رگ اضافی در قلب: عبارت است از مجرای شریانی باز یا به اصطلاح عامیانه تر رگ اضافه در قلب، رگ خونی اضافه‌ای است. که در دوران جنینی و پس از به دنیا آمدن نوزاد، در بدن او وجود دارد. در بیشتر نوزادانی که عملکرد قلبشان طبیعی است؛ رگ اضافه قلب پس از چند روز کوچک شده و خود به‌ خود از بین می‌رود. اگر این شریان بیشتر از چند روز باز بماند؛ ممکن است جریان خون اضافه وارد ریه‌ ها شود. اگر مجرای شریانی ایجاد شده بزرگ باشد، احتمال پیشامد مشکلات و خطرات بیشتر وجود دارد. برخی دیگر از مجراهای شریانی باز کوچک‌تر، که در چند روز اول بسته نمی‌شوند. احتمالاً تا یک سالگی کودک خود به ‌خود بسته خواهند شد. اگر نوزاد نارس باشد. احتمال باز ماندن رگ اضافه قلب وجود دارد. به‌ خصوص اگر نوزاد مشکل ریوی هم داشته باشد. اگر چنین حالتی پیش بیاید. پزشکان باید این مجرای شریانی بازشده را ببندند.

علائم:

1. تنگی نفس
2. تنفس سریع
3. روند رشد ضعیف
4. نبض جهشی قوی
5. خوب غذا نخوردن
6. خیلی زود خسته شدن
7. تعریق در زمان غذاخوردن

علت:

• از مشکلات اولیه رشد قلب جنین ناشی می شود. اما به ‌هرحال دلیل مشخصی برای ابتلا به چنین بیماری ‌هایی وجود ندارد. ممکن است عوامل ارثی در پیدایش چنین بیماری ‌هایی نقش داشته باشند. برقراری اتصال عروقی بین دو رگ اصلی منشعب ‌شده از قلب (آئورت و سرخرگ ریوی) برای برقراری گردش خون جنین ضروری است. از آنجایی که جنین تا زمانی که در رحم مادر است. اکسیژن خون خود را از گردش خون مادر دریافت می‌کند. مجرای شریانی نمی ‌گذارد خون وارد ریه‌های درحال رشد جنین شود. معمولاً دو تا سه روز پس از تولد، مجرای شریانی بسته می‌شود. اگر نوزاد نارس باشد. این اتصال کمی دیرتر بسته خواهد شد. اما اگر این مجرای شریانی همچنان باز بماند یعنی نوزاد به رگ اضافه قلب مبتلا شده است. وجود این مجرای شریانی غیرعادی باعث می‌شود که ریه‌ها و قلب نوزاد مجبور شوند خون زیادی را به گردش درآورند. اگر این مسئله درمان نشود. ممکن است. میزان فشارخون ریه نوزاد افرایش ‌یابد (پرفشاری خون ریوی) و قلب او بزرگ و ضعیف شود.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. جنسیت مونث: احتمال ابتلای دختران به این بیماری دو برابر بیشتر از پسران است.
2. تولد زودرس:معمولا رگ اضافه قلب بیشتر برای آن‌دسته از نوزادانی پیش می‌آید که زودتر از زمان موعد متولد می‌شوند.
3. تولد در مناطق مرتفع (نسبت به سطح دریا): آن‌دسته از نوزادانی که در شهرهایی متولد می‌شوند که حدود سه کیلومتر بالاتر از دریاست. بیشتر ممکن است به مجرای شریانی باز دچار شوند.
4. سابقه خانوادگی و بیماری‌های ارثی دیگر:سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیگر بیماری‌های ارثی مانند سندرم داون، می‌تواند. خطر ابتلا به رگ اضافه قلب را افزایش دهد.
5. ابتلا به عفونت سرخچه در دوران بارداری:اگر مادر در دوران بارداری به سرخچه مبتلا شود. خطر ابتلا به بیماری ‌های قلبی در نوزاد افزایش می‌یابد. ویروس سرخچه از طریق جفت مادر به سیستم گردش خون نوزاد منتقل شده و به رگ‌های خونی و اندام‌های نوزاد آسیب می‌رساند (از جمله قلب)

پیشگیری:

• پیشگیری خاصی ندارد.

عوارض احتمالی:

1. عفونت قلبی (اندوکارتیت): احتمال بیشتری وجود دارد. که افرادی که مشکلاتی در ساختار قلبشان دارند (مانند مجرای شریانی باز). به التهاب بافت پوششی قلب مبتلا شوند (اندوکارتیت عفونی).
2. نارسایی قلبی: وجود رگ اضافه قلب در نهایت منجر به بزرگ و ضعیف شدن قلب و ابتلا به نارسایی قلبی خواهد شد. نارسایی قلبی نوعی بیماری مزمن است. که در آن قلب نمی‌تواند به خوبی جریان خون را در بدن به گردش درآورد.
3. فشارخون بالای ریه‌ها (پرفشاری خون ریوی): وقتی میزان زیادی از خون موجود در سرخرگ‌ های اصلی قلب از طریق رگ اضافه قلب به گردش درآیند. میزان فشارخون موجود در ریه‌ها افزایش می‌یابد و فرد به پرفشاری خون ریوی دچار می‌شود. این بیماری باعث می‌شود. ریه‌ها دچار آسیب دائمی شوند. اگر رگ اضافه قلب خیلی بزرگ باشد. فرد به «سندرم ایزن‌منگر» دچار می‌شود. این سندرم نوعی بیماری است. که در آن فشارخون افزایش ‌یافته ریه به حالت عادی باز نمی ‌گردد.

