زانودرد: عبارت است از زانو درد معمولاً یا به دلیل درد در استخوان‌های تشکیل دهنده زانو یا غضروف‌های بین زانو از جمله منیسک‌ها یا درد لیگامان‌ها می‌باشد. زانو درد لزوماً مرتبط به سن بالا نیست و در بسیاری از موارد ممکن است مثلا خانم‌های جوان یا یک پسر نوجوان را نیز درگیر کند.

علائم:

1. موقعیت و شدت زانو درد در افراد مختلف بسیار متفاوت است و این شرایط بستگی به علت ایجاد مشکل دارد. علائم و نشانه هایی که معمولاً با درد زانو همراه است، شامل موارد زیر می باشد:
2. قفل شدن زانو
3. التهاب و سفت شدن زانو
4. ضعیف شدن یا ناپایداری زانو
5. شنیدن صدا از محل مفصل زانو
6. احساس گیر کردن چیزی در زانو
7. قرمز شدن پوست و گرم شدن زانو
8. عدم توانایی صاف کردن کامل زانو
9. زانودرد سودایی: زانو دردی که در آن زانوها لاغر و درحین باز و بسته شدن صدا می دهد.
10. زانودرد صفراوی: این خشکی نمودش در خشکی مفصل زانو، صدا دادن مفصل، سوزش و درد داخل مفصل است.
11. زانودرد بلغمی: بیشتر همراه با ورم (آب آوردن) است چون رطوبت بیش از حد در آن نفوذ کرده است و این نوع زانو درد در زنان بسیار شایع است.
12. در رفتگی کشکک زانو: یکی دیگر از مشکلاتی که باعث درد زانو می‌شود، نیمه دررفتگی یا کجی کشکک زانو است. در این حالت به جای این که کشکک زانو در جای خود در زیر استخوان ران پا قرار داشته باشد، به سمت طرفین کج می‌شود (معمولاً کشکک به طرف خارج زانو متمایل می‌شود). این حالت معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که شخص به طور کامل روی زانوی خود وزن می‌اندازد و در این هنگام کشکک بلافاصله منحرف می‌شود. علائم دررفتگی کشکک زانو عبارتند از: تغییر شکل زانو و غیرطبیعی بودن فرم آن، عدم توانایی صاف کردن زانو بعد از خم کردن آن، کج شدن کشکک زانو به سمت خارج زانو (کناره‌ی بیرونی زانو)، درد و حساسیت به لمس زانو، تورم زانو، متحرک و ناپایدار بودن کشکک زانو، هنگامی که کشکک زانوی خود را با دست حرکت می‌دهید، می‌توانید بیش از حد آن را به طرفین (چپ و راست) حرکت دهید.

علت:

• آرتروز زانو: آرتروز یکی از رایج ترین دلایل درد زانو است و برای درمان این مشکل می توان از بسیاری روش های مختلف استفاده کرد.
• تاندونیت کشکک: تاندنیت اطراف مفصل در اکثر مواقع در زرد پی کشکک زانو مشاهده می شود که بزرگترین تاندون جلوی زانو است.
• آسیب دیدگی عضروف یا پارگی مینیسک: این نوع آسیب دیدگی بیشتر در بین افراد جوان و مسن مشاهده می شود و یکی از دلایل اصلی ایجاد دردهای زانو است.
• آسیب دیدگی رباط: آسیب دیدگی رباط می تواند در زمان انجام فعالیت های ورزشی ایجاد شود و باعث ناراحتی و ناپایداری عضلات زانو گردد. انواع آسیب دیدگی های رباط به شرح زیر هستند: آسیب دیدگی رباط صلیبی قدامی (ACL)، آسیب دیدگی رباط صلیبی خلفی (PCL)، آسیب دیدگی رباط طرفی داخلی (MCL)، آسیب دیدگی رباط طرفی خارجی (LCL)
• کندرمالاسی کشکک: کندرومالاسی باعث ایجاد درد زانو در زیر ناحیه کشکک می شود که دلیل آن نرم شدن غضروف است. این مشکل بیشتر در بین افراد جوان (از سنین 15 تا 35 سالگی) مشاهده می شود.
• در رفتن کشکک: در رفتن کشکک می تواند علائم حاد در زمان ایجاد در رفتگی ایجاد کند، اما در ادامه می تواند درد مزمن نیز برای بیمار به همراه داشته باشد.
• کیست بیکر: کیست بیکر زانویک نوع ورم ایجاد شده در پشت مفصل زانو است که معمولاً نشانه ای از ایجاد سایر مشکلات مثل پارگی مینیسک زانو است.
• بورسیت زانو: رایج ترین نوع بورسا نواحی اطراف مفصل را درست در بالای کشکک زانو تحت تأثیر خود قرار می دهد. این مشکل بیشتر در بین افرادی مشاهده می شود که در حین کار زانو می زنند. برای مثال در این رابطه می توان از افراد باغبان یا قالی باف نام برد.
• سندرم پلیکا: سندروم پلیکا یکی از دلایل غیر عادی زانو درد است که تشخیص آن دشوار می باشد. برای تشخیص این مشکل معمولاً از آرتروسکوپی استفاده می شود.
• بیماری اسگود شلاتر: این بیماری اغلب در بین افراد نوجوان به خاطر رشد استخوان در اطراف مفصل مشاهده می شود.
• نقرس: نقرس یکی از دلایل غیر معمول برای ایجاد زانو درد است. به هر حال، در بیمارانی که ابتلا به نقرس تشخیص داده می شود، می توان ابتلا به این بیماری را به عنوان یک دلیل شروع درد زانو مورد توجه قرار داد.
• زانودرد صفراوی: این نوع زانودرد در کسانی بوجود می آید که صفراوی هستند و درجه صفرای آن ها هم بالا است. علت بوجود آمدن زانو درد در این افراد، خشکی زیاد مفصل است که از شدت صفرا بوجود می آید. (این نوع زانو درد شیوع کمتری در جامعه دارد).
• زانودرد سودایی: کسانی که سوداوی باشند یا غلبه سودا داشته باشند، احتمالاً دچار اینگونه زانو درد می شوند. به دلیل رسوب سودا در مفصل و بروز خشکی همراه سردی، زانو دردی بوجود می آید که دائم سرد است و اگر پیشرفت کند مفصل دچار تغیر شکل شده و ساییدگی به وجود می آید. و غالب کسانی که روماتیسم مفصلی دارند از این دسته هستند. (این نوع زانو درد، هم در زنان و هم در مردان شایع است و در مردان به وفور یافت می شود).
• زانودرد بلغمی: این زانو درد عموماً در بلغمی مزاج ها و کسانی که غلبه بغلم دارند بوجود می آید. علت آن هم رسوب بلغم در مفصل زانو است. وقتی بلغم در مفصل زیاد شود و رسوب کند باعث تورم همراه درد می شود. در اصطلاح عوام می گویند زانو آب آورده است. طول درمان این نوع زانو درد، بسته به شدت بلغم بین 2 تا 6 ماه است. مفاصل برای کارکرد خود نیاز به بلغم دارند؛ آب بین مفاصل و مایع لزج بين آنها بلغم است که باعث نرم و بهتر کار کردن مفاصل می گردد، اگر میزان بلغم در بدن از حد طبیعی خود بیشتر شد باعث افزایش مایعات بین مفصلی شده و مفاصل متورم می شوند. اگر این بلغم در اندام تحتانی و در زانو ایجاد شود باعث ایجاد آرتریت می شود که نشانه های آن در معاینه بدین صورت است که پوست زانو سرد و متورم است و گاهی در زانو آب جمع می شود که بعضی از پزشکان این آب را تخلیه می کنند، ولی بعد از مدتی مجدداً در زانو آب جمع می شود؛ این آب همان بلغم است که در زانو وارد شده و ایجاد درد و تورم می کند؛ این بیماران با مصرف غذاهای سرد مزاج و یا مصرف ترشی جات دردشان تشدید پیدا کرده و با مصرف غذاهای گرم مزاج بهتر می شوند؛ در هوای سرد یا تماس با آب سرده یا محیط های مرطوب مانند نشستن در چمن یا محل مرطوب دردشان افزایش پیدا کرده و با گرم کردن پا درد بهبود پیدا می کند. اگر غلبه بلغم در بدن طولانی گردد سردی و رطوبت اضافه در تمام مفاصل منتشر شده و به روماتیسم تبدیل می شود. همان طور که می دانید بلغم محلی برای ذخیره شدن ندارد و در تمام بدن در جریان است، بنابراین در هنگام غلبه بلغم، بدن به صورت هوشمندانه برای جلوگیری از تخریب و آسیب به اندام های حیاتی بدن مانند قلب، کبد، کلیه ها و… آنها را به سمت مفاصل هدایت می کند؛ این مسئله منجر به تورم مفاصل و در طولانی مدت روماتیسم می گردد. داروهایی توسط پزشک تجویز می گردد مسکن بوده و درد را به طور موقت تسکین می دهد و چون درمان اساسی انجام نشده درد با شدت بیشتر برگشت پیدا می کند؛ با مراجعه مجدد، پزشک داروهای اعصاب تجویز می کند که خود این داروها نه تنها طبع سردی دارند بلکه باعث خواب زیاد و افزایش وزن و تشدید بیماری می کنند.
• مصرف زیاد لبنیات: افرادی که مدام از لبنیات استفاده می کنند، دچار دردهای مفصلی خصوصاً زانودرد می شوند؛ بعضی افراد اذعان دارند که ما زیاد از لبنیات استفاده نمی کنیم، اما زمانی که از آنها سؤال می شود که صبحانه چه چیز استفاده می کنید در جواب می گویند پنیر، شیر، خامه، کره مربا و… و برای ناهار ماست همراه غذا، و برای شب اکثراً پنیر که متأسفانه این مواد تماماً از خانواده لبنیات بوده و مصرف زیاد آنها باعث غلبه بلغم و به مرور زمان روماتیسم مفصلی و دردهای استخوانی می گردد.
• ترشیجات سرکه همراه غذا: بیشتر افراد به بهانه افزایش اشتهای کودکان از این نوع ماده غذایی سر سفره استفاده می کنند که یکی از عمده عوارض آن دردهای استخوانی و ناراحتی های اعصاب و روان می باشد.
• مصرف گوشت حیوانات پرورشی: مرغ بازاری، ماهی، بلدرچین، بوقلمون و هر حیوانی که به صورت صنعتی بزرگ شود جزء حیوانات پرورشی بوده و چون تغذیه این نوع حیوانات اکثراً با داروهای شیمیایی است با مصرف گوشت این حیوانات غلبه بلغم و سودا دور از انتظار نیست.
• برنج: طبیعت برنج سرد بوده و مصرف زیاد آن باعث تجمع مایعات در بدن و افزایش وزن می گردد؛ این مسئله به مرور زمان باعث تورم مفاصل و ناراحتی مفصلی خصوصاً زانودرد      می گردد.
• گوشت و تخم مرغ زیاد: مصرف این نوع مواد به مقدار زیاد عوارضی را در بر دارد که عبارت اند از: تجمع مایعات اضافه در بافت های بدن و افزایش وزن عدم خون رسانی به مفاصل به دلیل بالا رفتی کلسترول (LDL) ساییده شدن مفاصل و استخوان ها و کاهش تراکم آنها به دلیل افزایش اسیدوز خون تضعیف عضلات بدن خصوصاً عضلات اطراف مفاصل به دلیل بی حسی، بی حالی، خواب زیاد و عدم تحرک و فعالیت مناسب.
• پرخوری: مازاد کالری دریافتی نسبت به کالری مصرفی به بلغم تبدیل شده و در خون جریان پیدا می کند که به مرور زمان عاملی است برای دردهای مفصلی؛ پس هیچ موقع (در مورد غذا خوردن خودتان را با دیگران مقایسه نکنید چرا که هر فردی دارای طبع و مزاج مخصوص به خود بوده و متابولیسم بدن افراد با هم کاملاً متفاوت است بنابراین اضافه وزن با مصرف یک نوع غذا در افراد با طبایع مختلف، متفاوت می باشد.
• غلظت خون: غلظت خون باعث می شود که اکسیژن کافی به بدن نرسد، لذا بدن برای جبران، گلبول های قرمز بیشتری می سازد که منجر به افزایش غلظت خون می گردد؛ با غلظت خون اتفاقاتی در بدن رخ می دهد که یکی از عوارض آن درد زانو است و دلایلی دارد که عبارت اند از: ضعف سلول های مفصلی به دلیل عدم ارسال خون کافی به آنها. کاهش عملکرد آنزیم های بدن و تقویت میکروب ها و موجودات ذره بینی و احتمال عفونت باکتریایی مفاصل عدم تخلیه مواد زائد با سرعت مناسب و رسوب آنها در مفاصل، افزایش اسیدوز خون و تخریب بافت مفصل زانو عدم فعالیت مناسب و پوکی استخوان تجمع اسید لاکتیک در مفاصل.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. سن
2. ارث
3. بی تحرکی
4. استعمال دخانیات
5. کمبود ویتامین D و کلسیم
6. مصرف فرآورده های کارخانه ای

پیشگیری:

• از ورزش کردن قافل نشوید.
• وزن خود را متعادل نگه دارید.
• اجسام سنگین را اصولی بلند کنید.
• وضعیت نشستن خود را اصلاح کنید.
• از آب تصفیه برای آشامیدن استفاه کنید.
• خانم ها کمتر از کفش پاشنه بلند استفاده کنند.
• عضلات و مفاصل بدن را نرم و قوی نگه دارید.
• از مصرف فرآورده های کارخانه ای نظیر سوسی و کالباس پرهیز کنید.
• از مصرف غذاهایی با طبیعت سرد و تر بدون مصلح به شدت پرهیز کنید.

