سندرم قبل از قاعدگی (PMS): عبارت است از سندرم پیش از قاعدگی (به انگلیسی: Premenstural syndrome  و به اختصار PMS وضعیتی است که بر احساسات، سلامت جسمانی و رفتار برخی از زنان در روزهای خاصی از چرخه قاعدگی تأثیر می گذارد. این وضعیت معمولاً در روزهای پیش از قاعدگی رخ می دهد. سندرم پیش از قاعدگی (PMS) یک شرایط شایع است که بیش از 90 درصد زنان را تحت تأثیر قرار می دهد. علائم این سندرم 5 تا 11 روز قبل از شروع شدن پریود خود را نشان می دهد.

علائم:

1. چرخه قاعدگی زنان به طور متوسط 28 روز طول می کشد. تخمک گذاری، یعنی زمانی که تخمک از تخمدان آزاد می شود، در روز 14 چرخه اتفاق می افتد. پریود یا خونریزی در روز 28 از چرخه اتفاق می افتد. علائم سندرم پیش از قاعدگی می تواند حدوداً از روز 14 چرخه شروع شود و تا هفت روز پس از شروع پریود ادامه یابد. علائم سندرم شامل موارد زیر است:
2. اسهال
3. سردرد
4. یبوست
5. نفخ شکم
6. اضطراب
7. درد شکم
8. افسردگی
9. درد مفاصل
10. جوش و آکنه
11. غمگین بودن
12. تحریک پذیری
13. گرفتگی عضلات
14. پر تنش و عصبی
15. حساسیت به نور و صدا
16. خستگی و بی حوصلگی
17. سینه های سفت و دردناک
18. عدم تمایل به حضور در اجتماع
19. تغییر در الگوی خواب و بی خوابی
20. ولع غذایی، مخصوصاً برای شیرینی جات
21. نوسانات خلقی (عکس العمل های هیجانی و طغیان های عاطفی)

علت:

• علت به وجود آمدن سندرم پیش از قاعدگی ناشناخته است. با این حال، بسیاری از محققان معتقدند که به تغییرات هورمون های جنسی و میزان سروتونین در ابتدای چرخه قاعدگی مربوط است. سطح استروژن و پروژسترون در بعضی از روزهای ماه افزایش می یابد. افزایش این هورمون ها باعث تغییرات خلق و خو، اضطراب و تحریک پذیری می شود. موارد زیر نیز می تواند بر شدت این علائم تأثیرگذار باشد:
• غلبه سردی
• خواب ناکافی
• ورزش نکردن
• سیگار کشیدن
• سابقه افسردگی
• استفاده ی بیش از حد از الکل، نمک، گوشت قرمز و شکر

تشخیص:

1. سونوگرافی
2. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار

درمان طب نوین:

• درمانی برای سندرم پیش از قاعدگی وجود ندارد. موارد زیر می تواند علائم آن را به مقدار زیادی کاهش دهد:
• خواب کافی داشته باشید.
• روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش کنید.
• نمک، الکل و کافئین را تا حد ممکن حذف کنید.
• از غذاهای سالم خصوصاً میوه و سبزیجات استفاده کنید.
• در صورت بروز درد در قسمت های مختلف می توانید از مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن و استامینوفن استفاده کنید.

درمان طب سنتی:

• مصرف گرمی جات و ترک سردیجات.
• دمنوش بومادران در طول روز بخورید.
• حجامت عام و حجامت ساکرال انجام دهید.
• به غیر از ایام قاعدگی شبی یک لیوان عرق رازیانه به همراه یک قاشق غذاخوری عسل میل کنید به مدت 120 شب.

داروها:

• دیدروژسترون

فعالیت:

