رتینوپاتی دیابتی: عبارت است از رتینوپاتی دیابتی به آسیب بافت شبکیه چشم در پی ابتلا به دیابت اطلاق می‌شود. شبکیه بافتی است که قسمت خلفی چشم را پوشانده و محلی است که در آن نوری که به چشم برخورد می‌کند، به تصویر تبدیل می‌شود. به دنبال عوارض بیماری دیابت، عروق خونی چشم می‌توانند متورم شده یا دچار خونریزی شوند؛ این تغییرات در نهایت می‌توانند منجر به بروز مشکلات بینایی و یا در نهایت کوری شوند. این بیماری اغلب هر دو چشم را همزمان درگیر می‌کند.
مراحل رتینوپاتی دیابتی:
- رتینوپاتی غیرپرولیفراتیو خفیف: در مراحل اولیه، عروق کوچک چشمی تدچار تغییر شده و مناطق کوچکی از چشم متورم می‌شوند. به این مناطق میکروآنوریسم گفته می‌شود. مایعات ممکن است از این منطقه به درون شبکیه ترشح شوند.
- رتینوپاتی غیرپرولیفراتیو متوسط: به دنبال پیشرفت بیماری، عروقی که وظیفه دارند شبکیه را سالم نگه دارند، متورم شده و تغییر شکل می‌دهند. این عروق نمی‌توانند به شبکیه خونرسانی کنند. از این رو منجر به اشکال در بینایی می‌شوند. این تغییر عروقی درنهایت می‌تواند منجر به ادم ماکولار دیابتی ( DME) شود؛ DME به تورم بخشی از چشم به نام ماکولا گفته می‌شود.
- رتینوپاتی غیرپرولیفراتیو شدید: در مرحله سوم تعداد زیادی از عروق خونی مسدود شده و به دنبال آن نمی‌توانند به شبکیه خونرسانی کنند. در مناطقی که خونرسانی ضعیفی دارند، پروتئین‌هایی به نام فاکتور رشد ایجاد می‌شوند؛ این پروتئین‌ها به شبکیه پیغامی را برای ساخت عروق خونی جدید می‌فرستند.
- رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو: این مرحله پیشرفته‌ترین مرحله از عارضه رتینوپاتی دیابتی است. عروق خونی زیادی در ناحیه شبکیه رشد می‌کنند؛ این عروق خونی بیشتر از سایرین احتمال دارد که دچار خونریزی و ترشح شوند. در ادامه بافت چشم دچار اسکار می‌شود. این مرحله درنهایت می‌تواند منجر به جدا شدن شبکیه از بافت زیرین خود و نابینایی شود.
علائم:
- این بیماری ممکن است تا زمانی که پیشرفت نکرده، علامتی ایجاد نکند. با این حال در صورت بروز علائم، ممکن است هر یک از موارد زیر را تجربه کنید:
- تاری دید
- عدم توانایی مشاهده رنگ‌ها
- هاله یا نقاط سیاه در میدان دید
- مگس‌پران یا دیدن نقاط شناور در میدان بینایی به دنبال خونریزی چشم
- از دست دادن بینایی مرکزی، که از آن حین رانندگی یا خواندن استفاده می‌کنید
علت:
- ایجاد و پیشرفت رتینوپاتی دیابتی در درجه اول ناشی از اثرات مخرب بافتی در اثر هیپرگلیسمی (قند خون بالا) مزمن است که منجر به تعامل پیچیده ای از مکانیسم های متعدد می گردد، که باعث تغییر در عروق شبکیه می شود، یعنی: نفوذپذیری غیر طبیعی و انسداد عروق. مسیرهای بیوشیمیایی و تغییرات در عملکرد عصبی و جریان خون شبکیه به ویژه در مراحل اولیه بیماری، حتی قبل از ایجاد میکروآنوریسم (گشادشدگی عروق) یا سایر یافته‌های قابل مشاهده بالینی، مهم هستند. عوامل رگ زایی مانند فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF) و فاکتور رشد شبه انسولین 1 (IGF-1) احتمالاً در مراحل بعدی بیماری، بلافاصله قبل و در طول توسعه رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو یا ادم ماکولا دیابتی مهم هستند.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- مبتلایان به دیابت نوع 1 و 2 درمعرض ابتلا به رتینوپاتی هستند؛ هرچه مدت زمان بیشتری از آغار ابتلایتان به دیابت گذشته باشد، احتمال مبتلا شدن به رتینوپاتی بیشتر است. همچنین درصورتی که قندتان در محدوده کنترل‌شده نباشد، احتمال ابتلایتان به این عارضه افزایش می‌یابد. سایر مواردی که احتمال ابتلا به رتینوپاتی دیابتی را افزایش می‌دهند:
- بارداری
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- استفاده از تنباکو
پیشگیری:
- بیماری دیابت را کنترل کنید.