تشخیص:

1. اگر پزشک شک داشته باشد. که نوزاد به رگ اضافه قلب مبتلاست یا نه؛ با استفاده از گوشی پزشکی به صدای غیرمعمول قلب گوش می‌دهد (معمولاً در نوزادان مبتلا به مجرای شریانی باز، صدای غیرمعمول قلب شنیده می‌شود). ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌ های زیر هم باشد:
2. تصویربرداری اشعه ایکس از قفسه سینه نوزاد
3. نوار قلب اطفال، در روند این آزمایش، فعالیت الکتریکی قلب سنجیده می‌شود. اگر قلب بزرگ شده باشد، نوار قلب می‌تواند آن را نشان داد.
4. اکوی قلب کودکان، در روند این آزمایش، با استفاده از امواج صوتی می‌توان مشکلات قلبی را تشخیص داد. با انعکاس این امواج صوتی از قلب، تصویر این عضو ایجاد می‌شود. در بیماران مبتلا به رگ اضافه قلب می‌توان متوجه شد که این مجرا تا چه حد باز است و سازوکار قلب با وجود این مجرا چگونه است.

درمان طب نوین:

• سه روش مختلف برای درمان رگ اضافه در قلب در نوزادان وجود دارد: مصرف دارو، روش‌های درمانی مبتنی بر کاتتر و انجام عمل جراحی.
• اگر رگ اضافه قلب به اندازه‌ای بزرگ باشد که میزان جریان خون وارد شده به ریه‌ ها بیش ‌از حد باشد. پزشک این مجرا را خواهد بست چون این حالت منجر به بزرگ شدن قلب نیز خواهد شد. همچنین اگر احتمال ابتلا به عفونت قلبی خاصی چون اندوکاردیت وجود داشته باشد. باز هم پزشک مجرای شریانی را خواهد بست. این بیماری عفونی بر بافت پوششی قلب و رگ‎‌های خونی تأثیر می‌گذارد. اندوکاردیت یک بیماری جدی است و برای درمان آن باید داروی آنتی‌بیوتیک درون‌ وریدی تزریق کرد.

درمان طب سنتی:

• مرکب 6 مقل ازرق مصرف شود.
• شربت سرکنگبین و فومیسل و شونیسل میل شود.
• از داروی شافیه، اندازه نصف گردو موقع خواب میل کنید.
• اصلاح تغذیه و ترک جدی سردیجات مانند ماهی و مواد کارخانه ای انجام شود.

فعالیت:

• محدودیتی ندارد.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و غذاهای سرد و گرم و همچنین داروهای گیاهی و شیمیایی در دوران بارداری به صورت سر خود پرهیز کنید.

نکته:

• مجرای شریانی یک رگ خونی عادی است که دو شریان اصلی حمل ‌کننده خون از قلب را به هم متصل می کند (آئورت و سرخرگ ریوی)، تا زمانی که جنین در رحم مادر است. ریه‌ها کار نمی‌ کنند. چون نوزاد از طریق جفت مادر به طور مستقیم اکسیژن را دریافت می‌ کند. مجرای شریانی، خون را از ریه‌ ها دریافت کرده و آن را مستقیماً به بدن می ‌فرستد،هنگامی که نوزاد به دنیا می‌ آید و استفاده از ریه‌ ها شروع می‌شود؛ دیگر به این مجرای شریانی نیاز نیست. معمولاً این مجرا تا دو روز پس از تولد بسته خواهد شد. اگر این مجرای شریانی بسته نشود. نوزاد به بیماری رگ اضافه قلب مبتلا می‌شود. در این صورت خون اکسیژن‌ دار گرفته ‌شده از آئورت (با میزان اکسیژن بالا) با خون کم‌ اکسیژن گرفته ‌شده از سرخرگ ریوی (میزان پایین اکسیژن) ترکیب می‌شود، در نتیجه خون بسیار زیادی وارد ریه ‌ها می‌شود. به این ترتیب قلب باید فشار اضافه‌ای تحمل کند و فشار خون سرخرگ ‌های ریوی نیز افزایش می‌یابد، ممکن است برخی نوزادان با مشکلات قلبی خاصی متولد شوند. که میزان جریان خون جاری از قلب به ریه‌ها یا جریان خون اکسیژن ‌دار جاری به بدنشان کاهش یابد. در چنین مواردی وجود جریان شریانی باز موثر است . به همین دلیل ممکن است پزشک برای باز ماندن این شریان، دارو تجویز کند.
• آیا بارداری برای مادرانی که مشکلات قلبی دارند خطرناک است: بیشتر زنانی که رگ اضافه قلب کوچکی دارند، می‌توانند بدون هیچ مشکلی دوران بارداری را بگذرانند، اما اگر فردی دچار مشکلات قلبی حادتری باشد (مواردی مانند نارسایی قلبی، آریتمی یا پرفشاری خون ریوی)؛ احتمال پیشامد مشکلات بیشتر در دوران بارداری وجود دارد. اگر شخص به سندرم ایزن‌منگر دچار باشد. نباید باردار شود چون بارداری می‌تواند با خطر مرگ برای او همراه باشد. اگر دچار بیماری ‌های قلبی خاصی هستید (درمان‌شده یا درمان‌نشده)؛ با پزشک خود راجع به برنامه ‌ریزی ‌های مربوط به تنظیم خانواده مشورت کنید. در برخی موارد شاید لازم باشد با پزشک متخصص بیماری‌ های قلبی مادرزادی، ژنتیکی و زایمان ‌های پرخطر نیز ملاقات کنید. مصرف برخی داروهای قلبی می‌تواند باعث ایجاد مشکل در زایمان نوزاد شود و ممکن است لازم باشد. که قبل از باردار شدن، مصرف برخی از آن‌ها را قطع یا تعدیل کنید.