• در ایام قاعدگی استراحت کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک نخود فرنگی با رب انار، خوراک باقلا، خوراک کدو خورشتی با سویا، خوراک کدو حلوایی، خوراک صیفی جات، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک سویا با نخود، تاس کباب سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک کشمشی، خوراک لوبیای سویا، آش گندم با حبوبات، آش گندم با کرفس، آش گندم با تره، آش گندم با سویا، آش لپه ۱، آش لپه ۲، آش کدو حلوایی، آش کدو خورشتی، آش صیفی، آش غلات، آش خرفه ۱، آش زردآلو، آش حبوبات و غله ۲، آش شوید باقلی، آش کلم برگ، آش گل کلم ۱، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم قمری با عدس، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش انار، آش اسفناج ۱، آش برگ چغندر، آش گوجه سبز، آش رب، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با مغزیجات، حلیم جو، حلیم دال عدس، مرصع پلو، آلبالو پلو، ساطری پلو، شوید باقالی پلو، شوید پلو با لوبیا چشم بلبلی، دم پخت گوجه ۱، دم پخت گوجه ۲، هویج پلو، سبزی پلو، ماش پلو، پلو مخلوط، لپه پلو، قیمه پلو، کلم قمری پلو، کلم پلو، کلم پلو با قارچ، کلم پلو با سویا، دمی شیرازی، عدس پلو ساده، عدس پلو با سویا، عدس پلو با کدو حلوایی، عدس پلو با قارچ، لوبیا قرمز پلو، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۲، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، انار پلو، گشنیز پلو با سویا، لبو پلو، بادمجان پلو ۲، رب پلو، بلغور پلو، خورش فسنجان با سویا، خورش شهد فسنجان، خورش قیمه، خورش به، خورش قیمه بادمجان، خورش قیمه آلو، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش کدو حلوایی، خورش کدو خورشتی، سوپ جو ۲، سوپ شلغم، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ جو با شیر سویا، کتلت هویج و سیب زمینی، کتلت سیب زمینی و حبوبات، کتلت سویا با گندم جوانه زده، دلمه کلم، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه کدو خورشتی، دلمه سیب زمینی، دلمه برگ انگور، کوفته سبزیجات، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ سویا، کماچ مخلوط، ماست سویا، پنیر سویا، فرنی سویا، کشک سویا، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار.

نکته:

• قاعدگی یا عادت ماهیانه: قاعدگی یا عادت ماهیانه یکی از نشانه های بلوغ در دختران می باشد. سنی که دختران به مرحله بلوغ جسمی می رسند، متفاوت بوده و به عوامل مختلفی بستگی دارد مانند: عوامل محیطی، عوامل ارثی، نژاد، آب و هوا و بالاخره طرز تغذیه در این موضوع دخالت دارند. به طور کلی در نقاط گرمسیر دختران زودتر از معمول بالغ می شوند. در ایران سن معمولی شروع قاعدگی در دختران به طور متوسط ما بین ۹ تا ۱۶ سالگی است. در دختر بچه ها از سن ۸ سالگی از همان زمان که غده هیپوتالاموس در مغز، تخمدان ها را به فعالیت وا میدارد، میزان هورمون استروژن شروع به افزایش می کند. تولید استروژن و سایر هورمون ها تا سن ۱۱ تا ۱۲ سالگی از تخمدان ها به حدی بالا می رود که برای حجیم شدن پستان ها و شروع قاعدگی کفایت می کند. تحقیقات نشان می دهد زنان قبل از تخمک گذاری آزمایش هوش را سریع تر ولی غلط پاسخ می دهند و حواس آنها سریع تر پرت می شود و قدرت تمرکز خوبی ندارند، اما در هفته بعد از قاعدگی همین آزمایش را کندتر ولی صحیح تر پاسخ می دهند. تغیرات روحی و عاطفی ناشی از هورمون ها فقط به نوسانات چرخه قاعدگی محدود نمی شود. پس از زایمان، پروژسترون و بقیه هورمون های جنسی شديداً أفت می کنند و در آن زمان زنان در مقابل انواع بیماری های روحی آسیب پذیر تر هستند که افسردگی یکی از آنهاست.
• علت پیدایش قاعدگی یا عادت ماهیانه: در دوران مختلف زندگی تخمدان های یک زن وظایف متعددی به عهده دارند که قابل توجه تر از همه تخمک گذاری یا تولید سلول مخصوص برای تولید مثل و ترشح هورمون های تناسلی شامل: استروژن و پروژسترون می باشند. در دخترهای جوان دستگاه تولید مثل تحت تأثیر هورمون های تناسلی رشد کرده و علایم بلوغ منجمله قاعدگی یا عادت ماهیانه در آنها ظاهر می شود. تخمک گذاری در زن به این ترتیب صورت می گیرد که پس از پایان یک دوره قاعدگی ماهیانه یکی از حباب های کوچکی که در سطح تخمدان ها وجود دارند سریعاً شروع به رشد کرده و به حالت یک طاول حجیم و متورم ایجاد می شود که به آن فولیکول می گویند. در داخل هر فولیکول یک عدد أوول يا سلول تناسلی زنانه قرار دارد. در روز ۱۴ از روز اول قاعدگی این طاول در سطح تخمدان در اثر فشار مایع فولیکولی می ترکد و تخمک موجود در آن آزاد می شود. سپس این تخمک در اثر حرکات ریشک ها یا شرابه های متعلق به شیپور فالوپ، وارد لوله رحم می شود. تخمک که به وسیله ذره بین یا میکروسکوپ قابل دیدن است در داخل لوله رحم باقی می ماند و اگر با سلول تناسلی مرد روبرو نشود بعد از ۲۴ ساعت از بین می رود. اما اگر مدت کمی قبل از تخمک گذاری و یا در همان زمان مقاربت جنسی انجام گرفته باشد، میلیون ها اسپرماتوزوئید یا سلول تناسلی مرد که به داخل مجرای تناسلی زن ریخته می شوند با حرکات سریع به فعالیت می پردازند. اسپرماتوزوئیدها یا سلول های تناسلی مرد که به وسیله میکروسکوپ قابل دیدن هستند، عبارتند از: سلول های کوچک و پرتحرکی که هر کدام تقریباً به شکل یک نوزاد قورباغه می باشند. هر یک از این سلول ها دارای یک سر نسبتاً بزرگ و یک دم باریک بوده و با جنبش های سریع می توانند به طرف حفره رحم بالا رفته و خود را به داخل رحم و نزدیک تخمدان زن برسانند، اما با این وجود فقط تعداد محدودی از اسپرماتوزوئیدها یا سلول های تناسلی مرد می توانند از سوراخ دهانه رحم عبور کرده و خود را به داخل رحم برسانند، زیرا که تعداد بسیار زیادی از آنها در مجرای تناسلی زن و یا واژن از حرکت باز می مانند و از بین می روند. اسپرماتوزوئیدها یا سلول های تناسلی مرد که خود را به داخل رحم رسانده اند، وارد لوله های رحم شده و از آنجا به طرف تخمک یا سلول تناسلی زن هجوم می برند. به این ترتیب به زودی تعداد زیادی اسپرماتوزوئید یا سلول تناسلی مرد به اطراف تخمک یا سلول تناسلی زن گرد آمده و آن را احاطه می کنند. فعالیت اسپرماتوزوئیدها برای داخل شدن به درون تخمک ادامه می یابد ولی فقط یکی از آنها موفق می شود که به درون تخمک راه یافته و آن را بارور کند. به این ترتیب با ورود اولین اسپرماتوزوئید به درون أوول یا سلول تناسلی زن، پرده محکمی در اطراف آن کشیده می شود که مانع از ورود سایر اسپرماتوزوئیدها به نزدشان شود. از ترکیب سلول تناسلی زن با سلول تناسلی مرد، سلول تخم به وجود می آید که به تدریج از آن جنین و سپس یک انسان تولید می شود و به این ترتیب که شرح داده شد حاملگی شروع می شود و تا موقع زايمان عادت ماهیانه و خونریزی از رحم قطع می شود.
