ریفلاکس معده به مری (ترش کردن، سوزش سر دل): عبارت است از احساس ناراحتی در قسمت فوقانی دستگاه گوارش. سوزش سر دل (که با نام برگشت محتویات معده به مری نیز شناخته می شود) یک علامت است و نه یک بیماری، این مشکل ربطی به قلب ندارد. سوزش سر دل می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در افراد بالای 60 سال شایع تر است. علائم آن غالباً با حمله قلبی اشتباه گرفته می شوند.

علائم:

1. ندرتاً استفراغ
2. مشکل در بلع
3. درد خفیف یا احساس نفخ
4. احساس سنگینی، سوزش، یا ناراحتی در قفسه سینه
5. آروغ زدن یا برگشت مختصر محتویات معده به دهان، که باعث ترش کردن می شود.

علت:

• خوردن غذاهایی که انسان میوه خوار نمی تواند همراه با خوردن میوه آن ها را هضم نماید.
• پرخوری: این کار فشار زیادی به دیواره معده وارد کرده و محتویات غذا به سمت دهان برگشت می کند.
• بستن کمربند سفت و پوشیدن لباس های تنگ مانند گن نیز سبب برگشت مواد از معده به مری می شود.
• خوردن غذا در شرایطی که انسان ناراحتی عاطفی و یا اضطراب دارد، به استراحت نیاز دارد یا عصبانی است.
• افراد سیگاری و افرادی که چای پر رنگ یا قهوه می خورند و یا افرادی که مشروبات الکلی می نوشند نیز در معرض این بیماری می باشند.
• خوابیدن بلافاصله بعد از صرف غذا: افرادی که غذاهای چرب، دیر هضم و نفاخ با حجم بالا استفاده می کنند و بعد از آن سریع می خوابند دچار ترش کردن می شوند.
• حاملگی: فشار جنین بر معده در ماه های پایانی بارداری باعث می شود که معده مادر، حساس شده تا جایی که با کوچک ترین بدخوراکی، فرد آروغ زده و غذا به سمت دهان برگشت می کند.
• برگشت اسید معده به مری: اسفنکتر تحتانی مری (LES) عضله‌ای حلقوی در انتهای مری است. این عضله در حالت طبیعی، هنگام بلع شل و باز می‌شود. سپس سفت شده و دوباره بسته می‌شود. رفلاکس معده هنگامی اتفاق می‌افتد که LES به درستی بسته نشود. این امر به مایعات گوارشی و سایر محتویات معده اجازه می‌دهد تا به داخل مری برگردند.
• بیش از گنجایش معده خوردن، این پروخوری ها همیشه علت اصلی تولید باکتری ها است، تخمیر و فساد در مراحل وخیم خود باعث بد کار کردن معده می شود تا غذاهای هضم نشده تجزیه و دفع شود.
• خوردن غذای پخته، کلم پخته دو برابر کلم خام زمان برای هضم خود می خواهد، علاوه بر این، عمل پختن آن را بی فایده و بی محتوا می کند. این مسئله در مورد بیشتر مواد غذایی صدق می کند، ما هر روز به دفعات اشتباه تغذیه ای می کنیم بی آنکه بدانیم عواقب آن چیست.
• خوردن غذاهایی که زمان هضم آنها با هم متفاوت است. به این ترتیب غذاهایی که زمان هضمشان طولانی است، غذاهایی زود هضم را نیز مدتی طولانی در معده نگه می دارد و این موجب تخمیر و ایجاد نفخ و باکتری می شود، خوردن دسر (میوه جات) همیشه به تخمیر و نفخ منتهی می شود.
• خوردن غذاها به صورت قاطی پاتی و بی نظم علت بیمار هاست و در این حالت محیط شیمیایی مطلوب برای هضم غذا مهیا نمی شود. هضم نشدن غذا در این مرحله تولید ناراحتی های گوارشی می کند که اولین مرحله آن تخمیر مواد نشاسته ای و نفخ کردن است. مواد پروتئینی و چرب می گندند و در نتیجه گاز متان تولید می کنند که ترشی معده و سوزش نتیجه آن است.
• خوردن غذاهایی که پس از هضم شدن محیط اسیدی بر جا می گذارند، این قبیل تحولات در دستگاه گوراش سبب اسیدی شدن بدن می شود و در نتیجه شخص را به شکستگی دندان ها و استخوان مبتلا می کنند. بر اثر اسید شدن معده کلسیم ضروری بدن که عنصری آلکائیدی (بازی) است، برای خنثی کردن این محیط اسیدی از استخوان ها و دندان ها کشیده می شود که به شکستگی آنها می انجامد.
• خوردن غذاهای ادویه دار، مواد شیمیای نگهدارنده مواد غذایی، روغن و چربی حرارت دیده، موادی از قبیل اسید اوریک که در گوشت حیوانات موجود است، سرکه و نمک که یک ماده مرده معدنی است، تمام این عوامل باعث تأخیر در هضم غذا می شوند و آن را تخمیر می کنند.
• غلبه بلغم: اگر فرد دچار غلبه بلغم گردد، غذا مدت زمان بیشتری در معده باقی می ماند، در این مدت اسید بیشتری ترشح می شود تا غذا هر چه سریع تر هضم گردد؛ ترشح اسید اضافه، به دریچه بالایی معده آسیب زده و آن را لق می کند؛ لق شدن این دریچه و افزایش اسید اضافه باعث ایجاد آروغ و برگشت مواد غذایی به دهان می گردد که مزه آن ترش است.
• غددی که در معده وجود دارند تولید اسید هیدروکلریک و پپسین (نوعی آنزیم) می کنند تا به تجزیه و هضم غذاها کمک کنند. به علاوه آنها باعث می شوند باکتری هایی که از طریق غذا وارد معده می شوند نابود شده و از بین بروند. این غدد به علت وجود ماده پوششی مخصوص که از طريق غذا وارد معده می شود نابود شده و از بین می روند. ماده پوششی مخصوص دیگری در معده به نام موکوس، از آسیب هایی که ممکن است بر اثر اسید هیدروکلریک و پپسین به معده وارد آید جلوگیری می کند. وقتی که اسید هیدروکلریک و پیسین همراه با غذا معده را ترک و وارد روده کوچک می شوند، بر اثر مایع قلیایی که از لوزالمعده در اثنی عشر ترشح می شود، اسید معده خنثی می گردد و نمی تواند آسیبی به اثنی عشر برساند. مری نسبتاً به اسید حساس می باشد، اما در شرایط طبیعی به علت اینکه محل اتصال بین معده و مری توسط یک دریچه به طور محکم بسته شده، محتویات معده و نیز اسید آن نمی توانند از معده به سمت بالا و مری بروند و به آن آسیبی برسانند با این حال گاهی اوقات دریچه بین معده و مری به طور کامل بسته نمی شود و اجازه می دهد که اسید و پپسین به سمت مری بروند و باعث مشکلاتی بشوند. دریچه بین معده و مری دارای دو قسمت می باشد: ۱. عضله اسفنکتر تحتانی مری (یک عضله حلقوی که مجرای مری را فشار می دهد). ۲. شکاف موجود در عضله دیافراگم که مری از داخل آن عبور می کند (که به آن هیاتوس دیافراگم گفته می شود). هر دوی این قسمت ها نسبتأ ضعیف هستند، اما وقتی با همدیگر عمل می کنند، ایجاد یک اتصال محکم می کنند. عملکرد این اتصال بسیار پیچیده می باشد و در وضعیت طبیعی توسط رفلاکس های متعددی کنترل می گردد. برای مثال وقتی ما چیزی را می بلعیم، محل اتصال مری به معده باید شل شده و اجازه دهد که غذا از مری وارد معده شود، اما در هنگامی که ما چیزی نمی خوریم، این محل اتصال باید بسته باقی بماند تا نگذارد محتویات معده وارد مری شود و ایجاد ریفلاکس کند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. چاقی
2. استرس
3. زخم مری
4. مصرف الکل
5. سیگار کشیدن
6. رژیم غذایی نامناسب؛ پرخوری
7. فتق معده (قسمتی از معده به درون قفسه سینه می رود).
8. مصرف داروهایی مثل آسپیرین، داروهای مورد استفاده در آرتریت (التهاب مفصل)، یا کورتیزول

