سرفه: عبارت است از سرفه یکی از مکانیسم های دفاعی بدن جهت جلوگیری از ورود محرک های خارجی به گلو و راه های هوایی است. این محرک های خارجی باعث تحریک اعصاب و ارسال پیام به مغز می شوند؛ سپس مغز به عضلات قفسه سینه و شکم دستور می دهد که با خارج کردن هوا از طریق سرفه باعث خروج محرک خارجی شوند. این که هر از گاهی سرفه کنید طبیعی است و همچنین خوشبختانه نشانه سلامتی شما است.

انواع سرفه:

1. سرفه‌­ی خشک: اغلب به ­‌دلیل ورم راه هوای فوقانی رخ می‌­دهد. در اکثر موارد، سرفه­‌ی خشک حاصل دم ‌گاه، ورم حنجره و نای است. مسیر ورود هوای کودکان کوچک‌­تر است و در صورت التهاب عمل تنفس را دشوار می­‌سازد. بچه­‌های زیر سه سال بیشتر در معرض این نوع سرفه قرار دارند زیرا راه ورود هوای آن­ها بسیار باریک است. این سرفه به ­‌صورت ناگهانی و اغلب اواسط شب شروع می­‌شود. این کودکان خرخر هم می­‌کنند که به تنفس پرسر و صدا و دشوار هنگام دم گفته می­‌شود.
2. سرفه خلط دار: زمانی که ترشحات بینی وارد حلق شده و در پشت گلو تجمع پیدا می کنند، منجر به تحریک گلو و متعاقب آن سرفه می شوند. خلط پشت حلق به طور شایع در افراد مبتلا به آلرژی های فصلی،سینوزیت، سرماخوردگی و رینیت دیده می شود. علائم خلط پشت حلق به صورت احساس نیاز به صاف کردن مکرر سینه، عطسه، آبریزش بینی، گرفتگی بینی و احساس ترشحات مایع و غلیظ در پشت گلو می باشند. اگرچه اغلب افراد حداقل یکی از علائم اشاره شده را ذکر می کنند، اما گاهی نیز سرفه تنها علامت خلط پشت حلق می باشد. در قسمت های بعد به طور کامل در رابطه با درمان سرفه و خلط پشت حلق توضیح داده شده است.
3. سیاه ­‌سرفه: به عفونت راه هوا توسط یک باکتری به نام بوردتلا پرتوزیس، سیاه­‌سرفه (پرتوزیس) گفته می­‌شود. کودکان مبتلا به پرتوزیس پشت سر هم بدون مجال برای تنفس سرفه می­‌کنند. پس از پایان سرفه، یک نفس عمیق می­‌کشند که صدای خروسک می­‌دهد. از جمله سایر علائم آن می­‌توان به آبریزش بینی، عطسه، سرفه­‌ خفیف و تب با درجه­‌ی پایین اشاره کرد. ممکن است سیاه­‌سرفه در هر سنی رخ دهد، اما در نوزادان زیر یک سال که واکسن پرتوزیس را نزده‌­اند شدیدتر است. این واکسن جزو واکسن سه‌گانه (دیفتری، کزاز، سیاه ­سرفه) است. پرتوزیس بسیار مسری است به­‌ همین دلیل تمام کودکان باید در دو، چهار، ۶، ۱۵ ماهگی و ۴ تا ۶ سالگی واکسن پرتوزیس را بزنند.
4. سرفه همراه با خس‌­خس: اگر فرد هنگام بازدم خس­‌خس می‌کند (صدای صوت)، بدین معنی است که راه تحتانی ورود هوا ملتهب شده است. این شرایط درصورت آسم یا عفونت ویروسی برونشیت رخ می­‌دهد. اگر راه تحتانی ورود هوا توسط جسم خارجی مسدود شود نیز خس‌­خس به‌­وجود می­‌آید.
5. سرفه­‌ی شبانه: در بسیاری از موارد سرفه هنگام شب تشدید می­‌شود. زمانی که فرد سرماخورده است، مخاط بینی و سینوزیت از گلو تخلیه و باعث سرفه حین خواب می‌­شود. این موضوع تنها در صورتی دردسرساز است که سرفه مانع از خواب شود. آسم هم باعث عود سرفه در شب می‌شود، زیرا راه‌­های ورود هوا هنگام شب حساس و رنجورتر است.
6. سرفه در روز: هوای سرد یا فعالیت باعث تشدید سرفه در روز می­‌شود. حتماً حواستان باشد چیزی در خانه مانند خوشبو کننده­‌ی هوا، حیوان خانگی یا دود (به خصوص دود تنباکو) باعث ایجاد سرفه در فرد نشود.
7. سرفه همراه با تب: احتمالاً فردی که سرفه می کند و تب خفیف و آبریزش بینی دارد سرماخورده است. اما سرفه به همراه تب ۳۹ درجه­‌ی سانتی­‌گراد یا بیشتر می‌­تواند در اثر سینه ‌پهلو باشد، به­‌ خصوص اگر فرد ضعیف است و تندتند نفس می‌­کشد. در این صورت، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
8. سرفه‌­های دائم: معمولاً سرفه در اثر سرماخوردگی ویروسی، به ­‌خصوص اگر فرد پشت سر هم سرما بخورد، تا چند هفته باقی می­‌ماند. آسم، آلرژی یا عفونت مزمن در سینوزیت نیز باعث سرفه‌های طولانی و مداوم می­‌شود. اگر فرد پس از سه هفته هنوز هم سرفه می‌­کند، با پزشک تماس بگیرید.
9. همانطور که سرفه های کهگاهی طبیعی است اما سرفه های مداوم می تواند نشانه اختلال یا بیماری باشد. سرفه بر حسب زمان درگیری به دو صورت است: حاد، مزمن. سرفه حاد: سرفه ای که کمتر از ۳ هفته طول بکشد، سرفه حاد است. سرفه مزمن: سرفه مزمن در بزرگسالان زمانی است که طول مدت درگیری بیش از ۸ هفته باشد، در مورد کودکان زمانی که سرفه بیش از ۴ هفته طول بکشد، سرفه مزمن در نظر می گیریم.

علائم:

• سرفه ای که برای چندین هفته ادامه یابد و یا آنکه همراه با خلط خونی باشد، ممکن است نشان دهنده شرایط نیازمند به مراقبت های پزشکی باشد. گاهی اوقات سرفه با فشار همراه است (سرعت هوا در یک سرفه شدید می تواند به حدود ۸۰۰ کیلومتر در ساعت هم برسد). سرفه طولانی مدت و شدید خسته کننده است و ممکن است باعث بی خوابی، سردرد، بی اختیاری ادرار و حتی شکستگی دنده ها نیز بشود.

علت:

• آمبولی ریه
• سرطان ریه
• نارسایی قلبی
• لارنژيت یا التهاب حنجره
• خفگی (به ویژه در کودکان)
• آمفیزم: از بین رفتن قدرت ارتجاعی ریه و کیسه های هوایی.
• برونشیولیت (به خصوص در کودکان): التهاب نایژک ها که کوچک ترین معابر تنفسی در ریه ها هستند.
• برونشکتازی: یک بیماری مزمن ریه که در آن گشاد شدن لوله های برونش مانع از پاکسازی مخاط می شود.
• بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD): اصلی ترین نشانه های این بیماری شامل تنگی نفس، سرفه و ایجاد خلط سینه است.
• گرد و غبار: هرگاه گرد و غبار یا هاگ گیاهان معلق در هوا وارد ریه ها می شوند، واکنش طبیعی بدن در مقابل با آن ایجاد سرفه است.
• خروسک (مخصوصاً در کودکان کوچکتر): از علائم بیماری خروسک سرفه های شدید، التهاب حلق، نای و برونش های اصلی است.
• سینوزیت: هر عاملی که موجب پر شدن و گرفتگی سینوس ها توسط موکوس یا چرک شود. شامل: سرماخوردگی، حساسیت و انحراف تیغه بینی.
• فیبروز کیستیک: بر اثر آن ترشحات از بخش های مختلف بدن سفت و چسبنده می شوند. همچنین بیشتر موجب عفونت ریه و سرفه می شود.
• بیماری های عصبی عضلانی: بیماری های عصبی عضلانی مانند پارکینسون، که باعث تضعیف هماهنگی راه هوایی فوقانی و عضلات کمک کننده بلع می شود.
• بیماری سل: به طور معمول بر اثر مواجهه با مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می شود. سل به طور معمول به ریه ها حمله می کند، اما بر قسمت های دیگر بدن نیز می تواند تأثیر گذار باشد.
• ویروس سنشيال تنفسی (RSV): شایع ترین علت بیماری دستگاه تنفسی تحتانی در نوزادان است سندرمی شبیه سرماخوردگی با علائم آبریزش بینی، گلودرد، سرفه و در بعضی موارد، بی حالی، سردرد و تب ایجاد می کند.
• سرفه خلط دار: موقع خواب یا دراز کشیدن، مقداری از ترشحات جمع شده در ته حلق، ناشی از غلبه بلغم به سمت ریه ها رفته و باعث می شود که ریه ها به صورت هوشمندانه این مواد را از طریق سرفه خارج نمایند و چون این مواد از رطوبت زیادی برخوردار هستند سرفه ها به صورت خلط دار ایجاد می شوند.
• داروها: بعضی از داروها موجب سرفه می شوند، اما به طور کلی یک عارضه نادر دارویی است. ACE2 داروهای مهار کننده تبدیل آنژیوتانسین که نقش مهمی در درمان فشار خون بالا و بیماری های قلبی دارند. داروهایی مانند کاپتوپریل، لیزینوپریل و انالاپریل ممکن است موجب آن شوند که با قطع دارو، سرفه متوقف می شود.
• سرفه خشک: تارهای صوتی توسط مواد غذایی داخل خون تغذیه می شوند. در صورتی که اسید خون ناشی از غلبه سودا افزایش یابد، این اسید باعث تخریب كل اعضاء بدن می شود که روی اندام های حساس و بافت هایی که از قبل آسیب دیده باشند مانند تارهای صوتی اثر سوء بیشتری می گذارد. تارهای صوتی در سرفه های شدید ناشی از بیماری های ویروسی آسیب می بیند؛ اگر بعد از این آسیب، بیمار از استرس بالایی برخوردار باشد، اسیدوز خون افزایش    می یابد و منجر به سرفه های خشک می گردد. منظور از سرفه خشک، سرفه‌ایی است که بر خلاف سرفه تر قادر به دفع موکوس، خلط (بلغم) و مواد محرک از شش و مجاری تنفسی نیست. به همین خاطر این نوع سرفه گاهاً بنام سرفه غیر مولد یا عقیم هم شناخته می‌شود. سرفه خشک گاهاً می‌تواند برای هفته‌ها پس از سرماخوردگی یا آنفولانزا باقی بماند. این نوع سرفه همچنین ممکن است در اثر شرایطی مانند تولید و تجمع بیش از حد موکوس در انتهای حلق یا مجرای تنفسی آسم و رفلاکس معده نیز تولید شود. همچنین قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مواد سمی مانند دود سیگار هم می‌تواند باعث ایجاد سرفه خشک شود. سرفه خشک یک عارضه آزار دهنده بوده که در کودکان و بزرگسالان می‌تواند بروز کند.
• سرفه خونی: اگر صفرا در ریه زیاد شد، فرد سرفه که می کند از شدت خشکی، جداره را می ترکاند و خون ریزی می دهد. (هموپتیزی یا خلط خونی به خروج خون یا خلط خونی به واسطه سرفه گفته می شود، منبع خون معمولاً دستگاه تنفسی است و می تواند از بینی، دهان، گلو، لوله های برونشی (مسیرهای هوایی منتهی به ریه ها) یا ریه ها سرچشمه بگیرد. شدت هموپتیزی می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد، هموپتیزی خفیف به مقدار کم خون درآمیخته با مخاط یا چرک گفته می شود. بیشتر موارد هموپتیزی خفیف جان فرد را تهدید نمی کنند. از سوی دیگر، هموپتیزی شدید تعریف روشنی ندارد و میزان خون خروجی 100 میلی لیتر تا 1000 میلی لیتر طی یک بازه زمانی 24 ساعته را شامل می شود. هموپتیزی شدید یک وضعیت اضطراری است و نرخ مرگ و میر ناشی از آن می تواند به میزان 75 درصد باشد، دلایل شایع هموپتیزی عبارت اند از: آمبولی ریوی، بیماری سل، سینه پهلو، فیبروز کیستیک، ناهنجاری سرخرگی سیاهرگی ریوی، گرانولوماتوز وگنر، سندرم گودپاسچور، برونشیت، سرطان ریه، نارسایی احتقانی قلب).

علت شایع سرفه حاد:

• سیاه سرفه: نوعی بیماری که عامل آن باکتری است و بیمار در اثر حملات شدید کبود می شود.
• ذات الريه: وضعیت التهابی ریه است که عمدتاً کیسه های میکروسکوپی هوا موسوم به آلوئول ها را تحت تأثیر قرار می دهد. ذات الریه معمولاً در اثر عفونت ناشی از ویروس یا باکتری به وجود می آید.
• سرماخوردگی و آنفلوانزا: شایع ترین علت یک عفونت تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا است. عفونت های دستگاه تنفسی معمولاً توسط ویروس ایجاد می شود و ممکن است چند روز تا یک هفته طول بکشد. عفونت های ناشی از ویروس آنفولانزا ممکن است کمی بیشتر طول بکشد. گاهی اوقات برای درمان سرماخوردگی ناشی از ویروس آنفولانزا نیز ممکن است با صلاحدید پزشک آنتی بیوتیک تجویز شود.
• بیماری ناشی از ویروس کرونا یا 19COVID : یکی از نشانه های ابتلا به بیماری ناشی از ویروس کرونا سرفه خشک است، اما سرفه به تنهایی دال بر ابتلای شخص به بیماری نیست. در صورت شک به بیماری 19COVID تماس خود را با سایرین به حداقل برسانید، سعی کنید حتماً دهان خود را در زمان سرفه بپوشانید و در صورت نیاز به مراکز درمانی مراجعه کنید.
• ورود ذرات تحریک کننده به گلو و راه های هوایی: سرفه یک مکانیسم دفاعی برای پاکسازی گلو و مجاری هوایی است. هنگامی که راه های هوایی با مخاط یا ذرات خارجی مانند دود یا گرد و غبار مسدود شوند، سرفه یک واکنش یا رفلکس دفاعی است که بدن تلاش می کند ذرات را خارج کند و تنفس را آسان تر کند. معمولاً این نوع مکرر نیست و ممکن است تک سرفه باشد، اما با قرار گرفتن در معرض تحریک کننده ها مانند دود. آن افزایش می یابد.

علت شایع سرفه مزمن:

• آسیب طناب های صوتی: آسیب تارهای صوتی نیز می تواند موجب سرفه شود.
• ترشحات پشت حلق: سرفه یک مکانیسم دفاعی برای تخلیه ترشحات پشت حلق است.
• سیگار کشیدن: استعمال دخانیات یکی دیگر از علل شایع سرفه است. سرفه ناشی از استعمال سیگار تقریباً همیشه سرفه مزمن با صدایی متمایز است و اغلب به عنوان سرفه سیگاری شناخته می شود.
• برونشیت: التهاب مجاری هوایی انتهایی ریه را برونشیت گویند، بیماری ریفلاکس معده (GERD) بازگشت غیر عادی محتویات و اسید معده به مری را ریفلاکس معده گویند. سوزش سر دل، درد قفسه سینه (پشت جناغ)، بوی بد دهان و احساس ترش کردن از علائم ریفلاکس معده است. همچنین برگشت غذا به مری باعث ایجاد یک واکنش دفاعی در نای می شود و همین واکنش دفاعی موجب سرفه می شود.
• آلرژی: آلرژی زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن به یک ماده خارجی واکنش نشان می دهد و سیستم ایمنی بدن آنتی بادی هایی تولید می کند که آلرژن (ماده خارجی و حساسیت زا) را به عنوان ماده مضر خارجی شناسایی می کند. حتی اگر مضر نباشد. هنگامی که بدن با آلرژن در تماس قرار می گیرد. واکنش سیستم ایمنی باعث التهاب پوست، سینوس ها، راه های هوایی و دستگاه گوارش می شود. شدت آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است و می تواند از تحریک جزئی تا شوک آنافیلاکسی که تهدید کننده حیات است، متغیر باشد. با اینکه آلرژی را نمی توان درمان کرد، اما می توان علائم آن را کاهش داد.
• آسم: علت شایع سرفه در کودکان کم سن و سال آسم است. بیماری مزمن التهابی مجاری هوایی که خس خس، تنگی نفس و سرفه از نشانه های آسم است. باید بدانید که در صورت تشدید آسم با صلاحدید پزشک لازم است از داروهای استنشاقی جهت درمان استفاده شود. ممکن است با افزایش سن کودک آسم هم بهبود پیدا کند و بیمار کمتر دچار حمله آسم شود، اما بیمار مبتلا به آسم هیچگاه به طور کامل درمان نمی شود.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. آسم
2. آلرژی
3. برونشیت
4. خروسک
5. سینوزیت
6. برونشیولیت
7. برونشکتازی
8. سیگار کشیدن
9. فیبروزکیستیک
10. سرخ کردنی ها
11. ترشحات پشت حلق
12. بیماری رفلاکس معده
13. مصرف برخی از داروها
14. آسیب طناب های صوتی

پیشگیری:

1. پرهیز از عصبانیت
2. عدم مصرف غذاهای سرخ شده
3. عدم مصرف ادویه جات تیز و تند
4. عدم بلند حرف زدن یا فریاد کشیدن
5. عدم استفاده از عطر، ادكلن، کرم های بودار و…
6. عدم مصرف کلیه ترشیجات حتی میوه جات ترش
7. اجتناب از هوای سرد، هوای آلوده و دود دخانیات و….
8. عدم مصرف کلیه غذاهای شرادار (مانند: خربزه، انگور، گردو، گوشت شتر و…)
9. عدم مصرف بوداده ها حتی میوه جات و سبزی جات بودار مانند: هندوانه، خیار سبز و…
10. عدم مصرف شیرینی جات تهیه شده از قند، شکر و نبات، آب و مواد غذایی سرد داخل یخچال.

تشخیص:

1. استفاده از روش های تشخیصی در تمام انواع سرفه ضروری نمی باشد. گاهی پزشک ابتدا بر اساس شرح حال و معاینه بالینی انجام شده یک دوره درمان تجربی تجویز می کند و در صورت عدم بهبود علائم، آن گاه از روش های تشخیصی تکمیلی استفاده می کند. کاربردی ترین روش های تشخیص سرفه مزمن عبارتند از:
2. تست عملکرد ریه (تست تنفس یا اسپیرومتری):زمانی که شک به آسم یا بیماری های انسدادی ریه مطرح باشند، جهت تأیید تشخیص از اسپیرومتری یا نوار ریه استفاده می شود.
3. اندازه گیریPH مری: در صورت شک به ریفلاکس اسید به عنوان علت سرفه مزمن، PH مایع برگشتی از معده اندازه گرفته می شود. در موارد شدید گاهی از آندوسکوپی نیز جهت بررسی آسیب اسید به مری استفاده می شود.
4. عکس قفسه سینه:جهت بررسی علل سرفه مزمن در همه افراد انجام می شود. همچنین در افرادی که سیگار طولانی مدت مصرف می کنند یا سابقه بیماری های ریوی قبلی نیز دارند، اغلب جهت بررسی علت سرفه درخواست می شود.

درمان طب نوین:

• درمان به علت زمینه ای آن بستگی دارد و در اکثر موارد، ویروس باعث بروز سرفه می­‌شود و باید دوره­‌ی آن طی شود. گاهی این مدت تا دو هفته به‌­طول می­‌انجامد. پزشکان معمولاً آنتی بیوتیک تجویز نمی‌کنند، زیرا آنتی بیوتیک تنها درمورد باکتری کاربرد دارد. هیچ راه سریعی برای خلاص شدن از شر سرفه وجود ندارد. معمولاً بعد از این­که سیستم ایمنی مشکلی را که باعث بروز سرفه شده است شکست دهد، سرفه برطرف می­‌شود. ساده و کم­ ‌هزینه­‌ترین راه تسکین سرفه استفاده از داروهای رایج و بدون نیاز به نسخه است. باید استراحت کنید و مایعات زیادی بنوشید.
• اغلب نیازی به مصرف دارو برای درمان سرفه نیست، مگر این­که سرفه آن­قدر شدید باشد که نتوانید بخوابید. شاید این داروها به توقف سرفه کمک کند ولی علت بروز آن را درمان نمی‌­کند. اگر از داروهای بدون نسخه استفاده می­‌کنید، با پزشک تماس بگیرید تا از دوز مناسب آن مطمئن شوید و بدانید خطری برایتان ندارد.
• برخی داروهای فشارخون مثل کاپتوپریل می توانند سرفه های خشک و ممتد ایجاد کنند. سرفه به دنبال مصرف کاپتوپریل در حدود ۵ الی ۳۰ درصد افراد رخ می دهد. پس از قطع یا تعویض این دارو، اغلب سرفه ها طی یک الی دو هفته بهبود یافته و برطرف می شوند. چنانچه یک ماه پس از قطع این دارو سرفه ها همچنان ادامه داشته باشند، باید سایر علل ایجاد کننده سرفه نیز بررسی شوند.

درمان طب سنتی:

• چند عدد انجیر را بپزید و آبش را بنوشید.
• صبح ناشتا ۸ مثقال روغن گاو را انگشت انگشت بخورید.
• آب ریحان تازه را بگیرید و با شیر مخلوط کنید و بنوشید.
• صمغ درخت آلبالو یا گیلاس را بکوبید و با آب ولرم بخورید.
• نشاسته را در آب انار شیرین حل و با شکر شیرین ساخته و بخورید.
• بذر رازیانه و پرسیاوشان و انجیر را مخلوط کنید و آب آن را بنوشید.
• روزی یک مرتبه ۲ مثقال ریشه درخت فندق تلخ را بجوشانید و آب آن را بنوشید.
• چهل گرم گیاه سرفه را در یک لیتر آب جوش دم کنید و آب آن را به مرور بنوشید.
• یک مثقال صمغ عربی کوبیده شده را با آب جوش مخلوط و به صورت نیم گرم به مرور بنوشید.
• اسطوخودوس هندی را دم کنید و آب صاف کرده آن را بین هر دو غذای روزانه یک فنجان بنوشید.
• صمغ درخت بادام کوهی (صمغ شیرازی) در آب جوش به اندازه یک قاشق چایخوری حل کنید و میل کنید.
• پنجاه گرم شکوفه درخت سیب را در یک لیتر آب جوش دم کنید بعد آب آن را صاف کرده و در طول روز بنوشید.
• پانزده عدد بادام خام را با پوست سفت آن خرد کنید و در نیم لیتر شیر بجوشانید، سپس آب آن را صاف کرده و بنوشید.
• مقداری گل خطمی را با چند عدد عناب نیم کوب کرده و بجوشانید. با آن بخور دهید و آب آن را هم گرما گرم بنوشید.
• پنجاه گرم شکوفه های درخت به را در یک لیتر آب جوش دم کنید بعد آب صاف کرده آن را در طول روز به مرور بنوشید.
• سی گرم برگ های درخت انجیر را در یک لیتر آب جوش دم کنید. صبح، ظهر و شب هر بار یک سوم از آب آن را بنوشید.
• برای تسکین سرفه، نشاسته پخته را با روغن بادام شیرین مخلوط و آن را کمی شیرین کرده و به صورت نیم گرم به مرور میل کنید.
• سه مثقال گل زوفا را در یک لیتر آب جوش، ۱۵ دقیقه دم کنید بعد آب آن را صاف و با عسل شیرین کرده و در طول روز به مرور بنوشید.
• یک مشت پوست سفت چوبی بادام را بکوبید و نیم ساعت بجوشانید بعد آب آن را صاف کنید، چند قطره آب لیمو به آن اضافه و شیرین کرده و بنوشید.
• ده مثقال گل بنفشه را در یک لیتر آب سرد بجوشانید و ۱۵ دقیقه هم دم کنید. سپس آب آن را صاف و شیرین کرده و هر دو ساعت یک قاشق سوپ خوری بنوشید.
• پنج مثقال آویشن شیرازی را در یک لیتر آب بجوشانید بعد آب آن را صاف کنید سپس ۲۵۰ گرم عسل را با آن مخلوط و هر ساعت یک قاشق غذاخوری از آن میل کنید.
• شکر تیغال یک قاشق چایخوری پودر شده + زردچوبه نصف قاشق چایخوری+ یک لیوان شیر مخلوط کنید سپس به مدت نیم ساعت روی سماور قرار دهید آخر شب قبل از خواب میل کنید.
• بیست گرم ساقه های گلدار پونه کوهی خشک را در یک لیتر آب جوش، ۱۲ دقیقه دم کنید بعد آب آن را صاف و با عسل شیرین ساخته و هر صبح، ظهر و شب قبل از غذا یک فنجان از آن را بنوشید.
• یک عدد سیر را خرد کنید. سه برابر آن، روغن وازلین به آن اضافه و مخلوط کنید. آن را کمی حرارت دهید و پس از سرد شدن روی سینه و پشت (مقابل ریه) خوب ماساژ دهید و پس از ۲ ساعت بشویید.
• یک عدد نارنج را از وسط نصف کنید. مقداری نبات نرم شده بر نصف آن و مقداری نشاسته بر نصف دیگر آن بپاشید و روی آتش ملایم قرار دهید تا یکی دو جوش بخورند و بعد آب آنها را در ظرفی بریزید و بنوشید.
• پنجاه گرم ریشه شیرین بیان را خرد کنید و در یک لیتر آب ۵ دقیقه بجوشانید. به مدت ۱۲ ساعت آن را کنار بگذارید سپس آب آن را صاف و به مرور بنوشید (کسانی که دچار فشار خون هستند از این نسخه استفاده نکنند).
• مغز پسته خام، مغز بادام خام، مغز جلغوزه خام و تخم کتان مقشر از هر کدام ۲۰ گرم را با ۵۰ گرم شکر مخلوط و نرم بکوبید. هر صبح، ظهر و شب قبل از غذا یک قاشق شربت خوری از آن را در دهان ریخته و با آب میل کنید.
• کلاهک انار را ببرید و از قسمت بالای انار حفره ای ایجاد کنید و درون اون حفره را با روغن بادام شیرین پر کنید و روی آتش یا لای خاکستر زغال مغز پخت کنید و بعد از گذشت نیم ساعت محتویات داخل آن را میل کنید.
• پنجاه گرم ورون خشک را در یک لیتر آب سرد به مدت ۲ ساعت خیس کنید بعد چند دقیقه بجوشانید و حدود ۱۰ دقیقه هم آن را دم کنید. آب آن را صاف و با عسل شیرین و هر صبح، ظهر و شب یک فنجان از آن را بنوشید.
• گل بنفشه 15 گرم + پرسیاوشان 15 گرم + پوست بید 20 گرم + خارخسک 20 گرم + ناخنک 15 گرم، دو قاشق غذاخوری (ده گرم) در دو لیوان آب پانصد سی سی کمی پس از جوشاندن دو استکان قبل از غذا میل نمایید. (بسیار مجرب)
• پنجاه گرم مغز بادام شیرین را در آب نیم گرم خیس کنید و پس از خیس خوردن پوست بکنید. آن را در یک هاونی که مقدار کمی آب سرد در آن ریخته اید بکوبید تا خمیر شود سپس ۵۰ گرم عسل یا شکر به آن اضافه کرده و به مرور بخورید.
• خارخسک 15 گرم + گل بنفشه 15 گرم + پرسیاوشان 10 گرم + گل ختمی 10 گرم + شیرین بیان 25 گرم + ناخنک 15 گرم + گل پنیرک 10 گرم، ده گرم در پانصد سی سی آب کمی پس از جوشاندن دو استکان قبل از هر غذا میل نمایید. (بسیار مجرب).
• کتیرا سفید مفتولی ۵ مثقال، صمغ عربی و بهدانه از هر کدام ۲ مثقال، با هم مخلوط و نرم بکوبید. بعد با کمی آب آن را به صورت خمیر سفتی در آورید و با آن قرص هایی به اندازه یک نخود بسازید و هر صبح، ظهر و شب هر بار دو قرص میل فرمایید.
• یکصد گرم عناب را تکه تکه کرده و در شش لیتر آب کاملاً بپزید و آن ها را له کنید بعد در پارچه ای ریخته و با فشار آب آن را صاف کنید. یک کیلو قند به آن اضافه کرده و بجوشانید. سپس در جای خنک نگه دارید و هر ساعت دو قاشق سوپ خوری از آن را میل فرمایید.
• گیاهان دارویی ضد سرفه: افدرا، پای خر، خشخاش، زوفا، شاهدانه، آلبالو، انبهف بسفایج، بنفشه سه رنگ، بنفشه، به، پر سیاوش، ثعلب، توت سفید، توت سیاه، خردل سفید، خرما، درمنه، سپستان، شکرتیغال، شلغم، شیرخشت، عناب، فندق، قدومه، گل آفتابگردان، گیلاس، مرزنجوش، نارگیل، هلو.
• عناب نیم کوب شده ۱۰۰ گرم، سه پستان و بادرنجبویه از هر کدام ۱۵ گرم، مریم نخودی، گل گاوزبان، پر سیاوشان و گل زوفا از هر کدام ۱۰ گرم، همه را پس از نیم کوب کردن به ۷ قسمت مساوی تقسیم کنید. هر روز صبح قبل از صبحانه یک قسمت از آن را بجوشانید سپس آب آن را صاف و شیرین ساخته و بنوشید.
• ترب سیاه را رنده کنید بعد نبات ساییده را روی آن بپاشید و یک روز در جای خنک نگه دارید تا شربت غلیظی به وجود آید. یا اینکه وسط یک ترب سیاه را گود و آن را از نبات ساییده شده پر کنید و در جای خنک یک روز نگهدارید
• عناب 5 گرم + گل خطمی 10 گرم + سه پستان 5 گرم + ریشه شیرین بیان 20 گرم + انجیر 10 عدد + گل زوفا 15 گرم + تاجریزی 5 گرم + گل بنفشه 10 گرم + پر سیاوشان 10 گرم + مویز 20 دانه + گل پنیرک 10 گرم، پانزده گرم در پانصد سی سی آب کمی جوشانده و قبل از هر غذا دو استکان میل نمایید. (بسیار مجرب)
• بیشتر سرفه ها بعد از چند روز بدون نیاز به درمان برطرف می گردند. اگر سرفه شما بیش از ۲ هفته ادامه داشت بایستی سریعاً با پزشک مشورت کنید. اگر سرفه های شدید یا دردناک همراه با خون یا خلط تغییر یافته و یا با علایمی مانند درد سینه یا تنگی و کوتاهی نفس همراه باشد شما بایستی از کمک های پزشکی برخوردار شوید.
• فراسیون 10 گرم + تخم کرفس 15 گرم + ریشه اریسا 20 گرم + رازیانه 10 گرم + تخم شنبلیله 15 گرم + گل ختمی 10 گرم + پر سیاوشان 10 گرم + گل زوفا 15 گرم، انجیر، عناب و سه پستان از هر کدام پنج عدد به هر جوشانده اضافه شود تا با داروها بجوشد. ده گرم در پانصد سی سی آب قبل از هر غذا دو استکان میل نمایید. (بسیار مجرب)
• گل پنيرك (يك قسمت) + گل ختمي (يك قسمت) + ريشه ختمي (دو قسمت) + برگ پاخزري (يك قسمت) + گل ماهور (يك قسمت) + ريشه شيرين بيان (دو قسمت) + آويشن (يك قسمت) + دانه انيسون (يك قسمت)، مقدار يك قاشق غذاخوري از مخلوط فوق را كه قبلاً بصورت پودر درآمده باشد در يك ليوان آب جوش ريخته به مدت 20 دقيقه باقي بگذاريد تا دم بكشد. سپس آن را صاف كرده روزي سه بار هر بار يك فنجان ميل كنيد.
• شما می توانید سرفه خفیف را با درمان های مکرر ضد سرفه برطرف کنید. مثلاً بعضی سرفه ها با مصرف داروهای ضد سرفه که مانع تحریک و سرفه بیشتر می گردند برطرف می شوند. البته اینگونه داروها را نباید در حالتی که سرفه همراه مواد دفعی است استفاده کرد چون سرفه کردن یک مکانیسم طبیعی بدن برای پاک کردن و برطرف کردن مخاط اضافی از ریه ها می باشد. استنشاق بخار نیز می تواند مخاط ها را نرم تر کند و باعث تسکین سرفه گردد.
• توجه داشته باشید که برای درمان سرفه حتماً با پزشک خود مشورت کنید و از هیچ دارویی برای درمان سرفه به صورت خود سرانه استفاده نکنید. اقدامات خود مراقبتی دارویی ضد سرفه معمولاً زمانی انجام می شود که علت آن ناشناخته باشد و باعث ناراحتی های زیادی شده باشد. اگر از داروی ضد سرفه استفاده می کنید، حتماً به دستورالعمل آن توجه کنید. همچنین دقت کنید که در کودکان زیر ۴ سال به هیچ عنوان بدون مراجعه به پزشک از دارو استفاده نکنید.
• تخم گل خطمی 30 گرم + بادیان 10 گرم + پر سیاوشان 5 گرم + گل گاوزبان 5 گرم + مویز 100 گرم + گل سرخ 10 گرم + ریشه شیرین بیان 50 گرم + صندل سفید 5 گرم + همه را پس از نیم کوب کردن، ده قسمت کرده، هر قسمت را شب در 2 لیوان آب جوش خیس نموده صبح ناشتا پس از جوشانیدن یک لیوان با عسل شیرین کرده و میل نمایید و بقیه را عصر استفاده کنند (مویز ها را می توان به هر قسمت مقداری اضافه نمود، زیرا آنها را نبایستی کوبید). (بسیار مجرب)
• گل گاوزبان، صندل سفید، عوالصلیب و پر سیاوشان از هر کدام ۵ گرم، بادیان و گل محمدی از هر کدام ۱۰ گرم و تخم خطمی ۳۰ گرم همه را نیم کوب و با ۵ گرم پودر شیرین بیان مخلوط و به ده قسمت مساوی تقسیم کنید. سپس ۱۰۰ گرم مویز را به وسیله قیچی خرد و روی آن بریزید و هر قسمت از آن را شب در یک و نیم لیوان آب جوش خیسانده و صبح در همان آب بجوشانید بعد آب آن را صاف و شیرین کنید و بنوشید. تفاله آن را مجدداً در یک و نیم ليوان آب جوش بخیسانید و شب مجدداً جوشانده و آب آن را میل کنید.

درمان سرفه های خلط دار:

• گرم نگه داشتن سر.
• دود عنبرنسارا یا سیاهدانه و ‌…
• صبح ها عسل و آب رقیق میل کند.
• دمنوش آویشن هر یک‌ ساعت نصف لیوان.
• رعایت تمام توصیه های غذایی هنگام غلبه بلغم.
• مالیدن روغن سیاهدانه یا کنجد بر روی ملاج سر.
• در طول روز یک لیوان آب سیب و عسل میل کند.
• نگه‌ داشتن عسل داخل دهان هر چند ساعت یکبار.
• چکاندن ۲ قطره روغن سیاهدانه هر یک ساعت زیر زبان.
• چکاندن یک الی 3 قطره نازیل در هر یک از سوراخ های بینی.
• آخر شب قبل از خواب دوسین (سیاهدانه و عسل) یک قاشق چایخوری میل کند.
• دم کرده بهدانه + بارهنگ + نشاسته + عناب قبل از خواب، درمان قطعی سرفه های مزمن است.
• حذف کلیه لبنیات اعم از (شیر، ماست، دوغ، پنیر، خامه، سرشیر، کره، روغن حیوانی، کشک) تا زمان بهبودی.
• خمیر عسل و پودر دارچین را تهیه کنید و آن را به جای مربا روی نان بمالید. این روش را به طور مرتب به عنوان صبحانه میل کنید.
• برای تسکین سرفه هایی که با خلط همراه است هر روز صبح و شب یک استکان آب و آب لیمو و آب کرفس تازه را مخلوط کنید و بنوشید.
• هلیله سیاه + سیاهدانه + آویشن + تخم گشنیز به میزان مساوی مواد را پودر و با ۳ برابر عسل مخلوط کنید یک قاشق بعد از هر وعده غذایی میل کنید.
• پوست بادام بهترین درمان سرفه کهنه و مقاوم به درمان است. بدین ‌منظور پوست بادام را جوشانده صاف نموده با کمی عسل شیرین کرده و گرم میل کنید.
• سبوس گندم 40 گرم + فراسیون 25 گرم + شکر سفید 75 گرم + مغز بادام شیرین 50 گرم، همه را نرم کوبیده مثل حریره بپزید و به تدریج میل نمایید. (بسیار مجرب)
• کسانی که تنگی نفس، آسم شدید و عفونت ریه دارند اول حجامت عام می کنیم و بعد از آن، حجامت احتقان (موضع آن در وسط قاعده ریه ها مقابل مهره دوازده سینه ای می باشد) انجام می دهیم.
• درمان سرفه‌های خلطی: صبح ها: عسل رقیق شده (عسل استوخدوس)، شب ها: آب سیب عسل، هر 8 ساعت یک قاشق مربّاخوری شربت گیاهی تیمیان مصرف کند (بچه شیرده و یا حامله نباشد).
• درمان سرفه‌های خلطی چسبنده: صبحانه: شیر عسل، وسط روز: آب ‌شلغم عسل، عصرانه: خرمالو یا جوشانده کاسبرگ و دُمبرگ خرمالو، شب: جوشانده یا دَمکرده گل زُوفا، شب ها بعد از شام: آب سیب عسل.
• وسط پیاز را به شکل عدد 7 در می آوریم و با عسل پر می کنیم و در قابلمه ای که یک لایه نمک ریخته ایم با شعله ملایم با نمک می پزیم (شبی یک عدد) این نسخه را معمولاً به شیمیایی هایی می دهیم که عفونت زیاد دارند.
• ریشه سوسن 20 گرم + رازیانه 20 گرم + درمنه 10 گرم + سیاهدانه 15 گرم + گل زوفا 15 گرم + ریشه شیرین بیان 20 گرم + ریشه را نیم کوب کرده، ده گرم در پانصد سی سی آب کمی جوشانده قبل از سه وعده غذا میل نمایید. (بسیار مجرب).
• یعنی عفونت، ریه یا گلو: دود عنبر نسارا، و بخور کاه جو، تخم گشنیز، در آبجوش, یا بخور یک ملاقه ماست شیرین، و یک قاشق چایخوری نمک اسید بوریک در آبجوش و بعد بخور صورت خشک شود, و سشوار بگیرید, ریه را با حوله گرم، (پشت و جلو)، گرم نگه دارید.
• دمنوش (آویشن + پونه + بابونه) با عسل برای طبایع سرد. (طرز تهیه: یک قاشق غذاخوری از ترکیب مواد را به نسبت مساوی با یک لیوان بزرگ آب جوش دم کرده ولرم که شد صاف کنید و با مقداری عسل یا انجیر خشک ۴۰ دقیقه قبل از وعده های غذایی یا یک و نیم ساعت بعد وعده های غذایی میل نمایید).
• دمنوش (رازیانه + بارهنگ + ریشه شیرین بیان) با عسل برای بانوان. (طرز تهیه: یک قاشق غذاخوری از ترکیب مواد را به نسبت مساوی با یک لیوان بزرگ آب جوش دم کرده ولرم که شد صاف کنید و با مقداری عسل یا انجیر خشک ۴۰ دقیقه قبل از وعده های غذایی یا یک و نیم ساعت بعد وعده های غذایی میل نمایید).
• دمنوش (پرسیاوش + ریشه ایرسا + خبازی) با عسل برای طبایع گرم. (طرز تهیه: یک قاشق غذاخوری از ترکیب مواد را به نسبت مساوی با یک لیوان بزرگ آب جوش دم کرده ولرم که شد صاف کنید و با مقداری عسل یا انجیر خشک ۴۰ دقیقه قبل از وعده های غذایی یا یک و نیم ساعت بعد وعده های غذایی میل نمایید).
• 2 تا 3 قاشق غذاخوری عسل + یک حبه سیر، سیر را پوست بگیرید و به برش های نازک تقسیم کنید و هر دو را داخل مخلوط کن قرار دهید و میکس کنید و بعد داخل یک کاسه بریزید و کاسه را با یک بشقاب یا یک فویل آلومینیومی بپوشانید و یک شب بگذارید در دمای اتاق بماند و صبح روز بعد از این ترکیب استفاده کنید و هر دو ساعت یک بار ازش استفاده کنید.
• دمنوش (گل زوفا + بالنگو + عناب + اسطوخدوس) با عسل برای گرم مزاجان و افراد عصبی و کسانی که از یبوست رنج می برند. (طرز تهیه: یک قاشق غذاخوری از ترکیب مواد را به نسبت مساوی با یک لیوان بزرگ آب جوش دم کرده ولرم که شد صاف کنید و با مقداری عسل یا انجیر خشک ۴۰ دقیقه قبل از وعده های غذایی یا یک و نیم ساعت بعد وعده های غذایی میل نمایید).
• مقداری زنجبیل را در یک فنجان آب حداکثر به مدت ۳ دقیقه بجوشانید و دمنوش زنجبیل را آماده کنید. می توانید از پودر زنجبیل نیز دمنوش تهیه کنید. عصاره بدست آمده را با عسل و فلفل سیاه مخلوط کنید. حداقل ۳ بار در روز این معجون را بنوشید. این ترکیب معجونی فوق العاده برای کاهش خلط است، همچنین سرفه، سرماخوردگی و گلودرد و آبریزش بینی را درمان می کند.
• مقداری چوب شیرین بیان (نه خود شیرین بیان) و انجیر خشک و پونه کوهی را در آب جوشانده و به مدت سه روز یا بیشتر بر حسب نیاز، هر روز ناشتا یک لیوان بخورید با کمی عسل هم می توانید آن را شیرین کنید و اثر فوق العاده ی آن را خواهید دید شخصاً برای سرفه قدیمی و یکساله خودم استفاده کردم بحمدالله یک روزه خوب شدم؛ البته این دارو برای درمان مشکلات معده هم اثر فوق العاده ای دارد.
• گل پنيرك (يك قسمت) + برگ ختمي (يك قسمت) + ريشه ختمي (دو قسمت) + برگ پاخري (يك قسمت) + گل ماهور (يك قسمت) + ريشه شيرين بيان (دو قسمت) + آويشن (يك قسمت) + دانه انيسون (يك قسمت)، مقدار يك قاشق غذاخوري از مخلوط فوق را كه قبلاً بصورت پودر درآمده باشد در يك ليوان آب جوش ريخته به مدت 20 دقيقه باقي بگذاريد تا دم بكشد. سپس آن را صاف كرده روزي سه بار هر بار يك فنجان ميل كنيد.
• همانطور که می دانید سرفه بیماری نبوده بلکه واکنش بدن به یک بیماری است. علت سرفه می تواند از سرماخودگی و آسم و برونشیت و سرطان ریه گرفته تا بدلیل بیماری های قلبی بروز نماید. و گاه علت سرفه آلرژی در افراد حساس می باشد، اما گاه نیز سرفه در اثر برگشت مواد معده خصوصاً مواد اسیدی معده به طرف دهان و مجاری تنفسی اتفاق می افتد خصوصاً در بیماران کرونایی. و علت آن تجمع اخلاط فاسد ناشی از بیماری در معده و یا شل شدن و سردی دهانه معده می باشد. به همین خاطر است که برخی از مبتلایان علیرغم استفاده از داروهای خلط آور طبیعی نظیر ختمی، آویشن، پنیرک، گل ماهور و … سرفه هایشان قطع نمی شود چون ریشه سرفه ها در معده بیمار است نه ریه ها و مجاری تنفسی. برای درمان این افراد بذر بارهنگ یا همان بیزوشای ترکی بهترین گزینه است. این افراد می توانند یک قاشق غذاخوری از بذر بارهنگ را در یک لیوان آب سرد ترکیب و بمدت حدوداً ده دقیقه بجوشانند و بعد از سرد شدن نسبی یکی دو قاشق عرق نعنای فلفلی یا چند قاشق عرق نعنای معمولی اضافه و سپس جرعه جرعه میل نمایند با اینکار هم ناراحتی معده آنها رفع خواهد شد و هم برونش ها و ریه ها را پاکسازی خواهد نمود.

درمان سرفه های خشک:

• خوردن شلغم به صورت های مختلف.
• یک دستگاه رطوبت ساز در اتاقتان بگذارید.
• برگه هلو خشک را مثل چای دم کنید بخورد.
• در روز 2 تا 3 بار با آب نمک گرم غرغر کنید.
• مخلوط آب گرم نه داغ با لیموی تازه و عسل بنوشید.
• در سرفه های شدید بادکش ریه مسکن سریع و فوری می باشد.
• اگر سرفه شبانگاهی است اول سینوزیت و بعد سرفه خشک را درمان کند.
• یک برابر آب پیاز خام و به همان اندازه عسل را با هم ترکیب کنید و بخورید.
• استفاده از دمنوش (به دانه + عناب + بابونه + ختمی) با عسل روزانه ۱ تا ۲ لیوان.
• مصرف آب ولرم و غذاهای گرم تا تارهای صوتی همیشه گرم و مرطوب باقی بماند.
• یک انار کامل را بسوزانید، بعد نرم بسایید و با عسل مخلوط و روی سینه ضماد کنید.
• هرگاه در ریه احساس خشکی کردید، نخود را در شیر بجوشانید و شیر را گرم بخورید.
• نوشیدن (یک استکان آب ولرم با ۱ قاشق چایخوری روغن بادام شیرین قبل از خواب).
• مالیدن روغن بنفشه بر سینه اطفال جهت درمان سرفه خشک آنها بی نهایت مؤثر است.
• شیر یک واحد + آب هویچ دو واحد، بصورت جرعه ای در طی روز مزه مزه و قورت داده شود.
• 5 واحد روغن بادام شیرین با 2 واحد عسل یا به همراه سالاد بخورید یا همین جور مزه مزه کند.
• استفاده از دمنوش (آویشن + خبازی + بارهنگ + ریشه شیرین بیان) با عسل روزانه ۲ تا ۳ لیوان.
• دم کرده بهدانه + بارهنگ + نشاسته + عناب قبل از خواب، درمان قطعی سرفه های مزمن است.
• مصرف موادی دیگر مانند: (انجیر خشک، شلغم، لیموشیرین، برگه زردآلو، برگه هلو، انجیر خشک).
• روش دیگری برای درمان سرفه این است که یک پیاز را در عسل بزنید و بخورید مثل خوردن نان و ماست.
• دمنوش آویشن + چهارتخم + نشاسته + به دانه به یک نسبت ترکیب کنید و روزی یک تا سه لیوان از میل کنید.
• به عنوان درمان روغن بادام شیرین را با کمی کتیرای سفید مفتولی کوبیده شده مخلوط و با شکر شیرین ساخته و میل کنید.
• پوست بادام بهترین درمان سرفه کهنه و مقاوم به درمان است. بدین ‌منظور پوست بادام را جوشانده صاف نموده با کمی عسل شیرین کرده و گرم میل کنید.
• کسانی که تنگی نفس، آسم شدید و عفونت ریه دارند اول حجامت عام می کنیم و بعد از آن، حجامت احتقان (موضع آن در وسط قاعده ریه ها مقابل مهره دوازده سینه ای می باشد) انجام می دهیم.
• وسط پیاز را به شکل عدد 7 در می آوریم و با عسل پر می کنیم و در قابلمه ای که یک لایه نمک ریخته ایم با شعله ملایم با نمک می پزیم (شبی یک عدد) این نسخه را معمولاً به شیمیایی هایی می دهیم که عفونت زیاد دارند.
• مصرف کلیه غذاهای ساده و زود هضم مانند: (شوربا، آش کدو، آش حبوبات، سوپ سبزیجات حاوی گشنیز، جعفری و اسفناج، حریره بادام تهیه شده با برنج سبوس دار، سوپ جو، شیر برنج، فرنی کم شیرینی، سیب درختی پخته، به پخته، هویج پخته و…).
• چگونگی رفع سرفه خشک که با آن خارش گوش و گلو همراه باشد: خوردن کمی قره‌قروت تسکین دهنده‌ی آنی است. آب لیموشیرین بصورت تدریجی و اصولی رفع کننده‌ی خوبی است. چکاندن ۲ قطره روغن بادام شیرین هر نیم ساعت زیر زبان و….، موارد دیگری چون شکرتیغال، پاچه گوسفند و آب آن و همینطور لعاب گیاه بامیه نیز مفید است.
• مقداری چوب شیرین بیان (نه خود شیرین بیان) و انجیر خشک و پونه کوهی را در آب جوشانده و به مدت سه روز یا بیشتر بر حسب نیاز، هر روز ناشتا یک لیوان بخورید با کمی عسل هم می توانید آن را شیرین کنید و اثر فوق العاده ی آن را خواهید دید شخصاً برای سرفه قدیمی و یکساله خودم استفاده کردم بحمدالله یک روزه خوب شدم؛ البته این دارو برای درمان مشکلات معده هم اثر فوق العاده ای دارد.
• 2 تا 3 قاشق غذاخوری عسل + یک حبه سیر، سیر را پوست بگیرید و به برش های نازک تقسیم کنید و هر دو را داخل مخلوط کن قرار دهید و میکس کنید و بعد داخل یک کاسه بریزید و کاسه را با یک بشقاب یا یک فویل آلومینیومی بپوشانید و یک شب بگذارید در دمای اتاق بماند و صبح روز بعد از این ترکیب استفاده کنید و هر دو ساعت یک بار ازش استفاده کنید.
• گل پنيرك (يك قسمت) + برگ ختمي (يك قسمت) + ريشه ختمي (دو قسمت) + برگ پاخري (يك قسمت) + گل ماهور (يك قسمت) + ريشه شيرين بيان (دو قسمت) + آويشن (يك قسمت) + دانه انيسون (يك قسمت)، مقدار يك قاشق غذاخوري از مخلوط فوق را كه قبلاً بصورت پودر درآمده باشد در يك ليوان آب جوش ريخته به مدت 20 دقيقه باقي بگذاريد تا دم بكشد. سپس آن را صاف كرده روزي سه بار هر بار يك فنجان ميل كنيد.
• هنگامی که سینه نپخته است و دچار سرفه های خشک گردیده اید و سرفه هایتان سخت و خشن است و اخلاط و ترشحات برونش ها خارج نمی گردد باید از خوردن آب یخ و نوشیدنی های یخ کرده، بستنی، ترشی جات، غذاهای بودار و سرخ کرده پرهیز کنید و از هوای کثیف، گرد و غبار و مصرف دخانیات اجتناب ورزید. از خوراکی هایی مانند خرما، بادام، توت فرنگی، کمپوت سیب، لعاب به دانه، صمغ بادام، شربت بنفشه، شربت زوفا بیشتر استفاده کنید.
• چهار تخم (دو نوع قدومه, تخم مروی, بارهنگ) صمغ عربی دار، یک قاشق مرباخوری در یک لیوان آبجوش، ولرم شد, با کمی عسل گون بخورید، شکر تغار50 گرم, پودر شود, و سپستان50گرم, خردخرد شود, با 100 گرم قدومه شیرازی, در یک شیشه بریزید, روزی یک قاشق مرباخوری, با یک لیوان آبجوش در قوری دم شود, کم کم بخورید, ماساژ ریه با روغن زیتون، اول زیر سینه حرکت افقی، بعد کل قفسه سینه رو به بالا، و گرم نگه دارید، حریره شیر، آرد جو یک قاشق غذاخوری، به کمی آب سرد حل کنید با یک لیوان شیر و یک قاشق چایخوری پودر شکر تغار, با شعله کم هم بزنید حریره شود, بخورد.
• اگر صفرایش خیلی زیاد شد به حدی خشکی می دهد که سرفه خشک می کند. اگر در ریه خشکی زیاد شد، مثل صدای خروس سرفه می کند که خیلی خشک است. این سرفه صفراوی است، لذا حتماً همراه سرفه یک مقدار خون است چون باعث ترکیدن و خراش شده است. در اینجا هم باید رطوبت و هم ترمیم کننده، برای اندام داخلی بدهیم. مثل: برگ بارهنگ، برگ باریک مثل بید و برگ پهن مثل چغندر و … اگر این برگ ها را خشک کنید و نگه دارید، ترمیم کننده خوبی است. برگش خیلی قوی و لزج است. در قدیم، زخم ها را با برگ بارهنگ می بستند چون قوت التیام بالای دارد. بارهنگ را خودتان بکارید و استفاده کنید. اگر بخواهیم زیاد بارهنگ بدهیم، یک قاشق غذاخوری می دهیم. ولی برگش را اگر بخواهیم بدهیم باید سبزی در غذا معلق شود تا لعاب بدهد. باید سبزی بارهنگ، خرفه، سبزی کاسنی را وارد سبزی فروشی ها کنیم. خرفه که این همه برای خنک کردن، دفع صفرای عمقی، رقیق کردن خون مفید است نمی کارند و نمی فروشند.

درمان سرفه های خونی:

• از داروی شافیه استفاده کنید.
• در سرفه های همراه با خلط خونی، فصد بازیلیک (رگ دست) انجام می دهیم.
• برای تسکین سرفه هایی که با خون همراه باشد یک انار کامل را بسوزانید بعد نرم بسایید و با عسل مخلوط و روی سینه ضماد کنید.
• دو قاشق غذاخوری داروی کاشم به صورت خشک یک یا دو روز مصرف کنید. (ابتدا داروی کاشم را آسیاب کنید و بعد بدون عسل و آب مصرف کنید)
• پیاز کوچک قرمز را به عسل آغشته کردن و خوردن مفید است. 7 الی 14 روز (رنده نشود) پیاز می تواند خلط را در ریه فشرده کرده و تخلیه کند. می توانید سوپ این را درست بکنید: (پیاز + شلغم + روغن + گندم + جو). این سوپ خاصیت آش شلغم را دارد.
• ۲ قاشق رازیانه را در دو لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان باقی بماند، سپس با این یک لیوان باقیمانده از جوشانده، داروی جامع را مصرف کنید. البته آب بایستی گرم باشد و سرد نباشد. (اگر سرفه خشک باشد، داروی جامع را با آب رازیانه مصرف کنید و اگر سرفه مرطوب باشد، علاوه بر این دارو، از داروی امام صادق (ع) [بلغم زدا] هم استفاده کنید. داروی بلغم زدا را اندازه یک قاشق چایخوری موقع خواب میل کنید).
• درمان این نوع بیماری، ترمیم کردن و رطوبت رساندن است که آش برگ بارهنگ است، برگ بارهنگ ترمیم کننده ی بسیار قوی است، اما چون این برگ، رسم نیست، لذا ما از بذر آن استفاده می کنیم (جوشانده بارهنگ + نعناع هر دو ساعت یک لیوان)، اما برگ آن قوی تر است. حداکثر بذر بارهنگ، یک قاشق غذاخوری است، اما برگ آن یک قاشق کافی نیست و باید به مقداری باشد که در داخل آب لعاب بیاندازد. و گاهی این خونریزی از شدت ضعف پدید می آید که قابل کنترل نیست، در این صورت این بیماری را با تره درمان می کنیم. ضریب انعقاد تره خیلی بالاست، آب تره، اورژانسی درمان می کند و غیر اورژانسی: کوکوی تره و آَش تره است، چون ویتامین k آن خیلی زیاد است حتی از یونجه هم بیشتر است.