تشخیص:

1. انجام معاینه بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار: در طول معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است فعالیت های زیر را انجام دهد: بررسی ورم، درد، حساسیت، گرمی، و کبودی واضح در زانو، بررسی میزان حرکت ناحیه پایین پا در جهت های مختلف، فشار دادن یا کشیدن مفصل به منظور ارزیابی وضعیت ساختارهای زانو،
2. عکس برداری رادیولوژی، ام آر آی، سی تی اسکن: در بعضی موارد، پزشک ممکن است از عکس برداری رادیولوژی، اسکن ام آر آی، سی تی اسکن و امواج مافوق صوت برای تشخیص مشکل بیمار استفاده کند. اگر پزشک نسبت به ایجاد عفونت در ناحیه مفصل مشکوک باشد، ممکن است از آزمایش خون و آرتروسنتزبرای تشخیص مشکل استفاده کند. در آرتروسنتز یک مقدار کم از مایع درون مفصل زانو با سوزن خارج شده و برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می شود.

درمان طب نوین:

• روش درمانی مورد استفاده برای رفع زانو درد بستگی به دلیل ایجاد مشکل دارد. بنابراین، در این حالت مهمترین موضوع تشخیص علت قبل از شروع یک برنامه درمانی می باشد. اگر شما نسبت به تشخیص مشکل مطمئن نیستید یا درباره شدت آن تردید دارید، لازم است قبل از شروع از برنامه درمانی با پزشک خود ملاقات و مشورت کنید. بعضی از انواع درمان های مورد استفاده برای زانو درد در ادامه ذکر شده است. توجه داشته باشید که همه این روش های درمانی برای تمام شرایط قابل استفاده نیستند، اما می توانند برای درمان مشکلات خاص شما مفید و موثر باشند.
• فیزیوتراپی: فیزیوتراپی وورزش زانو درد به منظور بازیابی دامنه حرکت و عملکرد عضلات زانو مفید می باشد. در حقیقت فیزیوتراپی می تواند یک برنامه جامع برای درمان، با توجه به نحوه عملکرد عضلات، اعصاب، مفاصل و رباط ها در مفصل زانو در اختیار شما قرار دهد. در این حالت از درمان های خاص برای کاهش درد و تصحیح عملکرد نامناسب عضلات استفاده می شود که در برنامه های درمانی فیزیوتراپی انجام تمرین های کششی و تقویتی برای توان بخشی زانو از اهمیت خاص برخوردار است.
• لیزر درمانی: لیزر درمانیروشی است که در آن از طول موجه خاص لیزر برای بافت استفاده می شود و به این ترتیب به تسریع فرآیند بهبود زانو درد بیمار کمک موثر می شود. این روش معمولاً برای بیمارانی استفاده می شود که از مجموعه متنوعی از شرایط زانو درد رنج می برند و در این حالت امکان کاهش و حذف درد، ورم و التهاب، اسپاسم و بهبود عملکرد عضلات وجود دارد. در لیزر درمانی از پرتو لیزر بطور مستقیم بر روی ناحیه آسیب دیده از ۳۰ ثانیه تا چند دقیقه استفاده می شود. پرتو لیزر معمولاً توانایی ۲ تا ۵ سانتی متر نفوذ به زیر پوست دارد. هنگامی که پرتو لیزر از لایه های پوست عبور کرده و به نواحی تحت درمان رسید، این پرتو توسط بافت هدف و اجزای حساس به نور موجود در سلول ها جذب می شود. هنگامی که این پرتو انرژی جذب شود، یک مجموعه از رویدادها در سلول شروع می شود که به تدریج باعث بهبود بافت آسیب دیده می شود و به این ترتیب بیمار با کاهش درد زانو، التهاب، ورم و کاهش کلی زمان درمان با افزایش متابولیسم درون سلولی مواجه خواهد شد.
• ورزش: تمرین های حرکتی برای آرتروز زانو ممکن است بعید به نظر برسند، اما انجام تمرین های حرکتی منظم در این حالت می تواند باعث کاهش و حتی از بین رفتن درد ناشی از آرتروز و سایر مشکلات مربوط به آن همچون سفتی و ورم مفاصل شود. در حقیقت دلایل مختلف و متعدد برای انجام تمرین های حرکتی برای آرتروز زانو وجود دارد که برای مثال در این زمینه می توان از موارد زیر نام برد: تمرین های حرکتی می تواند دامنه حرکتی کامل مفصل را بازیابی کند. انجام این تمرین ها عضلاتی را تقویت می کند که مسئول حمایت و پشتیبانی از مفصل هستند. عضلات قوی می تواند به جذب شوک های وارد شده به مفصل کمک موثر نماید. دستیابی به مزایای ناشی از انجام تمرین های حرکتی دشوار نیست. در حقیقت، انجام آرام و با سطح فشار پایین این تمرین ها می تواند بهترین نتایج را برای زانو درد به همراه داشته باشد. این تمرین ها می تواند باعث حداقل شدن فشار وارد شده به مفصل شده و بطور هم زمان انعطاف پذیری و قدرت مفصل را نیز افزایش دهد.
• استفاده از کفش و کفی طبی: اگر بیماری استئوآرتریت باعث وارد شدن آسیب به زانو شده باشد، استفاده از کفش و کفی های طبی خاص می تواند باعث کاهش درد و بهبود وضعیت راه رفتن فرد شود.
• استفاده از بریس های زانو و زانوبند طبی: برای مواردی از بیماری استئوآرتریت که با ناپایداری زانو همراه است، استفاده از بریس های زانو می تواند باعث کاهش درد، بهبود پایداری و کاهش خطر افتادن فرد شود.
• تزریق اسید هیالورونیک: یک مجموعه از تزریق های اسید هیالورونیک که یک ماده طبیعی در بدن است، می تواند برای درمان درد لگن و زانو درد مطابق نظر متخصصان مفید باشد. به هر حال، مطالعه ای که اخیر انجام شده در این حوزه نشان می دهد یک جلسه تزریق اسید هیالورونیک به داخل مفصل برای درمان استئوآرتریت تأثیر با اهمیتی در کاهش درد در مقایسه با داروهای دیگر نداشته است.
• کاهش وزن: حفظ وزن یا کاهش آن در صورت داشتن اضافه وزن می تواند باعث کاهش درد، در نتیجه کاهش فشار وارد شده به مفاصل آسیب دیده شود. کاهش وزن بطور خاص می تواند به کاهش فشار وارد شده به مفاصل تحمل کننده وزن در بدن همچون مفاصل لگن و مفاصل زانو کمک موثر نماید و به این ترتیب نقش با اهمیت در کاهش علائم بیماری دارد.
• استفاده از ابزارهای کمکی برای راه رفتن: استفاده از عصا و چوب زیر بغل می تواند باعث کاهش درد در لگن و زانو درد یا درد ناشی از استئو آرتریت شود. اگر هر دوی مفاصل لگن و یا زانو تحت تأثیر این مشکل قرار گرفته باشند، ممکن است نیاز به استفاده از ویلچر برای بیمار وجود داشته باشد.
• گرما و سرمادرمانی: گرما و سرما و یا یخ درمانی هر دو بعنوان عامل کاهش درد و ورم و قرمزی و افزایش انعطاف در عضلات و کاهش اسپاسم عضلانی کاربرد دارند. سرما در 3 روز اول کاربرد بیشتری دارد و سرما اثر درمانی ماندگاری بیشتری نسبت به گرما دارد ولی گرما زودتر اثر کرده ولی ماندگاری اثر آن کمتر است در مشکلات طولانی مدت و مزمن گرما و سرما هر دو قابل استفاده هستند و بسته به تمایل شما هر دو روش را می توانید استفاده کنید هر دو روش باید با کمپرس گرما یا سرما به مدت 15 دقیقه و حداقل روزی دو بار انجام شود. به هر حال در بعضی موارد خاص استفاده از هر دو روش گرما و سرما درمانی می تواند برای بیمار مفید باشد. روش دیگری تحت عنوان حرارت درمانی توأم نیز مفید است که در این روش از کمپرس آب سرد در محل درمان به مدت کمتر از یک دقیقه استفاده می شود و بلافاصله کمپرس آب گرم نیز کمتر از یک دقیقه در محل درمان قرار می گیرد و این کار 5 بار تکرار می شود. در این روش می توان کمپرس آب گرم و سرد را بصورت ماساژ و با حرکت دادن دورانی یا طولی و عرضی در سطح درمان استفاده کرد.

