سردی انگشتان دست و پا: عبارت است از قرار گرفتن در معرض هوای سرد همیشه با سرد شدن انگشتان دست همراه است. این اتفاق بخشی از پاسخ طبیعی بدن برای تنظیم دمای خود است و جای نگرانی ندارد و طبیعی است چون بدن، خون بیشتری را به اندام های حیاتی مانند قلب، مغز و ریه ها ارسال می کند؛ به همین دلیل خون کمتری به قسمت های انتهایی بدن از جمله انگشتان دست و پا  می رسد که نتیجه آن سرد شدن انگشتان می باشد؛ اما بعضی افراد اکثر اوقات دچار این عارضه هستند حتی در هوای گرم هم دست و پای سردی دارند و این موضوع ربطی به فصل و سرمای هوا ندارد و با پوشیدن دست کش و جوراب ضخیم هم سردی از بین نمی رود. به عبارت دیگر سردی دست و پا  یا احساس یخ زدگی در دست و پاها عارضه ­ای است که به دلیل عوامل مختلف مانند آنمی و فقر آهن، بیماری­های قلبی و عروقی، دیابت و سندرم رینود روی می دهد. پزشک برای تشخیص علت سردی دست و پا در افراد از آزمایشات خون کمک می­گیرد. برای درمان این مشکل علاوه بر مصرف داروهای تجویز شده، اصلاح و بهبود سبک زندگی نیز بسیار سودمند است.

علت:

• سندروم رینود: در مبتلایان به سندرم رینود نیز، مویرگ ها که خون را به پوست می رسانند، باریک تر می شوند و در نتیجه خون رسانی به این نواحی کمتر می شود.
• کاهش مایعات پلاسما: به دلیل دفع مایعات زیاد هنگام تخلیه صفرا از بدن، باعث کاهش حجم مایعات عروق شده، لذا مایعات کافی به اندام های انتهایی بدن همچون انگشتان دست، پا و حتی گوش و بینی نیز نمی رسد؛ این کمبود عاملی است برای سرد شدن این اعضاء که نوعی افت فشارخون نیز محسوب می شود.
• فقر آهن: کم خونی ناشی از کمبود آهن در خانم ها نسبتاً شایع است و بر اساس آمار، یک پنجم خانم ها دچار فقر آهن هستند و این رقم در زنان باردار حدود ۵۰ درصد است؛ در کم خونی ناشی از کمبود آهن، خون دارای گلبول های قرمز کافی برای حمل اکسیژن و رساندن آن به سلول ها نیست و علاوه بر یخ کردن دست و پا، علائم دیگری مثل خستگی بیش از حد، رنگ پریدگی. احساس ضعف و … هم بروز می کند؛ با مصرف مواد غذایی حاوی آهن باید این نوع کم خونی را درمان کرد.
• کم کاری تیروئید: غده تیروئید مسئول تنظیم سوخت و ساز بدن است و با کم کار شدن این غده، سیستم خونرسانی کند شده و بیمار با علائم سردی دست و پا مواجه می گردد.
• دیابت: آسیب اعصاب پا بر اثر عدم کنترل دیابت می تواند یکی از علل سرد شدن انگشتان پا باشد.
• انگل: تغذیه انگل ها از مواد غذایی وارد شده به بدن، عاملی است برای ضعف سلول ها و سرد شدن دست و پا؛ اگر تغذیه مناسبی دارید، اما لاغر هستید و مدام وزن کم می کنید احتمال دارد دچار انگل شده باشید.
• اختلال گردش خون: این عارضه موجب عدم ارسال مایعات عروق به اندام های انتهایی بدن همچون دست و پاها شده که در نهایت به سردی آنها منجر خواهد شد.
• اضطراب و استرس: ترشح اسید اضافه ناشی از مشکلات روحی روانی، عاملی است برای دفع این اسید از طریق کلیه ها، این مسئله باعث دفع مایعات فراوانی از بدن نیز می گردد؛ در کنار این مسئله، تنگی عروق اندام های انتهایی بدن مانند دست و پا، عامل دیگری برای سردی انگشتان دست و پا محسوب می شوند.
• عوارض بعضی از داروهای شیمیایی: داروهای تجویز شده برای تنظیم فشارخون، برخی داروهای ضد سرطان، داروهای میگرن، هورمون درمانی در خانم های یائسه و … منجر به بروز سردی در انگشتان دست می شود.
• استعمال دخانیات: نیکوتین موجود در دخانیات می تواند با تولید لخته هایی در عروق باعث مسدود شدن آنها شود و به این ترتیب در سرعت جریان خون بدن اختلال ایجاد کرده که یکی از نشانه های آن، سرد شدن انگشتان دست و پا می باشد؛ همچنین استعمال دخانیات باعث افزایش میزان کلسترول در عروق و در نتیجه سفت شدن دیواره رگ ها و انقباض آنها نیز می شود.
• آمبولی: در موارد نادر، سردی انگشتان می تواند به دلیل لخته خونی که در جای دیگری از بدن تشکیل شده است رخ دهد، لخته شدن خون را باید اورژانسی درمان نمود.
• کمبود ویتامین B12 : نیز باعث سردی دائمی انگشت ها می شود، این ویتامین در محصولات حیوانی از جلمه گوشت، لبنیات و تخم مرغ وجود دارد.
