دیابت حاملگی: عبارت است از دیابتی که تنها در خانم های حامله به وجود می آید، دیابت حاملگی در 3 الی 2% تمام حاملگی ها دیده می شود، احتمال بروز آن در بعضی از قومیت ها بیشتر است. تقریباً در اکثر زنان به دلیل تغییرات هورمونی ای که در طی بارداری ایجاد می گردد، درجیات از اختلال عدم تحمل گلوگز مشاهده می گردد، بدین معنا که مقدار قند خون آنها افزایش می یابد، ولی به اندازه ای افزایش نمی یابد که بتوان آن را بیماری دیابت در نظر گرفت.
علائم:
- عفونت
- پر ادراری
- تشنگی زیاد
- افزایش اشتها
- قند خون بالا
- احساس خستگی
- تغییرات غیر عادی
- معمولاً علامت واضحی وجود ندارد، امکان دارد در معاینه دوران حاملگی معلوم شود که جنین بزرگتر از حد طبیعی است، تشخیص بر مبنای آزمایش قند خون بین هفته های 48 الی 24 حاملگی در خانم هایی که قبلاً سابقه دیابت نداشته اند صورت می گیرد، در صورتی که سابقه دیابت حاملگی در حاملگی های قبلی وجود داشته باشد، انجام آزمایش قند خون در زمانی زودتر توصیه می شود.
علت:
- در طی سه ماهه سوم بارداری، تغییرات هورمونی مذکور، زن باردار را در خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار می دهد، در طی بارداری افزایش یک سری از هورمون های مترشحه از جفت (جفت، اندام ارتباطی در ناحیه نا، نوزاد می باشد که همانند یک ریسمان، نوزاد را به رحم مادر متصل می کند)، به انتقال مواد غذایی از مادر به جنین و در نتیجه به پیشرفت رشد جنین کمک می کنند، بخش دیگری از هورمون هایی که در جفت تولید می شوند در جهت پیشیگری از افت قند خون مادر فعالیت می کنند که این دسته از هورمون ها از طریق ممانعت از عملکرد انسولین، عمل می کنند؛ لذا در طی بارداری، این هورمون ها زمینه اختلال عدم تحمل گلوکز (افزایش) را فراهم می کنند. در مقابل، بدن برای جلوگیری از افزایش قند خون مجبور خواهد بود انسولین بیشتری ترشح نماید تا قند به درون سلول منتقل شود و برای تولید انرژی در اختیار سلول های بدن قرار گیرد. سلول های موجود در لوزالمعده مادران، اغلب توانایی تولید انسولین بیشتر (در حدود 3 برابر حد طبیعی) را برای غلبه بر اثر هورمون های بارداری افزایش دهنده قند خون دارند. اگر چنانچه لوزالمعده نتوانند انسولین را به میزان کافی ترشح کند، میزان قند خون افزایش می یابد و در نهایت منجر به بروز دیابت بارداری می گردد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- سابقه خانوادگی دیابت
- سابقه حاملگی یا بیشتر
- افزایش قابل توجه وزن
- سن مادر بالای 25 سال
- سابقه دیابت حاملگی در حاملگی های قبلی
- سابقه مرگ بدون توجیه جنین یا مرده زایی
- چاقی (خصوصاً زنانی که چاق شکمی دارند شبیه سیب).
- سابقه تولد نوزادی که بزرگتر از حد طبیعی برای سنش بوده است.
پیشگیری:
- با این که راه اختصاصی برای پیشگیری وجود ندراد، اما با رعایت برخی نکات می توان خطر را برای مادر یا جنین کمتر کرد: کم کردن وزن قبل از حاملگی در صورتی که اضافه وزن وجود داشته باشد، و نیز ارزیابی بیش از حاملگی زنانی که در مرز دیابت قرار دارند یا سابقه دیابت حاملگی داشته اند.
عواقب مورد انتظار:
- کلید درمان موفقیت آمیز و تضمین سلامت نوزاد در دست خود مادر است، مادر باید انگیزه کافی و توانایی و اراده تغییر شیوه زندگی بر خود را داشته باشد، در بعضی از خانم های حامله، تنها رعایت رژیم غذایی کافی است، اما در بعضی دیگر، ممکن است برای درمان نیاز به انسولین وجود داشته باشد. معمولاً اجازه داده می شود زایمان خود به خود شروع شود و به طور طبیعی انجام گیرد، اما اگر جنین آنقدر بزرگ باشد که امکان به دنیا آمدن از راه طبیعی وجود نداشته باشد، سزارین انجام خواهد گرفت. دیابت حاملگی معمولاً با تولد نوزاد برطرف می شود.
عوارض احتمالی:
- ندرتاً سقط
- زایمان زودرس
- مسمومیت حاملگی (پره اکلامپسی)
- وجود مقادیر زیاد و بیش از اندازه مایع در کیسه آب رحم.
- احتمال بروز دیابت در غیر از زمان حاملگی در آینده برای درمان بیشتر می شود.
- امکان دارد در زنان حامله ای که قند خونشان را خوب کنترل نکرده اند نیاز به القای زایمان وجود داشته باشد.
- ناهنجاری های مادرزادی (ندرتاً رخ می دهند مگر این که دیابت از قبل از حاملگی وجود داشته باشد (در قلب یا ریه نوزاد). نوزاد ممکن است بزرگتر از حد طبیعی باشد، اگر مادر قند خون خود را خوب کنترل نکند، احتمال بروز اختلالات متابولیک در نوزاد بیشتر خواهد بود (پایین افتادن قند خون، پایین افتادن کلسیم خون).
تشخیص:
- بعضی از پزشکان با تست چالش گلوکز شروع می‌کنند این تست نیاز به هیچ نوع آمادگی ندارد. ابتدا محلول گلوکز را می‌نوشید و بعد از یک ساعت آزمایش خون می‌گیرید. اگر سطح قند خون بالا باشد پزشک تست تحمل گلوکز خوراکی سه ساعته انجام می‌دهد که این تست ۲ مرحله ای است. با این وجود بعضی از پزشکان نیز تست چالش گلوکز را انجام نمی‌دهند و فقط تست ۲ساعته (تحمل گلوکز) را می‌گیرند که یک مرحله دارد.
- تست ۱ مرحله‌ای: پزشک ابتدا از قند خون ناشتا آزمایش می‌گیرد. سپس شما باید یک محلول دارای ۷۵ گرم کربوهیدرات را بنوشید و بعد از ۱ الی ۲ ساعت دوباره آزمایش قند خون تکرار می‌شود. اگر هر کدام از ارزش‌های قند خون زیر را داشته باشید مبتلا به دیابت بارداری هستید: سطح قند خون ناشتا بیشتر از ۹۲ میلی گرم در دسی لیتر سطح قند خون یک ساعته بیشتر از ۱۸۰ میلی گرم در دسی لیتر سطح قند خون دو ساعته بیشتر از ۱۵۳ میلی گرم در دسی لیتر.
- تست دو مرحله‌ای: برای آزمایش ۲ ساعته نیازی نیست ناشتا باشید. باید یک نوشیدنی با ۵۰ گرم قند بنوشید. بعد از یک ساعت آزمایش قند خون از شما می‌گیرند. اگر سطح قند خون بیشتر یا مساوی ۱۳۰ میلی گرم در دسی لیتر یا ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد یک تست دیگر از شما گرفته می‌شود. در آزمایش دوم پزشک ابتدا با آزمایش قند خون ناشتا را شروع می‌کند. از شما می‌خواهند محلولی دارای ۱۰۰ گرم قند بنوشید. یک، دو و سه ساعت بعد، از شما آزمایش قند خون می‌گیرند. اگر نتیجه آزمایش شامل موارد زیر باشد مبتلا به قند بارداری هستید: سطح قند خون ناشتا بالاتر یا برابر ۹۵ mg/dL یا ۱۰۵ mg/dL سطح قند خون یک ساعته بالاتر یا برابر ۱۸۰ mg/dL یا ۱۹۰ mg/dL سطح قند خون دو ساعته بالاتر یا برابر ۱۵۵ mg/dL یا ۱۶۵ mg/dL سطح قند خون سه ساعته بالاتر یا برابر ۱۴۰ یا ۱۴۵.
درمان طب نوین:
- برنامه‌های درمانی دیابت بارداری بستگی به سطح قند خون در طول روز دارد. در بیشتر موارد پزشک توصیه می‌کند قبل و بعد از وعده‌های غذایی آزمایش قند خون بگیرید و بیماری خود را با سالم غذا خوردن و ورزش کردن کنترل کنید. در صورت نیاز، تزریق انسولین به برنامه درمانی اضافه می‌شود. اگر پزشک تشخیص داده است که باید بر سطح قند خون خود نظارت داشته باشید ابزارهای مخصوص اندازه گیری گلوکز را نیز به شما معرفی می‌کند. آنها تزریق انسولین را تا زمان تولد نوزاد تجویز می‌کنند، اما باز هم زمان دقیق را از پزشک سوال کنید. پزشک به شما خواهد گفت که هنگام پایین آمدن قند خون یا بالا رفتن بیش از حد آن چه کارهایی انجام دهید.
درمان طب سنتی:
- یکی دیگر از داروهای دیابت، مرکب ۴ است.
- هر روز صبح ناشتا یک قاشق مرباخوری عسل بخورید.
- بعد از هر وعده غذایی یک قاشق غذاخوری سرکه طبیعی بخورید.
- از سردی های شدید از قبیل: (لبنیات، گوجه، خیار، چای، گوشت گاو، بادمجان، عدس) منع می کنیم.
- دیابت های بارداری هم کلاً سرد هستند که در اثر سردی بدن و سردی حمل و خوردن غذاهای سرد پدید می آید.
- دیابتی که در زنان وجود دارد کلاً سرد است، حتی دیابتی که در زنان گرم مزاج پدید آمده دیابتشان سرد است.
- اینها را داروهای ضد دیابت گرم مثل: گزنه، شنبلیله درمان می کنیم. (این داروها را در بارداری هم می شود مصرف نمود).
- بیشترین مقدار انسولین در پاشنه پا است، کسانی که دچار دیابت یا قند خون بالا هستند اگر روزانه به مدت 10 دقیقه سنگ پا بکشند، باعث تنظیم انسولین خواهد شد.
- مصرف کافئین در بارداری موجب افزایش احتمال ابتلای کودک به دیابت می‌شود. چای، نوشابه، قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا دارای کافئین هستند. بهتر است از مصرف این نوشیدنی‌ها در بارداری پرهیز کنید.
- از بهترین درمان های دیابت بارداری، خوردن «سویق جو» است. اگر می توانند به غذاهای مادر باردار جو اضافه کنند؛ مثلاً خورشتی که درست می کنند، مقداری جو داخلش بریزند؛ آبگوشتی که درست می کنند، مقداری جو داخلش بریزند. کار جو این است که دیابت را تنظیم می کند تا مادر مجبور نشود، دارو مصرف کند.
- درمان مشتمل است بر تغییر در رژیم غذایی و ورزش در حد متوسط، برای انجام تغییرات لازم از اعضای خانواده خود کمک بگیرید، طریقه پایش قند خون در منزل را یاد بگیرید، در ابتدا، اندازه گیری قندخون باید تا 6 بار در روز انجام شود، وقتی سطح قند خون به حد مطلوب رسید و تغییر رژیم غذایی با موفقیت انجام گرفت با نظر پزشک می توان دفعات اندازه گیری قند خون را کم کرد.
داروها:
- اگر قند خون با رژیم غذایی و ورزش در محدود طبیعی قرار گیرد، نیاز به دارو نیست، امکان دارد برای بعضی از خانم هایی که نتواند با رژیم غذای و ورزش قند خون خود را کنترل کنند انسولین تجویز شود.
فعالیت:
- معمولاً برنامه ای متعادل شامل ورزش و نرمش هایی که به بدن فشار وارد نمی آورند توصیه می شود. ورزش، حتی برای مدتی کوتاه، می تواند اثرات مثبت فراوانی داشته باشد، برنامه ورزش خود را به دقت پیگیری کنید.
رژیم غذایی:
- تغییر در رژیم غذایی جنبه مهمی از درمان به شمار می رود و دستورات غذایی خاصی داده خواهد شد. رعایت رژیم غذایی توصیه شده باعث کاهش خطرات برای مادر و جنین می شود، این تغییرات غذایی عبارتند از: افزایش فیبر غذایی، محدود کردن چربی غذایی، حذف شیرینی های سنگین از رژیم غذایی، و پایش میزان کالری دریافتی برای جلوگیری از افزایش وزن بیش از اندازه، مشورت با متخصص تغذیه غالباً توصیه می شود، ولی می تواند آموزش لازم را به شما بدهد، به سوالات تغذیه ای شما پاسخ بگوید و مشوق دائمی شما در رعایت رژیم غذایی باشد.