پیشگیری:

1. لباس تنگ نپوشید.
2. اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کم کنید.
3. سیگار نکشید، الکل ننوشید و پرخوری نکنید.
4. بلافاصله پس از غذاخوردن خم نشوید، دراز نکشید، یا ورزش نکنید.
5. زیر سر خود را به هنگام خوابیدن بالا ببرید یا پایه های سر تخت را حدود 15 الی 10 سانتی متر بالا آورید.
6. مقدار چربی ها، غذاهای سرخ شده، ادویه جات، قهوه، چای و رب گوجه فرنگی را در رژیم غذایی خود کم کنید.

عواقب مورد انتظار:

• علائم را می توان با درمان کنترل نمود، اما عود این حالت شایع است.

عوارض احتمالی:

• زخم شدن مری (در ۵ درصد موارد).
• تنگ شدن مری در ۴ تا ۲۰ درصد موارد که به صورت اشکال در بلع غذای جامد تظاهر می کند.
• عوارض تنفسی شامل حملات تنگی نفس، خس خس سینه شبیه به آسم، عفونت های تنفسی و سرفه مزمن.
• معمولاً انتظار نمی رود عارضه ای رخ دهد. سوزش سر دل که به طور مکرر و به مدت طولانی رخ می دهد ممکن است نشان دهنده سایر بیماری ها مثل زخم معده یا دوازده باشد. اسید معده ممکن است به مری آسیب وارد کند.
• چنانچه به مدت طولانی بیماری ادامه یابد و معالجه صحیح صورت نگیرد در مخاط مری تغییراتی ایجاد می شود که منجر به سرطان می گردد.

تشخیص:

• انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار: پزشک قادر است با توجه به علایم و مشکلات شما، بدون اینکه نیازی به انجام آزمایش خاصی باشد، تشخیص ریفلاکس معده به مری را برای شما مطرح سازد (به خصوص اگر چندین سال دچار این علایم باشید)
• آندوسکوپی، رادیوگرافی با استفاده از باریوم (ماده حاجب): از طرف دیگر برای اینکه این تشخیص تأیید گردد و یا اینکه خیال شما راحت شود که مشکل وخیمی وجود ندارد، پزشک می تواند برای شما آزمایش هایی را درخواست کند. به خصوص اگر سن شما از ۴۰ سال بیشتر باشد و علایم تان تغییر کرده باشد، یا اگر سن شما از ۴۰ سال بیشتر باشد و برای اولین بار دچار این علایم شده باشید. یا در هنگام بلع غذا دچار مشکل باشید یا علایم شما با درمان بهبود نیابند. شایع ترین آزمایش و مفید ترین آن، انجام آندوسکوپی می باشد. رادیوگرافی با استفاده از باریوم (ماده حاجب) گاهی اوقات ممکن است مفید باشد، زیرا می تواند اسپاسم عضلات مری را نشان دهد.