درمان طب سنتی:

• حنا را با صابون خمیر کرده و بر موضع ضماد کنید.
• برگ های تازه درخت چنار را بکوبید و بر آن ضماد کنید.
• ریحان تازه را بکوبید و آب بگیرید، آب آن را خوب بر موضع بمالید، بعد تفاله های ریحان را روی آن ضماد کنید.
• تخم خواجه باشی را بکوبید و با عسل خمیر کنید و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه به اندازه یک عدد گردو از آن را بخورید.
• هر ۲ ساعت یک بار، مقداری عسل را روی پارچه ای پهن کرده و روی موضع بگذارید و هر روز صبح ناشتا نیز دو قاشق سوپ خوری عسل بخورید.
• پودر زنجبیل را با نفت مخلوط کنید و در ته ظرفی بزرگ بریزید (به طوری که در نزدیکی حرارت قرار نگیرد و باعث آتش سوزی نشود)، آن را بجوشانید، بعد مخلوط را روی موضع ضماد کنید.
• به جهت درمان باید، روزی سه مرتبه موضع را با روغن شترمرغ یا روغن گل محمدی یا روغن بادام تلخ و مومیایی یا روغن نارگیل یا روغن ریحان مالش و ماساژ دهید و بر آن نیز ضماد کنید.
• اگر دچار درد زانو شده اید، ضمن پرهیز از خوردن شکر، قند، چای و پرهیز از سرپا نشستن، نشستن زیاد در توالت، چهار زانو نشستن، بالا رفتن از پله، کوه شیب ها، پریدن و راه رفتن زیاد، باید از گوشت شتر، آب کلم و سوپ کلم بیشتر استفاده کنید.
• گل پنیرک، گل خطمی، تخم کتان، تاجریزی خارخاسک، مرزنجوش، کتیرا و تخم مرو را نرم بسایید سپس با آرد جو و روغن کنجد مخلوط کنید، بعد گرم کرده و مقداری موم در آن حل کنید و بر موضع بماليد.
• آویشن 20 گرم + بادیان 10 گرم + تخم شوید 10 گرم + تخم کرفس 25 گرم + مرزنجوش 10 گرم + مخلصه 15 گرم + زنیان 10 گرم، 5 گرم ترکیبات فوق را در 500 سی سی آب پس از کمی جوشاندن قبل از هر غذا دو استکان میل نمایید. (بسیار مجرب)
• تاجریزی، مغز ناخنک، کتیرا و بابونه از هر کدام ۱۰ گرم و برگ کتان، گل پنیرک و مرزنجوش از هر کدام ۲۰ گرم، همه را نرم بسایید، بعد با ۵۰ گرم آرد جو و یک لیتر روغن کنجد روی آتش مخلوط کنید و تا گرم است ۵۰ گرم موم عسل نیز در آن حل و مخلوط کرده و هر مرتبه قدری از آن را روی پارچه ای پهن کنید و روی محل درد ضماد گذارید.
• موم عسل 25 گرم + میخک 50 گرم + روغن زیتون 500 گرم + آب 250 گرم با هم مخلوط کنید و میجوشانید تا آب کاملاً تبخیر شود و سپس صاف کنید و مومیایی به ترکیب اضافه کنید و در ظرف بریزید تا خنک شود و اول زانوها را با حوله و اتو گرم کنید بعد پماد را به موضع درد ماساژ دهید و به مدت 10 دقیقه با یک لیف نرم ماساژ دهید و بانداژ کنید.

