سستی و ضعف عضلانی: عبارت است از ضعف به از دست دادن قدرت عضلانی اطلاق می‌شود، یعنی با وجودی که فرد تمام تلاشش را می‌کند، اما نمی‌تواند به ‌طور عادی عضله‌اش را تکان دهد. با این‌ حال، این اصطلاح اغلب اشتباه استفاده می‌شود. بسیاری از افراد زمانی که خسته هستند یا حرکت آن‌ها به علت درد و سفتی مفاصل محدود است، می‌گویند که احساس ضعف دارند. ضعف عضلانی می‌تواند نشانه‌ای از اختلال در عملکرد اعصاب باشد.

علائم:

1. علائم ضعف عضلات بستگی به این دارد که کدام عضلات تحت تأثیر قرار گرفته است. برای مثال، وقتی ضعف بر عضلات قفسه سینه تأثیر می‌گذارد، افراد ممکن است مشکل تنفس داشته باشند. هنگامی‌ که ضعف بر عضلات کنترل‌ کننده‌ی چشم تأثیر می‌گذارد، افراد ممکن استدوبینی پیدا کنند. ضعف عضلانی کامل باعث فلج فرد می‌شود. افراد ممکن است بسته به آنچه موجب ضعف می‌شود، علائم دیگری داشته باشند. ضعف اغلب همراه با اختلال در حس، مانند بی‌حسی دست‌ و پا، احساس سوزن سوزن شدن، و خواب‌ رفتگی همراه است. در افراد مبتلا به ضعف عضلات بدن، علائم زیر نگران‌کننده است: ضعفی که ظرف مدت چند روز شدیدتر می‌شود، اشکال در تنفس، مشکل در بالا بردن سر زمان دراز کشیدن، مشکل در جویدن، صحبت کردن، یا بلع، از دست دادن توانایی راه رفتن.

علت:

• علل ضعف عضلات بسته به اینکه آیا ضعف عمومی است یا تنها بر عضلات خاصی تأثیر می‌گذارد، متفاوت است. برای ضعف عمومی، شایع‌ترین علل این موارد هستند:
• از دست دادن بافت عضله: (هدر رفتن، و یا آتروفی) به دلیل عدم فعالیت یا استراحت در رختخواب (مثلاً در ICU ) برای مدت طولانی.
• استفاده از مواد مخدر برای فلج عضلات: به‌ عنوان ‌مثال، برای بی‌حرکت نگه‌ داشتن افراد در حین عمل جراحی یا در حالی‌که دستگاه تنفس مصنوعی دارند.
• کاهش آمادگی جسمانی عمومی: که ممکن است ناشی از بیماری یا کاهش ذخایر فیزیکی (سستی)، مانند کاهش توده عضلانی، تراکم استخوان، و توانایی عملکرد قلب و ریه‌ها، به ‌خصوص در افراد مسن باشد.
• آسیب به اعصاب: به علت یک بیماری یا آسیب شدید، مانند سوختگی‌های شدید و گسترده.
• اختلالات خاص عضلانی: مانند کسانی که به دلیل مصرف بیش ‌از حد الکل سطح پتاسیم بدنشان کم است، یا استفاده از کورتیکواستروئیدها.
• برای ضعف عضلات خاص مانند ضعف رفتن عضلات دست و پا، شایع‌ترین علل این موارد هستند:
• سکته مغزی:(شایع‌ترین علت اثر ضعف بر یک ‌طرف بدن)
• اعصاب تحت ‌فشار: همان‌طور که درسندرم تونل کارپال رخ می‌دهد.
• کاهش قند خون (هیپوگلیسمی): هم باعث ضعف می‌شود که پس از درمان هیپوگلیسمی، ضعف نیز برطرف می‌شود.
• ام ‌اس: در افراد مبتلابهتشنج، یک‌طرف از بدن پس ‌از اینکه تشنج متوقف می‌شود (به نام فلج تاد) ممکن است دچار ضعف اندام‌ها شود.
• پارگی دیسکیا فتق در ستون فقرات: فشار (فشردگی) بر روی نخاع که ممکن است نتیجه‌ی پارگی دیسک یا فتق و سرطانی سرایت کرده به نخاع باشد.
• کم خونی: کم ‌خونی به واسطه سطوح پایین هموگلوبین در جریان خون رخ می‌دهد. از علائم کم خونی می‌توان به سرگیجه، تنگی نفس، سردرد، سردی دست‌ها و پاها و ضربان قلب نامنظم اشاره کرد.
• بیماری های کلیوی: مشکلاتی که در عملکرد کلیه‌ها رخ می‌دهدمی‌تواند موجب تولید و انباشت محصولات زائد متابولیک، مانند کراتینین در عضلات شود. این شرایط به گرفتگی و ضعف عضلانی منجر می‌شود.
• خستگی: بسیاری از افرادی که فکر می‌کنند دچار ضعف عضلات شده‌اند، در واقع فقط خسته هستند. علل شایع خستگی عبارت‌اند از یک بیماری شدید، سرطان، عفونت مزمن (مانندHIV، هپاتیت، یا مونونوکلئوز)، نارسایی قلبی، کم‌خونی، سندرم خستگی مزمن، فیبرومیالژیا، و اختلالات خلقی (مانند افسردگی).
• بیماری آدیسون: این بیماری به واسطه تولید ناکافی هورمون‌های کورتیزول و آلدوسترون توسط غدد آدرنال شکل می‌گیرد. افزون بر ضعف عضلانی، از دیگر علائم بیماری آدیسون می‌توان به خستگی مزمن، کاهش وزن، بی اشتهایی و معده درد اشاره کرد.
• بی تعادلی الکترولیتی: الکترولیت‌ها به عملکرد درست عضلات، اعصاب، قلب، و مغز کمک می‌کند؛ تغییر در سطوح الکترولیت‌ها، مانند کلسیم، پتاسیم، سدیم، و منیزیم می‌تواند به ضعف عضلانی منجر شود. از اختلالات الکترولیتی می‌توان به هیپوکالمی یا فلج دوره‌ای هایپرکالمیک اشاره کرد.
• سندروم خستگی مزمن: این شرایط به خستگی بی‌دلیل یا خستگی که پزشک نمی‌تواند به یک شرایط پزشکی ارتباط دهد، گفته می‌شود. سندرم خستگی مزمن به نام “آنسفالومیلیت میالژیک” نیز شناخته می‌شود. افراد مبتلا به این شرایط، خستگی شدید و مشکلات خواب را تجربه می‌کنند. از دیگر علائم آن می‌توان به ضعف عضلانی، درد، سرگیجه، و مشکلات در تمرکز اشاره کرد.