- مراقب کلسترول و فشار خون خود باشید.
- به طور مرتب قند خون خود را کنترل کنید.
عوارض احتمالی:
- خونریزی زجاجیه: عروق خونی جدید می‌توانند به درون ناحیه ژله‌ای چشم که بخش مرکزی چشم را پر کرده است ( زجاجیه)، خونریزی کنند. درصورتی که شدت خونریزی کم باشد، ممکن است تنها تعداد کمی نقاط سیاه رنگ ببینید.( مگس‌پران). در موارد شدید، خونریزی می‌تواند حفره زجاجیه را پر کرده و بینایی را به طور کامل مختل کند. خونریزی زجاجیه اغلب به تنهایی منجر به کوری دائمی نمی‌شود. خونریزی چشم معمولاً طی چند هفته تا چند ماه برطرف می‌شود. با وجود این که شبکیه دچار آسیب شده است اما اغلب بینایی به وضوح قبلی‌اش برمی‌گردد.
- جدایی شبکیه: عروق خونی غیرطبیعی که به دنبال رتینوپاتی دیابتی ایجاد می‌شوند، می‌توانند منجر به ایجاد بافت اسکار در چشم شوند. این مسئله درنهایت می‌تواند سبب جدا شدن بافت شبکیه از قسمت خلفی چشم شود. این مسئله می‌تواند باعث ایجاد لکه‌هایی در میدان بینایی و یا کاهش شدید بینایی شود.
- گلوکوم: عروق خونی جدیدی که در قسمت جلویی چشم( عنبیه) رشد می‌کنند، ممکن است در خروج طبیعی مایع از چشم تداخل ایجاد کرده و باعث افزایش فشار چشم شوند. به بالا رفتن بیش از حد فشار چشم گلوکوم گفته می‌شود.
- نابینایی: رتینوپاتی دیابتی، گلوکوم، ادم ماکولار و یا ترکیب این‌ها در صورت پیشرفت می‌توانند منجر به از دست رفتن کامل بینایی و در نهایت کوری شوند؛ به ویژه اگر درمان نشوند.
تشخیص:
- تشخیص رتینوپاتی دیابتی طی معاینه چشم میسر می‌شود:
- دیلاتاسیون یا گشاد کردن مردمک: چشم پزشک با گشاد کردن مردمک می‌تواند تغییرات شبکیه و عروق خونی آن را دقیق‌تر بررسی کند.
- آنژیوگرافی فلورسئین: این تست به پزشک در تشخیص ادم ماکولار دیابتی و رتینوپاتی شدید دیابتی کمک می‌کند. علاوه بر این درصورتی که عروق خونی دچار آسیب شده باشند، پزشک با کمک این تست متوجه آن می‌شود.
درمان طب نوین:
- تزریق Anti-VEGF: VEGF پروتئینی است که رشد عروق خونی جدید را در چشم تحریک می‌کند. دسته دارویی anti-VEGF با مسدود کردن این پروتئین می‌توانند رشد عروق خونی را در چشم معکوس کرده و تجمع مایع در شبکیه را کاهش دهند.
- جراحی لیزر کانونی ماکولا: در این جراحی لیزر باعث سوختگی‌هایی جزئی در محل ترشح در ناحیه ماکولا می‌شود. پس از این جراحی نیاز به داروهای Anti- VEGF خواهید داشت.
- کورتیکواستروئید: پزشک می‌تواند کورتیکواستروئید را به درون چشم تزریق کند. با این حال این داروها می‌توانند احتمال ایجاد گلوکوم( افزایش فشار چشم) یا کاتاراکت( آب مروارید) را در چشم بالا ببرند. درصورت استفاده از این داروها لازم است پزشک فشار چشم شما را ارزیابی کند.
- جراحی لیزر اسکاتر: در این جراحی حدود 2 هزار سوختگی جزئی برای درمان نقاطی که شبکیه از ماکولا جدا شده است، ایجاد می‌شود. این جراحی می‌تواند عروق خونی غیرطبیعی را کوچک کند. برای پاسخ به درمان ممکن است نیاز به دو جلسه یا بیشتر داشته باشید. این جراحی گرچه به حفظ دید مرکزی شما کمک می‌کند، اما ممکن است در دید جانبی و دید در شب شما اختلال ایجاد کند. برای دریافت بهترین پاسخ به درمان لازم است این درمان را پیش از رشد عروق خونی جدید دریافت کنید.
درمان طب سنتی:
- اقدامات درمان در قسمت دیابت را انجام دهید.
داروها:
- ستی کولین
فعالیت:
- روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه، شیرینی جات قنادی پرهیز کنید.