درمان زانودرد بلغمی:

• کاهش غذاهای سرد و تر
• ترک آب سرد و زیاد آب خوردن.
• تقویت کلیه و گرم نگه داشتن زانو.
• خوردن ارده با شیره روزی یک پیاله.
• خوردن سویق سنجد یا پودر سنجد روزانه.
• ترک سردی ها و لبنیات مخصوصاً شبانگاه.
• بادکش زانو یک شب در میان، (21 مرحله).
• شبی 7 عدد انجیر را خیس کرده و میل کنید.
• خمیری از آرد و نمک را به صورت ضماد به زانو بمالند.
• روغن مالی هر شب با روغن سیاه دانه و بادام تلخ ترکیبی.
• هر روز پای مرغ بخورید بهترین درمان برای پوسیدگی مفاصل و غضروف ها است.
• اگر در اثر ضربه، زانو در رفته است، بهتر است به روش شکسته بندی تجربی آن را جا بیندازید.
• داروی «استخوانساز» استفاده کنید. این دارو از هسته سنجد، ا برگ چغندر و باقلا ترکیب یافته است.
• صابون پیچ رنده شده در کاسه داغ کرده با آرد گندم و آردجو و روغن زیتون، روزی چند مرتبه دور زانو بگیرید.
• مالیدن روغن کرچک روی ناف قبل از خواب اگر چند شب متوالی انجام شود باعث تسکین پا درد و زانو درد می شود.
• از ترکیب (3 واحد عسل + 1 واحد سیاه دانه نیم کوب) هر هشت ساعت یک قاشق مرباخوری میل شود. (40 الی 120 روز).
• 250 گرم کوهان شتر + 250 گرم پیه بز چرخ کرده و روزی یک قاشق از آن با آرد جو دور تا دور زانو بمالید و با پلاستیک روی آن را ببندید.
• شب ها پماد مفاصل را روی مفاصلی که درد می کند، بمالید و ماساژ دهید، سپس روی آن را پلاستیک بکشید و صبح با آب ولرم بشویید.
• پیاز: پیاز به طور طبیعی خاصیت ضدالتهابی دارد و سیستم ایمنی بدن را تحریک می کند. ترکیب سولفور پیاز، هر نوع دردی را کاهش می دهد.
• دمنوش (تخم گشنیز + ریشه کاسنی + قره قاط + چای کوهی) برای افرادی که نه تنها زانو درد، بلکه از طبع و مزاج گرم برخودار بوده و فشارخون بالایی دارند مثمرثمر است.
• دم نوش (دارچین + زنجبیل) با عسل روزانه ۱ تا ۲ لیوان برای افرادی که در کنار زانودرد از فشارخون پایینی برخوردار بوده و از دیابت و ناراحتی دستگاه گوارش رنج می برند مفید است.
• دمنوش (رازیانه + پونه + اسطوخدوس) با عسل روزانه ۲ تا ۳ لیوان برای خانم هایی که در کنار زانودرد مبتلا به اختلالات زنانگی نیز می باشند مؤثر است.
• تخم شنبلیله: یکی از آسان ترین روش های درمانی و سریع ترین راه تسکین زانودرد، مصرف تخم شنبلیله است؛ کمی تخم شنبلیله را که از شب قبل خیس کرده اید، به صورت ناشتا با کمی عسل میل کنید.
• استفاده از سويا: بر اساس تحقیقات، خانم هایی که درطول ۳ ماه، به صورت یک روز در میان از سویا استفاده کرده اند دچار درد و ناراحتی کمتری در زانو شده اند؛ سویا گیاهی است که دارای خاصیت ضد التهابی است.
• دمنوش (زنجبیل + زردچوبه) با کمی عسل نیز به تسکین درد زانو کمک می کند؛ این دو گیاه خاصیت ضدالتهابی دارند و درد مربوط به آرتریت روماتوئید را کاهش می دهند؛ مصرف این دمنوش، روزانه ۲ لیوان می تواند مؤثر واقع شود.
• مصرف مایعات به اندازه کافی: میزان کافی آب در بدن، غضروف ها را نرم می کند و این امر در حفظ گردش خون و رسیدن مواد مغذی به مفاصل کمک کننده می باشد؛ علاوه بر آن با دفع سموم از مفصل زانو، درد زانو را نیز کاهش می دهد.
• هویج: مخلوط ( ۱۰۰ گرم هویج رنده شده + ۲ قاشق روغن زیتون + ۳ قاشق آب لیموترش تازه + عسل) روزانه ۱ الی ۲ بار برای سلامت رباط ها مفید بوده و تسکین دهنده درد می باشد (اگر با مصرف هویج خام دچار یبوست می شوید توصیه می کنیم آن را آب پز یا بخارپز کنید).
• ورزش کردن: عضلات اطراف زانو به سرعت پس از آسیب دیدن زانو یا بروز درد، به دلیل کاهش فعالیت و تحرک، ضعیف می شوند و در نتیجه، مشکل، روز به روز تشدید می یابد و دوره بهبود طولانی تر می شود؛ بنابراین برای حفظ سلامت زانوها، ورزش های مفید برای زانو را انجام دهید.
• اگر درد و ورم خیل بیشتر بود و زانو و تمام ساق پا را در بر گرفت از خمیر نیم نمک کرمانشاهی استفاده کنید. (مواد لازم و طرز تهیه نصف آرد + نصف نمک این دو را با آب مخلوط و خمیر درست کنید و به قطر انگشت دست، روی موضع ورم و درد پهن کنید و یک مشمی روی آن بپیچید و ببندید).
• منیزیوم: باعث آرامش عضلات و اعصاب می شود، خشکی و سفتی مفاصل را برطرف می کند، درد را کاهش می دهد، در افزایش تراکم استخوان نقش مهمی ایفا می کند، منیزیوم در سبزی جات تازه، میوه جات، مغزی جات گیاهی، حبوبات و صیفی جات به میزان زیادی وجود دارد، لذا این مواد غذایی را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
• اگر درد و ورم شدید بود از روغن نمک استفاده شود. این روغن در موضع درد و ورم مالیده شود. (مواد لازم 5 واحد روغن کنجد یا زیتون + 5 واحد آب + 2 واحد نمک (ترجیحاً نمک دریاچه ارومیه باشد چون نفوذش بیشتر است اگر نبود از نمک سنگ استفاده شود) + این مواد را مخلوط کنید و بجوشانید تا آب آن تبخیر شود. آنچه باقی می ماند روغن نمک است).
• استفاده از کلسیم گیاهی: بهترین مواد غذایی ترمیم دهنده مفاصل زانو عبارت اند از: (انواع کلم ها، شلغم، بادام، کنجد با پوست، ارده قهوه ای، روغن کنجد یا ارده، پونه، برگ انگور، برگ تربچه، نعناع، انجیر، کشمش و…). (نکته: سعی کنید همراه این مواد از مواد غذایی که حاوی فسفر و ویتامین D هستند استفاده کنید تا جذب کلسیم در بدن بهتر صورت گیرد مانند: (گردو، پیاز، خرما و…).
• روغن زیتون: بسیاری از مطالعات نشان می دهد که مصرف روغن زیتون باعث کاهش درد مفاصل و درمان روماتیسم ناشی از بیماری آرتروز می شود؛ اسیدهای چرب امگا ۳ در این روغن نه تنها باعث مسدود شدن مواد شیمیایی که باعث التهابات مفاصل و آرتروز است می شود، بلکه پروتئین موجود در آن برای غضروف های زانو بسیار مفید هستند؛ روغن زیتون، مفصل ها را نرم و منعطف می کند؛ این روغن حاوی ماده ای به نام «الیوکانتل» است که درد زانو را نیز تسکین می دهد.
• کاهش وزن: وزن خود را متعادل نگه دارید، با کم کردن وزن می توانید نیروهایی را که در هنگام فعالیت های روزانه یا در حین ورزش به زانوهای شما وارد می شوند را کاهش دهید؛ با این کار می توان مانع از آسیب های شدید زانو شد؛ هم چنین با کاهش وزن می توان احتمال بروز ساییدگی زانو را هم کم کرده و میزان درد زانو را کاهش داد؛ کاهش وزن صدمات احتمالی به رباط ها و تاندون ها را نیز کم می کند، پس با رعایت آداب غذا خوردن سعی در رسیدن به وزن ایده آل کنید.
• میوه و سبزی جات: مصرف میوه و سبزیجات تازه با تحریک هورمون «اریتروپویتین» باعث افزایش تراکم مغز استخوان و جلوگیری از کاهش مایعات بین مفصلی می گردد؛ محققین معتقدند که ویتامین C موجود در این مواد نیز باعث حفاظت مفصل زانو و ساختار آن می شود؛ پس سعی کنید همیشه سبزیجات را با وعده های غذایی استفاده نمایید و از میوه جات فصل به صورت میان وعده غافل نباشید.
• استراحت کردن: به این معنی است که اگر می دانید چه عاملی موجب زانو درد شما شده است باید آن را موقتاً قطع کنید؛ به طور مثال اگر روزانه می دوید و اخیراً به دنبال افزایش مدت دویدن، دچار زانو درد شده اید باید موقتاً دویدن خود را قطع کرده و به زانوها استراحت دهید؛ این استراحت به بافت های آسیب دیده اجازه می دهد تا خود را ترمیم کرده و بدین وسیله درد شما از بین برود. هنگامی که زانو صدمه می بیند یا ملتهب می شود استراحت دادن مفصل و خودداری از استفاده زیاد از آن حائز اهمیت است؛ چنین چیزی ممکن است به معنی راست (کشیده) نگاه داشتن زانو یا نگاه داشتن آن در وضعیت هایی باشد که امکان خم شدن آن محدود می شود.
• طب سوزنی: طب سوزنی روش بسیار مؤثر برای تسکین درد زانو بدون مصرف دارو است؛ سوزن ها در نقاط متعدد دور بدن قرار داده می شود تا سیگنال های درد را مسدود کنند. مطالعات نشان داده اند که طب سوزنی روش مفیدی در تسکین و کاهش زانو درد است، اما برای درمان مناسب نیست، چون درد مانع حرکات اضافی در ناحیه آسیب دیده می شود، اما با انجام طب سوزنی، درد از بین رفته و فرد شروع به فعالیت مانند زمانی که سالم بوده است) می کند، لذا آسیب دیدگی بیشتر می شود. طب سوزنی نسبت به مصرف داروهای مسکن خیلی بهتر بوده و عوارض آن را ندارد و فقط می توان در مواردی استفاده کرد که فرد درد شدیدی داشته و تحمل درد برای او امکان پذیر نباشد و با زمانی باشد که قصد استراحت داشته و از درد، توانایی خوابیدن نداشته باشد.
• زنجبیل: ترکیبات موجود در زنجبیل باعث مسدود شدن ترشح هورمون های التهاب زا می شود؛ بنابراین زنجبیل می تواند به بهبود و تسکین درد آرتریت کمک کند. افرادی که از آرتروز یا آرتریت روماتوئید (روماتیسم) رنج می برند و روزانه زنجبیل آسیاب شده میل می کنند درد و تورم کمتری در مفاصل خود احساس می کنند. زنجبیل برای درمان کشیدگی و پارگی مفاصل مفید است؛ می توان موضع مورد نظر را با روغن زنجبیل ماساژ و مالش داد. زنجبیل باعث افزایش خون رسانی به مفاصل و ترمیم آنها می گردد. در صورت زانودرد ناشی از وجود عفونت باکتریایی، زنجبیل با تحریک سیستم ایمنی بدن، بهترین داروی برای عفونت می باشد. (نکته: افرادی که از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنند یا فشار خون بالا دارند نباید از زنجبیل استفاده کنند).
• دارچین: این ماده غذایی بنا به دلایل زیر برای درمان مفاصل دردناک و ملتهب مفید می باشد. تسهیل در گردش خون: جریان خون مناسب باعث اکسیژن رسانی مناسب به سلول های بدن خصوصاً سلول های واقع در مفاصل شده و آنها را ترمیم می کند. درمان عفونت ها: به دلیل خاصیت ضدقارچی، ضد باکتریایی و ضد ویروسی دارچین، این ماده در مورد التیام عفونت های خارجی و داخلی بدن مؤثر است علی الخصوص عفونت های مفصلی التيام بخش دارچین با داشتن خاصیت التیام بخشی، کشیدگی، پارگی و تخریب بافت زانو اعم از تاندون، رباط، غضروف و…) را درمان می کند. مسکن درد: دارچین خاصیت ضد التهابی داشته و دردهای مفصلی را تسکین می دهد و همچنین از اسپاسم (گرفتگی عضلات) و کشیدگی تاندون های مفاصل جلوگیری می کند. (نکته: البته مصرف زیاد آن نیز می تواند مشکلاتی را برای انسان ایجاد کند. پس بهتر است که برای سود بردن از فواید آن به میزان متعادل استفاده نمایید).
• حمایت از زانو: به این معنی که زانو را باید از آسیب جدید حمایت کرد و مانع وارد شدن آسیب مجدد به آن شد؛ به طور مثال کسی که به دنبال زانو زدن زیاد و مکرر دچار درد جلوی زانو شده است، بستن یک پد در جلوی کشکک می تواند مانع وارد شدن ضربه و آسیب بیشتر به زانو و در نتیجه کاهش درد زانو شود. به طور کلی زانو بند دور ران و پا را گرفته و در حالی که از زانو محافظت می کند به محدود کردن حرکات ناخواسته نیز کمک می کند؛ معمولاً زمانی از زانوبند استفاده می شود که رباط های زانو ضعیف شده و قصد داریم جلوی خم شدن، پیچیدن و آسیب زانو را بگیریم، زانوبندها در طرح ها و اندازه های مختلف وجود دارند و می توان به راحتی آن را روی زانو بست، در هر صورت زانو بند طبی علاوه بر حمایت اصلی از زانو آن را گرم و فشرده نیز نگه می دارد. زانو بندهای طبی روشی فوق العاده برای محافظت از مفصل زانو، کاهش درد و التهاب، حفظ گرما و تسریع درمان درد زانو هستند؛ استفاده از زانوبند طبی باعث می شود که فعالیت های ورزشی و روزمره آسان تر صورت بگیرد.
• ماساژ دادن: ماساژ دادن زانو با روغن به صورت آرام، باعث افزایش جریان خون در مفاصل زانو شده و التهاب را کاهش می دهد. روش تهیه روغن: (فلفل سیاه + سعد کوفی + زنجبیل) از هر کدام ۵۰ گرم و سیاهدانه ۱۵۰ گرم را باهم مخلوط کرده با ۵ لیتر آب جوشانده تا آب نصف گردد سپس آب را صاف نموده و ۱ لیوان روغن کنجد به آب صاف شده اضافه کرده و مجدداً روی اجاق با شعله کم قرار داده تا کل آب تبخیر گردد؛ این روغن را برای مالیدن روی زانو استفاده کنید که هم درد را تسکین می دهد و هم ضدالتهاب است. از مواد دیگری که به صورت انفرادی یا ترکیبی می توان برای روغن گیری استفاده نمود عبارت اند از: (دارچین، هل، نعناع، میخک، گل محمدی، زنیان، زیره، تخم اسفند، رزماری، سورنجان، خولنجان، رازیانه، بادام تلخ، مرزه، شوید، آویشن، جعفری، گزنه، بومادران، تخم کرفس، تخم گشنیز، بابونه). استفاده موضعی از روغن به صورت منظم تسکین دهنده درد بوده و برای ترمیم آسیب دیدگی بسیار مفید می باشد. (با مالیدن این روغن به زانوها درد تسکین می یابد، بنابراین مواظب باشید که بعد از استفاده و تسکین درد فشار به آن نیاورید که خود، عاملی برای تشدید درد زانو می گردد (برای ترمیم مفصل زانوی تخریب شده صبر داشته باشید و از فشار اضافه به آن خودداری کنید). سعی کنید ۱۰ دقیقه قبل از خواب ظهر یا خواب شب این روغن را با سشوار روی زانوها ماساژ دهید اسفند، زنجبیل و دارچین، حساسیت زا بوده و خارش و ناراحتی های پوستی ایجاد می کنند که در صورت مشاهده از مواد دیگری که ذکر شده استفاده نمایید).