• دیابت: دیابت زمانی رخ می‌دهد که بدن توانایی تولید انسولین کافی را نداشته یا نمی‌تواند به درستی از انسولین تولیدی استفاده کند. این شرایط می‌تواند موجب آسیب عصبی شود که ممکن است به ضعف عضلانی منجر شود. دیابت می‌تواند به انواع مختلفی از علائم مرتبط با ضعف عضلانی نظیر سستی، اختلال در تحرک و خستگی منجر شود.
• کم کاری تیروئید: کم کاری تیروئید می‌تواند موجب ضعف و کرامپ های عضلانی شود. این علائم ممکن است به واسطه انجام ورزش و فعالیت بدنی تشدید شود. از دیگر علائم کم کاری تیروئید می‌توان بهافزایش وزن، احساس سرما، خشکی پوست و مو، خستگی، دوره‌های قاعدگی نامنظم یا سنگین، ضربان قلب آهسته، مفصل و عضله درد، افسردگی یا اختلالات خلق و خو، اشاره کرد.
• اختلالات خواب: اختلالات خواب مانند خواب آلودگی (ناركولپسی) و بی خوابی (اینسومنیا) می توانند باعث ضعف وخستگی عضلانی در طول روز شوند. اگر به دلیل بیماری باید در بستر بمانید، ممکن است به دلیل عدم استفاده معمول از عضلات خود دچار ضعف عضلانی شوید. همچنین ممکن است در معرض خطر مشکلات خواب نیز باشید.
• نداشتن روابط زناشویی موفق: خیلی از افراد از بی حسی، بی رمقی و بی حالی در اکثر مواقع شکایت دارند که نداشتن روابط زناشویی موفق می تواند عصب سمپاتیک و پاراسمپاتیک را دچار اختلال کرده و فرد را دچار بی حسی و بی حالی نماید؛ عصب سمپاتیک مسئول تبدیل مواد غذایی به انرژی است و عصب پاراسمپاتیک مسئول کنترل آن می باشد حال اگر این دو عصب دچار اختلال شوند، یکی از معضلات آن ضعف عضلانی می باشد.
• آنفلوآنزا:ویروس آنفلوآنزا می تواند باعث بروز ضعف عضلانی موقت و علائم دیگری مانند تب، گلو درد، سرفه و خستگی شود.
• بیماری لایم:این بیماری التهابی در اثر گزش کنه آلوده منتقل می شود. علائم بیماری ممکن است به صورت حاد یا مزمن بوده و شامل تب، راش پوستی، سفتی گردن، بی حسی، ضعف عضلانی و خستگی باشد.
• ویروس اپشتن بار: در صورت ابتلا به این ویروس، علائمی مانند ضعف عضلانی و همچنین خستگی بی دلیل، راش پوستی، سردرد و بی اشتهایی را تجربه خواهید کرد.
• سفلیس: این عفونت از طریق برقراری رابطه جنسی انتقال می یابد و می تواند باعث ضعف عضلانی و همچنین سردرد، خستگی، گلو درد و کاهش وزن شود.
• ﺗوﮐﺳوﭘﻼﺳﻣوز: علائم این عفونت انگلی شامل سردرد، خستگی، تب خفیف و تشنج است.
• مننژیت: مننژیت یک عفونت جدی و در واقع، التهاب غشاهای اطراف مغز و نخاع است. این بیماری علاوه بر ضعف عضلانی، شامل علائم دیگری مانند تب، سفتی گردن، تهوع، استفراغ و حساسیت به نور نیز است.
• ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) : اچ آی وی می تواند به ضعف عضلانی پیشرونده در برخی افراد منجر شود، مخصوصاً افرادی که برای درمان اقدام نمی کنند.
• فلج اطفال:فلج اطفال (پولیومیوزیت) می تواند به ضعف عضلانی و حساسیت منجر شود. همچنین، فردی با سابقه فلج اطفال ممکن است دچار “سندروم پس از فلج اطفال” شود که علائم آن شامل خستگی و ضعف عضلانی می باشد.
• هاری:بیماری هاری در اثر تماس با بزاق یک حیوان آلوده رخ می دهد. از علائم بیماری می توان به خستگی، سردرد، بی قراری، گیجی، تشنج و همچنین ضعف و اسپاسم های عضلانی اشاره کرد.