• چرا قاعدگی در خانم ها ایجاد می شود: در جنس مؤنث، دوره های ماهیانه تناسلی از هنگام بلوغ شروع شده و مراحل آن به طور متناوب و تقریباً با نظم و ترتیب تا چندین سال همچنان تکرار می شود. یک دوره جنسی در خانم ها معمولاً شامل ۲۸ روز است که مدت ۳ تا ۵ و گاهی ۷ روز خونریزی از دستگاه تناسلی جزو آن می باشد. به طور قراردادی اولین روز خونریزی از دستگاه تناسلی در قاعدگی به عنوان اولین روز از یک دوره جنسی به حساب می آید. خلاصه اینکه خانم ها به طور طبیعی در هر ۲۸ روز یک مرتبه به مدت ۳ تا ۵ و گاهی ۷ روز دچار خونریزی از رحم می شوند که اصطلاحاً به آن قاعدگی می گویند. در هنگام قاعدگی سلول های بافت مخاطی از سطح داخلی رحم جدا شده و ریزش می کند که برای این کار خونریزی و ترشحات قاعدگی ایجاد می شود. در خانم ها پس از قاعدگی در یک دوره جنسی از روزهای ۷ تا ۱۴ سلول های مخاط رحم و سلول های غدهای آن شروع به تکثیر کرده و محل بافت های ریخته شده در رحم را نوسازی و ترمیم می کنند. علاوه بر آن، از روزهای ۱۵ تا ۲۸ غده های مخاط رحم متورم می شوند و مواد لزجی تراوش می کنند. در این مرحله بافت زیرین یا آستر مخاط رحم نیز ضخیم و پر خون می شود. در این مرحله اگر تخم بارور در رحم کاشته شود و به اصطلاح آبستنی رخ دهد، سلول های مخاط رحم پایدار باقی می مانند، ولی در غیر این صورت قاعدگی رخ داده و قسمت سطحی مخاط رحم همراه با ترشحات خونی از رحم جدا شده و از بدن خارج می گردد. خون قاعدگی برخلاف خون سایر قسمت های بدن لخته نمی بندد ولی گاهی اوقات ممکن است لخته های بسیار ریز در آن دیده شود. اما اگر خونریزی قاعدگی خیلی شدید شود معمولاً لخته های بزرگ نیز تشکیل می گردد. طی سالیان دراز که سن بالا می رود یک خانم به یائسگی نزدیک می شود. در سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی میزان هورمون استروژن در خانم ها شروع به کاهش می کند. در اوایل ۴۰ سالگی خانم ها وارد مرحله آستانه یائسگی می شوند. در این مرحله از نظم و ترتیب عادت های ماهیانه کاسته می شود و پوست خشک تر شده و موها شکننده تر و کم پشت تر می شوند. بعضی از خانم ها استثنائاً احساس کاهش میل جنسی می کنند و بسیاری از آن ها از دگرگونی و تغییر خلق وخوی و کج خلقی رنج می برند. به دنبال این مرحله به طور متوسط در سن ۵۰ یا ۵۱ سالگی مرحله یائسگی فرا می رسد و قاعدگی برای همیشه متوقف می شود.
• اختلالات قاعدگی: قاعدگی های نامنظم به دوره های قاعدگی گفته می شود که از نظر زمان بین وقوع آنها اختلاف زیادی وجود دارد. این نوع اختلال و بی نظمی در قاعدگی در دو مرحله از عمر خیلی زیاد دیده می شود؛ یکی در دخترهای جوان و آنهایی که قاعدگیشان به تازگی ایجاد شده و دیگر در سن میانسالی و در خانم هایی که در آستانه یائسگی بوده و به زودی یائسه شده و قاعدگی شان برای همیشه قطع خواهد شد. دوره های قاعدگی به طور متوسط ۲۸ روز است، اما این دوره ها در بعضی خانم ها هر ۲۴ روز و در بعضی دیگر به ندرت ممکن است به طور طبیعی و منظم تا ۳۵ روز هم دیده شود.
• علل بی نظمی قاعدگی: اختلال در نظم و تغییر در مدت دوره های قاعدگی معمولاً به علت یک عدم تعادل موقتی در میزان هورمون ها است. در دختر خانم ها در جریان بلوغ، تغییرات مقدار هورمون ها باعث می شود که دوره های قاعدگی در ماه های اولیه و برای چند نوبت بی نظم باشند. علاوه بر آن ها در خانم ها پس از زایمان و همچنین در زمان های نزدیک به یائسگی به علت تغییرات هورمونی، بی نظمی در قاعدگی شیوع می یابد. علاوه بر موارد بالا عدم تعادل هورمونی ممکن است به علت استرس، اضطراب، افسردگی و همچنین در اثر بیماری های شدید و مزمن، ورزش های سنگین و از دست دادن شدید وزن بدن باشد که هر کدام می توانند باعث نامرتب شدن قاعدگی ها شوند. قاعدگی نامنظم ممکن است علامتی از اختلال یا بیماری تخمدان ها یا بیماری رحم باشد. به طور مثال تخمدان های حاوی چند کیست (پلی کیستیک) که باعث بر هم خوردن تعادل هورمون های جنسی می شوند. و یا عارضه آندومتریوز که در آن بافت های شبیه مخاط رحم به طور نابجا در نقاط مختلف حفره لگن پیدا می شود، باعث اختلال در قاعدگی می گردند. در بعضی موارد که یک خانم نسبت به حاملگی خود بی اطلاع است، ممکن است خونریزی های نامنظمی ایجاد شود که اشتباهاً به عنوان قاعدگی تصور شود. گاهی اوقات بروز یک قاعدگی تعویقی و شدید می تواند ناشی از یک سقط جنین باشد. یک خانم اگر یک قاعدگی تعویقی که با دردهای شدید شکم همراه است داشته باشد، باید هرچه زودتر تحت توجهات خاص پزشکی قرار گیرد، زیرا این موضوع ممکن است ناشی از ایجاد یک حاملگی خارج از رحم باشد.
• دل درد و کمر درد دختران قبل از قاعدگی: دوشیزگان و دختران در اوایل و ابتداء لک دیدن و حیض شدن، به دل دردهای مختلف مبتلا می شوند، اینگونه دلدردها در (نژادها، فامیل ها، طایفه ها، فرقه ها و قبایل مختلف) یکسان نیست. مثلاً در بعضی نژادها مانند ارثی بودن به قدری سخت و شدید است که منجر به پاره شدن پرده بکارت (دخترگی) می شود، گاهی باید به وسیله عمل جراحی پرده بکارت را پاره کرد تا خون باز شود و آن دختر آسوده گردد. در بعضی نژادها به آن شدت نیست ولی بیش از حد آن بیچاره رنج می برد و ناراحت می شود، مدام ناله و آه و فریاد دارد. این چنین افراد تا آخر عمر، رحمشان ترشح دارد و رطوبات لزج و چسبیده ای نیز ترشح می کند، در بعضی از نژادها ابدأ ناراحتی ایجاد نمی شود و به طور عادی و بدون زحمت و ناراحتی رگل شده و حیض می شوند، حتی خود دختر بدون هیچ علائم و سابقه ای خون مشاهده می کند و غفلتاً متوجه می شود که قاعده زنانگی به سراغ او آمده است.