درمان سرفه ها گرم مزاج ها:

• اگر پرخون هستید و مزاج گرم و دموی دارید و دچار سرفه شده اید اول فصد کرده (رگ زدن) و خون کم کنید. سپس حرارت مزاج را دفع کنید.
• ضمناً خوراکی های زیر برای تسکین این نوع سرفه ها مؤثر خواهد بود. ماءالشعير، لعاب اسفززه، شربت کوکنار، شربت نیلوفر، شربت بنفشه، شربت شیر خشت.

درمان سرفه های پی در پی:

• برای تسکین سرفه های پی در پی صبح، ظهر و شب هر بار ۱۰ گرم برگ خشک سوسنبر را در یک لیوان آب، ۱۲ دقیقه دم کنید. بعد آب آن را صاف و با عسل شیرین ساخته و بنوشید.

درمان سرفه های شدید و سخت:

• شصت گرم گل کلم را در یک لیتر آب بجوشانید بعد ۶۰ گرم عسل با آب صاف کرده آن مخلوط و میل فرمایید.
• داخل ترب سیاه بزرگی را خالی کنید و میان آن را از شکر پر کنید. درب آن را ببندید و چند ساعت صبر کنید بعد شکرهای آب شده داخل آن را بخورید.
• شصت گرم ریشه زنبق را در یک لیتر آب ۱۰ دقیقه بجوشانید و ۲۰ دقیقه هم دم کنید سپس آب آن را صاف و با عسل شیرین سازید و هر چهل و پنج دقیقه یک فنجان از آن را بنوشید.
• در صورتی که دچار سرفه های شدید و سخت شده اید روزی سه مرتبه هر بار یک فنجان آب انار سیاه را بگیرید و بخورید و یا هر بار یک انار سیاه را چند قطعه کرده و بجوشانید و آبش را بنوشید.

درمان سرفه همراه با تنگی نفس:

• رازیانه، پرسیاوشان و انجیر را مخلوط بجوشانید بعد آب آن را صاف و شیرین ساخته، بنوشید.
• برای این گونه سرفه ها آب به و مربای به بسیار مفید خواهد بود. اما به عنوان تسکین می توانید مقداری مرزه را با چند عدد انجیر بجوشانید و آبش را بنوشید.

درمان سرفه از خون و صفرا:

• هر شب هنگام خوابیدن ۶ نخود خولان مکی میل کنید.
• با برنج، گشنیز زیاد، شلغم و کدو تنبل آش بپزید و بخورید.
• برگ و گل کدو و مغز تخم کدو را نیم کوب کرده و بجوشانید و آب آن را بنوشید.
• پنج روز صبح ناشتا ثعلب کوبیده را با یک لیوان شیر جوشیده مخلوط کرده و بنوشید.
• به عنوان درمان شیره کوکنار را با پیه آب کرده بز خمیر کرده و از خارج روی سینه ضماد کنید.
• در طول شبانه روز دائماً یک یا دو عدد سه پستان را در دهان نگه دارید و دائم آب آن را بلع کنید.
• به دانه و ریشه اصل سوس، سه پستان و تخم مرو را هر صبح و شب به طور مساوی بجوشانید و آب آن را بخورید.
• روزی پنج مرتبه پودر ژلاتین را با شکر تیقال پاک و کوبیده شده و صمغ عربی کوبیده به طور مساوی با آب جوش مخلوط کرده و گرم میل کنید.
• هر روز گل پنیرک، گل زوفا و گل بنفشه از هر کدام ۱۰ گرم مخلوط بجوشانید. آب آن را صاف کرده و ۶ مثقال ترنجبین در آن شیره بکشید و بنوشید.
• عناب نیم کوب شده، شکر تیقال پاک شده، کوکنار و گل بنفشه را به نسبت مساوی بجوشانید و هر یک ساعت یک قاشق سوپ خوری از آب آن را میل کنید.
• رب اصل سوس، مغز حب المحلب، صبر زرد، خولان مکی و نشاسته را به نسبت مساوی مخلوط و نرم بسایید. با کمی پیه بز آب کرده خمیر درست کنید و قرص هایی به اندازه یک عدد نخود بسازید. صبح، ظهر و شب هر مرتبه دو عدد میل فرماید.
• اگر سرفه از غلبه خون و صفرا باشد ابتدا اخلاط را تنظیم کنید و از خوردن آب یخ و نوشیدنی های یخ کرده، بستنی، ترشی جات، غذاهای بودار و سرخ کرده همچنین از گرد و غبار و هوای کثیف و مصرف دخانیات پرهیز کنید. و هر روز فرنی کم شیرینی میل کنید.
• انگم، انگم آنها، شیره درخت آلوچه، خولان مکی، کتیرا پیچ و صمغ عربی از هر کدام ۱۰ گرم. شیره کوکنار ۶ نخود. همه را نرم بکوبید و با کمی شیر بز خمیر کرده و قرص هایی به اندازه یک عدد نخود درست کنید. هر صبح، ظهر و شب هر بار دو عدد میل کنید.
• گل کدو، پرسیاوشان، سه پستان، بادرنجبویه، گل بنفشه و به دانه و شکر، همه را به اندازه مساوی مخلوط و بجوشانید. هر صبح، ظهر و شب یک فنجان از آب آن را صاف کرده و بنوشید.
• تخم شربتی، قدومه شیرازی، شکر تیقال پاک شده، بارهنگ، بالنگو، تخم مرو، به دانه و صمغ عربی را به وزن مساوی مخلوط کنید و هر صبح، ظهر و شب یک قاشق غذاخوری از آن را با کمی شکر مخلوط و بجوشانید. آب و دانه ها را با هم و به مرور و گرم میل فرمایید.
• در یک فنجان یا ليوان یک کبریت روشن بیندازید تا هوای داخل آن خارج شود بعد فـوراً آن را وارونه روی سینه بچسبانید. چند عدد لیوان را به همین طریق پهلوی هم قرار دهید. پس از کمی صبر کردن آنها را بردارید (مواظب باشید کبریت روشن شده بر روی پوست بدن نیفتد).

درمان سرفه از رطوبت:

• سیر پخته، شیر جوشیده با سیر، سکنجبین عنصلی نیز مفید خواهند بود.
• اگر سرفه در اثر غلبه رطوبت و بلغم مزاج باشد، برای رفع رطوبت ابتدا رطوبت را دفع کنید.
• برای تسکین آن نیز ۸۰ گرم سقز را با ۱۵۰ گرم پیه آب کرده جگر بز مخلوط و گرم کنید. هر شب هنگام خواب هر بار یک قاشق از آن را بخورید.

درمان سرفه بلغمی با بند آمدن نفس:

• برای تسکین سرفه بلغمی مزاجان که با بند آمدن نفس همراه باشد باید ۲۵۰ گرم سرکه عنصلی را با یک کیلو عسل بجوشانید تا قوام گیرد و در طول روز هر یک ساعت یک قاشق میل شود.

درمان سرفه عصبی:

• برای تسکین سرفه های عصبی باید از کاهو همچنین آب دم کرده گل شقایق استفاده کرد.

درمان سرفه با گرفتن قلب:

• برای درمان سرفه ای که با گرفتن قلب همراه باشد ۵ گرم سقز دشتی را با ۱۵۰ گرم پیه بز آب کرده مخلوط و گرم کنید و هر شب یک قاشق از آن را هنگام خوابیدن بخورید.

درمان سرفه با تنگی نفس و درد پهلو:

• اگر سرفه با تنگی نفس و درد پهلو همراه باشد هر روز صبح و عصر ماش پوست کنده نرم شده را با اسفناج چرخ کرده و کشک الشعیر مخلوط کرده و بخورید.

درمان سرفه کهنه و مزمن:

• هفتاد و پنج گرم مغز فندق خام و کوبیده شده را با عسل مخلوط کنید و بخورید.
• صبح ها قبل از صرف صبحانه یک قاشق چایخوری دارچین نرم شده را در دهان بریزید و بخورید.
• برای درمان سرفه هایی که کهنه و مزمن شده است پسته خام بخورید و آب جوشانده ترب و نیز آب دم کرده گل پامچال بنوشید.
• ضمناً باید از هوای کثیف و آلوده، از گرد و غبار، مصرف دخانیات، خوردن غذاهای بودار و سرخ کرده، آب یخ و نوشیدنی های یخ کرده، بستنی، فلفل، ادویه جات و شیرینی های قنادی پرهیز کنید.
• سی گرم گل بنفشه فرنگی را در نیم لیتر آب سرد به مدت ۲ ساعت خیس کنید و ۲ دقیقه آن را بجوشانید سپس ۱۰ دقیقه دم کنید. آب آن را صاف کنید و صبح، ظهر و شب هر بار یک فنجان بنوشید.

نرم کردن سینه:

• خرما و انجیر را در شیر بجوشانید و بخورید.
• آب دمکرده گل، برگ و ریشه خطمی را به مرور بنوشید.
• شلغم را خرد کنید بعد در شیر بپزید و صبح ناشتا بخورید.
• بادام شیرین را بکوبید و شیره کش کنید و با شکر شیرین و میل کنید.
• برگ های درخت به را بجوشانید و آب آن را با عرق بهار نارنج به طور مساوی مخلوط و بنوشید.
• یک عدد نارنج را از وسط نصف کنید و مقداری ثبات نرم شده را در نصف آن و نشاسته نرم را روی نصف دیگر آن بپاشید بعد روی آتش قرار دهید تا یکی دو جوش بزند. آب آنها را مخلوط کنید و بخورید.
• برای نرم کردن سینه بامیه، کنار، کدو حلوایی، والک، شاهی آبی، شلغم سفید، آب شلغم خام یا پخته، کاهو، تخم یونجه، خولنجان، تخم کاهو، گیلاس، انجیر خشک، صمغ درخت بادام و آب انگور، مخلوط آب هویج با شیر، مربای زردک، روغن هسته زردآلو، تره، شیر گرم، حریره بادام، لعاب به دانه، كترا بادام، آب عدس پخته، مرزه پخته با انجیر، شربت بنفشه، جوشانده قدومه شیرازی، تخم کبوتر خام، گلاب نیم گرم، مخلوط زرده تخم مرغ با کندر ساییده شده همگی برای نرم کردن سینه مفیداست و نیز می توانید مقداری دانه های به را در دهان خوب بجوید و بخورید.

داروها:

• گارلت
• توسیان
• لیکوفار
• آلتادین
• منتازین
• توسیگل
• پاپاورین
• کلداکس
• بنزوناتات
• گایافنزین
• شربت زوفا
• ب. ب. کلد
• کلوبوتینول
• هیدروکدون
• برونکوتیدی
• اکسپکتورانت
• دکسترومتورفان
• دیفن هیدرامین
• استامینوفن + کدئین

فعالیت:

• تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت بدنی زیاد پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، سرخ کردنی، لبنیات و غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
• خوردنی های مفید: خوراک باقلا، خوراک عدس و اسفناج، خوراک عدسی با کشمش، خوراک عدسی ساده، خوراک عدسی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ با سس، خوراک قارچ و ذرت، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک صیفی جات، خوراک کلم برگ با عدس، خوراک گل کلم، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک کشمشی، آش گندم با حبوبات، آش ماش، آش لپه ۲، آش کدو حلوایی، آش کدو خورشتی، آش صیفی، آش خرفه ۱، آش خرفه ۲، آش زردآلو، آش عدس ۱، آش عدس ۲، آش برنج، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش شلغم ۲، آش اسفناج ۱، آش اسفناج ۲، حلیم حبوبات و غلات، حلیم دال عدس، صیفی پلو، شوید باقالی پلو، سبزی پلو، ماش پلو، قیمه پلو، دمی شیرازی، عدس پلو ساده، عدس پلو با کدو حلوایی، عدس پلو با قارچ، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، خورش به و آلو، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، خورش قارچ و آلو، خورش کدو حلوایی، خورش کلم بروکلی با قارچ، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ شلغم، سوپ قارچ ۱، سوپ قارچ ۲، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، کتلت عدس ۲، کتلت اسفناج، کتلت هویج و سیب زمینی، کتلت سیب زمینی و حبوبات، دلمه کدو خورشتی، دلمه سیب زمینی، کماچ مخلوط، خامه سویا، سمنو با گندم و جو، انجیر تازه، برگه هلو، سنجد، بادام، پسته، فندق، شیر، حریره بادام، روغن بادام شیرین، زرده تخم مرغ آب پز، آب عدس پخته، مربای پوست هندوانه که با عسل مرغوب درست شده باشد، اسفناج پخته، شنبلیله با عسل، تره تازه با جوجه آب پز، روغن فندق، لعاب به دانه، قدومه، بارهنگ، بالنگو، تخم ریحان کوه، تخم مرو، چهار تخم سینه، شیره تخم هنداونه، شربت بنفشه، شربت نیلوفر، آب شلغم خام، شربت عناب، مربای به، آب جوشانده تره، کمی بادام تلخ با نشاسته، سیب زمینی ترشی (قلقاسی)، بامیه خورشتی، ترنجبین، تخم بزرگ، شکر تیقال، پسته وحشی، تخم یونجه، رب اصل سوس، ماش، نعناع سبز، سه پستان، تره فرنگی، ریوند چینی، قهوه. ضمناً می توانید از بخور سیاهدانه نیز استفاده کنید.
• خوردنی های مضر: سس گوجه فرنگی ۱، سس معطر، سس مخصوص ۲، از مصرف دخانیات، رفتن به مکان هایی که هوایش کثیف است و گرد و غبار دارد، خوردن ترشیجات، غذاهای بودار و سرخ کرده، آب یخ، نوشیدنی های یخ کرده و بستنی پرهیز کنید.

نکته:

• اگر سرفه ها و عطسه های به دلیل وجود خلط زائد ایجاد شده باشد، اگر با دارویی درمان شوند، در واقع نگه داشتن، آن خلط زائد در بدن است، لذا باید برای درمان خلط اقدام نمود.
• آب آناناس ۵ برابر قوی تر از شربت سینه عمل می کنه و از سرماخوردگی و آنفولانزا هم جلوگیری می کنه.
• در تنگی نفس از بادکش ریه استفاده می کنیم و می تواند 70 درصد کمک کند. بادکش ریه با کتف فرق دارد، در بادکش ریه لیوان بر روی ریه ها گذاشته می شود، اما به کل ریه ها گذاشه نمی شود، چون اگر همزمان به کل ریه ها گذاشته شود ریه ها باز نمی شود.
• سرفه نیز مانند سرماخوردگی، جزء بیماری های مفیدی است که نباید آن را درمان کرد، زیرا از فلج و سکته مغزی جلوگیری می کند. وقتی انسان سرفه می کند، مواد زایدی که در مغز جمع شده است و باعث بیماری می شود، از مغز و بدن خارج می شود و این خروج مواد، سلامتی به همراه دارد. البته در درمان سرفه تازه نبایستی عجله کرد و بهتر است که درمان نشود، زیرا از سکته مغزی و فلج پیشگیری می کند؛ ولی اگر سرفه کهنه باشد، بهتر است که آن را درمان کرد.
• اگر در موقع بلع غذا، در اثر خنده یا صحبت کردن راه های هوا باز شود ذرات غذا ممکن است وارد نای گردد و موجب سرفه های شدید و پی درپی شود، حتی ممکن است شخص را تلف کند. برای این امر در اسلام دستور است که در موقع غذا خوردن صحبت کردن مکروه است. ولی از آنجا که خالق بشر، رحمانیتش عام است، در این مکان مأموری گماشته به نام سرفه که او در آن هنگام فوراً مشغول انجام مأموریت خود می گردد و سرفه های پی در پی و بسیار شدید ایجاد می کند تا آن ذره خوراکی وارد شده را به بیرون پرتاب کند و تا کاملاً خارج نگردد سرفه آرام نخواهد شد.
• سرفه انواع مختلف دارد که عبارتند از: سرفه خشک، سرفه گرم مزاجان، سرفه پی درپی، سرفه شدید و سخت، سرفه همراه با تنگی نفس، سرفه از خون و صفرا، سرفه از رطوبت، سرفه بلغمی همراه با بند آمدن نفس، سرفه خلط دار، سرفه همراه با خون، سرفه عصبی، سرفه با گرفتن قلب، سرفه با گرفتن نفس و درد پهلو، سرفه کهنه و مزمن، سیاه سرفه.
• ریه و دستگاه تنفس چگونه عمل می کند: سلول­‌های بدن برای زنده ماندن به اکسیژن نیاز دارند. سلول­‌ها با انجام وظیفه در بدن دی­ اکسید کربن تولید می­‌کنند. ریه و دستگاه تنفسی اکسیژن هوا را وارد بدن می‌­کند و هم‌زمان هنگام بازدم، دی­‌اکسید کربن را از بدن خارج می‌کند. با دم، دیافراگم به سمت پایین و شکم حرکت می‌­کند و عضلات دنده آن را به بالا و به سمت بیرون می‌­کشند. بدین‌­ترتیب، قفسه‌­ سینه بزرگ‌­تر می­‌شود و هوا را از دهان و بینی وارد ریه می­‌کند. هنگام بازدم، دیافراگم به سمت بالا حرکت می­‌کند و عضلات جداره­‌ سینه استراحت می‌­کنند. بدین­‌ترتیب، قفسه­‌ی سینه کوچک­‌تر می­‌شود و هوا را از طریق بینی و دهان از دستگاه تنفس بیرون می­‌دهد. در هر چند ثانیه و با هر دم، هوا بخش زیادی از میلیون‌­ها آلوئول را پر می­‌کند. اکسیژن در فرآیندی به نام پخش از طریق مویرگ‌­ها (رگ‌­های نازک خون)، که دیواره آلوئول را پوشانده‌­اند، از آلوئول به خون می­‌رسد. اکسیژن به محض ورود به جریان خون، توسط هموگلوبین موجود در گلبول­‌های قرمز خون جذب می­‌شود. سپس این خون سرشار از اکسیژن به سمت قلب جریان پیدا می­‌کند که آن را از طریق شاهرگ به تمام بافت­‌های بدن پمپاژ می­‌کند. اکسیژن در مویرگ­‌های بافت بدن، از هموگلوبین جدا می­‌شود و به درون سلول‌­ها حرکت می‌کند.  دی­‌اکسید کربن که توسط سلول­‌ها تولید می­‌شود، از سلول­‌ها خارج و وارد مویرگ­‌ها می­‌شود. بعد بخش زیادی از آن در پلاسمای خون حل می­‌شود. سپس خون سرشار از دی­‌اکسید کربن از طریق سیاهرگ به قلب باز می‌گردد. این خون از قلب به شش­‌ها پمپاژ می­‌شود و ریه  دی­‌اکسید کربن را برای بازدم به آلوئول می­‌فرستد.