• اسپوندیلوز گردن: این بیماری با افزایش سن و در اثر تغییرات و فرسایش دیسک های نخاعی گردن ایجاد می شود. این بیماری با وارد کردن فشار مضاعف بر اعصاب، به ضعف عضلانی منجر می شود.
• سندروم گیلن باره: اختلال عصبی نادری است که باعث ضعف عضلانی خفیف تا شدید می شود.
• بوتولیسم: این بیماری نادر که در اثر سم بوتولینوم ایجاد می شود، می تواند به ضعف عضلانی پیشرونده منجر شود.
• سندرم میاستنیک لامبرت ایتون: این اختلال خودایمنی هنگامی رخ می دهد که سیستم ایمنی فرد، باعث تداخل در ارتباط بین اعصاب و عضلات و در نتیجه، ضعف عضلانی می شود.
• مولتیپل اسکلروزیس یا تصلب بافت چندگانه (ام اس): بیماری ام اس (MS) یک اختلال خود ایمنی است که به علت حملات سیستم ایمنی به اعصاب و آسیب دیدگی آنها رخ می دهد.
• میاستنی گراویس: این اختلال خود ایمنی باعث می شود تا سیستم ایمنی بدن به عضلات حمله کند و عضلات حرکتی و تنفسی فرد را درگیر می سازد.
• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک: این بیماری که ای‌ ال‌ اس (ALS) نیز نامیده می شود، می تواند به ضعف عضلانی پیشرونده منجر شود.
• آسیب دیدگی های نخاع:آسیب دیدگی نخاع می تواند ارتبط بین اعصاب و عضلات را مختل کند. اثرات ناشی از بیماری به محل آسیب دیدگی بستگی دارد. شرایط عصبی اغلب پیشرونده هستند، یعنی علائم آنها با گذشت زمان، تشدید یافته و بدتر می شوند. برخی از این شرایط قبل از عود مجدد وارد مراحل خاموشی بیماری می شوند، یعنی زمانی که علائم کاهش یافته یا حتی از بین می روند.
• عوارض برخی از داروها: ضعف عضلانی ممکن است در اثر مصرف برخی از داروها نیز رخ دهد. اگر به عنوان یکی از عوارض جانبی مصرف دارو دچار ضعف عضلانی شده اید، باید قبل از توقف مصرف دارو با پزشک خود صحبت کنید. برخی از این داورها عبارتند از: آمیودارون (کوردارون)، داروهای ضد تیروئید، مانند متیمازول (تاپازول) یا پروپیل تیواوراسیل، داروهای ضد ویروسی مانند لامیوودین (اپیویر) یا زیدوودین (رتروویر)، داروهای شیمی درمانی، سایمتیدین (تاگامت)، کورتیکواستروئیدها، مشتقات اسید فیبریک مانند جم‌ فیبروزیل (لوپید)، اینترفرون، لوپرولاید استات (لوپرون)، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن، پنی‌سیلین، استاتین ها، آنتی بیوتیک های سولفونامید، ضعف عضلانی ممکن است در اثر مصرف برخی از انواع مواد مخدر مانند کوکائین نیز ایجاد شود.
• درماتومیوزیت: یک اختلال عضلانی التهابی است که می تواند باعث بروز سفتی، زخم و ضعف عضلانی شود.
• پلی‌میوزیت: این بیماری معمولاً موجب ضعف عضلاتی مانند کفل، ران، گردن و شانه می شود.
• رماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید:رماتیسم مفصلی یک اختلال خود ایمنی التهابی مزمن است که به پوشش مفاصل حمله می کند. این بیماری بیشتر نواحی دست ها و پاها را درگیر می سازد.
• سارکوئیدوز:این بیماری التهابی معمولاً بر ریه و غدد لنفاوی تأثیر می گذارد و موجب تشکیل توده های بافتی تحریک شده می شود.
• هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه:این بیماری معمولاً اندام های انتهایی را تحت تأثیر قرار می دهد و به دردهای استخوانی و مفصلی منجر می شود.
• لوپوس: این بیماری، بخش های مختلفی از بدن مانند مفاصل، مغز، قلب و ریه ها را درگیر می سازد. ضعف عضلانی یکی از علائم شایع عود و تشدید لوپوس محسوب می شود.