درمان زانودرد صفراوی:

• کاهش صفرازاها
• حجامت عام در ربع سوم ماه قمری، یک مرحله
• خوردن سرکنگبین کاسنی، یک ساعت بعد از شام میل کنید. (40 شب)
• مالیدن روغن کرچک روی ناف قبل از خواب اگر چند شب متوالی انجام شود باعث تسکین پا درد و زانو درد می شود.
• اگر از زمان شروع بیماری مدت زیادی گذشته باشد برای ترمیم غضروف، شب ها موقع خواب از ترکیب زیر استفاده شود: (40 الی 80 روز) یک لیوان شیر بادام + دو قاشق غذاخوری پودر سنجد + دو قاشق غذاخوری عسل.
• انجام حجامت زانو (حجامت زانو در بالای زانو یا در طرفین است اگر درد در داخل زانو باشد لیون را روی زانو قرار می دهیم، اگر درد زانو از گرمی باشد زانو را بادکش نمی کنیم، بلکه مستقیماً حجامت می کنیم).

درمان زانودرد سودایی:

• خوردن سرکنگبین، یک ساعت بعد از شام. اگر سن بیمار بالای 40 سال باشد و یا طبع بیمار خیلی سرد باشد از ترکیب زیر به جای ترکیب بالا استفاده شود: (4 واحد روغن زیتون بودار + 2 واحد عسل + 1 واحد سرکه طبیعی) هر هشت ساعت یک قاشق غذاخوری میل شود.
• زیتون 7 عدد، ناشتا
• مویز، روزی 40 عدد
• کاهش جدی سودازاها
• ارده با شیره، روزی یک پیاله
• بادکش زانو یک شب در میان 21 مرحله.
• خوردن سویق سنجد یا پودر سنجد روزانه.
• هر شب تا 4 ماه روغن بادام تلخ روی زانو مالیده شود.
• ترک لبنیات و سردی جات مخصوصاً شبانگاه و مصرف گرمی ها.
• شبی 7 عدد انجیر را داخل یک لیوان گلاب بخیسانید و شب ها میل کنید.
• مالیدن روغن کرچک روی ناف قبل از خواب اگر چند شب متوالی انجام شود باعث تسکین پا درد و زانو درد می شود.
• از میوه هایی که سودا را پاک می کند شربت گوجه فرنگی است (آب گوجه با نمک یا عسل) این شربت اشتها آور است.
• حجامت عام، بعد از دو هفته حجامت زانو و حتی زالو درمانی باید در حین درمان بسته به شرایط بیمار انجام پذیرد. (حجامت زانو در بالای زانو یا در طرفین است اگر درد در داخل زانو باشد لیون را روی زانو قرار می دهیم، اگر درد زانو از گرمی باشد زانو را بادکش نمی کنیم، بلکه مستقیماً حجامت می کنیم).

داروها:

• مورفین
• گابانتین
• گلوکزامین
• ایبوپروفن
• ناپروکسن
• دیکلوفناک
• ملوکسیکام
• استامینوفن
• پیروکسیکام
• سلکوکسیب
• ایندومتاسین
• مفنامیک اسید
• مولتی ویتامین فارماتون

فعالیت های بدنی:

• بالا بردن ساق پا به صورت مستقیم در حالت نشسته: بر روی یک صندلی به طور مطلوب و صحیح بنشینید یکی از ساق پاهایتان را به صورت مستقیم بالا بیاورید آن را تا شمارش عدد ۱۰ نگه دارید و سپس پایین بیاورید حداقل این حرکت را روزانه چند مرتبه و هر بار ۱۰ الی ۲۰ مرتبه برای هر با انجام دهید اگر برای شما آسان است می توانید این حرکت را همراه با بستن یک وزنه سبک به پا انجام دهید؛ سعی کنید این تمرین را هر بار که نشسته اید انجام دهید.
• منقبض کردن زانو: روی زمین نشسته و زانوی خود را سفت کرده و بعد از چند ثانیه رها کنید این کار را می توان هم زمان برای هر دو رانو انجام داد.
• بالابردن ساق پا به صورت مستقیم: بر روی زمین دراز کشیده و یکی از زانوهای خود را خم کنید به صورتی که کف پا روی زمین قرار داشته باشد یک ساق پای خود را به صورت صاف و مستقیم بالا ببرید و برای ۱۰ ثانیه آن را نگه دارید سپس به حالت اولیه برگردانید؛ این تمرین را برای هر با ۲۰ مرتبه تکرار کنید سعی کنید این حرکت را در اوقات فراقت انجام دهید.
• بالا نگه داشتن زانو: این عمل تورم و درد زانو را کم می کند؛ با بالا نگه داشتن زانو، مایعاتی که موجب تورم زانو شده اند بر اثر نیروی جاذیه به سیستم جریان خون برگشته و از بدن دفع می گردند.
• بالش سفت زیر زانو بگذارید.

