ایجاد شود می گویند که شخص دچار سندروم مفصل گیجگاهی فکی یا TMJ شده است. علاوه بر درد شدید در محل مفصل در نزدیکی گوش، یک اختلال TMJ ممکن است باعث بروز سردرد، درد گوش، سفتی گردن و ایجاد صدای کلیک مانند حین باز و بسته کردن دهان شود.

علائم:

1. سردرد و دندان درد
2. درد در اثر خمیازه کشیدن
3. درد پشت، شانه ها یا گردن
4. عدم توانایی باز کردن کامل دهان
5. حساسیت به لمس عضلات جونده
6. صدای (تق کردن) یا (تب کردن) هنگام باز کردن
7. درد مبهم بر روی یک طرف فک (پایین یا جلوی گوش) که به شقیقه ها، پشت سر و در امتداد فک تیر می کشد.

علت:

• التهاب مفصل گیجگاهی، فکی
• اختلال کارکرد و درد عضلات صورت
• بیش تحرکی یا کم تحرکی مفصل گیجگاهی، فکی
• در رفتن مفصل در اثر آسیب های فک، سر یا گردن
• قرار گرفتن نامناسب فک فوقانی و تحتانی (اختلال صفحه ای)

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. استرس
2. بد در آمدن دندان ها
3. کشش عضلات جونده
4. استئوآرتریت یا روماتوئیدآرتریت
5. ساییده شدن یا پرچ شدن دندان ها
6. جفت و جور نشدن مناسب دندان ها

پیشگیری:

• دندان های خود را نسایید. روش هایی مثل بازخورد زیستی و ورزش را برای شل کردن عضلات فرا بگیرید.

عواقب مورد انتظار:

• علائم را می توان با درمان کنترل کرد و رفتاری را که ایجاد کننده علائم است، می توان اصلاح کرد. قرار گرفتن نامناسب فک را نیز می توان تصحیح کرد.

عوارض احتمالی:

• استخوان واقع در مفصل گیجگاهی، فک تحتانی، بدون درمان ممکن است خورده و تخریب گردد، بیماری مفصلی دژنراتیو ثانویه، افسردگی و سندرم درد مزمن.

تشخیص:

1. معاینه فیزیکی: تشخیص اختلال TMJ مبتنی بر سابقه پزشکی و معاینه جسمی است که اغلب توسط پزشک مراقبت های اولیه یا یک متخصص گوش و حلق و بینی (گوش و حلق و بینی) انجام می شود. در طول اخذ تاریخچه پزشکی یا شرح حال گیری، پزشک از شما در مورد دردتان مانند شدت، محل و کیفیت آن و همچنین آنچه درد شما را بدتر یا بهتر می کند سوالاتی خواهد پرسید. پزشک همچنین درباره علائم مرتبط (مانند سردرد) و محرک های احتمالی (به عنوان مثال، تروما یا سابقه دندان قروچه دندان) سؤال خواهد کرد. هدف این سؤالات نه تنها تشخیص اختلال TMJ بلکه رد شرایط تقلید مشابه زیر است: مشکل دندانپزشکی (به عنوان مثال پوسیدگی دندان، آبسه دندان یا ترک خوردن و اگوسیدگی دندان)، میگرن، نورالژی تریژمینال، سنگ بزاق (سیالولیتیازیس)، سینوزیت، در طی معاینه جسمی، پزشک با دقت به دنبال علائم مال اکلوژن خواهد گشت و میزان چرخش یا محدوده حرکت مفصل گیجگاهی را بررسی می کند تا بهتر بتواند مشکل شما را تشخیص دهد.
2. تصویر برداری: آزمایشات تصویربرداری مانند اسکن اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) می توانند در تشخیص اختلال TMJ کمک کنند (به خصوص اگر سابقه پزشکی و یافته های معاینه فیزیکی مبهم یا نامشخص باشد.) آزمایشات تصویربرداری همچنین می تواند به مرتب کردن شرایطی که ممکن است باعث درد یا تشدید درد TMJ شود کمک کند.