درمان طب نوین:

• تجویز دارو: خوشبختانه امروز داروهای بسیار موثری برای درمان رفلاکس وجود دارد. مهمترین داروهایی که به این منظور به کار می روند داروی امپرازول و هم خانواده هایش نظیر پانتوپرازول، رابیپراول، و لانسوپرازول هسند. علاوه بر اینها داروهایی نظیر رانیتیدین، و فاموتیدین نیز می توانند در برخی موارد موثر باشند. پزشک معالج، درمان را شروع می کند و بر حسب نیاز آن را ادامه خواهد داد. در بیش از نیمی از موارد فرد مبتلا به رفلاکس نیازمند درمان درازمدت (سال ها) با داروست. داروهایی نظیر امپرازول را می توان برای مدت طولانی حتی سال ها استفاده کرد. اگرچه عوارض معدودی با این داروها گزارش شده است اما در مجموع، کنترل علائم رفلاکس در درازمدت، با این دسته داروها، بسیار موفقیت آمیز و مطمئن است.
• جراحی: در بیمارانی که به خوبی به درمان یا دارو جواب می دهند، و علائم ایشان کنترل می شود، اما با کم کردن یا قطع دارو، علائم بر می گردد، امکان انجام اعمال جراحی ضد رفلاکس وجود دارد. اما عمل جراحی برای افرادی که پاسخ مناسبی به درمان دارویی نداده اند مناسب نیست. امروزه این اعمال جراحی، به روش لاپاراسکوپیک انجام می شود. انجام عمل جراحی می تواند عوارضی داشته باشد که معمولاً کوتاه مدت و گذرا هستند. در مورد میزان موفقیت عمل و نتایج درازمدت آن به طور خلاصه، می توان گفت که حدود 75 درصد افرادی که عمل آنها موفقیت آمیز بوده باشد، پس از ده سال، نیز مشکلی نخواهند داشت. اما در حدود 20 تا 30 درصد افراد ممکن است پس از عمل نیز مجددا نیاز به مصرف دارو داشته باشند. ضروری است قبل از تصمیم به عمل جراحی با پزشک متخصص گوارش مشورت شود.

درمان طب سنتی:

• خوردن گرمی ها.
• کمی قدم زدن بعد از غذا.
• هر لقمه غذا را 32 بار بجوید.
• رعایت کامل آداب غذا خوردن.
• استفاده از زیره سیاه و دارچین و زردچوبه همراه غذا.
• بهترین تقویت کننده معده، خوردن عسل ناشتا است.
• خودداری از مصرف سیگار، نوشیدن چای و ترکیبات کافئین دار.
• دمنوش (رازیانه + گلپر + نعناع) نصف استکان بعد غذا برای بانوان.
• به عنوان درمان بعد از غذا مقداری عسل را با آب گرم مخلوط کنید و بخورید.
• یک ساعت قبل و دو ساعت بعد و میان غذا خوردن آب و هیچ نوشیدنی نخورید.
• پرهیز از مصرف مایعات همراه وعده های غذایی خوردن وعده های غذایی کم حجم.
• آب سیب زمینی خام یا شیره سنجد کوبیده شده یا آب جوشانده ریشه شیرین بیان بنوشید.
• سی گرم گل رازک را در یک لیتر آب جوش ۱۰ دقیقه دم کنید و آب آن را به مرور بنوشید.
• دمنوش (بادرنجبویه + بابونه + پونه) نیم ساعت قبل از وعده های غذایی با کمی عسل یا نبات.
• دمنوش (آویشن + زیره سبز + زنیان) نصف استکان بدون شیرین کردن بعد از هر وعده غذایی.
• یک قاشق غذاخوری پودر زنیان را با عسل بعد از غذا بخورید و صبح ناشتا یک قاشق چایخوری عسل میل کنید.
• سی گرم آویشن را در یک لیتر آب جوش ۱۲ دقیقه دم کنید. بعد از هر غذا یک فنجان از آب آن را شیرین کرده و بنوشید.
• برای رفع ترشی معده باید از خوردن جوش شیرین، ادویه جات، سس، پنیر، ماهی، گوشت، انواع کنسرو و غذاهای مانده پرهیز کنید.
• سی گرم برگ خشک بارهنگ را در نیم لیتر آب به مدت سه دقیقه بجوشانید، ۱۵ دقیقه هم دم کنید، صاف نمایید. آب آن را با عسل شیرین و روزی سپس سه فنجان بنوشید.
• بجای خوردن شربت معده آلومینیوم ام جی یا قرص رانیتیدین می توانید چند قاشق عرق پونه کوهی یا دمکرده آن را میل کنید، کمتراز 5 دقیقه رفلاکس معده «ترش کردن معده» خوب می شود.
• قبل و بعد از غذا مقداری نمک بخورید، نمک یکی از بهترین خنثی کننده های اسید معده است و از ترش کردن معده جلوگیری می کند.
• بارهنگ و نعناع؛ یک قاشق مرباخوری بارهنگ داخل یک لیوان عرق نعناع به مدت 10 دقیقه به صورت ملایم جوشانده شود و مقداری عسل به آن اضافه و هر شب یک لیوان میل کند.
• پنجاه گرم برگ تمشک خشک را در یک لیتر آب سرد بخیسانید، بعد ۱۰ دقیقه بجوشانید، سپس به مدت ۱۰ دقیقه نیز آن را دم کنید. بین هر دو غذای اصلی، یک فنجان از آب آن را بنوشید.
• زیره + تخم گشنیز + بابونه + سیاهدانه + تخم کرفس + زنیان + شیرین بیان + آویشن، همه گیاهان را به مقدار مساوی آسیاب کنید، وسط ناهار و شام یک قاشق چایخوری میل شود. (بسیار مجرب)
• پرهیز از خوردن مواد غذایی چون: غذاهای چرب، سرخ شده، نفاخ، چای پر رنگ، قهوه، مشروبات الکلی، ترشی جات سرکه، فلفل، سیر، پیاز خام و هر غذایی که طبق تجربه خودتان بیماری را تشدید می کند.
• سوزش سر دل معمولاً در عرض حدود یک ساعت پس از خوردن غذا آغاز می شود و ممکن است تا چندین ساعت ادامه داشته باشد. معمولاً نیازی به مراقبت پزشکی نیست. خوردن ضد اسید به هنگام بروز سوزش سر دل و رعایت نکات پیشگیری قاعدتاً باعث کنترل علائم می شوند.
• بهترین کاری که در طول روز می توانید انجام دهید، ترکیب مواد در مقیاسی درست و شکلی صحیح است، مواد غذایی فراوان است، از قبیل میوه، انواع سبزی، مغزها، غلات، مواد نشاسته ای و سیب زمینی، بهترین کار این است که میوه را با هیچ چیز قاطی نخورید، همچنین مغزها و دانه ها را با مواد نشاسته ای مخلوط نکنید.
• نوشیدن یک‌ استکان دمنوش ترکیبی به + گل محمدی، همراه با قدری زنجبیل و عسل، حدود ۳۰ دقیقه پس از غذا برای کاهش ریفلاکس مفید است. این ترکیب باید خوب خوب دم بکشد تا مزه آن کمی گس و دبش درآید، یک‌ قاشق چا‌یخوری عسل و سر قاشق چای‌خوری زنجبیل برای یک استکان از این دمنوش کافی است. نوشیدن این ترکیب در ریفلاکس تلخ ممنوع است.
• نقص دستگاه جهاز هاضمه یعنی هضم و جذب نشدن مواد غذایی و نتیجه این نارسای همانا سردرد، کمردرد، سرماخوردگی، جوش های صورت، عفونت سینه، گرفتگی بینی، یبوست، ناراحتی های عصبی و در نتیجه سرطان است. ضعف دستگاه گوارش از ترش کردن شروع می شود. برای این منظور قرص های ضد اسید مانند رنین، مالاکس و آلکازایتر وجود دارد تا محیط اسیدی معده را به حال طبیعی برگردانند.
• برای پاکسازی معده از صفرایی که به علت سوزش سر دل هست دستورات زیر داده می شود: 1) کلیه برنج ها به صورت آبکش و همراه با سماق مصرف شود. 2) کلیه خورشت ها با تمبر هندی مزه دار شود و به قدری پخته شود که کاملاً بدون آب باشد چون آب خورشت باعث رقیق شدن صفرا می گردد و در نتیجه صفرا به درستی دفع نمی شود. 3) بعد از هر غذا انار ترش جویده شود. 4) 100 گرم تمبر هندی با 100 گرم شکر سرخ خوب مخلوط شود و به اندازه شکلات متوسط درست کرده روزی ۱۰ الی ۱۲عدد میل شود. 5) داروی معده مناسب را صبح ناشتا و شب قبل از خواب یک قاشق مرباخوری روی زبان بریزند و با بزاق دهان کم کم میل کنند.
