سردرد خوشه ای: عبارت است از یک نوع سردرد بسیار شدید که به طور معمول شامل درد در یک طرف سر، در پشت سر، یا اطراف یک چشم می شود. این سردردها معمولاً در یک زمان از روز برای چندین روز یا هفته رخ می دهند و بعد فروکش کرده و فرد ممکن است هفته ها یا ماه ها سردرد نداشته باشد. حدود 90% از بیماران مرد هستند.
علائم:
- تهوع
- تعریق
- کند شدن ضربان قلب
- اشک آلود بودن چشم ها
- قرمز و پر عروق بودن ملتحمه
- ورم کردن و پایین افتادن پلک
- گرفتگی بینی و آب ریزش از بینی
- درد شدید، به داخل فرو رونده، یا اذیت کننده
- درد در یک طرف و اطراف چشم احساس می شود
- گاهی بی قراری، فعالیت زیاد، یا رفتار خشونت آمیز
- شروع ناگهانی سردرد، غالباً در شب و به هنگام خواب
- سردرد در عرض 15 دقیقه به اوج خود می رسد و حدود 2 ساعت طول می کشد.
علت:
- علت واقعی آن ناشناخته است. البته شواهدی وجود دارد مبنی بر این که یک نوع اختلالات عصبی در ضرباهنگ شبانه روزی (ساعت بیولوژیک) بدن ممکن است به بروز سردرد خوشه ای کمک کند.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- مردان بالای30 سال
- سابقه میگرن (خصوصاً در زنان)
- رابطه احتمالی با سابقه وارد آمدن ضربه به سر یا عمل جراحی روی سر
- بروز بسیار بیشتر زخم معده و دوازده و بیماری سرخرگ های قلب (در مردان)
- بعضی از غذاها نیز در ایجاد آن موثر شناخته شده اند، خصوصاً غذاهایی که حاوی تیرامین هستند. این غذاها شامل پیرونی، جگر مرغ، غذاهای قارچی و پنیر های کهنه است.
پیشگیری:
- به دلیل این که علت دقیق این سردرد ناشناخته است، راه خاصی برای پیشگیری از اولین حمله وجود ندارد.
عواقب مورد انتظار:
- راهی برای معالجه آن نیست، اما با درمان می تواند درد را کنترل و طول مدت بروز حملات را کم کرد. دوران طولانی مدت فروکش کردن سردرد.
عوارض احتمالی:
- آسیب رساندن به خود به هنگام حمله، عوارض جانبی داروها.
تشخیص:
- تشخیص معمولاً با بررسی الگوی حملات درد و سایر علائم انجام می گرد.
درمان طب نوین:
- ورپامیل، لیتیوم، والپوریک اسید، توپیرامات و ملاتونین می توانند در کاهش فرکانس و شدت چرخه سردرد خوشه اى مفید باشند.
- اکسیژن با ماسک به اکثریت بیماران در مدت کوتاه کمک می کند. با این حال، حمل دستگاه اکسیژن براى بیمار سخت مى باشد.
- استروئیدها می توانند برای کاهش چرخه سردرد بسیار موثر باشند. اما باید کوتاه مدت از آن استفاده کرد زیرا مصرف طولانی مدت می تواند منجر به عوارض مهمی شود.
- در موارد شدید جراحی پیشنهاد مى شود. ضایعات رادیوفرکانسی گانگلیون سه گانه می تواند فرکانس سردرد خوشه ای را کاهش دهد، اما با عوارض جانبی قابل توجه و کاهش عصب همراه است.
- سوماتریپتان هاى تزریقی در بسیاری از بیماران با سردرد خوشه اى سودمند هستند. این درمان در بیماران مبتلا به بیماری قلبی یا فشارخون بالا درمان نشده تداخل ایجاد مى کند. اسپری بینی یا نسخه خوراکی این دارو تاثیر کم ترى دارد.
- دى هیدرو ارگوتامین، به صورت داخل وریدی، می تواند در درمان سردرد خوشه ای بسیار موثر باشد، اما در ٢۴ ساعت فقط یک بار مى توان از آن استفاده کرد اسپرى بینى لیدوکایین نیز به عنوان یک گزینه درمانى پیشنهاد شده است، اما باید به شیوه خاصی تجویز شود و اگر به درستی استفاده نشود، بی اثر است.
- درمان ممکن است شامل دارو و تغییر در شیوه زندگی باشد، به هنگام فعال بودن بیماری، از نور روشن یا خیره کننده، عصبانیت زیاد، فعالیت پر استرس یا هیجانات پرهیز کنید، این عوامل باعث آغاز حمله خواهد شد. سیگار نکشید؛ تنباکو ممکن است باعث اثر نکردن دارو در رفع سردرد شود. اگر سردرد با دارو خوب نشد، می توان روی عصب سه قلو عمل جراحی انجام داد و سردرد را به این گونه درمان کرد.
درمان طب سنتی:
- ترکیب عرقیات بابونه و بادرنجبویه و اسطوخودوس هندی اگر شب ها قبل از خواب یک لیوان خورده شود، سردرد چند ساله را به راحتی درمان می کند.
داورها:
- وراپامیل
- نیفدیپین
- نیمودیپین
- سوماتریپتان
- سیپروهپتادین
- دی هیدرو ارگوتامین
فعالیت:
- از هرگونه فعالیتی که شاید باعث رسید آسیب به شما به هنگام حمله سردرد شود اجتناب کنید، فعالیت بدنی زیاد به هنگام بروز اولین علائم سردرد شاید باعث فروکش حمله سردرد شود.
رژیم غذایی:
- ندرتاً بعضی از غذاها (مثل شکلات، تخم مرغ، محصولات لبنی) می تواند باعث آغاز حمله سردرد شوند.