در رفتگی کتف: عبارت است از شانه متحرک ترین مفصل بدن است. این مفصل می تواند در خیلی از جهات بچرخد ولی همین خصوصیت موجب میشود احتمال دررفتگی مفصل هم بیشتر از مفاصل دیگر شود. مفصل شانه از در کنار هم قرار گرفتن دو استخوان تشکیل میشود. در این مفصل قسمت بالایی استخوان بازو که به سر استخوان بازو معروف است با قسمتی از استخوان کتف که آنرا حفره گلنوئید Glenoid میگویند در کنار یکدیگر قرار میگیرند. پایداری مفصل شانه عمدتاً به توسط بافت هایی که در اطراف مفصل وجود دارد تامین میشود. کپسول مفصلی و لیگامان ها و عضلات اطراف مفصل، سر استخوان بازو را در سر جایش در داخل حفره گلنوئید پایدار نگه میدارند. در حین دررفتگی مفصلی، این بافت ها پاره میشوند. در دررفتگی شانه سر استخوان بازو از این حفره خارج میشود. دررفتگی مفصل شانه شایعترین دررفتگی مفصلی در انسان است با اینحال در بچه ها بندرت اتفاق میفتد. شایعترین نوع در رفتگی قدامی شانه حالتی است که در آن کپسول مفصل شانه در قسمت جلویی پاره شده و سر استخوان بازو از آن خارج می شود. سر به زیر زائده کوراکوئید رفته و به همین علت گاهی به آن دررفتگی زیر کوراکوئیدی یا ساب کوراکوئید Subcoracoid dislocation  می گویند.

انواع در رفتگی کتف:

1. در رفتگی شانه قدامی: دررفتگی قدامی وقتی است که سر استخوان بازو از حفره گلنوئید خارج شده و به سمت جلو حرکت می کند
2. در رفتگی شانه خلفی: در دررفتگی خلفی شانه، سر استخوان بازو به خلف یا عقب حفره گلنوئید جابجا می شود. دررفتگی قدامی شانه بسیار شایعتر از دررفتگی خلفی است.

علائم در رفتگی قدامی مفصل شانه:

1. درد شانه: مهمترین علامت دررفتگی مفصل شانه درد است. درد به حدی شدید است که بیمار با دست سالم خود آرنج و بازوی طرف صدمه دیده را محکم گرفته و اجازه هیچ حرکتی را به شانه نمی دهد.
2. برجستگی زائده آکرومیون: وقتی که از جلو به یک مفصل شانه طبیعی نگاه می کنیم حاشیه شانه بصورت گرد و محدب است ولی در یک بیمار با دررفتگی شانه این تحدب از بین می رود و برجستگی زائده آکرومیون خارجی ترین چیزی است که در لبه شانه دیده می شود.
3. برجستگی سر استخوان بازو: ممکن است بتوانیم برجستگی سر استخوان بازو را در زیر زائده کوراکوئید لمس کنیم. این علائم ظاهری البته در افراد چاق ممکن است دیده نشود. در دررفتگی قدامی شانه احتمال آسیب به عروق و اعصابی که از اطراف مفصل عبور می کنند وجود دارد. مهمترین عصبی که در این دررفتگی می تواند دچار آسیب شود عصب آگزیلری Axillary nerve است و نشانه آسیب این عصب کاهش حس در روی قسمت بیرونی شانه است. در رادیوگرافی ساده از مفصل شانه سر استخوان بازو در مقابل حفره گلنوئید قرار ندارد.

علائم در رفتگی خلفی مفصل شانه:

1. دررفتگی خلفی شانه علائم خیلی واضحی ندارد و ظاهر شانه در این دررفتگی تغییری نمی کند و به همین خاطر در بسیاری اوقات ممکن است از نظر پنهان بماند.
2. یک علامت مهم این نوع دررفتگی اینست که بازوی بیمار در حالت چرخش به داخل می ماند و بیمار نمی تواند بازو را به خارج بچرخاند (وقتی شما سر پا بایستید و هر دو اندام تحتانی شما در کنار بدنتان آویزان باشند اگر کف دست شما به سمت جلو باشد به این معنی است که بازوی شما به خارج چرخیده و اگر کف دست شما به سمت عقب باشد یعنی بازوی شما چرخش داخلی دارد).
3. در حالت معمولی در زیر زائده آکرومیون می توانیم برجستگی سر استخوان بازو را لمس کنیم ولی در دررفتگی خلفی شانه این برجستگی لمس نمی شود.
4. در رادیوگرافی ساده رخ که از مفصل شانه تهیه می شود هم ممکن است تشخیص دررفتگی به سادگی امکان پذیر نبوده و مشکل بیمار از نظر پنهان بماند. به همین خاطر در مواردی که پزشک معالج به دررفتگی شانه مشکوک است رادیوگرافی را به طریقه مخصوصی انجام می دهد. در این نوع عکسبرداری، بیمار ابتدا بازوی خود را تا می تواند از تنه دور می کند و سپس اشعه ایکس از جهت زیر بغل بیمار به سمت شانه تابانده می شود. به این نوع عکسبرداری Axillary view می گویند. البته برای بیمار با دررفتگی ممکن است بالا بردن بازو مشکل بوده و نیاز به تهیه رادیوگرافی در جهت های مایل پیدا شود.

علت:

• غلبه رطوبت: یکی از علت های در رفتگی مفاصل وجود رطوبت در آن ناحیه است.
• ضربه مستقیم به شانه: در دررفتگی خلفی، ضربه بطور مستقیم به جلوی شانه وارد شده و سر استخوان بازو را به خلف گلنوئید هل می دهد.
• برق گرفتگی یا تشنج: گاهی اوقات دررفتگی خلفی شانه بدنبال برق گرفتگی یا تشنج ایجاد می شود که در این مواقع به علت چرخش داخلی شدید استخوان بازو، سر به عقب جابجا می شود. در این موارد ممکن است هر دو مفصل شانه دچار دررفتگی شوند.
• برخورد به زمین با کف دست: شایعترین علت دررفتگی مفصل شانه به زمین خوردن با کف دست یا بر روی شانه است. در حین زمین خوردن، فرد بطور غریزی دستش را به طرف جلو دراز می کند تا از زمین خوردن و بخصوص برخورد سرش به زمین جلوگیری کند. در این حال اولین جایی که به زمین برخورد می کند کف دست است. برخورد به زمین با کف دست و در حالتی که دست به خارج چرخیده است می تواند موجب دررفتگی قدامی مفصل شانه شود. این دررفتگی همچنین در کشتی گیران بطور مکرر دیده می شود.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. آرتریت روماتویید
2. وارد آمدن آسیب مکرر به مفصل
3. سابقه خانوادگی در رفتگی مادرزادی مفصل

پیشگیری:

• عضلات شانه را تقویت کنید.
• از مصرف فرآورده های کارخانه ای پرهیز کنید.
• اگر کار شما سنگین است یا ورزش های سنگین انجام می دهید، روش محافظت از مفاصل مربوطه را فرا بگیرید، از وسایل محافظتی مثل باند الاستیک، شانه بند مخصوص استفاده کنید.

عواقب مورد انتظار:

• معمولاً با درمان زود هنگام قابل معالجه است، پس از جا انداختن در رفتگی، شاید نیاز باشد مفصل با گچ یا آویزان کردن دست از گردن به مدت 8 الی 2 هفته بی حرکت شود.

عوارض احتمالی:

• آسیب به رشته های عصبی یا رگ های خونی مهمی که از نزدیکی مفصل می گذرند، که ممکن است علائمی مثل بی حسی، سردی، و رنگ پریدگی ایجاد کنند.
• آسیب به عصب آگزیلری: عصب آگزیلری Axillary nerve یا عصب سیرکومفلکس Circumflex nerve در بسیاری از موارد دررفتگی مفصل شانه آسیب می بیند. علامت این آسیب، فلج شدن عضله دلتوئید (عضله ای که گردی و برجستگی شانه را می سازد) و کاهش حس در سطح بیرونی شانه است. پزشک معالج کارکرد این عصب را بررسی کرده و قبل و بعد از جااندازی مفصل آن را در پرونده بیمار ثبت می کند. در مواردی که بدنبال دررفتگی مفصل شانه این عصب آسیب می بیند در اکثر موارد پس از چند هفته تا چند ماه کارکرد عصب بطور خودبخود بهبود میابد. البته اگر شدت آسیب به عصب زیاد باشد ممکن است فلجی و کاهش حس برای همیشه برای بیمار باقی بماند.
• آسیب به دیگر اعصاب شانه: بندرت ممکن است اعصاب دیگر شانه بخصوص اعصاب طناب خلفی شبکه بازویی آسیب ببینند.
• آسیب عروقی: در دررفتگی قدامی شانه ممکن است بر اثر جلو آمدن سر استخوان بازو به شریان آگزیلری Axillary artery آسیب برسد. آسیب به این شریان بخصوص در افراد مسن که دچار سفتی عروق یا تصلب شرایین هستند بیشتر دیده شود. همچنین در کسانی که دچار دررفتگی کهنه مفصل شانه هستند ممکن است در حین جااندازی مفصل به این شریان آسیب وارد شود.
• شکستگی: گاهی اوقات همراه با دررفتگی مفصل شانه ممکن است شکستگی در گردن استخوان بازو و یا در برجستگی سر استخوان بازو (توبروزیته بزرگ) بوجود آید. شکستگی توبروزیته بزرگ Greater tuberosity در اکثر موارد بعد از جااندازی مفصل شانه، خود بخود جامیفتد. در صورت جا نیفتادن نیاز به عمل جراحی و فیکس کردن قطعه با پیچ می شود. شکستگی گردن استخوان بازو اگر همراه با دررفتگی مفصل شانه باشد معمولاً نیاز به عمل جراحی دارد. با استفاده از عمل جراحی شکستگی جااندازی شده و با پیچ و پلاک فیکس می شود.

تشخیص:

1. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار و رادیوگرافی: در طول معاینه فیزیکی، پزشک ناحیه درگیر را از لحاظ وجود حساسیت به لمس، تورم یا بدشکلی بررسی می‌کند. یک عکس رادیولوژی از مفصل شانه‌تان دررفتگی را نشان داده و می‌تواند وجود هرگونه شکستگی استخوان یا سایر آسیب‌های وارده به مفصل شانه‌تان را مشخص کند.
2. تشخیص در رفتگی مکرر مفصل شانه: تشخیص بیشتر بر پایه اظهار بیمار به دررفتگی مکرر است. بیمار اظهار می دارد که در بعضی وضعیت هایی که وی به دستش می دهد شانه اش در می رود. بعد از مدتی بیمار یاد می گیرد که چگونه خودش دررفتگی را جابیندازد. وقتی بیمار دستش را از کنار تنه به بالا و عقب برده و شانه را به خارج می چرخاند وضعیتی است که دررفتگی شانه قریب الوقوع است. وقتی پزشک دست بیمار را در این وضعیت قرار می دهد بیمار بشدت نگران و وحشت زده می شود که مبادا دررفتگی ایجاد شود به همین خاطر این تست را تست وحشت Apprehension test می گویند. در رادیوگرافی ممکن است خوردگی قسمتی از سر استخوان بازو دیده شود که به آن ضایعه هیل ساکس Hill-sachs lesion می گویند.

درمان طب نوین:

• کیسه یخ روی مفصل آسیب دیده بگذارید تا متورم نشود.
• به هنگام انتقال فرد آسیب دیده به پزشک، مفصل آسیب دیده را آتل ببندید یا از گردن آویزان کنید تا حرکت نداشته باشد.
• درمان در رفتگی قدامی مفصل شانه: مسلماً اولین اقدام درمانی جااندازی مفصل دررفته است. پزشک معالج معمولاً برای کاهش درد بیمار، جااندازی را در اطاق عمل و با بیهوشی عمومی انجام می دهد و یا ممکن است با استفاده از مسکن های قوی بتوان درد بیمار را به حد کافی کم کرد بطوری که تحمل جااندازی را داشته باشد. برای جااندازی مفصل شانه می توان از مانورهای مختلفی استفاده کرد. مانوری که امروزه بیشتر از آن استفاده می شود به این صورت است که ابتدا بیمار بصورت طاق باز خوابانده شده و کمک پزشک، در بالای سر بیمار قرار گرفته و دو سر یک ملحفه را در حالیکه آن را لوله کرده و از زیر بغل بیمار عبور داده در دست می گیرد. پزشک معالج هم در کنار پای بیمار ایستاده و مچ دست بیمار را با دو دست خود می گیرد. جا اندازی بسته در رفتگی قدامی شانه با روش کشش: پزشک ابتدا دست بیمار را کمی از بدن دور کرده و سپس آن را به سمت خود می کشد. در همین حال کمک پزشک هم ملحفه را به سمت خودش می کشد. ممکن است نیاز باشد که با کف دست از سمت جلو هم به سر استخوان بازو فشار آورد تا سر به عقب برود. جا اندازی بسته در رفتگی قدامی شانه با روش کوخر: روش دیگر که به روش کوخر معروف است به این صورت انجام می شود که ابتدا بیمار بصورت طاق باز دراز کشیده، پزشک معالج در کنار پای بیمار میایستد. پزشک ابتدا آرنج بیمار را ۹۰ درجه خم کرده و بازو را به آرامی از تنه دور کرده و به طرف خود می کشد. سپس بازو را به سمت خارج میچرخاند و سپس بازو را به تنه بیمار نزدیک کرده و آرنج بیمار را به جلوی سینه وی می برد. سپس بازو را به داخل میچرخاند بطوری که کف دست بیمار به سمت دیگر سینه وی برسد. روش کوخر البته ممکن است با عوارضی همراه باشد و امروزه کمتر از آن استفاده می شود. (وقتی شانه جا میفتد درد بیمار ناگهان از بین می رود).
• درمان در رفتگی خلفی شانه: جا اندازی دررفتگی خلفی شانه معمولاً به روش کشش طولی اندام مانند دررفتگی قدامی انجام می شود با این تفاوت که فشار از پشت به سر استخوان بازو وارد می شود تا آن را به سمت جلو هل دهد. اقدامات پس از جااندازی هم مشابه دررفتگی قدامی است.
• درمان جراحی مفصل شانه: بندرت و در موارد زیر ممکن است برای درمان دررفتگی مفصل شانه نیاز به عمل جراحی وجود داشته باشد: دررفتگی که پزشک معالج پس از سعی در جااندازی بسته نتواند آن را جا بیندازد، دررفتگی همراه با شکستگی جابجا شده قسمتی از مفصل شانه، دررفتگی شانه همراه با زخم پوستی که به درون مفصل راه پیدا کرده است.
• فیزیوتراپی: درمان فیزیوتراپی برایدرمان دررفتگی شانه برای تسریع فرآیند درمان و اطمینان از دستیابی به نتایج بهینه و پیشگیری از دررفتگی مکرر شانه لازم و ضروری است. این درمان ممکن است شامل ورزش های شانه درد و موارد زیر باشد: ماساژ بافت های نرم، استفاده آتل، حرکت دادن مفاصل (قفسه سینه یا گردن)، طب سوزنی، گرما یا سرما درمانی، اولتراسوند، ورزش های مخصوص برای بهبود توانایی چرخش، پایداری، تقویت، انعطاف پذیری و ایجاد ثبات در مفاصل کتف از سوی فیزیوتراپیست تجویز می شود، آب درمانی، ارائه توصیه برای اصلاح فعالیت ها، اصلاح وضعیت قرار گیری شانه، اصلاح بیومکانیک (برای مثال اصلاح تکنیک های حرکتی، نحوه شنا کردن، ورزش تنیس، تکنیک برداشتن وزنه و موارد مانند آن)، ارائه یک برنامه برای بازگشت به فعالیت های عادی و نظارت بر این برنامه.
• بی حرکتی مفصل شانه پس از جا اندازی: پس از جااندازی، پزشک معالج از شانه بیمار مجدداً رادیوگرافی به عمل میاورد تا از جاافتادن مفصل مطمئن شود. پزشک سپس دست بیمار را با بانداژ بخصوصی به نام بانداژ ولپو به گردن و تنه وی آویزان می کند. این بانداژ حدود ۳ الی ۲ هفته می ماند و سپس حرکات شانه برای ممانعت از محدود شدن شروع می شود. در مدت این چند هفته بیمار باید مرتباً دست، مچ دست و مفصل آرنج خود را حرکت دهد تا از خشک شدن آنها جلوگیری کند. بیحرکتی پس از جااندازی اجازه می دهد تا بافت های اطراف مفصل که در حین دررفتگی، پاره شده اند مجدداً در وضعیت قابل قبولی جوش بخورند. اگر این مدت بیحرکتی به درستی رعایت نشود و شانه مدت کمتری بیحرکت باشد این بافت ها به درستی ترمیم نمیابند و مفصل ناپایدار و لق می شود. این مفصل در آینده می تواند براثر نیروی کمی مجدداً به راحتی در برود. به این حالت دررفتگی مکرر مفصل شانه می گویند. بیمارانی که دچار دررفتگی مکرر مفصل شانه هستند اغلب با کوچکترین فشاری به مفصل، دچار دررفتگی می شوند. از طرف دیگر بیحرکت کردن مفصل به مدت طولانی هم می تواند مشکلاتی را برای بیمار بوجود آورد. افراد مسن تحمل چند هفته بیحرکتی شانه را ندارند. در این افراد مفصل شانه با چند هفته بیحرکتی بسرعت خشک شود. در این حال بیمار ممکن است پس از چند هفته بیحرکتی شانه، توانایی بالا آوردن دست به بالای سر را از دست بدهد. بنابراین در افراد مسنی که دچار دررفتگی مفصل شانه می شوند پس از جااندازی و بستن دست، بعد از چند روز حرکات پاندولی مفصل شانه شروع می شود تا از محدود شدن حرکات شانه پیشگیری شود. بعد از مدتی بیمار تحت نظر پزشک معالج و فیزیوتراپ نرمش های خاصی را برای تقویت عضلات اطراف شانه انجام می دهد. بجز دررفتگی حادی که بطور معمول در مفصل شانه دیده می شود انواع دیگری از در رفتگی هم وجود دارند که البته شیوع کمتری دارند. مشکلاتی مانند دررفتگی های مکرر مفصل شانه یا دررفتگی عادتی و یا دررفتگی قدیمی که مدتی از وقوع آن گذشته است می توانند کارآیی مفصل شانه را مختل کنند.
• درمان در رفتگی مکرر مفصل شانه: درمان این ضایعه جراحی است. شایعترین عمل جراحی که برای درمان دررفتگی مکرر مفصل شانه بکار می رود عمل بنکارت است که در آن ضایعه بنکارت Bankart lesion یعنی کپسول مفصلی و لابروم که از قدام لبه گلنوئید کنده شده است مجدداً به سر جای خود بخیه می شود. امروزه این عمل جراحی را بیشتر بصورت بسته و با استفاده از آرتروسکوپ انجام می دهند.

درمان طب سنتی:

• درمان امکان دارد شامل جا اندازی مفصل باشد.
• چند روز به شانه فشار نیاورید و موضع را گرم نگه دارید.
• کیسه یخ روی مفصل آسیب دیده بگذارید تا متورم نشود.
• فردی که آموزش ندیده نباید سعی کند مفصل جا بیاندازد.
• هر شب یک قاشق مرباخوری از روغن کوهان شتر را بخورید و روغن کوهان شتر را به موضع خوب ماساژ دهید.
• مالیدن روغن کوهان شتر به مدت 3 الی 4 هفته، بعد که تقویت شد شستن با آب نمک یا ضماد زرده تخم مرغ + نمک.
• پس از جا انداختن عضو، برگ های کلم را له کنید، بعد کمی روی آتش بپزید، سپس تا گرم است روی پارچه پشمی پهن کرده و روی عضو ببندید.
• زردچوبه را برشته کنید و در روغن حیوانی تفت دهید و به همراه تخم مرغ محلی ضمادی درست کنید و روی موضع به مدت 24 الی 48 ساعت قرار دهید.
• درمان کوفتگی و ضرب دیدگی: ضماد ترب مخلوط با عسل. ضماد مخلوط زردچوبه خالص با زرده تخم مرغ سالم. ضماد مخلوط پودر زمه در زرده تخم مرغ سالم. دنبه تازه با پودر زردچوبه مخلوط و کوبیده شود سپس ضماد شود. ضماد مخلوط روغن زرد گاوی با زردچوبه. ضماد کوبیده کره با زردچوبه.
• اگر عضوی در رفت، پس از آنکه به جای خود جایش دادید، دو تکه تخته باریک، یک قطعه، پوست دنبه گوسفند و مقداری خرمای سیاه را آماده کنید، سپس خرما را با کمی زردچوبه خمیر کرده و بر روی پوست دنبه پهن کنید و آن را روی موضع بیندازید و محکم ببندید و تخته ها را در جدارین عضو بگذارید و دو سه لا پارچه روی آن ببندید. روز سوم تخته ها را باز و خرماها را دور اندازید، سپس نیم مثقال مومیایی در روغن حیوانی حل کرده، به عضو بمالید و مجدداً عمل پوست دنبه و خرما را تجدید کنید. روز هفتم باز کرده با روغن کنجد یا روغن گل مالش دهید تا سه روز پس از آن ۳ روز دیگر با روغن زیتون یا روغن نارگیل و یا روغن گل و یا روغن زنبق مالش و ماساژ دهید که کاملاً نرم و قوی شود و به مرور به کار بندید.
• گاهی ممکن است عضو بدون علت یا هنگام راه رفتن پیچ بخورد (علت آن ثقالت معده است) و یا در اثر رگ به رگ شدن و در رفتن، استخوان ها داخل یک دیگر رفته و پیچ و مهره های سر زانو و یا مچ دست و پا و آرنج از جای خود حرکت کنند. در این مواقع باید با قدری روغن وازلین آرام آرام موضع در رفتگی را مالش دهید که رگ به جای خود قرار گیرد و فوری به مقدار لازم مورد سبز ساییده را با زرده تخم مرغ خمیر کرده و بر روی پارچه آب ندیده یعنی هنوز شسته نشده پهن کنید و بر دست یا هر عضو که رگ به رگ شده آرام ببندید. روز هشتم آن ها را باز کرده و روناس را نرم بسایید، با زرده تخم مرغ مخلوط کرده و روی پارچه بمالید و بر روی آن محکم ببندید. همه روزه، روزی ۱ مثقال روغن سبز را لابلای کهنه و پارچه ای که بر روی عضو بسته شده، قطره قطره بریزید که برود در داخل و روی موضع را نرم نگهدارد. بعد از روز هشتم باز کرده و قدری رب سوس را نرم بسایید و با زرده تخم مرغ خمیر کرده، روی پارچه بکشید و بر روی موضع درد ببندید و تا سه روز دیگر روی آن بسته باشد. روز چهارم که باز کردید، مقداری روغن سبز به موضع درد بمالید و یک دستمال بر روی آن ببندید که گرم بماند و به مرور به کار بگیرید تا آماده کار شود.

داروها:

1. مورفین
2. آسپرین
3. ناپروکسن
4. دیکلوفناک
5. استامینوفن
6. سلکوکسیب

فعالیت:

• پس از درمان، فعالیت های خود را تدریجاً از سر بگیرید.
• تمرین ها و حرکات اصلاحی زیر بطور معمول برای بیمارانی تجویز می شود که دچار دررفتگی کتف شده اند. قبل از شروع استفاده از این حرکت ها لازم است درباره مناسب بودن آنها برای خود با متخصص فیزیوتراپی صحبت نمایید. متخصص فیزیوتراپی می تواند به شما مشاوره لازم را در زمینه مناسب بودن زمان شروع تمرین ها و حرکات اصلاحی ارائه کند و به تدریج برای شما از تمرین های متوسط و پیشرفته استفاده نماید. به عنوان یک قاعده عمومی، هنگامی که حرکت های اصلاحی پیشرفت کرده و جدی تر می شوند، نباید علائم بیماری از جمله درد، در فرد افزایش پیدا کند. در غیر این صورت نباید از تمرین مورد نظر استفاده کرد. تمرین های قابل استفاده برای فیزیوتراپی بعد از دررفتگی شانه به شرح زیر هستند:
• خم کردن شانه: در حالت نشسته قرار بگیرید. بازوی آسیب دیده خود را با دست دیگر از زیر آرنج بگیرید. به آرامی به جلو خم شوید. بازوی خود را تا هنگامی که درد به شما اجازه می دهد به سمت بالا و پایین حرکت دهید.
• حرکت پروانه شانه: در حالت نشسته قرار بگیرید. بازوی آسیب دیده خود را با دست دیگر از زیر آرنج بگیرید. به آرامی به جلو خم شوید. بازوی آسیب دیده خود را تا هنگامی که درد به شما اجازه می دهد به طرفین حرکت دهید.
• چرخش شانه به پهلو: در حالت نشسته قرار بگیرید. آرنج خود را به طرفین بدن چسبانده و مچ دست آسیب دیده (دستی که دچار دررفتگی شانه شده است) را با دست دیگر بگیرید. به آرامی دست خود را در حالت زاویه 90 درجه نسبت به بدن خود حرکت دهید. بیشتر از این دست خود را حرکت ندهید و پس از این حرکت به وضعیت عادی باز گردید.
• خم کردن شانه: در حالت ایستاده روبروی یک دیوار قرار بگیرید. سعی کنید مشت خود را به سمت دیوار فشار دهید.
• انبساط شانه: در حالت ایستاده به صورتی قرار بگیرید که پشت شما به یک دیوار باشد. سعی کنید آرنج خود را از پشت به سمت دیوار فشار دهید.
• حرکت دور کردن شانه: در حالت ایستاده به صورتی قرار بگیرید که سطح خارجی بازوی آسیب دیده شما به دیوار باشد. سعی کنید کل بازوی خود را به طرف دیوار فشار داده و حرکت دهید.
• حرکت جمع کردن شانه: در حالت ایستاده به صورتی قرار بگیرید که یک حلقه دستمال دستشویی زیر بازوی آسیب دیده شما قرار داشته باشد. سعی کنید کل بازوی خود را به اطراف حرکت دهید.
• چرخش خارجی: در حالت ایستاده روبروی دیوار قرار گرفته و سطح خارجی دست خود را بر روی دیوار یا یک در نیمه باز قرار دهید. سعی کنید دست خود را به سمت خارج حرکت دهید و در این حالت نباید آرنج از پهلوی شما جدا شود.
• چرخش داخلی: در حالت ایستاده به صورتی قرار بگیرید که داخل دست آسیب دیده شما به یک دیوار یا در نیمه باز باشد. سعی کنید دست خود را به سمت داخل حرکت دهید. در این حالت نباید آرنج از پهلوی شما جدا شود.

رژیم غذایی:

• پیش از جا انداختن مفصل چه بدون جراحی و چه با جراحی، تنها آب بنشوید، خوردن غذاهای جامد بیهوشی عمومی را مخاطره آمیز می کند.
• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک باقلا، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ با سس، خوراک صیفی جات، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک بادمجان و عدس، بورانی گوجه بادمجان، بورانی بادمجان و ماست سویا، خوراک بادمجان و غوره، خوراک لوبیا سفید ساده، خوراک لوبیا سفید با سویا، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک پنیر سویا، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک لوبیا قرمز، خوراک مطبل، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش گندم با تره، آش کدو حلوایی، آش شله قلمکار، آش غلات، آش عدس ۱، آش حبوبات و غله ۱، آش حبوبات و غله ۲، آش جو با حبوبات ۱، آش جو با حبوبات ۲، آش کلم برگ، آش گل کلم ۱، آش گل کلم ۲، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش حبوبات ۱، حلیم عدسی با سویا ۱، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم و بادمجان، حلیم گندم با مغزیجات، مرصع پلو، ساطری پلو، هویج پلو، کلم پلو با سویا، نخود فرنگی پلو ۱، گشنیز پلو با سویا، بادمجان پلو ۱، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش فسنجان با سویا، خورش شهد فسنجان، خورش کرفس ۱، خورش آلو اسفناج، خورش به، خورش قیمه بادمجان، خورش بادمجان، خورش کدو بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش لوبیا سبز، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش هویج و به، خورش گوجه سبز، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ شلغم، سوپ بامیه، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، کتلت اسفناج، کتلت هویج و سیب زمینی، کتلت ذرت، کتلت سویا با گندم جوانه زده، برگر کدو خورشتی، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، دلمه کلم، دلمه فلفل دلمه ای، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ قارچ، پنیر سویا، کشک سویا، سس گل کلم، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس زیتون، سس جعفری.
• خوردنی های مضر: عدس پلو ساده.

نکته:

• در رفتگی مکرر مفصل شانه: گاهی اوقات بعد از اینکه دررفتگی مفصل شانه بیمار جااندازی شد، بعد از مدتی مفصل شانه مجدداً در می رود. ممکن است این دررفتن مفصل بعد ها بطور مکرر تکرار شود. با گذشت زمان دفعات این دررفتگی ها بیشتر شده و شانه با شدت ضربه کمتری دچار دررفتگی می شود. هر بار که بیمار دست خود را در کنار تنه به بالا و عقب می برد و یا شانه را به خارج می چرخاند این دررفتگی ممکن است ایجاد شود. به این وضعیت، دررفتگی مکرر Recurrent dislocation می گویند. دررفتگی مکرر مفصل شانه بیشتر در جوان ها و بخصوص در دررفتگی های حین فعالیت های ورزشی دیده می شود. دررفتگی مکرر بیشتر قدامی است و دررفتگی مکرر خلفی نادر است. بیشتر اینها افرادی هستند که بعد از جااندازی دررفتگی، مفصل شانه را به مدت کافی بیحرکت نکرده و خیلی زود فعالیت های ورزشی را از سر گرفته اند. در هر دررفتگی مفصل شانه کپسول مفصلی پاره می شود. پس از جااندازی مفصل، این پارگی با مدتی بیحرکت کردن شانه بطور خود بخود بهبود میابد. در مواردی که کپسول مفصل بخوبی بهبود نیابد مفصل ناپایدار شده و با هر ضربه خفیفی در می رود.
• ضایعه بنکارت چیست: مفصل شانه تشکیل شده از سر استخوان بازو که در درون حفره کم عمقی بنام حفره گلنوئید Glenoid fossa که قسمتی از استخوان کتف است قرار گرفته است. دور تا دور این مفصل را پرده ای بنام کپسول مفصلی فرا گرفته بطوری که این کپسول سر استخوان بازو و حفره گلنویید را در خود جای می دهد. دور تا دور حفره گلنویید یک بافت غضروفی لیگامانی به نام لابروم Labrum وجود دارد که در واقع کاسه گلنویید را بزرگتر و پر عمق تر می کند. در دررفتگی های شدید مفصل شانه ممکن است لابروم و کپسول مفصلی با هم از لبه قدامی (جلویی) گلنویید کنده شود. اگر بعد از جا اندازی مفصل این کندگی به درستی به سر جای اولش برنگردد و در جای خود جوش نخورد مفصل شانه در قسمت جلو ناپایدار شده و هر بار با ضربه مختصری ممکن است سر استخوان بازو لابروم و کپسول را به کنار زده و از درون گلنویید خارج شده و در واقع مفصل در برود. کنده شدن لابروم و کپسول مفصلی از لبه جلویی گلنویید را ضایعه بنکارت Bankart lesion می گویند که یکی از مشخصه های دررفتگی مکرر مفصل شانه است.
• در رفتگی عادتی یا ارادی مفصل شانه: شیوع این نوع دررفتگی کمتر از دررفتگی مکرر است. در این وضعیت بیمار بطور ارادی مفصل خود را مرتباً از جایش در برده و دوباره آن را به سرجایش بر می گرداند. این وضعیت بیشتر در کسانی دیده می شود که بطور خانوادگی دچار شلی کپسول مفصلی هستند.
• در رفتگی قدیمی مفصل شانه: گاهی اوقات بیمار متوجه دررفتگی مفصل شانه نمی شود و یا به هر دلیلی مفصل شانه جااندازی نمی شود. به این وضعیت دررفتگی قدیمی مفصل شانه می گویند. در این حال اگر کمتر از شش هفته از دررفتگی گذشته باشد پزشک معالج سعی می کند با احتیاط مفصل را جااندازی کند. علت احتیاط فراوان آنست که به علت بیحرکتی طولانی مدت مفصل شانه (به علت درد ناشی از دررفتگی) استخوان بازو بتدرج دچار پوکی شده و ممکن است در حین جااندازی دچار شکستگی شود. اگر جااندازی بسته موفقیت آمیز نباشد و یا اگر بیش از شش هفته از دررفتگی مفصل شانه گذشته باشد برای جااندازی نیاز به عمل جراحی وجود دارد. در افراد مسن به علت عوارض زیاد جااندازی مفصلی که مدت زیادی از دررفتگی آن گذشته است ممکن است جااندازی انجام نشده و پزشک معالج با استفاده از فیزیوتراپی سعی می کند حرکات مفصل شانه را تا حدودی بهتر کند.