• درمان ریفلاکس، همانند درمان سایر بیماری ها ابتدا بر اساس حذف و از بین بردن علل ایجاد کننده آن شروع می شود. اهمیت زیادی دارد که نسبت به تغییر و اصلاح اعمالی که در زندگی تان انجام می دهید و باعث بدتر شدن بیماری تان می شود اقدام کنید. اگر سیگاری هستید، تصمیم بگیرید که سیگار را ترک کنید. سیگار کشیدن احتمال سوزش سر معده را افزایش میدهد و برای سلامت عمومی شما نیز مضر می باشد. در صورت لزوم اقدام به کاهش وزن کنید. سعی شود که تمرینات ورزشی منظمی انجام دهید و در صورت نیاز، اقدام به تغییر و اصلاح رژیم غذایی تان کنید. از مصرف مشروبات الکلی پرهیز شود. از مصرف غذاهایی که به نظرتان باعث بدتر شدن وضع می شود خودداری کنید. هیچگاه معده را پر از غذا نکنید بلکه دفعات غذا را بیشتر، اما مقدار آن را کم کنید. همیشه به حالت نشسته و آهسته غذا بخورید، و آن را خوب بجوید. کمربند تنگ یا لباس زیر تنگ نپوشید. درست قبل از رفتن به بستر، اقدام به خوردن و یا نوشیدن نکنید. سر تخت خود را ۱۵ سانتی متر بالاتر قرار دهید به طوری که به حالت شیب دار قرار گرفته و بخوابید تا سر بالاتر از تن قرار گیرد. همچنین خوابیدن به سمت چپ ممکن است مفید باشد. هیچگاه بلافاصله بعد از خوردن غذا از کمر خم و دولا نگردید (نماز را قبل از مصرف غذا بخوانید) برای بسیاری از افرادی که دچار ریفلاکس هستند انجام اقدامات فوق تمام أن چیزهایی است که برای درمان بیماری لازم می باشد، اما ممکن است برای بعضی از افراد اثر چندانی نداشته باشد. اگر علایم شما به حد کافی بهبود یافت و دیگر شما را مانند سابق اذیت نکرد ممکن است نیاز به درمان دیگر نداشته باشد.
• دمنوش برای کاهش ریفلاکس ناشی از اضطراب: دمنوش به و گل سرخ، دمنوش طبیعی برای کاهش ریفلاکس ناشی از اضطراب دمنوش به و گل محمدی (همراه با هم) برای کاهش ریفلاکس، و بهبود تخلیه معده، و کاهش تپش قلب اضطرابی سودمند است و برانگیختگی هیجانی را تعدیل می‌کند. کسانی که در پی رویارویی با استرس دچار ریفلاکس می‌شوند بهتر است بجای دمنوش معمول، روزی دو بار این دمنوش را حدود یک ساعت بعد از غذا بنوشند. ‌برای اثر بخشی بهتر، به دو نکته زیر توجه کنید: این دمنوش باید خوبِ خوب دم بکشد تا مزه آن گس و دبش درآید.‌ این دمنوش باید بدون شیرین‌کننده یا با کمترین اندازه شیرین‌کننده (عسل) نوشیده شود.
• مواد پروتئینی مانند مغزهای خوراکی و دانه ها در معده برای هضم خود محیطی اسید به وجود می آورند، در صورتی که مواد نشاسته ای برای هضم خود به محیطی بازی (آلکائیدی) نیازمند است. معده نمی تواند در یک لحظه هم اسید باشد و هم آلکائیدی. در این صورت نه مواد پروتینی و نه مواد نشاسته ای، هیچ کدام به صورت اصولی هضم نمی شوند، نتیجه انبار شدن مواد هضم نشده در بدن، ناراحتی های گوارش است. بدن برای رها کردن خود از شر آشغال ها تدابیر امنیتی لحظه ای می اندیشد، مانند تب و لرز، سردرد، جراحت ها، ریزش خلط از بینی و حلق، لرزش کتف ها و سردی پاها، تمام این تدابیر که هر کدام از ذکاوت و خرد و آگاهی بدن سرچشمه می گیرند، برای متعادل شدن آن است. هرگز بدن تدابیری اتخاذ نمی کند که خود را نابود کند، زیرا پس از هر یک از این تدابیر لحظه ای، تو خود را سرحال تر از گذشته می بینی.
• ساده‌ترین و کاربردی‌ترین روش برای درمان معده سرد: مواردی که باید جهت درمان معده سرد رعایت کرد عبارتند از: رعایت نظم غذایی، اهمیت فراوان به وعده صبحانه و توجه به این نکته، تا اشتها غالب نشود و احساس گرسنگی ایجاد نگردد، غذا نخورد و زمانیکه هنوز اندکی اشتها باقیست دست از غذا خوردن‌ بکشد. چشیدن قدری نمک سنگِ طبیعی در شروع غذا و پایان آن حفظ توجه و تمرکز هنگام غذا خوردن و پرهیز از تماشای تلویزیون یا انجام هرکاری که باعث تضعیف توجه به غذا می شود. پرهیز از مصرف: سردیجات خصوصاً آب و انواع نوشیدنی سرد و یخ، ترشیجات، سالادها، کشک و پنیر و ماست و دوغ، نوشیدن آب یا مایعات با غذا و بلافاصله بعد از غذا، مرغ و ماهی، گوشت گوساله و گاو، انواع فست فود، ماکارونی، گوجه، رب، سیب زمینی، قارچ، ذرت، نان و روغن های صنعتی و میوه‌ها با طبیعت سرد. جویدن بسیار به اندازه دوبرابر تعداد دندان های کامل انسان، و کاملاً در آرامش و آهسته غذاخوردن. بلافاصله بعد از هر وعده غذایی استفاده از یک قاشق مرباخوری از یکی از موارد زیر: ارده، عسل، ارده و عسل، دوسین، پودر هاضوم، روغن مالی و بادکش گرم معده هر شب ۱۵ دقیقه، استفاده از مغزیجات بعنوان ناهار، یک ساعت پیاده روی بعد از شام، استفاده از ضماد ۵ دقیقه نوره و سپس ۵ دقیقه حنا روی ناحیه معده سه روز در هفته نیز مجرب است.