تشخیص:

1. در طی معاینه فیزیکی، پزشکان بر روی سیستم عصبی (معاینه عصبی) و عضلات تمرکز می‌کنند. نخست پزشکان بررسی می‌کنند که آیا فرد واقعاً ضعف عضلات دارد یا فقط خسته شده است. اگر فردی دچار ضعف است پزشکان شدت ضعف یا احتمال بدتر شدن سریع ضعف را بررسی می‌کنند و تعیین می‌کنند آیا این ضعف زندگی فرد را تهدید می‌کند یا نه.
   پزشک راه رفتن فرد را مشاهده و بررسی می‌کند. چگونگی راه رفتن فرد دلیل و محل بروز علائم ضعف را نشان می‌دهد. برای مثال، اگر فردی هنگام راه رفتن یک دست یا هر دو دستش به‌طور معمول نوسان نداشته باشد یا پایش را بکشد این نشانه‌ای است که ضعف به دلیل سکته مغزی ایجاد شده است. پزشکان همچنین دیگر نشانه‌های عدم کارکرد صحیح سیستم عصبی مانند از دست دادن هماهنگی و یا احساس در عضلات را بررسی می‌کنند. دیگر تست‌ها بر اساس محلی که پزشکان فکر می‌کنند مشکل دارد انجام می‌شوند:
2. اختلال مغزی:ام آر آی یا سی ‌تی ‌اسکن.
3. اختلال ستون فقرات:ام آر آی یا هنگامی‌که MRI ممکن نیست، سی ‌تی ‌اسکن و گاهی اوقات تست مایع نخاعی.
4. اختلال اعصاب محیطیو یا یک اختلال اتصال عصب عضلانی: نوار عصب و عضله و بررسی جریان عصبی.
5. اختلال عضلانی(میوپاتی): نوار عصب و عضله، بررسی جریان عصبی و احتمالاً ام آر آی، اندازه‌گیری آنزیم‌های عضلانی، بیوپسی عضلانی و یا تست ژنتیکی.