رژیم غذایی:

• برای کاهش درد مبتلایان به بیماری های مفصلی، می توان یک رژیم غذای مناسب انتخاب کرد و تأثیرات آن را در کاهش درد و آلام بیماران مزمن مفصلی مشاهده نمود. این بیماران باید از خودن غذاهای ترش، شور، تند و خیلی شیرین پرهیز کنند، همچنین غذاهای دیر هضم مانند ماکارانی، لازانیا و گوشت های دیر هضم مانند گاو و گوساله و شتر را کنار بگذارند و از سوپ و آش های سبک بدون نفخ استفاده کنند. یک نمونه مناسب برای دردمندان مفصل و همچنین بیماران نقرس، آش سماق است. محتویات این آش: ماش، کدوحلوایی، شوید تازه، پیاز داغ، آرد جو و در نهایت زرشک و سماق است، این آش بسیار سبک و مناسب بیماران مفصلی به شمار می آید (در هفته دو بار از این آش میل کنید تا درد ها سبک شوند).

نکته:

• درد مفاصل در سنین پیری نشانه ضعف قوه هاضمه بدن است.
• فواید ورزش: ورزش می تواند سفتی و درد مفصل زانو و آرتریت را کاهش دهد. کشش و تمرینات ورزشی سبک، جهت تقویت ماهیچه های زانو، ثبات و انعطاف پذیری آنها را بهبود می بخشد و از فشار وارده به مفاصل می کاهد. نرمش و حرکات طبی، عضلات اطراف زانو را تقویت می کند و احتمال بروز بسیاری از آسیب های زانو را کاهش دهد. تقویت عضلات چهار سر ران می تواند موجب کم شدن فشار به مفصل زانو شده و درد زانو را تا حد زیادی کاهش  می دهد.
• دردهای جلوی زانو معمولاً آرتروز و دردهای پشت زانو مربوط به خون می شود.
• با پای بدون پوشش بر روی زمین راه رفتن، باعث تخلیه انرژی زائد بدن می شود، شخص سبک می شود، اما پلاستیک مانع می شود مثل فرش های پلاستیک و موکت که باعث تولید انواع بیماری های سرد مثل انواع پا دردها و دردهای استخوانی می شود خصوصاً هنگام شستن ظروف که باید خانم ها به زیر پا خیلی توجه کنند و از گرمی ها استفاده کنند مانند پوست گوسفند، نمد، پشم و غیره؛ پس، از ایستادن در روی کاشی ها باید خودداری نمود.
• چیزهایی که بلغم را زیاد می کند عبارت انداز: محیط سرد، غذای سرد، فضای شرم ناک، ترس، غم، کینه، حسد، حرص، بوی تعفن، تنهایی، بی تحرکی، دوست منفی و …
• هرجا سردی زیاد شد ایمنی کاهش پیدا می کند.
• بلغمی ها نباید زیاد حجامت کنند چون سردتر می شوند واین باعث می شود چربی خون بالاتر برود. بلغمی ها وقتی که از خواب بیدار می شوند زیر چشم هایشان پف آلود است و این علامت بلغم استف و درد بلغمی در صبح زیاد می شود چون صبح سرد است، این نوع افراد زود گرسنه می شوند چون حرارت بدن پایین است و چربی های خود بدن را نمی سوزاند و لذا توان گرسنه ماندن را ندارد و تمایلات جنسی شان کم است و همین باعث اختلافات در آنها می شود و به راحتی نمی توانند به خواب بروند و سکته مغزی و ترشحات اضافی در این ها زیاد است.
• اگر سه خلط صفرا، دم و بلغم پدید بیاد اول صفرا را درمان می کنیم بعد دم و بعد بلغم را، تا زمانی که صفرا و دم را درمان می کنیم بلغم رو به افزایش است، مثلاً خارش تن دارد و پا درد هم دارد، اگر خارش را از بین ببریم پادرد زیاد می شود؛ در اینجا برای پا درد درمان موضعی میدهیم (روغن بادام تلخ) و برای خارش، سرکنگبین توصیه می کنیم. درمان متضاد هم می توانیم بدهیم (سرکنگبین با اسفند)، سرکنگبین صفرا، سودا و دم را حل می کند، اما بلغم را زیاد می کند چون سرکه دارد؛ از آنطرف اسفند ضد بلغم و ضد سوداست (آب اسفند سرکنگبین باشد) از طرف دیگر حجامت بکنند که حجامت سه خلط صفرا، دم و سودا را حل می کند؛ بلغم را با اسفند درمان کنید.
• این درد یعنی جریان بلغم در سراسر بدن. جابه جایی بلغم همراه خودش درد می آورد، اما در بعضی از جاها رسوب می کند و می ماند و از مفاصل است، مثل مفاصل پا، دست و ستون فقرات، آنجایی که نفوذ کرد و تبلور پیدا کرد تبدیل به آرتروز می شود، قبل از آرتروز، روماتیسم است، بنابراین روماتیسم یک نوع خلط سوداست که از طریق بلغم خشک شده بوجود می آید در ابتدا مفاصل نرم است و چون نرم است تغییر شکل پیدا می کند و بعد بلور می شود این یعنی تبدیل بلغم به سودا و این مراتب دارد. در درمان باید بیمار آفتاب گیری بکند و گرمی ها و اسفند (شب یک قاشق غذاخوری با آب) استفاده کند. اوج این بیماری آرتریت و روماتوئید است که همراه با ورم بوده و پایین تر از آن آرتروز و رماتیسم و پاین تر از آن درد منتشر در سراسر بدن است.
• در زانودردها در مورد کسانی که لاغر هستند نباید بادکش را روی کشکک زانو بگذاریم چون فشار منفی باعث می شود آسیب به آن موضع برسد و درد بیشتر شود، اما در زانوهایی که چاق هستند و یا ورم دارند می توانیم روی کشکک را بادکش کنیم و در هیچ موردی نباید پشت زانو را بادکش کنیم چون اعصاب مهمی از آن ناحیه عبور می کنند و اگر آن ناحیه را بادکش کنیم باعث دردهای مداوم می گردد.
• معمولاً جاهایی که بلغم نفوذ می کند معده، مفاصل و سینوس ها است.
• اسفند برای تمام دردهای سرد نفوذ کننده درد معده، گوارش، عضلات و مفاصل خوب است و بلغم و سودا را ذوب می کند و شتاب درمانش خیلی بالا است (40 شب) و هر شب یک قاشق غذاخوری با آب بلعیده شود و هیچ وقت نباید جویده شود.