درمان طب نوین:

• ممکن است تصحیح دندان های بد در آمده با ارتودنسی لازم باشد.
• برای خوابید از بالش استفاده نکنید. یک پارجه را لوله کنید و زیر گردن خود قرار دهید. به پشت خود بخوابید.
• سعی کنید حرکات فک را محدود کنید و یاد بگیرید فک را شل کنید. با گذاشتن شست خود در زیر چانه، مانع خمیازه کشیدن شوید.
• برنامه درمانی می تواند شامل تصحیح اختلالات انسدادی، طبیعی کردن کارکرد عضلات، کنترل درد، درمان استرس و اصلاح رفتار باشد. روان درمانی یا مشاوره شامل آموزش بازخورد زیستی برای یادگیری راه های جدید کنار آمدن با استرس. یخ و یا گرما می تواند فایده اندکی در تسکین ناراحتی داشته باشد ولی علاج کنند نخواهد بود. آن دو را یکی یکی امتحان کنید تا ببینید کدام بیشتر به درد شما می خورد.
• دندان پزشک ممکن است برای پیشگیری از ساییدگی دندان ها در زمان خواب، یک پروتز محافظ شبانه ساخته و در داخل دهان قرار دهید. یک پروتز محافظ شبانه حاوی اسپیلینت های قابل برداشتی است که در نوک دندان ها قرار می گیرد تا فشار گاز گرفتن نامناسب را بردارد.
• مراقبت از خود: استراحت فک، مصرف غذاهای نرم و استفاده از کمپرس گرم روی مفصل نامبرده می تواند به تسکین درد و التهاب مرتبط با اختلال TMJ کمک کند. درگیر شدن در تمرینات کششی فک و تکنیک های آرامش بخش و کاهنده استرس نیز ممکن است مفید باشد.
• دارو درمانی: داروهای مسکن بدون نسخه(مانند داروی ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID)  ایبوپروفن می توانند ناراحتی مرتبط با اختلال TMJ را کاهش دهند. برای افرادی که اسپاسم عضلانی مربوط به فک تحتانی دارند، ممکن است یک شل کننده عضلانی تجویز شود.
• تغییر رفتاری یا تغییر عادت: متوقف کردن رفتارهای تحریک آمیز و یا تحریک کننده یکی دیگر از مؤلفه های مهم در درمان سندروم مفصل گیجگاهی فکی است. این بدان معنی است که مبتلایان به اختلال TMJ باید از جویدن یخ، دندان قروچه و موارد خودداری کنند.
• عمل جراحی: به ندرت و در موارد خیلی شدید، مانند زمانی که تروما به ناحیه TMJ وارد شده باشد یا بیمار از درمان های محافظه کارانه استقبال نکرده باشد و در صورت تجربه درد شدید احتمالا عملجراحی فک ضروری ترین درمان برای برطرف کردن این عارضه است.

درمان طب سنتی:

• بعد از گذشت یک هفته روغن مالی زیر نظر متخصص طب سنتی بادکش گذاری موضعی و زالو درمانی انجام دهید.
• محل مفصل گیجگاهی، فک تحتانی را با روغن های گرم نظیر بادام تلخ و سیاهدانه خوب ماساژ دهید و با اتو و حوله موضع را گرم نگه دارید.

داروها:

• مورفین
• آسپرین
• استامینوفن
• دیکلوفناک
• سلکوکسیب

فعالیت:

• محدودیتی وجود ندارد.

رژیم غذایی:

• تا فروکش کردن علائم، غذاهای نرم میل کنید. از مصرف غذاهای سفت و جویدنی خودداری کنید.

نکته:

• مفصل گیجگاهی فکی چیست: مفصل تمپورومندیبولار (TMJ) که در فارسی به آن مفصل گیجگاهی فکی گفته می شود یک مفصل گوی و کاسه کوچک است که استخوان فک (فک پایین) را به استخوان گیجگاهی جمجمه متصل می کند. این مفصل توسط چندین ماهیچه و رباط حرکت کرده و تثبیت می شود. مفصل گیجگاهی فکی در واقع همان مفصل و عاملی است که به ما اجازه می دهد دهان خود را باز و بسته کنیم و فک را از یک طرف به سمت دیگر حرکت دهیم تا بتوانیم کارهایی مانند صحبت کردن و جویدن را انجام دهیم.