درمان رطوبات منجمده در معده:

• گاهی ممکن است معده به یبوست مبتلا نباشد ولی رطوبات منجمده در معده به حدی زیاد شوند که معده را سرد کرده و ترشیدگی غذا، باد گلو و کف بلغم از گلو خارج شود، اکثرا با ترشابه مخلوط و گاهی بدون اراده به صورت آب در دهان بیاید یا از دهان خارج شود. این حالت به معده هایی که دچار جانور شده اند شباهت دارد، در صورتی که جانور در معده و روده نخواهد بود و فقط سردی و رطوبات منجمده می باشد. نحوه معالجه آن به قرار زیر خواهد بود:
• به مدت ۴۰ روز صبح ناشتا یک قاشق شربت خوری عسل بخورید.
• هر روز ۳۰ گرم گز خونساری را در مقداری آب جوش حل کنید و بخورید.
• صبح ها نان با پنیر و نعناع و ترخون تازه و یا با شوید و ریحان تازه بخورید.
• ریشه جعفری تازه را تهیه کنید و پوست رویش را بکنید و مغز آن را مانند کله کاهو بخورید.
• هر روز صبح قبل از صبحانه ۱ مثقال هل قراب و ۱ مثقال بسبایج را نیم کوب کرده، بجوشانید و آب آن را صاف کنید و بنوشید.
• زنیان، بادیان، زیره سبز، زیره سیاه، تخم خشخاش و نبات را مساوی نرم بکوبید و هر صبح ناشتا یک قاشق غذاخوری از آن را میل کنید.
• کلپوره و آویشن شیرازی را مخلوط کنید. هر روز ۱۰ گرم از آن را مانند چای دم کنید سپس آب آن را صاف و با عسل شیرین ساخته، بنوشید.
• رازیانه، زنیان، مغز گردوی سفید و نبات لاهوری را به طور مساوی ساییده و مخلوط کنید. هر صبح: ناشتا یک قاشق غذاخوری از آن را میل کنید.
• بسفایج و جنطیانای رومی را به نسبت مساوی مخلوط و نیم کوب کنید. روزی یک قاشق شربت خوری از آن را بجوشانید. آب صاف کرده آن را با عسل شیرین سازید و بنوشید.
• آمله مقشر، قاریقون، نبات مصری و افتیمون شامی را به نسبت مساوی مخلوط کنید و نرم بسایید. صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را کفلمه کنید.
• شنبلیله خشک، زیره سبز، کنجد و سیاهدانه را به مقدار زیاد روی نان در موقع پخت بپاشید و آن نان را بخورید. پس از چند مرتبه مصرف چنین نانی، رطوبات معده مرتفع خواهد شد.
• دانه های اسفند، کنجد و سیاهدانه را به نسبت مساوی مخلوط کنید و روزی یک قاشق شربت خوری از آن را بجوشانید و آب صاف کرده آن را با عسل شیرین کنید و روزی سه بار بنوشید.
• خرمای سیاه را تا ۱۲ روز، روز اول یک عدد، روز دوم دو عدد، به همین ترتیب هر روز یک عدد اضافه کنید تا روز دوازدهم به ۱۲ عدد برسد و بعد روزی یک عدد کم کنید تا به یک عدد برسد. یا چهل روز صبح ناشتا چند عدد خرمای سیاه میل کنید.
• مریم نخودی، بادرنجبویه، مرزنجوش، گل بابونه شیرازی و گل بومادران از هر کدام ۱۰ گرم مخلوط و نیم کوب کنید. آن را ۱۰ قسمت کرده، صبح و عصر سر، هربار یک قاشق از آن را مانند چای دم کنید و آب صاف کرده آن را با عسل شیرین ساخته، بنوشید.
• یک مرغ بومی سیاه پیر را بکشید و احشاء داخل آن را خارج کنید. میخک و ریشه جوز از هر کدام ۵ گرم، زیره سیاه ۲۰ گرم، ۲۰ عدد آلو، مغز گردو، مغز پسته خام، مغز فندق خام، مغز بادام خام از هر کدام ۵۰ گرم، به صورت نیم کوب شده و برنج یک فنجان، همه را در شکم مرغ بریزید و آن را با سوزن و نخ بدوزید. مرغ را در ظرفی گذاشته، کمی آب، ۵ عدد برگ بو، کمی زعفران و گلاب به آن اضافه کنید و خوب بپزید. و آن را در طول سه روز میل کنید.

ترش کردن خانم های باردار:

• نیم فنجان عرق نعنا را با آب مخلوط کنید و بنوشید.
• در صورتی که دچار فشار خون نشده اید، می توانید نصف قاشق چایخوری پودر عصاره شیرین بیان را در دهان ریخته و با آب میل کنید.
• هنگام بارداری اگر دچار ترشی و سوزش معده و گلو شده اید، باید از خوردن چربی جات زیاد، ادویه جات، ترشی جات و غذاهای سرخ کرده بپرهیزید و بعد از هر غذا اگر ترش کردید، نیم قاشق چایخوری جوش شیرین را با نیم لیوان آب سرد مخلوط کرده و بنوشید.

داروها:

• امپرازول
• رابپرازول
• سیزاپراید
• رانیتیدین
• فاموتیدین
• پنتوپرازول
• سایمتیدین
• پالونوسترون
• لانسوپرازول
• اس امپرازول
• منیزیم اکساید
• کلسیم کربنات
• آلومینیوم ام جی
• دکس لانسوپرازول
• منیزیم هیدروکساید
• هیدروکسید آلومینیوم

فعالیت:

• با تخفیف علائم، کارهای روزمره خود را از سر گیرید.

رژیم غذایی:

• از غذاها و نوشیدنی هایی که باعث ترشح زیاد اسید می شوند پرهیز کنید، از جمله غذاهای پر ادیوه، قهوه، آب میوه ترش، یا الکل، خوردن شکلات باید کنار گذاشته شود مصرف غذاهای چرب نیز محدود شود. غذا را در وعده های بیشتر و حجم کمتر در هر وعده میل کنید.
• خوردنی های مفید: خوراک باقلا، خوراک گل کلم، حلیم عدسی با سویا ۲، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، آلبالو پلو، ساطری پلو، لپه پلو، عدس پلو ساده، عدس پلو با سویا، نخود فرنگی پلو ۱، گشنیز پلو با سویا، خورش شوید باقالی، کتلت عدس ۱، کتلت سویا با گندم جوانه زده، کماچ گندم و جو، خامه سویا
• خوردنی های مضر: خوراک کدو بادمجان، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، خوراک لوبیا سبز ۱، یتیمچه، بورانی گوجه بادمجان، خوراک بادمجان و غوره، خوراک لوبیا سفید ساده، خوراک لوبیا با قارچ، خوراک لوبیا لعاب دار، خوراک لوبیا ساده، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک دال عدس، خورش قیمه بادمجان، خورش بادمجان، خورش بامیه با قارچ، خورش قارچ و لوبیا سفید، خورش قیمه بادمجان، سس گوجه فرنگی ۱، سس معطر، سس مخصوص ۲.