• موارد دیگر: البته عوامل دیگری مثل: (آسیب یا جراحت های قدیمی دست و پاها، آسیب اعصابی که خون را به رگ های دست و پاها می رسانند، تایپ کردن بیش از حد و ابتلا به سندرم تونل کارپال در مچ دست، کار کردن با ماشین آلات و دستگاه های ارتعاشی مثل مته دستی مخصوص کندن آسفالت خیابان، لوپوس)، هم می توانند باعث سردی و حتی سوزش در نواحی دست ها و پاها شوند.
• اختلالات هورمونی: ناشی از غلبه سودا باعث کاهش ترشح هورمون های آدرنال و گشاد شدن عروق می گردد که یکی از نشانه های آن آفت فشار و سردی اندام های انتهایی بدن خصوصاً سر انگشتان دست و پا است (اختلال در فرآیند طبیعی انقباض عروق).
• کاهش مایعات بدن: (در غلبه سودا، کلیه ها، مایعات زیادی را همراه با سودا از بدن دفع می کنند).
• غلبه سودا: یکی از عوامل کم کاری تیروئید است که به سردی بدن می انجامد. در این موقع بدن به صورت هوشمندانه خون را به سمت مرکز و اندام های حیاتی بدن هدایت کرده تا حرارت آن مناطق حفظ گردد. این مسئله باعث نرسیدن خون به سر انگشتان و سردی آنها می گردد (البته باید توجه داشت که این امر در همه یکسان نیست).
• غلظت خون ناشی از غلبه سودا: باعث عدم توانایی قلب در پمپاژ و انتقال خون به اندام های انتهایی بدن از جمله سر انگشتان دست و پا می گردد.
• غلبه سودا: اگر سودا در اثر آسیب پدید بیاید مثل اینکه در برف گیر کرده و پا یخ بسته، وقتی که پا یخ بست سودا پدید می آید و سیاه می شود و درمان آن در طب کلاسیک قطع کردن است.
• بیماری های قلبی و عروقی: دیابت همچنین ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و باریک شدن شریان­ها (به دلیل آترواسکلروز) را افزایش می‌دهد که هر دو ممکن است منجر به سردی دست و پا شود.
• آسیب عصبی: آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی) به ویژه در پاهای شما، یکی از عوارض جانبی دیابت است. این بیماری از میزان بالای قند خون در مدت‌ زمان طولانی ناشی می‌شود. یکی از نشانه‌های اولیه احساس سوزن سوزن شدن در دست و پاها است.
• قاعدگی: معمولاً خانم‌ها در دوران قاعدگی، دچار سردی بدن از جمله دست و پا می‌شوند. در دوران قاعدگی به‌ دلیل از دست دادن حجم زیادی از خون و ایجاد ضعف در بدن، این عارضه ایجاد می‌شود.
• بی تحرکی: اگر فردی کم ‌تحرک است یا سبک زندگی مناسبی ندارد، خون، رقت و توانایی کافی جهت رسیدن به اندام انتهایی را ندارد و می‌تواند علائمی مانند سردی دست و پا بروز کند.
• لوپوس: این بیماری مزمن باعث ایجاد التهاب در بدن می‌شود. بر اثر این بیماری سیستم ایمنی به بافت‌ها و اعضای مختلف بدن حمله می‌کند که می‌تواند باعث ایجاد سردی در دست و پا شود.
• عفونت های باکتریایی و ویروسی: در بعضی موارد عفونت‌های باکتریایی و ویروسی باعث سردی دست و پا می‌شود و ممکن است تب کنید.
• علت نصف بدن سرد و نصف بدن گرم: ممکن است یک بیماری نصف پایین اش سرد و نصف بالاییش گرم باشد و این نوعاً حوادث پدید می آید مثل: تزریق سرد، بی حسی های موضعی، قرار دادن طولانی مدت نصف بدن در آب و معمولاً تمام بدن یک نواخت در گرمی و سردی است.

