زایمان زودرس: عبارت است از تولد نوزاد وقتی زود تر از هفته ۳۷ بارداری رخ دهد، زایمان زودرس گفته می شود. تولد به یکی از سه حالت زیر تقسیم می شود: زودرس: قبل از ۳۷ هفته بارداری، با مدت کامل (سالم و طبیعی): بین ۳۷ تا ۴۲ هفته بارداری، با تأخیر یا دیررس: بعد از ۴۲ هفته بارداری، نوزادانی که در هفته های ۳۵ تا ۳۷ بارداری به دنیا می آیند، یعنی نزدیک مرز زودرس بودند، از نظر ظاهری زودرس نیستند. این نیاز به نگهداری در بخش مراقبت های ویژه نوزادان را ندارند اما نسبت به نوزاد طبیعی همچنان در خطر هستند.

علائم:

1. ترشح مایع از واژن
2. افزایش ترشحات واژن
3. افزایش فشار بر لگن یا واژن
4. خونریزی واژن، شامل خونریزی خفیف.
5. گرفتگی در بخش پایینی شکم یا گرفتگی شبیه به زمان قاعدگی.
6. انقباض رحم، ده دقیقه یک بار یا بیش از این، در طول زمان سریع تر و بیشتر می شود.
7. علائم مشابه آنفلوانزا مثل آبریزش، استفراغ یا اسهال. حتی در موارد خفیف این ها باید با متخصص زنان و زایمان تماس حاصل شود.
8. کمردرد، که بیشتر در بخش پایینی کمر می باشد. می تواند ممتد باشد یا اینکه بگیر نگیر داشته باشد، اما با تغییر حالت یا راه های دیگر به راحتی آرام نمی شود.

علت:

• علت زایمان زودرس اغلب شناسایی نمی شود. عواملی وجود دارند که رخ دادن این حالت را تحریک می کنند. در خانم‌های باردار کمتر از ۱۷ یا بالای ۳۵ سال احتمال درگیر شدن با این عارضه افزایش می یابد. در یک فرد باردار با شرایط زیر بیشتر احتمال زایمان زودرس وجود دارد:
• دیابت
• بیماری قلبی
• بیماری کلیوی
• فشار خون بالا
• عوامل مرتبط با بارداری که بر زایمان زودرس اثر دارند:
• دهانه رحم ضعیف.
• زایمان زودرس در بارداری های قبلی
• کمبود مواد مغذی قبل و در زمان بارداری
• فاصله زمانی کمتر از ۶ ما بین دو بارداری
• کمبود یا اضافه وزن داشتن قبل از بارداری
• عفونت های معین مانند عفونت مجاری ادراری
• استعمال دخانیات، مصرف دارو های غیرقانونی و نوشیدن بی رویه الکل در حین بارداری

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. مصرف سیگار، تنباکو و …
2. استفاده از نوشیدنی های الکلی
3. داشتن وزن بیش از حد زیاد یا کم
4. بارداری در سن نوجوانی یا بالای ۴۰ سالگی
5. نداشتن مراقبت های پیش از زایمان مناسب
6. باردار شدن یا فاصله زمانی بسیار کم نسبت به زایمان قبلی.

پیشگیری:

• مهم ترین اقدامی که می توان برای داشتن نوزادی سالم انجام داد، این است که قبل از بارداری در بهترین شرایط سلامتی قرار داشته باشید. همچنین مراقبت های قبل از زایمان نیز موثرند. ممکن است پیشگیری از زایمان زودرس امکان پذیر نباشد، اما اقداماتی هستند که به کاهش احتمال آن کمک می کنند عبارت اند از:
• داشتن سبک زندگی سالم: دوری از تنباکو، استعمال سیگار، سیگار الکترونیکی و هر گونه دخانیات. در زمان تلاش برای باردار شدن و حین بارداری الکل نوشیده نشود. مصرف نکردن سرخود دارو ها، مصرف دقیق دارو های مطابق نسخه پزشک. رژیم غذایی مناسب، دارای آهن و فولیک اسید. فعالیت روزانه، روزانه نیم ساعت. شرایط پزشکی، مانند دیابت و فشار خون را تحت کنترل داشته باشید. جلوگیری از کمبود یا اضافه وزن داشتن. کاهش استرس، مثلا با یوگا. تلاش برای داشتن رابطه سالم و عاری از خشونت با اطرافیان.
• مراقبت های دوران بارداری از خود و نوزاد: در اوایل دوران بارداری به دنیال مراقبت های پیش از زایمان و یادگیری آن ها باشید. به ویژه اگر در گذشته یک زایمان زودرس داشته اید. به همراه همسر خود در جلسات آموزش مراقبت پیش از زایمان حضور پیدا کنید. اگر خود و نوزاد سالم هستید بهتر است اجازه دهید زایمان به طور طبیعی و در زمان مناسب خود رخ دهد. بهتر است حداقل تا هفته ۳۹ منتظر بمانید.
• اطلاع از علائم زایمان زودرس: با توجه به علائم زایمان زودرس که در ابتدا شرح داده شدند، سعی کنید ضمن آگاهی از آن ها، در صورتی که هر علائمی را احساس کردید همسر خود و متخصص و فوق تخصص زنان و زایمان را مطلع سازید.

عوارض احتمالی:

1. تمام نوزادان زودرس در خطر عوارض بلند مدتِ زایمان زودرس می باشند. این عوارض گاهی به دوران کودکی ختم می شود و برخی از آن ها عارضه دائمی هستند.عوارض بلند مدت شایع:
2. مشکل شنوایی
3. ناتوانی در یادگیری
4. تأخیر در رشد یا تناسب ضعیف
5. مشکلات دندان ها، مثل رنگ غیر طبیعی دندان ها.
6. ناتوانی در عملکرد و مشکلات رفتاری (ناتوانی فیزیکی)
7. مشکل بینایی یا کوری: به دلیل تورم رگ ها در بخش پشتی چشم که محل قرار گیری اعصاب می باشد.

تشخیص:

1. اندازه گیری مکرر قند خون: این تست ضروری است. چون زایمان های زودرس مستعد کمبود یا زیاد بودن مقدار قند خون هستند.
2. آزمایش خون کامل: کم خونی یا پرخونی ممکن است رخ دهد که در بالین مشخص نمی شود و باید آزمایش داده شود.
3. تست گلبول های سفید: بالا یا پایین بودن میزان گلبول های سفید ممکن است مشاهده شود. تعداد غیر طبیعی آن ها عفونت را نشان دهد.
4. تست نوع خون و آنتی بادی: برای تشخیص تفاوت بین خون مادر و نوزاد. این تفاوت ها می تواند باعث زردی و آسیب مغزیِ ناشی از زردی شود.

درمان طب نوین:

• در روز ها و هفته های اول نوزاد زودرس در بیمارستان تحت مراقبت های ویژه نوزاد می باشد (NICU). دستگاه ها و نمایشگر های نظارتی؛ ضربان قلب، تنفس و میزان اکسیژن خون کودک را بررسی می کنند. بسیاری از نوزادان زودرس نمی توانند از طریق دهان غذا بخورند، چون هنوز قادر به بلع یا مکیدن نیستند. این نوزادان از طریق تزریق وریدی، یا لوله هایی که از طریق دهان یا بینی وارد معده آن ها شده تغذیه می شوند. نوزاد زودرس به دلیل ناقص بودن ریه ها امکان تنفس کامل ندارد. بسته به اینکه خودشان چه میزان توان تنفس دارند، از یکی از راه‌های زیر برای اکسیژن رسانی استفاده می‌شود.
• مهم ترین اقدامی که می توان برای داشتن نوزادی سالم انجام داد، این است که قبل از بارداری در بهترین شرایط سلامتی قرار داشته باشید.
• دستگاه تنفس مصنوعی یا ونتیلاتور: ابزاری که هوا را به داخل و خارج ریه ها پمپ می کند. (شبیه ساز دم و بازدم می باشد)
• استفاده از فشار مثبت مداوم: با استفاده از فشار هوای ملایم مجاری هوایی را باز نگه می دارند.
• هود اکسیژن: وسیله ای برای تأمین اکسیژن روی سر نوزاد قرار می گیرد.

داروها:

• هیدروکسی پروژسترون کاپروات

فعالیت:

• در ایام بارداری مادر از انجام فعالیت های شدید بدنی پرهیز کند.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پرهیز کنید.