نکته:

• بلغم دو گونه است: طبیعی و غیر طبیعی. بلغم طبیعی غذایی خام است که حرارت و قوت معده آن را کاملاً هضم نکرده باشد. این نوع بلغم چون حرارت اصلی و قوت هاضمه یعنی قوت گوارش قوی تر گردد، هضم می شود. در واقع این بلغم خونی است ناپخته و رنگ آن سفید و غلیظ تر از خون است و هیچ مزه ای ندارد و طبع آن در مقایسه با خون و صفرا سرد است. ضمناً وقتی این بلغم با خون بیامزید، غذای شایسته ای برای اندام هایی می گردد که مزاج آن ها سرد و تر است. معدن بلغم، معده است. هرگاه حرارت معده کمتر و قوت هاضمه سخت ضعیف باشد، بلغم بسیار تولید می شود، به ویژه اگر خوردنی ها سرد و تر یا فصل زمستان باشد و یا حرکت و تلاش انسان کمتر انجام گیرد و اندیشه ای در دل نباشد. بلغم غیر طبیعی چهارگونه است: 1) نوعی بلغم سخت و تنک (رقیق) است و آن را مائی می گویند. 2) نوعی بلغم غلیظ تر است و آن را مخاطی می گویند. 3) نوعی بلغم چون آبگینه گداخته است که آن را زجاجی می گویند. 4) نوعی بلغم نسبت به دیگر بلغم ها غلیظ تر است که آن را جصی می گویند و آن در مفاصل می می ماند و آنچه لیطف تر است از آن خارج می گردد و باقی جصی است؛ یعنی بلغمی است که در مفاصل رسوب کرده و فوق العاده غلیظ شده است. مزه هر یک از این بلغم ها به سببی با دیگری فرق نماید، اما آنچه که تنک تر (رقیق) باشد آن است که حرارتی اندک در وی موثر واقع شود؛ به همین دلیل ترش گردد، مانند آب میوه ها یا شیر ترش شده و عرق پیران و کسانی که تری مزاج بر ایشان غلبه کرده و مزاج ایشان گرم نباشد، بدین سبب بوی ترشی می دهد، اگر صفرای سوخته با بلغم بیامیزد آن را شور می کند. اگر بلغم به سبب دیر ماندن، غلیظ شود و آنگاه صفرای سوخته با آن بیامیزد، مزه آن تلخ می شود؛ و اگر با سودا بیامیزد مزه آن ترش می شود.
• کسی که معده اش بلغمی و سرد شده است آب زیاد برای او مضر است و از آن طرف هم اگر گرمی کبد داشته باشد آب را با آبلیمو یا سرکه یا آب نارنج مصرف بکند که در این صورت، هم کبد را خنک می کند و هم آب زیاد نداده اید تا موجب دل درد شود، این نکته ضریفی است که فرد تشنه است اما آب می خورد اذیت می شود یا سردی دوست دارد اما سردی می خورد اذیت می شود یا خیار دوست دارد اما می خورد اذیت می شود، این دوستی، عطش کبد است، اما معده اش سرد است.
• هضم تند ناشی از گرمی معده و کبد، و هضم کند ناشی از سردی معده و کبد است.
• اگر بلغم متعفن در معده باشد و اجازه جذب دارو را ندهد بیمار باید اول قی بکند تا بلغم خارج شود و بعد داروی معده را بخورد.
• شدیدترین دردهای بلغمی با تعریق از بین می رود و اگر ابزار تعریق نباشد بادکش گرم انجام میدهیم.
• استفراغ معمولاً بعد از خوردن یک غذای سنگین اتفاق می افتد.
• معمولاً جاهایی که بلغم نفوذ می کند معده، مفاصل و سینوس ها است.
• اسفند برای تمام دردهای سرد نفوذ کننده درد معده، گوارش، عضلات و مفاصل خوب است و بلغم و سودا را ذوب می کند و شتاب درمانش خیلی بالا است (40 شب) و هر شب یک قاشق غذاخوری با آب بلعیده شود و هیچ وقت نباید جویده شود.
• غذا باید خوب جویده شود تا عمل هضم به درستی صورت پذیرد و مراحل هضم عبارت انداز: هضم اول در دهان، هضم دوم در سر معده، هضم سوم در معده، هضم چهارم در کبد و هضم پنجم در عروق.
• سردی نفوذ کننده، آب انار و بعد از آن آب زرشک است و اگر سردی بی نفوذ باشد معده را سرد می کند و سردی مورد نظر به نقطه مورد نظر نمی رسد، و تازه آن سردی های نفوذ کننده را با نمک باید تعدیل کرد و نمک هم گرمی نفوذ کننده است و نباید شکر بزنیم چون شکر نفوذ کننده نیست.
• گاهی اوقات برای برطرف کردن سردی معده داروهای بسیار گرم می دهند و این دارو کهیر را منتشر می کند و کل بد را کهیر می گیرد؛ غذای بسیار گرم خون را گرم و خون گرم باعث خارش و بعد کهیر می شود. پس برای رفع سردی معده باید گرم و ترهای آرام تجویز کنیم مانند: (آبگوشت، شربت عسل، انجیر، سوپ گندم و جو البته سوپ جو خودش سرد است و اگر روغنش زیتون باشد و ادویه های تند اضافه کنیم معتدل می شود) و فوری نباید به معده سرد، زنجبیل یا فلفل بدهیم.
