دیسک گردن: تقریباً سخت ترین بیماری گردن دیسگ گردن می باشد. ماده غضروفی بین مهره های گردنی جلو می آید و موجب فشار روی اعصاب گردنی می شود و همچنین یک واکنش التهابی بسیار شدید را ایجاد می کند دیسک گردن به انگلیسی cervical disc herniation نامیده می شود و شایع ترین محل شایع برای بیرون زدن آن دیسگ کردن شماره 5 و 6 و همچنین دیسگ گردن شماره 6 و 7 می باشد. اغلب درد یا بی حسی یا گزگز مور مور به دست ها تیر می کشد. خصوصاً وقتی این درد به دست چپ تیر می کشد عده ای آن را با درد قلبی اشتباه می گیرند و به دنبال درمان آن می روند. درد دیسگ گردن گاهی فقط در دست ها احساس می شود بدون آنکه فرد دردی را در گردن خود به یاد آورد. درمان دیسک گردن بسیار سخت می باشد و اغلب همکاری زیاد بیمار را می طلبد. عموماً کسانی ک هر دو درد دیسک کمر و دیسگ گردن را تجربه کرده اند اغلب عنوان می کنند درد دیسگ گردن از هر نوع درد دیگری بدتر است و عده ای عنوان می کنند چند شب است که نخوابیده اند. آنچه دیسگ گردن را از دیسگ کمر خطرناکتر می کند آسیبی است که با فشار بر روی نخاع ایجاد می شود. و در این حالت این بیماران با کاهش قدرت اندام های فوقانی و علائم تحریک سیستم عصبی مرکزی مراجعه می کنند. بیمارانی که دیرتر و در مراحل پیشرفته تر دیسگ گردن یا دیسگ کمر مراجعه کنند به تدریج اختلال در راه رفتن و مشکلاتی در حرکات پاها می شوند. امروزه کم با بیماران دیسک گردنی روبرو نیستیم که با علائم مثل فشار بر روی عصب روی سمت دست چپ مبتلا می شوند، اشتباهاً تشخیص بیماری قلبی عروقی و سکته قلبی برای آنان داده می شود.

مراحل و شدت دیسک گردن:

1. انحطاط دیسگ: تغییرات شیمایی مربوط به پیری موجب می شود دیسک ها ضعیف شوند، اما بدون فتق.
2. بیرون زدگی: هسته گوشتی ژل مانند از طریق دیواره تایری شکل (فیبروز حلقه ای) بیرون می آید، اما درون دیسک باقی می ماند.
3. افتادگی: شکل یا موقعیت دیسک با تغییرات جزئی در کانال نخاعی تغییر می کند. همچنین برآمدگی یا جلو آمدگی نامیده می شود.
4. جدایی بافت دیسک یا دیسک جدا شده: هسته خمیری از فیبروز حلقه ای عبور می کند و در خارج از دیسگ در کانال نخاعی (HNP) قرار می گیرد.

علائم:

1. درد شانه
2. ضعف بازوهاف یا دست ها.
3. درد متشره شونده به بازوها
4. گز گز کردن بازوها یا دست ها
5. خشکی یا گرفتگی عضله های گردن
6. دست درد و گردن درد: از جمله علائم دیسگ گردن خصوصاً وقتی مزمن می شود درد دست ها با یک حالت انتشاری از بالا به پایین می باشد که بدون درد گردن است و بیمار ممکن است ارتباط آن با مشکل دیسک گردن را به راحتی نپذیرد چه بسیارند بیمارانی که به دلیل درد انتشاری دست چپشان جهت پیشگری مسائل قلبی آنژیوگرافی های متعدد شده اند و بارها بستری شده اند در حالیکه مشکل آنها ناشی از تحریک ریشه های عصبی در کنار دیسگ گردن و بدون درد گردن بوده است.
7. خواب رفتگی و مور مور و سوزن سوزن شدن دست ها: یک سری از علائم بیماران دارای دیسگ گردن شامل علائم ناشی از فشار بر روی ریشه های عصبی و علائم بسیار خطرناکتر و جدی تر فشار بر روی نخاع است. در دیسگ گردن علائم فشار بر روی ریشه های عصبی گردن شامل انتشار یابنده از گردن و سمت شانه به سمت بازوها و سپس آرنج و خواب رفتگی و مور مور و سوزن سوزن شدن دست ها می باشد.
8. سرگیجه: هرچند ارتباط مستقیمی بین دیسگ گردن از نظر علمی وجود ندارد، اما آنچه در سال ها تجربه به درمان دیسگ گردن بوده، بسیاری از بیماران بعد از مانورهای که برای درمان دیگس گردن انجام داده اند، سرگیجه شان کاملاً خوب شده است. بنابراین توصیه می شود در صورت داشتن دیسگ گردن و هم سرگیجه ابتدا بیرون زدگی دیسگ گردن را درمان کنید.
9. سردرد: بر خلاف سرگیجه یکی از شایع ترین علل سردرد دیسک گردن و اصولاً مشکلات مرتبط با گردن می باشد. بسیاری از این سردردها سال ها با بر چسب میگرن تحت درمان های دارویی زیاد و طولانی قرار گرفته اند که با درمان دیسگ گردن سردرد به طور معجزه آسایی درمان می شود.
10. علائم و درد دیسگ گردن لزوماً با میزان بیرون زدگی دیسگ گردن در ارتباط نیست و حتی اگر به میزان کم این بیرون زدگی اتفاق بیافتد به دلیل خاصیت آنتی ژنیسیته بالای آن موجب تحریک سیستم ایمنی بدن و یک واکنش التهابی شدید در این ناحیه می شود که بیشتر از اینکه خود دیسگ گردن به صورت مکانیکال فشار بیاورد این حالت تحریک شیمیایی التهابی موجب تحریک اعصاب می شود که از بین مهره های گردن خارج می شوند و به دست ها عصب رسانی می کنند و معمولاً درگیری ستون این اعصاب موجب دردهای شدید دست ها می شود و در بعضی از موارد درد در خود ناحیه گرفتار گردن بسیار کم است یا حتی در موارد مزمن وجود ندارند. این میزان تحریک پذیری بدن در برابر دیسگ بیرون زده از یک فرد تا فرد دیگر متفاوت است. بنابراین ممکن است فردی با بیرون زدگی کم دیگس گردن تحریک پذیری شدید و علائم شدید و بی طاقت داشته باشد در حالیکه فرد که دیسگ بیرون زده بزرگی دارد و نیز فشار بر روی نخاع دارد ممکن است علائم کمی را عنوان کند و صد البته که مورد دوم بدتر و نیازمند مداخلات بیشتر است. درمان دیسگ گردن به صورت غیر جراحی در هر دو حالت امکان پذیر است.

علت:

• سن: با بالا رفتن سن افراد، دیسک ها محتوای آب خود را از دست می دهند، دیسک ها می توانند در حالی که بین مهره ها قرار دارند، کوتاه تر، کم انعطاف تر و از کار افتاده تر شوند، وقتی یک دیسک آسیب می بیند، لایه بیرونی ممکن است پاره شود، دیسک بیرون زده زمانی رخ می دهد که لایه بیرونی پاره شود و محتویات درونی هسته گوشتی، از دیسگ خارج شود.
• صدمات خارجی: علاوه بر این، یک دیسگ می توان پس از فشار ناگهانی، حتی اگر کوچک باشد، دچار پارگی گردد، این وضعیت می تواند در اثر ضربات حین دعوا، سوانح رانندگی یا آسیب های مربوط به ورزش مانند فوتبال یا موج سواری رخ دهد.
• فتق دیسک گردن یا پارگی دیسک گردن: اگر محتویات درونی دیسگ به کانال نخاعی گسترش یاید، می تواند فشاری روی اعصاب نخاعی ایجاد کند، هنگامی که محتوای درونی در تماس با اعصاب نخاعی قرار می گیرد، یک واکنش شیمیای اتفاق می افتد، اعصاب نخاعی تحریک و متورم شده و موجب درد می شوند، فتق دیسگ گردن ممکن است باعث ایجاد فشار روی نخاع گردد. فتق های دیسک گردن بیشتر در میان افراد میانسال رایج است، افراد مسن به دلیل کاهش حجم آب دیسک، بیشتر در معرض خطر دیسگ های بیرون زده هستند، سایر عوامل خطر شامل اضافه وزن و سیگار کشیدن می باشد. استفاده از موقعیت های بدنی نامناسب هنگام بلند شدن یا انجام فعالیت های شدید مکرر نیز باعث می شود دیسگ های گردن دچار پارگی شوند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. خطر اصلی دیسگ گردن این است که به نخاع که پشت آن است فشار بیاورد و موجب علائم میلوپاتی شود و اینجاست که تنها درمان دیگر جراحی است، به افرادی که بعد از دو ماه استفاده صحیح زیر نظر پزشک متخصص به این روش ها پاسخ ندهند یا علائم پیشرونده عصبی همانند افتادن مچ دست یا ضعف شدید در معاینه پزشک و … و یا علائم ادراری مدفوعی همانند بی اختیاری پیدا می کنند، باید با روش های جراحی فشار از روی دیسک های تحت فشار آنها برداشته شود.

پیشگیری:

• کاهش وزن
• نکشیدن سیگار
• کار کردن در یک محیط ارگونومیک
• داشتن ذهنیت مثبت و وضعیت سالم روانی
• از آب تصفیه به عنوان آب آشامیدنی خود استفاده کنید.
• از مصرف غذاهایی با طبع سرد و بدون مصلح پرهیز کنید.
• داشتن فعالیت مناسب برا قوی تر کردن عضلات ضعیف شکم
• هنگام نشستن، ایستادن و یا خوابیدن در وضعیت مناسبی قرار بگیرید
• از مصرف فرآورده های کارخانه ای نظیر سوسیس و کالباس به شدت پرهیز کنید.
• حتماً از صندلی هایی استفاده کنید که دسته داشته باشد و در هنگام مطالعه دست خود را بر روی صندلی قرار دهید.
• هر 30 دقیقه در حین کار باید از جای خود بلند شوید و چند حرکت ورزشی را انجام دهید، به این ترتیب توان عضلات را برای نگهداری دیسگ گردن و جلوگیری از بیرون زدگی آن تقویت می کنید.
• در هنگام مطالعه سعی کنید صفحه مطالعه خود را بالا بیاورید، کسانی که ساعات طولانی مطالعه می کنند و کلیه کسانی که دیسگ گردن دارند، بهتر است از کتاب یار برای مطالعه استفاده کنند.
• گردن خود را در تمامی حالت ها (ایستاده، نشسته، راه رفتن)عمود بر بدن به گونه ای که هیچ زاویه ای با بدن نسازد. سر خود را خم نکنید، صندلی خود را طوری تنظیم کنید که مجبور به خم کردم گردن خود نباشید. زیرا بیماری های گردنی از جمله دیسگ گردن به علت خم بودن طولانی مدت گردن می‌باشد. سر خود را هر از گاهی بالا بیاورید و از نرمش ها و حرکاتی که مجبور به خم کردن گردن خود هستید خودداری کنید. در صورتی که کارتان به این صورت است که مدام سرتان به صورت خم می‌باشد. شانه ها و عضلات خود را تقویت کنید که با افزایش قدرت عضلات فشار کمتری به مهره های و دیسک های بین مهره ای وارد خواهد شد. نکته: ورزش کردن فراموش نشود.

عواقب مورد انتظار:

• از آنجایی‌که ناحیه دیسک گردن بسیار حساس است و رشته‌های عصبی زیادی از این قسمت به سایر قسمت‌های بدن می‌رود و با آن‌ها در ارتباط است، خطرات دیسک گردن بسیار زیاد می‌باشد. اگر این بیماری به‌موقع درمان نشود حتی می‌تواند باعث فلج بیمار یا مرگ شود. وجود دیسک گردن نه ‌تنها می‌تواند باعث دردهای استخوانی و عضلانی در نواحی مانند بازوها و شانه‌ها شود و این اندام را از کار بیندازد، بلکه می‌تواند اندام‌های داخلی مانند مری یا روده را نیز تحت تأثیر قرار دهد و اجازه نمی‌دهد که اندام داخلی بتوانند وظایف خود را به‌خوبی انجام دهند؛ بنابراین درمان به‌موقع فتق دیسک گردن نزد یک پزشک مجرب نه‌ تنها از نظر حرکتی و از بین بردن درد برای ادامه زندگی مهم است، بلکه برای عملکرد صحیح اندام‌های داخلی که رشته‌های عصبی ورودی آن‌ها از این ناحیه می‌گذرند نیز بسیار مهم است.

عوارض احتمالی:

1. عوراض ناشی از جراحی دیسگ گردن شامل عفونت، چسبندگی اطراف رشته های نخاع، قطع رشته های نخاع و آزاد سازی ناقص رشته های عصب حین عمل اگر این عوارض بروز کند، ممکن است بیمار بعد از عمل احساس بهبودی پیدا نکند یا حتی احساس کند درد و ضعف بیشتری ایجاد شده است، هر چند این عوارض همیشه بروز نمی کند و گاهی با تشخیص جراح اعصاب یا متخصص طب فیزیکی حتماً فرد باید جراحی دیسگ گردن شود.

تشخیص:

1. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار: تشخیص فتق دیسک گردن با یک معاینه فیزیکی کامل گردن، دست ها و اندام های پایینی شیروع می شود، پزشک ستون فقرات، گردن بیمار را برای بررسی انعطاف پذیری، دامنه حرکتی و علائمی که درگیر شدن ریشه های عصبی یا نخاع توسط فتق دیسک را نشان می دهد، مورد بررسی قرار می دهد، ممکن است از بیمار خواسته شود که نموداری را پر کند که در آن علائم درد، بی حسی، سوزن سوزن شدن و ضعف خود را نشان می دهد. پس از معاینه اولیه برای تشخیص بهتر فتق دیسگ گردنی بهتر است از آزمایشات تشخیصی خاصی استفاده شود. به طرز عجیبی همه فتق های دیسک ها بین مهره ای باعث ایجاد علائم در بیمار نمی شوند. بعضی از بیماران پس از گرفتن یک عکس از ستون فقرات خود به دلایل دیگر متوجه فتق دیسک های بین مهره ای در بدن خود میشوند. اما در اغلب اوقات علائم ایجاد شده به واسطه فتق دیسک باعث میشود که بیمار به پزشک مراجعه کند. تشخیص دقیق و صحیح و در ادامه درمان فتق دیسک گردن ،معمولا به واسطه پرسیدن سابقه پزشکی بیمار، معاینات دقیق جسمی و عصبی و گرفتن عکس های متعدد به دست می آید.
2. MRI: بهترین تست برای تشخیص فتق دیسک یک اسکن MRI (تصویر برداری رزونانس مغناطیسی) است. اسکن MRI می تواند هرگونه چرخش عصب ناشی از فتق دیسگ گردنی را نشان دهد، MRI به علت خطر پایین و عدم تهاجمی بودن، روش کیفیت تصویر انتخابی برای ارزیابی فتق دیسگ گردنی باقی می ماند. نوار عصب و عضله برای تشخیص فشار دیسک گردن بر روی عصب ها بسیار تست مهم و حائز اهمیتی است. وجود علائم axonal loss در تست عصب دست و گردن به نفع ضعف پیشرونده عصبی و عدم امکان درمان طبی و غیر جراحی می باشد. اسکن کامپیوتری پرتونگاری مقطعی (سی تی اسکن)، یک تصویر تشخیص ایجاد شده پس از خواندن اشعه X توسط یک کامپیوتر، که می تواند شکل و اندزه کانال نخاعی، محتوای آن و ساختارهای اطراف آن را نشان دهد. میلوگرام: یک اشعه ایکس از کانال ستون فقرات پس از تزریق یک ماده شفا، به فضاهای مایع مغزی نخاعی؛ که می تواند فشار روی نخاع یا اعصاب در اثر فتق دیسگ، فرو رفتن استخوان یا تومور را نشان دهد.

درمان طب نوین:

• در هنگام رانندگی و خواب از گردن بندهای ابری نرم استفاده کنید.
• دمر یا روی شکم خوابیدن فشار زیادی را به دیسگ گردن وارد می کند، از آن بپرهیزید.
• در هنگام رانندگی اگر مجبور به دنده عقب شدید برای جلوگیری از فشار به دیسگ گردن از نیم تنه بچرخید و صرفاً سر خود را به عقب خم نکنید.
• در فاز حاد درد دیسگ گردن برداشتن اجسام بیش از 2 کیلوگرم ممنوع است. هر جسمی را که بلند می کنید آن را به بدن خود بچسبانید و در وسط بلند کنید.
• جز در موارد بسیار خاص به تلفن همراه خود نگاه نکنید، هر 10 تا 12 درجه که سر شما خم می شود فشار بر دیسگ و آرتروز شما چندین کیلوگرم بسته به وزن سرتان اضافه می کند. با پدیده روز افزون استفاده از شبکه های اجتماعی دیسک گردن بزودی دچار سونامی خواهد شد.
• بالش شما به گونه ای باید باشد که گردن شما چه در خوابیدن به پهلو و چه پشت در زاویه ای مناسب قرار گیرد و ستون فقرات در این حالت موازی زمین شود، در این حالت کمترین فشار روی دیسگ گردن وارد می شود. نیازی به تهیه بالشت های گران قیمت ندارید.
• استراحت: درمان اولیه برای فتق دیسک گردن معمولاً محافظه کارانه و غیر جراحی است. پزشک ممکن است استراحت مطلق را تجویز کند یا چند روز تا چند هفته استراحت برای حفظ سطح فعالیت پایین و بدون درد را به بیمار توصیه نماید. این کار به کاهش التهاب عصب ستون فقرات کمک می کند. استراحت مطلق توصیه نمی شود.
• دارو درمانی: پزشک ممکن است مسکن ، دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) و یا استروئید برایدرمان دیسک گردن شما تجویز کند. بعضا شل کننده های عضلانی نیز برای گرفتگی ماهیچه ها تجویز می شوند.
• درمان های دستی یا کایروپراکتیک: حرکت دادن آرام می تواند به کاهش اختلال در عملکرد مفاصل، که ممکن است خود دلیلی برای درد باشد، کمک کند. از حرکت دادن به میزان زیاد باید خودداری شود، زیرا می تواند درد یا آسیب های عصبی را افزایش دهد.
• استفاده از بریس (گردن بند طبی): پزشک ممکن است یک بریس گردن (گردن بند) را به عنوان بخشی از برنامه درمانی تجویز کند، هدف از استفاده از بریس محدود کردن حرکت ستون فقرات، جلوگیری یا کنترل بد شکلی، کاهش بار، کنترل درد و بهبود عملکرد است، ممکن است بریس پس از عمل جراحی ستون فقرات برای محافظت بیشتر در زمان بهبودی ستون فقرات بریس تجویز شود. بریس گردن می تواند در هنگام درمان فتق دیسگ حنجره توصیه گردد، انواع و طرح هایی مختلفی از گردن بند برای درمان یک ناحیه یا ترکیبی از نواحی ستون فقرات موجود است، توصیه می شود صرفاً برای درمان فقط از گردن بند ابری نرم آن هم حداکثر برای دو هفته استفاده شود.
• فیزیوتراپی: پزشک ممکن است فیزیوتراپی را توصیه نماید، هر چند فیزیوتراپی کمک کننده است ولی عموماً در درمان دیسگ گردن نیاز به انجام کارهای گسترده تری می باشد، درمان فیزیکی ممکن است شامل کشش گردن و در نحوه مدرن و جدید آن دکامپرشن و کشش گردن با تخت چاتاناگا، ماساژ ملایم درمان با یخ و گرما اولرتاسوند، رادیوفرکوانسی، تحریک الکتریکی عضلات و تمرینات کششی باشد. بعد از درمان مرحله حاد و به محض کاهش درد تقویت عضلات اطراف گردن و عضلات کمربند شانه ای جهت تقویت عضلات و پیشگیری از عود های مکرر و درمان قطعی دیسک گردن جزیی لاینفک می باشد. تا 90% بیماران دیسک گردن به این روش ها اگر به صورت ترکیبی و همه با هم استفاده شود پاسخ می دهند.
• تزریق کورتیکو استروئید: در صورتی که اقدامات فوق تاثیرگذار نبود، تزریق کورتیکواستروئید در اپیدورال روش بعدی درمان است که باید توسط متخصص انجام شود.
• جراحی: اگر گزینه های درمانی محافظه کارانه، مانند درمان فیزیوتراپی و داروها باعث کاهش یا اتمام درد نشد، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند، مانند هر جراحی دیگر، سن بیمار، سلامت کلی و سایر مسائل در هنگام جراحی بررسی می شوند. همانند تمام جراحی ها عمل جراحی دیسگ هم بدون عارضه نمی باشد، اگر بیمار علائم ادراری مدفوعی داشت یا به درمان غیر جراحی پاسخ نداد در صورتی که جراح تبحر کافی داشته باشد و بیمار مشکل خاص دیگر نداشته باشد احتمال بروز عوارض پس از عمل جراحی کمتر می شود. انواع عمل جراحی دیسگ گردن شامل (دیسککتومی قدامی گردن، کورپکتومی قدامی گردن، میکرودیسککتومی خلفی، لامینکتومی خلفی گردن)

درمان طب سنتی:

• توجه داشته باشید به هیچ عنوان فشار به موضع دیسگ گردن نیاورید در طب سنتی چیزی تحت جا اندازی دیسگ کردن به روش فشار نداریم این عمل در طب سنتی به شدت رد شده است. بلکه بهترین راهکار برای درمان دیسگ گردن روش تراکشن است.
• هر 12 ساعت یک قاشق چایخوری سیاهدانه و عسل میل کنید و در غذا از دارچین و زنجبیل استفاده کنید، موارد فوق التهاب بدن را کم می کند و سردیجات بخصوص دوغ در هنگام خواب مصرف نکنید و اگر به ناچار مصرف کردید همزمان و به فاصله کوتاهی از آن از یک گرمی مانند خرما استفاده کنید.
• با روغن های گرم نظیر سیاهدانه و بادام تلخ روزی سه مرتبه گردن را خوب ماساژ دهید و با حوله و اتو موضع را گرم نگه دارید بعد از گذشت چهل روز یک روز در میان به مدت 21 روز زیر نظر متخصص طب سنتی بادکش گذاری انجام دهید و بعد از گذشت 21 روز زیر نظر متخصص حجامت و زالو درمانی موضعی انجام دهید.

داروها:

• مورفین
• آسپرین
• ناپروکسن
• استامینوفن
• دیکلوفناک
• سلکوکسیب
• مولتی ویتامین فارماتون

فعالیت های بدنی:

• از انجام ورزش­هایی که حالت ضربه به سر داشته باشد مانند فوتبال و ورزش­هایی که برداشتن وزنه به صورتی دارد که مرکز ثقل آن گردن می­باشد ورزش­های مضر برای دیسگ گردن می باشد.
• هیچ سیستم درمانی به اندازه ورزش های گردن در کنترل طولانی مدت علائم دیسگ گردن به شما کمک نمی کند، ورزش های گردن را به صورت فرهنگ در زندگی خود بگنجانید.
• در شرایطی که مقابل آینه ایستاده اید، دست خود را بر روی گردن قرار دهید و مطابق شکل و بدن اینکه گردن شما زاویه پیدا کند، دست خود را در هر 4 جهت به گردن و گردن را به دست خود فشار دهید، نیازی نیست که فشار زیاد وارد کنید و کافی است که 30 درصد زور خود را اعمال کنید این مجموعه ورزش برای دیسک را 5 ست انجام دهید.
• شانه خود را بالا بیاندازید و تا 10 شماره بشمارید و دوباره آن را پایین بیاندازید.
• در شرایطی که دست خود را زیر صندلی یا زیر باسن خود قرار دادید، دست مقابل را از بالای سر پشت گوش خود بگزارید و آن را به سمت شانه مطابق شکل بکشید. 15 ثانیه هر کشش را انجام دهید و سپس استراحت کنید. 5 مرتبه به صورت متناوب برای هر سمت این ورزش را انجام دهید.
• انگشتان خود را روی چانه قرار دهید و سر را مطابق شکل به عقب فشار دهید، تا 10 شماره نگه دارید و بعد از کمی استراحت دوباره آن را تکرار کنید، مجموعاً 10 مرتبه این کار را انجام دهید.

رژیم غذایی:

• خوردنی های مفید: شیر خرما، دمنوش هل و دارچین و زعفران، دمنوش دارچین و زنجبیل، خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ با سس، خوراک قارچ و ذرت، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک صیفی جات، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، خوراک بادمجان و عدس، بورانی گوجه بادمجان، بورانی بادمجان و ماست سویا، خوراک بادمجان و غوره، خوراک لوبیا سفید ساده، خوراک لوبیا سفید با سویا، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا با رب انار، تاس کباب سویا، خوراک پنیر سویا، لوبیا با سویا، خوراک لوبیا ساده، خوراک بامیه با سویا، خوراک بامیه و لوبیا چشم بلبلی، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک دال عدس، خوراک بورانی، خوراک لوبیا قرمز، خوراک لوبیا چشم بلبلی، خوراک مطبل، آش گندم با حبوبات، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش گندم با تره، آش گندم با سویا، آش ماش، آش لپه ۱، آش لپه ۲، آش کدو حلوایی، آش کدو خورشتی، آش شله قلمکار، آش صیفی، آش غلات، آش خرفه ۱، آش سماق، آش عدس ۱، آش عدس ۲، آش حبوبات و غله ۱، آش حبوبات و غله ۲، آش جو با لوبیا سبز، آش جو با حبوبات ۱، آش جو با حبوبات ۲، آش کلم برگ، آش گل کلم ۱، آش گل کلم ۲، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم قمری با عدس، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش شلغم ۲، آش انار، آش اسفناج ۱، آش اسفناج ۲، آش حبوبات ۱، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، آش زرشک، حلیم عدسی با سویا ۱، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم با عدس، حلیم گندم و بادمجان، حلیم گندم با مغزیجات، حلیم جو، حلیم دال عدس، صیفی پلو، آلبالو پلو، ساطری پلو، قیمه پلو، کلم پلو با سویا، دمی شیرازی، عدس پلو با سویا، لوبیا قرمز پلو، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، گشنیز پلو با سویا، بادمجان پلو ۱، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش فسنجان با سویا، خورش شهد فسنجان، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قورمه سبزی با قارچ، خورش کرفس ۱، خورش کرفس ۲، خورش آلو اسفناج، خورش به و آلو، خورش به، خورش آلو و قیسی، خورش تره سویا، خورش قیمه بادمجان، خورش قیمه آلو، خورش بادمجان، خورش کدو بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش لوبیا سبز، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش کلم بروکلی با قارچ، خورش هویج و به، خورش گوجه سبز، خورش قیمه بادمجان، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ جو و اسفناج، کتلت اسفناج، کتلت هویج و سیب زمینی، کتلت ذرت، کتلت سویا با گندم جوانه زده، برگر کدو خورشتی، برگر لوبیا سفید، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، دلمه کلم، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه کدو خورشتی، کماچ گندم و جو، کماچ قارچ، شیر سویا، کشک سویا، خامه سویا، سس گل کلم، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۱، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر، سس مخصوص ۱، سس مخصوص ۲، سس زیتون، سس جعفری، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار.
• خوردنی های مضر: عدس پلو ساده.

نکته:

• خطرات و عواقب عمل جراحی دیسک گردن: اگرچه عوارض حاصل، مانند هر عمل جراحی دیگر نسبتاً نادر است، اما خطرات زیر ممکن است با جراحی ستون فقرات گردنی مرتبط باشند: عفونت، خونریزی بیش از حد که ممکن است مستلزم انتقال خون باشد، ‏واکنش های جانبی به بیهوشی، درد مزمن گردن یا بازو، بهبود ناقص علائم آسیب به اعصاب و ریشه های عصبی، آسیب به طناب نخاعی (احتمال ۱ در ۱۰۰۰۰)، که منجر به فلج می شود، بی ثباتی ستون فقرات، آسیب به مری، نای و یا تارهای صوتی، صدمه به شریان های کاروتید و یا مهره ای، که می تواند منجر به سکته مغزی شود، ‏عدم بهبود فیوژن، شکستگی و یا خرابی ابزار استفاده شده، بلع مداوم و یا اختلال در گفتار، نشت مایع نخاعی مغزی.
• نتایج جراحی: نتایج حاصل از دیسککتومی گردنی تقریباً ۹۵% احتمال تسکین درد را نشان داده است. بی حسی به طور کلی بهبود می یابد. ضعف در بازوی تحت تأثیر ممکن است برای بهبودی کامل نیاز به برخی از فیزیوتراپی ها داشته باشد. بهبود و قدرت در بازو با گذشت زمان انتظار می رود. پس از سه تا چهار ماه از عمل جراحی، بیمار می تواند فعالیت های کاملاً محدود را از سر بگیرد. اکثر افراد پس از جراحی تفاوتی در حرکت گردن خود مشاهده نمی کنند.
• آیا دیسک گردن خطرناک است: اگر دیسک فتق شده و به اصطلاح دچار بیرون زدگی شود می تواند به نخاع فشار وارد کند و خطراتی را به دنبال داشته باشد.
• آیا دیسک گردن قابل درمان است: بله در ابتدا درمان های غیر جراحی همچون فیزیوتراپی، دارو ها و تمرینات ورزشی و در صورت عدم پاسخ به این درمان ها جراحی لازم خواهد شد.
• در چه شرایطی شخص نیازمند عمل جراحی است: شما ممکن است در شرایط زیر متقاضی عمل جراحی باشید: درمان احتیاطی کمکی نکند، علائم عصبی پیشرونده را در بازو و یا پاهایتان تجربه نمایید، در حفظ تعادل یا راه رفتن با مشکل مواجه شوید، در صورت جراحی احتمالاً وضعیت بهتری داشته باشید. چندین روش مختلف جراحی وجود دارند که می توانند مورد استفاده قرار گیرند که انتخاب از بین آن روش ها بر اساس شدت بیماری متغیر ‏است. بی ثباتی ستون فقرات در درصد کمی از بیماران ممکن است نیازمند انجام عمل فیوژن (هم جوشی) ستون فقرات باشد، این تصمیم عموماً ‏قبل از عمل اتخاذ می شود. فیوژن ستون فقرات نوعی جراحی است که اتصال محکمی بین دو یا چند مهره ایجاد می کند. ابزارهای مختلفی ‏‏(مانند پیچ و یا صفحه) ممکن است به منظور افزایش هم جوشی و تقویت مناطق بی ثبات ستون فقرات گردنی مورد استفاده قرار گیرند. این ‏روش ممکن است به تقویت و تثبیت ستون فقرات کمک کرده و در نتیجه باعث کاهش درد شدید و مزمن گردن شود.
• اقدامات قبل از عمل جراحی: از جراح خود بخواهید که به شما بگوید قبل از جراحی چه کاری باید انجام دهید. در زیر لیستی از چند کار که ممکن است از شما خواسته شود انجام دهید، را مطالعه نمایید: در مورد هر دارویی که در خانه مصرف می کنید از جمله مکمل های گیاهی و داروهای بدون نسخه به جراح خود بگویید. ممکن است از شما خواسته شود که مصرف آسپرین یا سایر داروها که خونریزی را افزایش می دهند، متوقف کنید، اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان سابقه واکنش به بیهوشی عمومی را دارید، به جراح خود بگویید، اگر سیگار می کشید، ممکن است از شما خواسته شود قبل از جراحی سیگار را ترک کنید و مدتی بعد از جراحی از کشیدن سیگار خودداری کنید، قبل از جراحی احتمالاً به شما دستورالعمل داده می شود که چه موقع از خوردن و آشامیدن جلوگیری کنید، از جراح خود بپرسید که آیا شما باید روزانه داروها را با آب مصرف کنید.
• عمل جراحی به روش دیسککتومی قدامی گردن: این عمل جراحی بر روی گردن انجام می شود و برای از بین بردن فشار در یک یا چند ریشه عصبی یا در طناب نخاعی مورد استفاده قرار می ‏گیرد. دسترسی به ستون فقرات گردنی از طریق برش کوچکی در قدام (جلو) گردن شما امکان پذیر می شود. اگر قرار است فقط یک دیسک ‏برداشته شود، به طور معمول برش افقی کوچکی در چین پوست ایجاد می شود. در صورت گسترده تر بودن جراحی، ممکن است به برش مورب ‏و طولانی تری نیاز باشد. پس از این که بافت های نرم گردن از هم جدا شدند، دیسک بین مهره ای و زایده استخوانی برداشته می شوند ‏‏(دیسککتومی). فضای باقی مانده بین مهره ها ممکن است باز مانده و از طریق فیوژن ستون فقرات با یک قطعه کوچک استخوان و یا یک ‏دستگاه پر شود. بعد از مدتی، مهره ها ممکن است به هم جوش خورده و یکی شوند.
• عمل جراحی به روش کورپکتومی قدامی گردن: این نوع از جراحی که با دیسککتومی قدامی گردن انجام می گیرد و برای برطرف کردن تنگی چند سطحی گردن به علت فشردگی ستون فقرات که به علت زایده استخوانی ایجاد شده است انجام می گیرد. این روش جراحی به این صورت انجام می شود که بخشی از جسم مهره برداشته می شود و فشار بر روی طناب نخاعی کاهش می یابد. در این حالت ۱ یا چند مهره از دیسک مجاور برداشته خواهد شد. فضای بین مهره ها توسط فیوژن ستون فقرات توسط قطعه ای کوچک استخوان و یا دستگاه پر می شود.
• عمل جراحی به روش میکرودیسککتومی خلفی: این روش از طریق یک برش عمودی در خلف (پشت) گردن، عموماً در وسط، انجام می شود. این روش ممکن است برای فتق بزرگ دیسک ‏نرم که در کناره طناب نخاعی قرار دارد در نظر گرفته شود. در این روش با استفاده از یک دریل (‏Burr‏) سرعت بالا، بخشی از ‏مفصل فاست برداشته می شود و ریشه های عصبی زیر مفصل فاست نمایان می شوند. ریشه های عصبی باید به آرامی کنار روند تا فتق ‏دیسک از میان برداشته شود.
• لامینکتومی خلفی گردن: در این روش یک برش کوچک در وسط گردن برای خارج کردن استخوان لامینا ایجاد می شود (قسمت پشتی قوس مهره ای). خارج کردن ‏بخش (هایی) از استخوان به منظور کاهش فشار حاصل از لیگامنت ضخیم شده، تشکیل زائده یا اسپور استخوانی یا مواد دیسکی به طناب ‏نخاعی و یا ریشه های عصبی انجام می شود. فورامن، مجرایی در مهره ها که از طریق آن ریشه های عصبی نخاعی عبور می کنند، نیز ممکن ‏است گشاد شود تا امکان عبور اعصاب از طریق آن فراهم شود.
• اقدامات لازم بعد از عمل جراحی: پزشک دستور العمل خاص بعد از جراحی را به شما خواهد داد، عموماً داروی مسکن تجویز می شود. فرد می‏تواند فعالیت های عادی زندگی خود مانند بازگشت به کار، رانندگی و ورزش را نظر پزشک انجام دهد. بیماران می توانند بعد از عمل جراحی فیزیوتراپی را تحت نظر فیزیوتراپ انجام دهند. بهبودی و توانبخشی در خانه ممکن است برای هر فرد کمی متفاوت باشد، اما به طور کلی، آنچه انتظار می رود شامل موارد زیر است: ممکن است لازم باشد که از یک گردنبند طبی استفاده کنید. شما قادر خواهید بود رژیم غذایی عادی خود را داشته باشید، برای برداشتن بخیه لازم است به جراح خود مراجعه نمایید، به تدریج بازگشت به فعالیت های عادی را شروع خواهید کرد. شما باید از جراح خود در مورد هرگونه محدودیت در فعالیت و زمان دوش گرفتن یا حمام پرسید، ممکن است بعد از چند هفته فیزیوتراپی را شروع کنید، باید بتوانید ۴ تا ۶ هفته به فعالیت های کامل خود برگردید، زیاد در یک موقعیت نگذارید. برای حرکت و تغییر موقعیت، کمی استراحت کنید، هنگام حضور در اتومبیل از کمربند ایمنی و مهار شانه استفاده کنید، با بالشی زیر سر و گردن بخوابید که گردن شما را صاف نگه دارد، دستورالعمل های پزشک خود را برای ورزش های کششی آرام گردن دنبال کنید، در صورت بروز هر یک از مشکلات باید با جراح تماس بگیرید: تب، سردرد، خونریزی، قرمزی، تورم یا ترشح از محل برش، دردی که به داروی مسکن پاسخ نمی دهد، بی حسی یا ضعف، مشکل در بلعیدن، تغییر صدا یا گرفتگی صدا، مشکل تنفس، جراح شما ممکن است دستورالعمل های دیگری در مورد آنچه باید بعد از عمل انجام دهید، به شما ارائه دهد. چشم انداز طولانی مدت برای بیمارانی که تحت عمل دیسک گردن قرار گرفته اند بسیار عالی است. بیماران می توانند فعالیت کامل خود را از سر بگیرند، حتی در برخی موارد می توانند به سراغ ورزش هایی که سابقاً انجام می دادند بروند. البته بعد از این که جراحشان این اجازه را به آن ها داد. حتی برای آن دسته از بیمارانی که با مشاغل سنگین کار مانند ساخت و ساز درگیر هستند، انتظار این است که این بیماران بدون محدودیت به کار خود برگردانده شوند.