درمان طب نوین:

• با شناسایی علت بیماری ضعف عضلانی امکان درمان وجود دارد. اگر ضعف به‌ طور ناگهانی شروع و باعث اختلال در تنفس شود، باید تنفس مصنوعی داده شود. فیزیوتراپی و کار درمانی به افراد بیمار برای بهبود ضعف دائمی کمک می‌کند و از دست دادن عملکرد را جبران می‌نماید. فیزیوتراپی به افراد کمک می‌کند تا قدرت عضلانی‌شان را حفظ کنند و حتی گاهی قدرت را بازیابند. درمان ضعف عضلات معمولاً بدین صورت است که درمان بر روی بیماری زمینه ساز ضعف عضلات تمرکز می کند. با این حال در اکثر موارد فیزیوتراپی می تواند کمک شایانی به تقویت عضلات بکند که موجب کاهش بیماری ضعف عضلات می شود. در ادامه به معرفی تعدادی از درمان های موثر برای ضعف عضلات می پردازیم:
• درای نیدلینگ: درای نیدلینگ نوعی تکنیک درمانی است که با استفاده از سوزن های کوچکی، عضلات مورد هدف قرار می گیرند. در این تکنیک میزان خونرسانی و اکسیژن رسانی به بافت مورد نظر چندین برابر شده و در نتیجه با کاهش قابل توجه درد، اسپاسم و گرفتگی عضلات اطراف مواجه می شویم. بد نیست بدانید عضلاتی که دچار اسپاسم هستند با کمبود گردش خون و اکسیژن همراهند. پس درای نیدلینگ دقیقاً خلاف جهت عمل کرده و باعث آزادسازی عضله می شود.
• مگنت تراپی: در روشمگنت تراپی، امواج مغناطیسی باعث تحریک متابولیسم در بدن می شود. همچنین مقدار اکسیژن مورد نیاز سلول ها افزایش یافته و محیط اسیدی کاهش پیدا می کند. در واقع به طور دقیق تر هنگامی که میدان مغناطیسی روی ناحیه ملتهب ساطع می شود، از پوست عبور کرده و در بافت و خون نفوذ می کند. به دلیل وجود این میدان مغناطیسی سلول‌های آسیب‌دیده یون‌های خود را در جهت نرمال خود بازآرایی می‌کنند. در نتیجه مواد زائد می‌توانند راحت‌تر و سریع تر از بافت های بدن خارج شوند و موجب بهبود عملکرد عضلات می شود.
• اولتراسوند تراپی: دردرمان با اولتراسوند، از امواج رادیویی برای تحریک بافت ها و عضلات استفاده می شود که این تحریک عضلات باعث غلبه بر ضعف عضلات می شود.
• ورزش درمانی: یکی از بهترین درمان ها برای غلبه بر ضعف عضلات،ورزش درمانی است. در این نوع درمان، فیزیوتراپیست برنامه تمرینی مخصوص شما و با توجه به شرایط و دیگر بیماری های شما تنظیم می کند و در هر جلسه سعی می کند بر روی تمرین های بیشتری با شما کار کند. همچنین فیزیوتراپیست ممکن است برنامه تمرینی نیز در خانه برای شما تنظیم کند تا قدرت عضلات شما را افزایش دهد.