تشخیص:

1. ام آر آی
2. سونوگرافی
3. آزمایش خون
4. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار

درمان طب نوین:

• زمانی که روش های دارو درمانی و تغییر در سبک زندگی برای شما موثر واقع نشد بهترین راهکار درمان از طریق سمپاتکتومی است که به ۲ روش انجام می شود.
• جراحی سمپاتکتومی توراسیک: در این عمل با قطع زنجیره های عصبی بوسیله جراحی از گذر پالس های عصبی جلوگیری می شود. بعلت اینکه این عمل ریسک عوارض بسیار زیادی دارد معمولاً بیماران آن را بعنوان آخرین راهکار در نظر می گیرند.
• سمپاتکتومی RF: در این روش سمپاتکتومی بوسیله امواج رادیویی و با استفاده از سوزن انجام می شود. این عمل بدون نیاز به بیهوشی و جراحی انجام می شود و بیمار چند ساعت بعد می تواند به منزل بازگردد. این روش نوین هیچکدام از عوارض جراحی سمپاتکتومی را ندارد.

درمان طب سنتی:

• گذاشتن زالوی فوری
• ورزش منظم و سبک به صورت روزانه.
• رعایت سایر مطالب مربوط به غلبه صفرا.
• رعایت توصیه های غذایی هنگام غلبه سودا.
• در برنامه غذایی از روغن نارگیل استفاده کنید.
• مصرف سرکنگبین گرم، یک لیوان قبل از خواب میل کند.
• حجامت عام یا حجامت ساق پا یا حجامت بین قوزک و پاشنه پا.
• مصرف دمنوش (شیرین بیان + سوسنبر + بابونه) با عسل روزانه ۱ تا ۲ لیوان.
• تغذيه: چربی های اشباع، قند، شکر و نمک را تا حد امکان از رژیم غذایی کاهش دهید.
• حفظ آرامش: کنترل استرس باعث می شود سیستم عصبی، جریان خون به سمت دست ها را افزایش دهد.
• استفاده از دمنوش (به لیمو + بادرنجبویه + اسطوخدوس) با عسل روزانه ۱ تا ۲ لیوان دو ساعت بعد وعده های غذایی.
• اگر داروی خاصی مصرف می کنید و همزمان دچار سردی انگشت های دست و پا هستید، حتماً با پزشکتان مشورت کنید.
• مصرف سرکنگبین تجویز می کنیم چون هم گرمی دارد و هم سردی، لذا برای بلغمی و صفراوی یکجا می توانیم بدهیم.
• اگر مزاج یک عضوی خیلی سرد شده باشد به روغن سیاهدانه مقداری اسانس نعناع اضافه می کنیم و به عضو سرد شده می مالیم.
• ترک دخانیات: اگر سیگاری هستید هر چه سریع تر تصمیم به ترک بگیرید، چون نیکوتین آن باعث مشکلات گردش خون می شود.
• مصرف دارچین، زنجبیل، زیره، فلفل و سایر ادویه جات به میزان کم همراه غذا (البته با در نظر گرفتن طبع و مزاج سرشتی مربوط به خودتان)
• آویشن + مریم گلی + بابونه به میزان مساوی مخلوط کرده و 5 گرم از مخلوط را در 2 لیوان آب جوش دم و با عسل یک فنجان در روز بنوشید.
• افزایش مصرف مایعات: مصرف مایعات ولرم که کمی شیرین هم شده باشد در این زمینه مفید خواهد بود یا از میوه جات آب دار شیرین که طبع سرد دارند استفاده نمایید که باعث افرایش حجم مایعات عروقی خواهد شد.
• دوش آب گرم: پوست می تواند مقداری آب را به خود جذب نماید و اگر این آب گرم باشد می تواند مایعات متمرکز داخل بدن را به سمت پوست و اندام های انتهایی بدن هدایت کند و باعث گرم شدن انگشتان دست و پا گردد؛ البته این مسئله خیلی زیاد دوام نخواهد داشت.
• دمنوش ترکیب (۱ واحد گل گاوزبان + ۲۰ واحد گل خبازی + ۴ واحد عناب): هر بار یک قاشق غذاخوری از ترکیب را با یک لیوان بزرگ آب جوش دم کرده ولرم که شد با ترکیباتش میل نمایید؛ این دمنوش برای (مجاری ادراری، دستگاه تنفس و سیستم عصبی) نیز مفید است.
• فعالیت بدنی: زمانی که شما از تحرک کافی برخوردار باشید، بدن به صورت هوشمندانه برای جبران، آب بیشتری را در بدن نگه می دارد و مانع از کاهش مایعات پلاسما خواهد شد؛ فعالیت جسمی مانند راه رفتن، شنا، دو یا دوچرخه سواری، روند گردش خون به اندام های انتهایی بدن را بهبود می بخشد؛ پس فعالیت روزانه را فراموش نکنید.

درمان سردی پوست بدن:

• مصرف مواد غذایی توصیه شده هنگام غلبه بلغم.
• دمنوش (آویشن + شیرین بیان + پونه) با عسل یا نبات در کنار درمان سردی پوست بدن، برای مشکلات گوارش هم مفید است.
• دم نوش (رزماری + فلفل قرمز + هل) با عسل یا نبات مؤثر برای برطرف کردن سردی پوست و هم چنین دردهای مفصلی استخوانی.
• دمنوش (بابونه + بادرنجبویه + به لیمو + زنجبیل) با عسل یا نبات برای افرادی که در کنار سردی پوست از ناراحتی های روحی روانی هم رنج می برند مفید می باشد.

درمان نصف بدن سرد و نصف بدن گرم:

• استفاده از گرمی های موضعی.
• استشمام عطرهای گرم قبل از خواب.
• خوراک گرمی جات و کاهش سردی ها.
• قورت دادن یک قاشق مرباخوری اسفند هر شب با یک لیوان آب.
• در طبع ها و بیماری های سرد بادکش عام و کتف باعث می شود پشت گرم شود و اگر پشت گرم شد مثل این است که تمام بدن گرم شده است.
• حذف تمام موارد ممنوعه: چای (سیاه و سبز) – قهوه – نسکافه – سوسیس – کالباس – پیتزا – تمام غذاهای ساندویجی – غداهای سرخ شده – انواع کنسروی جات – انواع کمپوتها – مرغ و تخم مرغ بازاری – گوشت تمام حیوانات پرورشی – برنج خارجی – انواع سس های بازاری – سایر نوشیدنیهای گازدار – غذای رستوران ها – شیرینی جات بازاری – هله هولههای بازاری – چیپس – پفک – شکلات (على الخصوص شکلاتهای نرم) – کیک – بیسکوئیت – آدامس – یخمک – ماکارونی – لازانیا – لبنیات پاستوریزه – غذاهای زودپز شده – هر روز گوشت(قرمز یا سفید) خوردن – ترشی جات سرکه (لیته) – ریزه خواری(مدام چیزی خوردن) – با استرس غذا خوردن – عداهای مانده و بیات – غذاهای نمک سود(مانند: خیارشور – ماهی دودی – ماهی شور و…) – نمک زیاد – فلفل زیاد – آب تگری و یخ – تمام فست فودها و غذاهای آمادهی بازاری- غذاهای فریز شده(بیش از ده روز) – غذاهای پخته شده در ماکروفر (MICRO WAVE) – کلیهی مواد غذایی بسته بندی شدهی بازاری که دارای نگه دارنده هستند – میوه جات کال و نارس – شیر گاو به مقدار زیاد – کشک و پنیر کهنه – قره قوروت – ماءالجبن(آب پنیر) – استفادهی چند نوع غذا با هم – قند و شکر به مقدار زیاد – مصرف ماست به مقدار زیاد و هر روز خصوصاً همراه غذاهای دیگر – رنگ های مجاز اضافه شده به مواد غذایی – جوش شیرین – استفاده از سموم حشره کش(اسپری، بودر و..) – استفادهی زیاد از موبایل – پرخوری – پرخوابی – کم خوابی – نداشتن نظم در خواب و خوراک – عدم رعایت بهداشت فردی – گرم و سرد شدن – استفاده از رنگ مو – زیاده روی در مصرف مواد آرایشی – استعمال دخانیات(سیگار، قلیان، تریاک و…) – زیاده روی در مصرف داروهای شیمیایی – مصرف میوه جات بعد از غذاهای گوشتی – مصرف غذاهای با هم ناسازگار(مثل شیرموز، فرآوردههای کنجدی با لبنیات و…) – مصرف همزمان لبنیات و غذاهای گیاهی سرشار از آهن مانند:(زرشک، آلو، عدس، پسته، اسفناج، آلوبخارا، آلبالو و…) – دیروقت غذا خوردن(خصوصاً غذاهای پخته، چرب و پرحجم) – دیروقت خوابیدن – زندگی در مکانهای با آلودگی صوتی زیاد – زندگی در شهرهای شلوغ با هوای آلوده – هر روز برنج خوردن(حتی ایرانی) – نان بدون سبوس – نان فتیر و ور نیامده – خوردن یک نوع غذا در دو وعده ی متوالی مثلاً خوردن غذای مانده از ظهر در شب.

فعالیت:

• روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه، غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.

نکته:

بدن انسان طوری طراحی شده است که دمای خود را تنظیم می­نماید. وقتی بیرون سرد است، بدن شما مطمئن می‌شود که خون جاری به ماهیچه و اندام‌های حیاتی را حفظ می‌کند تا آن‌ها را گرم نگه دارد. این امر می‌تواند میزان جریان خون را به دست‌ها و پاهای شما تغییر دهد و باعث شود که سردی دست و پا را تجربه کنید. این طبیعی است. رگ‌های خونی، هنگام سرد شدن، در دست و پاهای شما منقبض می‌شوند (اسپاسم) تا از اتلاف گرما در شریان­های حیاتی و مهم شما جلوگیری شود. برخی افراد هستند که بدون یک بیماری زمینه­ ای، دارای دست و پاهای سردتری هستند. این یک حالت و شرایط متداول است. زمانی که دست‌ها و پاهای شما به طور طبیعی سردتر از سایر نقاط بدن هستند، ممکن است فقط لازم باشد در هوای سرد احتیاط بیشتری بکنید تا از آن‌ها محافظت کنید. اما اگر پاها و دستان شما دائماً سرد است و این حالت برای شما ناراحت کننده است و یا اگر علائم بیشتری مانند تغییر رنگ انگشتان را مشاهده می­کنید، کارهای بیشتری وجود دارد که می‌توانید انجام دهید.