زخم پای دیابتی: عبارت است از عفونت های پوستی، خصوصاً در پا، در بیماران دیابتی شایع تر از افراد غیر دیابتی هستند. پای یک فرد دیابتی حساسیت زیادی به تمام انواع ضربه دارد، به طوری که احتمال عفونت در پای افراد دیابتی به مراتب بیشتر است.

درجه بندی زخم پای دیابتی:

براساس درجه بندی واگنر، زخم های دیابتی به  6دسته زیر تقسیم می‌شوند:

1. زخم پای دیابتی درجه 1: زخم سطحی که تا درم پیشرفته است.
2. زخم پای دیابتی درجه 2: زخم عمقیکه تا لایه های زیرین اپیدرم پیش رفته و ممکن است تاندون یا استخوان مشخص باشد.
3. زخم پای دیابتی درجه 3: زخمعمیق همراه با آبسه و استئومیلیت (عفونت استخوان)
4. زخم پای دیابتی درجه 4: گانگرنانگشتان پا
5. زخم پای دیابتی درجه 5: گانگرن تمامپا
6. زخم پای دیابتی درجه صفر: در این درجه هنوز زخمیایجاد نشده، اما بیمار های ریسک می‌باشد و احتمال ایجاد زخم پای دیابتی بسیار بالاست.

علائم:

1. ورم غیر طبیعی
2. قرمزی و بوی بد پا
3. بی حسی یا ضعف عضلانی
4. پدید آمدن زخم های جدیدی که بسیار دیر خوب می شوند.
5. بیماران دیابتی به هنگام عفونت یا ضربه به پا غالباً دردی احساس نمی کنند.

علت:

• استعداد ابتلاء به عفونت پا و نیز سایر مشکلات پا، به علت مشکلات در گردش خون، آسیب به رشته های عصبی و اختلال در دستگاه ایمنی بیماران دیابتی به وجود می آیند.
• به علت کمبود ماده صفرا، دم و بلغم در اندام انتهایی رسوب می کند و موجب سستی، خواب رفتگی، گزگز و سوزش اندام انتهائی بدن می شود. چون صفرا عامل رسیدن خون به مویرگ های ریز اندام انتهایی می باشد. لذا این سردی، سستی، بی حسی، خواب رفتگی، گزگز، سوزش کف دست و پا و … که به علت کمبود ماده صفرا در خون حاصل می شود سبب خراش و زخمی در اندام انتهایی مانند پا می گردد. و به همین علت کمبود صفرا و نرسیدن آن به زخم، به علت انسداد (که ناشی از رسوب دم و بلغم غلیظ در عروق اندام انتهایی است) موجب خوب نشدن، عفونت زخم و توسعه آن، عدم بهبود و ترمیم زخم می شود. و در انتها پاهای زیادی را به عنوان زخم دیابتی قطع می کنند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. ناخن فرو رفته در گوشت انگشت پا
2. پوشید کفش هایی که برای پا نامناسب هستند.
3. وجود میخچه یا پینه درکف پا،؛ وجود تاول در پا

پیشگیری:

1. با پای برهنه در کف پوش خانه یا در بیرون از آن راه نروید.
2. حتی المقدور کفش خود را چندین بار هر چند به مدت کوتاه از پای خود در آورید.
3. هرگاه نیاز به پوشیدن کفش وجود دارد، دمپایی استفاده نکنید، دمپایی محافظت چندانی از پا نمی کند.
4. اگر انگشتان پای شما رو هم افتاده اند یا به همدیگر فشرده شده اند، با استفاده از پنبه آنها را از هم جدا کنید.
5. کفش ساخته شده از چرم نرم که پا در آن خوب جفت و جور می شود ولی پا را نمی زند بپوشید، کفشی را که تازه خریده اید روزانه یک ساعت بپوشید تا تدریجاً نرم شود.
6. پاهای خود را به طور روزانه با صابون آب گرم (نه داغ) بشویید، پوست پا را با ملایمت و به طور کامل خشک کنید، خصوصاً بین انگشتان پا را یک بار در هفته روی پا خود پودر تالک بریزید.
7. هنگامی که پاها کاملاً خشک شدند، ماده یا به نام لانولین را به پوست پا بمالید تا پوست پا نرم بماند و خشکی یا پوسته ریزی نداشته باشد، لانولین را به آن شدت نمالید که موجب درد شود، به هیچ عنوان سعی نکنید میخچه یا پینه را با تیغ در آورید یا آنها را با داروهای مختلف محو کنید.
8. با انجام بعضی حرکات از تشکیل پینه در قسمت گوشتی کف پا در جلو، پیشگیری کنید: انگشتان پا را 20 بار در روز نرمش دهید؛ هنگام قدم زدن پایتان را از ناحیه انگشتان پا روی زمین بگذارید و نه قسمت گوشتی کف پا.
9. برای گرم کردن پای خود به هنگام خواب جوراب نخی بپوشید، به هیچ عنوان از شیشه آب داغ یا صفحات گرم کننده الکتریکی استفاده نکنید، به هیچ عنوان اجازه ندهید پا دچار سوختگی شود، استفاده از پتوی برقی نیز مناسب است.
10. از جوراب های کفش دار استفاده نکنید و هنگام نشستن؛ پا را روی پای دیگر نیاندازید، این موارد باعث کاهش گردش خون پا می شوند، گردش خون که ممکن است به علت اثرات دیابت روی رگ های خونی قبلاً کمتر از میزان طبیعی شده باشد.
11. اگر ناخن انگشتان پا خشک و شکننده هستند، به مدت چند شب، پس از خیس کردن، در زیر و اطراف ناخن ها لانولین به مقدار کافی بمالید، زیر ناخن ها را مرتباً با ملایمت پاک کنید، ناخن ها را با احتیاط کوتاه کنید و از کوتاه کردن کناره های ناخن خودداری کنید، هرگاه به متخصص پا یا برای پدیکور مراجعه می کنید، حتماً بیماری دیابت خود را بگویید.
12. جوراب نخی (نه پشمی) نازک بپوشید تا از تجمع رطوبت جلوگیری شود، رطوبت باعث تحریک رشد عوامل بیماری زایی می شود که بیماری قارچی پا ورزشکاران یا سایر عفونت های پوست را ایجاد می کنند، همیشه جوراب تمیز بپوشید و جوراب خود را حداقل یک بار در روز عوض کنید، جوراب گشاد یا دارای درزهای برجسته به پا نکنید.

عواقب مورد انتظار:

• با رعایت اقدامات پیشگیرانه و مراجعه زودهنگام در صورت بروز عفونت، می توان از بروز عوارض جدی جلوگیری به عمل آورد.

عوارض احتمالی:

• عفونت های جدی پا، گانگرن (قانقاریا)، قطع پا یا قسمتی از آن.

تشخیص:

1. آزمایش خون
2. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار

درمان طب نوین:

• هرچه زودتر درمان را شروع کنید درمانکم هزینه تر و طول درمان کوتاه تر خواهد بود.
• امروزه با توجه به پیشرفت های علمی، روش های درمانی گوناگونی برایدرمان زخم پای دیابتی در دسترس است، از جمله این روش ها می‌توان به: پانسمان های نوین، اوزون تراپی در آب، ماگوت تراپی، لایت تراپی، لیچ تراپی، وکیوم تراپی NPWT، پی آر پی PRPاشاره کرد. طول درمان زخم پای دیابتی بسته به وسعت زخم و شدت درگیری و رعایت کردن نکات پیشگیری توسط بیمار، می تواند چندین هفته و ماه طول بکشد.

درمان طب سنتی:

• شستشو زخم با آویشن غلیظ.
• از خرمگس ماده به صورت موضعی استفاده کنید.
• دود عنبرنسارا را مرتب به محل عفونت زخم دیابت بدهید.
• ضماد گل بابونه روی زخم عفونی نیز بسیار مجرب است.
• با روغن زیتون از بالای لگن تا مچ پا را هر روز خوب ماساژ دهید.
• با رعایت موارد فوق، زخم طی مدت 40 الی 60 روز ترمیم می شود.
• برای شستشوی زخم ترکیبی از عسل + آب پیاز + روغن زیتون استفاده کنید.
• مقداری زردچوبه تازه را روی زخم بریزید و با گاز استریل روی آن را بپوشانید.
• پاشیدن پودر عنبر نسارای خشک بر روی انواع زخم های تازه، علاوه بر کمک به بهبودی، خونریزی آنها را نیز متوقف می کند.
• نوشیدن ترکیب عرقیات (کاسنی + گزنه + برگ گردو + شنبلیله + برگ زیتون + مریم نخودی) به شدت قند خون را پایین می آورد.
• طب کلاسیک می گوید ما که نمی توانیم به عضو عفونت کرده خون برسانیم آن عضو را به خون می رسانیم، لذا عضو را قطع می کنند.
• برگ شنبلیله + صبر زرد انزروت + خون سیاوشان، همه را پودر کنید سقز رو گرم کنید نرم بشه با مواد مخلوط کنید بزارید روی زخم (عالیه).
• آدم های دیابتی را جراحی نمی­کنند، چون موقع جراحی خون آن ها بخاطر کمی صفرا بند نمی آید، اول باید صفرا اضافه بکنند بعد جراحی کنند.
• دیابتی ها را هم می توان حجامت کرد چون مشکل دیابتی ها نرسیدن خون است و جای حجامت هم خون دارد و لذا حجامت مشکلی ندارد.
• در روزهای انتهایی دور زخم را زالو می گذاریم؛ چون اگر در روزهای ابتدایی زالو بگذاریم، خون تخلیه می شود و در نتیجه خون به زخم نمی رسد.
• 200 گرم گیاه بومادران + 5 لیتر آب بجوشانید تا یک لیوان باقی بماند سپس درون اسپری ریخته و روزی 4 مرتبه موضع زخم را شستشو دهید.
• اگر عفونی شده باشد، روی زخم را با جامع امام رضا و عسل ضماد کنید و وقتی دارو جذب شد، ضماد را تکرار کنید. اگر زخم عفونی نباشد و زخم در مراحل ابتدایی باشد، ضماد روی زخم با عسل کفایت می کند.
• این زخم 10 روزه الی یک ماهه ترمیم می شود، بستگی به میزان صفرا در خون بیمار دارد. و رنگ زخم از طوسی به قرمز تغییر پیدا می کند؛ یعنی صفرا به پا می رسد، در اینجا ما صفرا را از خارج و داخل به زخم رسانده ایم (عسل).
• دو عدد برگ اسفناج + دو عدد برگ کلم + مقداری گل خطمی سفید، همه مواد را با هم ترکیب و درون آب جوش حرارت دهید تا آب تبخیر شود سپس روغن زرد گاوی، روغن زیتون و یک قاشق مرباخوری عسل به ترکیب اضافه کرده و روی زخم مرهم کنید و هر نیم ساعت یک بار مرهم را تعویض کنید
• تا زمانی که عفونت وجود دارد داروی بالا را باید استفاده کرد و اگر سوزش و عفونت برطرف شد و بخواهیم به درمان کمک کنیم از ترکیب: روغن زیتون (2 واحد) + عسل (5 واحد) روی زخم می مالیم. (هر 12 تا 24 ساعت عوض می کنیم). بهترین ترمیم کننده زخم، زیتون و عسل است. چون در این دو صفرا وجود دارد و نمک، هم صفرا اضافه می کند و هم عفونت را به بیرون می کشد.
• در فرد دیابتی اگر بخواهیم صفرا را به عضلات برسانیم مانعی وجود دارد به نام سودا که از زانو تا مچ پا سرد شده و با ماده انسدادی بسته شده است و نمی تواند حرکت کند؛ لذا اول می آییم با سرکه و مواد شونده باز می کنیم (در طب کلاسیک یا با انسولین شیمیایی باز می کنند) اگر سرکه را با عسل همراه کنیم، زود باز می کند (همان ترکیب سرکنگبین) حتی می توانیم جای زخم را با سرکه بشوییم و این کار باعث باز شدن می شود. ماساژ اطراف زخم هم با روغن های گرم باعث ایجاد صفرا و باز شدن عروق خونی می شود؛ اول پا را لمس می کنیم، آنجایی که سرد باشد یعنی گرفتگی تا آنجاست و آنجایی که گرم باشد یعنی تا آنجا خون در جریان است. حالا می خواهیم شتاب بهبودی را سرعت ببخشیم، اول از جای گرم پا، زالو می اندازیم (5 یا 6 عدد هر هفته به اندازه یک وجب از جای گرم پا، تا زمانی که عروق کلاً باز شود) چون خون از بالا به پایین می آید. زالو یک تزریق دارد و یک مکش (خون آلوده را می مکد) و مجرا را باز می کند. اگر عفونت از پا تا زانو را گرفته باشد با یک مکنده عفونت، عفونت را بیرون می کشیم و آن نمک است و با عسل مخلوط می کنیم (پنج واحد عسل + دو واحد نمک) و روی زخم می گذاریم (هر 12 تا 24 ساعت عوض می کنیم)؛ نمک با عسل سوزش را کمتر می کند. روز اول تا زانو سوزش دارد و روز دوم، کمتر از آن می سوزد و روز سوم، سوزش تمام می شود، سوزش زخم موقع مصرف این ترکیب، یعنی وجود عفونت و عفونت از بغلم می آید و این زخم هم سرد است؛ پس زخم سرد یعنی زخم عفونی و بودار، و نمک هم ضد بلغم است.

داروها:

• مروپنم
• لووفلوکساسین
• کوآموکسی کلاو
• امکان دارد داروهای اختصاصی برای عفونت تجویز شوند.

فعالیت:

• فعالیت های عادی خود را ادامه دهید مگر این که مشکلات پا باعث ناتوانی در انجام آنها شوند.

رژیم غذایی:

• رژیم تجوبز شده را به دقت رعایت کنید.