درمان طب سنتی:

• کته برنج را با پنیر و پرتقال بخورید.
• کره بادام زمینی در طول روز بخورید.
• عسل و کنجد انسان را قوی می سازند.
• در طول روز قوتو یا قاووت استفاده کنید.
• هر روز مقداری بولاغ اوتی را دم کنید، بعد آب صاف کرده آن را با عسل شیرین کرده و بنوشید.
• هر روز ۱۰ گرم تخم بالنگو را بجوشانید، بعد با عسل شیرین کرده و آب و دانه را با هم میل کنید.
• زنجبیل را در برنامه غذایی خود بگنجانید. به غذاهایتان مقداری زنجبیل خشک و یا تازه اضافه کنید و انرژی بگیرید.
• هر بار ۵ تا ۱۰ گرم ریشه ریوند چینی را در یک لیتر آب جوش دم کنید، بعد آب آن را صاف و شیرین کرده و قبل از هر غذا یک فنجان بنوشید.
• اگر به یک نفر روزی یک قاشق چایخوری از ترکیب (فلفل کوبیده یک قاشق + عسل سه قاشق) را بدهید در ورزش ها قهرمان می شود چون انرژی زیاد تولید می کند و در زمستان کار پالتو را انجام می دهد.
• هر بار ۵۰ گرم ورون خشک را در یک لیتر آب سرد ریخته و به مدت ۲ ساعت بخیسانید، بعد چند دقیقه در همان آب بجوشانید، سپس ۱۲ دقیقه هم دم کنید، بعد صاف کرده و آب آن را با عسل شیرین سازید و صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک فنجان از آن را نوش جان کنید.
• ضمناً می توانید زیره سیاه، سورنجان مصری، عاقرقرها، بهمن سرخ، مصطکی رومی، عودالصليب، صبر زرد، ثعلب و تخم هویج از هر کدام ۱۵ گرم را نرم بسایید، بعد با ۵۰۰ گرم عسل مخلوط کرده و صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک قاشق چایخوری از آن را میل کنید.
• برای تقویت نیروی جسمانی باید خصی الثعلب، زرآوند مدهرج، آمله مقشر، شیطرج، جلقوزه، دارچین، زنجبیل، گل بابونه شیرازی، فلفل سیاه و پوست هلیله کابلی از هر کدام ۲۰ گرم را بسایید، بعد با ۵۰۰ گرم عسل مخلوط کرده و صبح و عصر، هر مرتبه یک قاشق چایخوری از آن را میل کنید.
• شیره انگور یک قاشق غذاخوری + شیره توت یک قاشق غذاخوری + شیره خرما یک قاشق غذاخوری + شیره انجیر یک قاشق غذاخوری (اگر حساسیت ندارید) + شهد خرما یا عسل خرمایی یک قاشق غذاخوری + روغن نارگیل یک قاشق غذاخوری + ارده یک قاشق غذاخوری ترکیب کنید و بعنوان وعده صبحانه میل کنید.
• خوراکی هایی که ضعف عمومی بدن را برطرف می سازند عبارتند از: انگور، انجیر، موز، سیب درختی، گلابی، انار، توت فرنگی، بلوط، گندم بوداده، لوبیا، جو یا آب جو، عدس، پیاز، اسفناج و برگ چغندر. همچنین برای درمان ضعف عمومی بدن می توانید روزی دو لیوان آب هویج بنوشید. یک لیوان صبح ناشتا و یک لیوان عصر.
• 50 گرم مغز بادام شیرین + 1 قاشق چایخوری بارهنگ + 5 عدد هل سبز + به اندازه نیاز شکر قهوه ای همه را آسیاب کنید و درون کیسه ای نخی بریزید سپس آب به ترکیب اضافه کرده و عصاره آن را بگیرید (آنقدر این کار را تکرار کنید که دیگر آب به رنگ شیری رنگ نباشد) بزرگسالان روزی یک لیوان و کودکان روزی یک استکان میل کنند.
• تخم گشنیز و شاه تره از هر کدام ۵ گرم، گل گاوزبان، بادرنجبویه، بسفایج، ابریشم مقرض، هلیله سیاه، پوست هلیله زرد و پوست هلیله کابلی از هر کدام ۱۰ گرم و اسطوخدوس هندی و مصطکی از هر کدام ۲۰ گرم، همه را بسیار نرم بسایید، بعد با نیم کیلو عسل مخلوط کرده و صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید.
• زنجبیل، آمله مقشر، پوست هلیله زرد، پوست هلیله کابلی و هلیله سیاه از هر کدام ۱۰ گرم، شقاقل، بهمن سرخ و سفید و تودری سرخ و سفید از هر کدام ۲۰ گرم و مغز تخم زبان گنجشک ۴۰ گرم، همه را بسیار نرم بکوبید، بعد کنجد، مغز بادام شیرین و مغز پسته خام از هر کدام ۲۰۰ گرم را نرم کوبیده، بعد همه را با یک کیلو عسل مخلوط کرده و هر روز صبح، ظهر و شب، هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید.
• مقل ارزق، مرمکی، پوست هلیله زرد، هلیله سیاه، خلال نارنج، تخم ترب، قولنجان، سورنجان، سنبل الطیب، انقوزه، مصطکی، گل محمدی و هل رسمی از هر کدام ۱۰ گرم را نرم بسایید، بعد با کمی عسل به صورت خمیر سفتی درآورید و قرص هایی به اندازه یک عدد نخود بسازید و در میان مقداری آرد بریزید تا از هم جدا بمانند، سپس با آردهایش در ظرفی داخل یخچال نگهداری کنید و صبح، ظهر و عصر، هر مرتبه یک عدد میل کنید.
• یک کیلو چهار شیره (شره انگور + شیره انجیر + شیره خرما + شیره توت) + یک کیلو عسل + یک کیلو ارده + مغز پسته + هل سبز + کنجد + مغز گردو + بادام هندی + فندق + بادام درختی + جنسینگ سرخ دختر پیچ از هر کدام 100 گرم + زعفران یک مثقال، همه را آسیاب کنید و با چهار شیره و عسل و ارده مخلوط کنید و هر روز صبح ناشتا یک قاشق غذاخوری از این ترکیب میل کنید. (افراد صفراوی مزاج یا دموی مزاج استفاده نکنند).
• خوراکی های مفید جهت تقویت عمومی بدن عبارتند از: توت، لیمو، انگور، هویج، زردک، پیاز، اسفناج، لوبیا سبز، رب غوره، آب جوشانده بهارنارنج، عرق ينجه، تخم کرفس، تخم شاهی، تخم ترب، تخم شلغم، تخم زردک، تخم هویج فرنگی، تخم پیاز، تخم کتان، تخم کلم، تخم یونجه، تخم ریحان، تخم شوید، ثعلب، جوزهندی، خولنجان، سیاهدانه، بادیان، زنیان، هیل قرابی، میخک، شکوفه خرمای نر (طلع)، مغز تخم زبان گنجشک، زنجبیل، دارچین، قسط شیرین، انجره، عود هندی، سعد کوفی، قرفه، تخم هلیون یا مارچوبه، تخم شنبلیله، بهمن سرخ، بهمن سفید، بوزیدان، نارگیل، مغز بادام، مغز پسته، مغز فندق، مغز گردو، هسته خرما، دار فلفل، قدومه شیرازی، زعفران، عودالصلیب، قرص کمر، اگیر ترکی، زیره کرمانی، نعناع خشک، مصطکی رومی، سورنجان، فوفل، شاهدانه و کنجد.