• ریفلاکس معده به مری یک اصطلاح پزشکی است که ما معمولاً به آن سوزش سر معده یا ترش کردن می گوییم. همچنین می تواند باعث بروز علایم دیگری به غیر از درد سوزشی در قسمت مرکزی سینه هم بشود. ریفلاکس معده به مری شایع ترین دلیل برای سوءهاضمه است و باعث گرفتاری اکثر مردم در دوره های از زندگیشان می باشد. معمولاً علایم ریفلاکس نسبتاً جزیی بوده، اما اغلب مدت زیادی طول می کشد و می تواند شخص را خیلی اذیت کند. شایع ترین علامتی که بر اثر ریفلاکس ایجاد می شود، احساس سوزشی است که در وسط سینه ایجاد می شود و می تواند به سمت بالا و گلو نیز انتشار پیدا کند. این احساس سوزش گاهی اوقات ایجاد و سپس از بین می رود. این احساس سوزش می تواند بر اثر خوردن بعضی از غذاها، خم شدن به جلو یا دراز کشیدن در بستر در طی شب نیز ایجاد شود. گاهی اوقات ریفلاکس همراه با اشکال در بلع و یا قورت دادن دردناک می باشد. معمولاً تغییر در نحوه زندگی، تمام آن چیزی است که برای رفع این مشكل لازم است. اما می توان از بعضی داروهای مفید نیز در درمان این بیماری استفاده کرد. در ابتدا لازم است بدانید که در اکثر موارد، ریفلاکس معده به مری، مشکل وخیم و جدی ای نیست و به این معنی نخواهد بود که شما دارای بیماری مهم دیگری مثل سرطان هستید، با این حال اهمیت دارد که بین سوزش معده و علت شایع دیگر درد سینه (یعنی آنژین قلبی) تمایز قایل شوید که این امر به خصوص در مردان و زنان بالای ۵۰ سال، مهم می باشد. درد آنژین قلبی معمولاً در اثر فعالیت هایی مثل تند راه رفتن و بالا رفتن از سربالایی ایجاد می شود و با استراحت هم سریعاً از بین می رود (برخلاف ریفلاکس). بنابراين تشخیص این دو بیماری از یک دیگر چندان مشکل نمی باشد. اگر شما احساس درد در سینه دارید که فکر می کنید بر اثر آنژین قلبی ایجاد شده است، باید سریعاً با پزشک در این مورد مشورت کنید.
• ریفلاکس معده به مری چگونه ایجاد می شود: هنگامی که محتویات اسیدی معده به سمت مری نشت می کند، ریفلاکس رخ می دهد و باعث بروز علایمی می شود که ما به آن سوزش سر معده یا ترش کردن می گوییم این وضعیت هنگامی رخ می دهد که دریچه بالایی معده نتواند محکم بسته بماند.
• مشکلات دریچه بین مری و معده دو دلیل برای وجود مشکل در دریچه بین مری و معده وجود دارد. این دلایل ممکن است به تنهایی یا همراه با یک دیگر ایجاد شوند. عضله اسفنکتر که در قست تحتانی مری قرار دارد ممکن است خیلی شل شود و یا اینکه در محل عبور مری از دیافراگم، نقصی وجود داشته باشد که به آن اصطلاحاً فتق هیاتوس گفته می شود.
• مشکلات عضله اسفنکتر: در بعضی از افراد ممکن است هیچگونه دلیل واضحی برای اینکه چرا عضله اسفنکتر آنها به خوبی کار نمی کند، پیدا نشود، اما عواملی که می توانند در این مورد نقش داشته باشند عبارتند از: چاق بودن، مصرف زیاد مشروبات الکلی، سیگار کشیدن، خوردن بعضی از انواع غذاها (مثل غذاهای پرچرب، پیاز، غذاهای ادویه دار، شکلات و غذاهای ترش) و مصرف بعضی از داروها. تمام این موارد احتمال زیادی دارد که در هنگام خواب باعث بروز مشکل شوند. بنابراین شما در زمان دراز کشیدن، بیشتر در خطر ریفلاکس قرار دارید و توصیه می شود که در این مواقع بالش زیر سر خود را بلند تر بگیرید.
• فتق هیاتوس: هياتوس به سوراخی که در دیافراگم وجود دارد و مری از آن عبور می کند گفته می شود. گاهی اوقات این سوراخ (هياتوس) خیلی بزرگ می شود و اجازه می دهد که قسمت فوقانی معده لغزیده و از طریق این سوراخ به بالای دیافراگم برود، نتیجه این کار باعث می شود که دو قسمت دریچه بين معده و مری دیگر در مقابل هم قرار نگیرند و از قدرت آنها کاسته شود. ولی به این معنی نیست که مشکلات ریفلاکس هم وجود داشته باشد. در واقع اکثر افرادی که دچار فتق هیاتوس هستند هیچگونه مشکلی ندارند، اما این فتق باعث می گردد که احتمال ایجاد ریفلاکس معده به مری بیشتر شده و در نتیجه احتمال بروز مشکلات آن بیشتر شود. تاکنون هیچکس دقیقاً نمی داند که چرا فتق هیاتوس ایجاد می شود، اما مشخص است که این نوع فتق بسیار شایع است (به خصوص در افراد بالای ۶۵ سال) و اغلب نیز در طول زندگی افراد تشخیص داده نمی شود و هیچگونه اشکالی نیز در اکثر موارد ایجاد نمی کند.
• سردی معده است و علائم آن: آروغ، بوی بد دهان، بوی بد فضولات، صدای شکم، سنگینی معده، تهوع، ترش کردن.