ضعف از خون ریزی:

• اگر به علت خون ریزی بدن شما دچار ضعف شده است زرده تخم مرغ مصرف کنید، همچنین می توانید دو قاشق عسل را با یک لیوان شیر مخلوط کرده، بعد یک یا دو عدد زرده تخم مرغ خام در آن اضافه و میل کنید.

ضعف از پیری:

• اگر به علت سن بالا و به سبب پیری دچار ضعف شده اید باید هر روز به جای یک وعده غذای روزانه از ذرت استفاده کنید، یا هر بار ۱ مثقال ریشه ریوند چینی را بکوبید و در یک لیتر آب جوش دم کنید، بعد آب آن را صاف و با عسل شیرین کرده و قبل از هر غذا یک فنجان بنوشید.

تقویت اشخاص خسته و ضعیف:

• برای تقویت اشخاص خسته و ضعیف باید هر روز حدود ساعت ۱۱ صبح دو قاشق سوپخوری عسل و یک قاشق سوپ خوری خامه و یک عدد موز رسیده پوست کنده و له شده را با هم مخلوط کنید و بخورید.

فعالیت:

• روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه، غذاهای سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با رب انار، خوراک باقلا، خوراک عدس و اسفناج، خوراک عدسی با کشمش، خوراک عدسی ساده، خوراک عدسی با قارچ، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با سویا، خوراک کدو بادمجان، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ با سس، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک صیفی جات، خوراک کلم برگ با عدس، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک کلم بروکلی، خوراک لوبیا سبز ۲، یتیمچه، خوراک لوبیا سفید ساده، خوراک لوبیا سفید با جعفری، خوراک لوبیا سفید با قارچ، خوراک سویا و عدس، خوراک سویا با نخود، خوراک لوبیا با قارچ، خوراک لوبیا لعاب دار، لوبیا با سویا، خوراک لوبیا ساده، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک دال عدس، خوراک کشمشی، خوراک لوبیا قرمز، خوراک لوبیا چشم بلبلی، آش گندم با حبوبات، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش گندم با تره، آش گندم با سویا، آش باقلا، آش لپه ۱، آش لپه ۲، آش کدو حلوایی، آش کدو خورشتی، آش شله قلمکار، آش صیفی، آش غلات، آش خرفه ۱، آش خرفه ۲، آش زردآلو، آش عدس ۱، آش عدس ۲، آش برنج، آش حبوبات و غله ۱، آش شوید باقلی، آش جو با حبوبات ۱، آش جو با حبوبات ۲، آش کلم برگ، آش گل کلم ۱، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم قمری با عدس، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش شلغم ۲، آش انار، آش اسفناج ۱، آش اسفناج ۲، آش برگ چغندر، آش حبوبات ۱، آش حبوبات ۲، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۱، آش مرزه، آش شولی ۱، آش شولی ۲، آش رب، آش زرشک، حلیم عدسی با سویا ۱، حلیم عدسی با سویا ۲، حلیم حبوبات و غلات، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم با عدس، حلیم گندم و بادمجان، حلیم گندم با مغزیجات، حلیم جو، حلیم دال عدس، مرصع پلو، صیفی پلو، آلبالو پلو، ساطری پلو، شوید باقالی پلو، شوید پلو با لوبیا چشم بلبلی، دم پخت گوجه ۱، دم پخت گوجه ۲، هویج پلو، سبزی پلو، ماش پلو، پلو مخلوط، لپه پلو، قیمه پلو، کلم قمری پلو، کلم پلو، کلم پلو با قارچ، کلم پلو با سویا، دمی شیرازی، عدس پلو ساده، عدس پلو با سویا، عدس پلو با کدو حلوایی، عدس پلو با قارچ، لوبیا قرمز پلو، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۲، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، انار پلو، گشنیز پلو با سویا، لبو پلو، بادمجان پلو ۱، بادمجان پلو ۲، رب پلو، بلغور پلو، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش فسنجان با سویا، خورش شهد فسنجان، خورش قیمه، خورش قورمه سبزی با قارچ، خورش کرفس ۱، خورش کرفس ۲، خورش به و آلو، خورش به، خورش آلو و قیسی، خورش تره سویا، خورش قیمه بادمجان، خورش قیمه آلو، خورش کدو بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش قارچ و آلو، خورش قارچ و لوبیا سفید، خورش کدو حلوایی، خورش کدو خورشتی، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش کلم بروکلی با قارچ، خورش هویج و به، خورشت قیمه قارچ، خورشت کنگر، سوپ صیفی جات ۱، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ کلسیم، سوپ شهد نما، کباب تابه گیاهی، کتلت عدس ۱، کتلت عدس ۲، کتلت هویج و سیب زمینی، کتلت ذرت، کتلت سیب زمینی و حبوبات، کتلت سویا با گندم جوانه زده، برگر لوبیا سفید، برگر لوبیا چشم بلبلی، پن کیک سیب زمینی، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، دلمه کلم، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه کدو خورشتی، دلمه سیب زمینی، دلمه برگ انگور، کوفته سبزیجات، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ سویا، کماچ قارچ، کماچ مخلوط، ماست سویا، فرنی سویا، کشک سویا، خامه سویا، سس گل کلم، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۱، سس معطر، سس مخصوص ۱، سس زیتون، سس جعفری، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار.