در رفتگی زانو و کشکک زانو: عبارت است از کشکک زانو، استخوانی است که در قسمت جلوی زانو قرار دارد. دررفتگی کشکک زمانی رخ می‌دهد که کشکک زانو راستای مناسب خود نسبت به شیار زانو، که به آن تروکلئا گفته می‌شود، را از دست بدهد. این عارضه به طور معمول در افراد جوان و از نظر جسمی فعال اتفاق می‌افتد. شایعترین علامت مکرر گزارش شده توسط افراد، بی ثباتی کشکک زانو است.

علائم:

1. سفتی و تورم زانو
2. احساس درد در زانو هنگام نشستن
3. احساس گرفتگی زانو در زمان حرکت دادن آن
4. کاسه زانو از جای خود به سمت کنار و بیرون می‌لغزد.
5. زانو قفل می‌شود و دیگر توان تحمل وزن بدن را ندارد.
6. احساس درد جلوی زانو که با انجام فعالیت بیشتر می شود.
7. تق تق یا خرت خرت دادن و صدا دادن زانو در زمان حرکت دادن آن

علت:

• غلبه رطوبت: یکی از علت های در رفتگی مفاصل وجود رطوبت در آن ناحیه است.
• ضربه مستیقم به زانو: هنگامی که مفصل زانو با نیروی زیادی به فرد یا جسم دیگری برخورد می کند؛ ضربه به مفصل می تواند باعث دررفتگی کشکک زانو شود.
• فشار بیش از حد حرکتی: هنگامی که یک ورزشکار با سرعت بالا در یک جهت حرکت می کند و باید به سرعت تغییر جهت دهد؛ مفصل زانو فشار زیادی را تحمل می کند. در مواردی که فشار بیش از حد باشد؛ ممکن است کاسه زانو جدا شده و در رفتگی کشکک ایجاد شود.
• ریسک بیماری در زنان: نشان داده شده است که زنان در معرض خطر دررفتگی کشکک زانو بیش از مردان هستند. تصور می شود این خطر ممکن است به این دلیل باشد که زنان باسن پهن تر دارند و باعث می شود استخوان‌های ران به سمت داخل کج شوند و زاویه بیشتری به زانو بدهند.
• ضعف عضلات پا: افرادی که عضلات پای ضعیفی دارند یا عدم تعادل در قدرت پاهای خود را دارند؛ ممکن است با افزایش فشار به مفصل زانو، خطر دررفتگی کشکک را افزایش دهند.
• فاکتور قد در ورزشکاران: ورزشکارانی که داری قدی بسیار بلند هستند نیز ممکن است با خطر دررفتگی کشکک بیش از سایرین مواجه باشند.
• کشکک نامناسب یا بالارفته: امکان ابتلا به در رفتگی کشکک زانو، در افرادی که کشکک آنها دارای فرم مناسبی نیست یا در محل درستی قرار ندارد ( کشکک در بالای شیار استخوان ران قرار گرفته باشد)، نیز بیشتر دیده شده است.
• آسیب دیدگی های قبلی زانو: اگر زانو قبلا دچار دررفتگی کشکک یا آسیب دیدگی دیگری در زانو شده باشد که به دلیل اینآسیب دیدگی مفصل زانو ضعیف شده باشد؛ ممکن است احتمال دررفتگی کشکک زانو افزایش یابد.
• اضافه وزن و چاقی: افرادی که دچار اضافه وزن یا چاقی هستند؛ بیشتر دچار دررفتگی کشکک زانو می شوند و در رفتگی حتی بدون وجود آسیب دیدگی یا نیروی اضافی نیز می تواند رخ دهد. در این افراد زانو تحت فشار وزن بدن قرار دارد و به همین دلیل از جای خود خارج می شود.
• ضعف عضلات ران: ضعف عضلات راننیز می‌توانند زانو را برای در رفتگی مکرر کشکک مستعد نمایند که تقویت این عضلات در این شرایط بسیار کمک کننده است.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. آرتریت روماتویید
2. وارد آمدن آسیب مکرر به مفصل
3. سابقه خانوادگی در رفتگی مادرزادی مفصل

پیشگیری:

• پوشیدن کفش مناسب
• پرهیز از فشارهای اضافی به زانو
• مراقبت از زانو در مقابل صدمات و آسیب های احتمالی

عواقب مورد انتظار:

• در رفتگی کشکک زانو ممکن است با شکل غیر طبیعی استخوان‌های مفصل زانو، ضعف عضلات اطراف مفصل ران یا زانوها و گرفتگی یا پارگی بافت های نرم در زانو همراه باشد. رباط ها استخوان ها را به یکدیگر متصل می‌کنند. رباط پاتلافمورال میانی، استخوان پایین ران را به کشکک زانو متصل می کند. بنابراین با پارگی این رباط مشکلات زیادی ایجاد می‌شود. پس از در رفتگی کشکک زانو، ممکن است با آسیب غضروف و پارگی رباط مواجه شوید. متخصص زانو ممکن است جراحی را برای ترمیم یا بازسازی رباط توصیه کند. اگر این اولین دررفتگی در ناحیه زانو است، و در پی آن آسیب رباط ایجاد شده، معمولاً اقدام به جراحی در اولویت قرار می‌گیرد؛ زیرا جراحان زانو معتقداند؛ اولین آسیب به رباط قابل ترمیم است و پس از دررفتگی های مکرر و آسیب های پی در پی، رباط قابل ترمیم نیست، و باید توسط تاندون یا رباطی که جراح از جای دیگری در بدن می گیرد؛ بازسازی شود. رباط فقط در شرایط پارگی جزئی قابل ترمیم است و در شرایطی که به طور کامل پاره شده باشد؛ هیچ روشی قادر به ترمیم آن نیست و راه درمان آن بازسازی خواهد بود.

عوارض احتمالی:

• آسیب به رشته های عصبی یا رگ های خونی مهمی که از نزدیکی مفصل می گذرند، که ممکن است علائمی مثل بی حسی، سردی، و رنگ پریدگی ایجاد کنند.

تشخیص:

1. رادیوگرافی و MRI: برای تشخیص میزان آسیب، از معاینه فیزیکی دقیق، عکس برداری با اشعه ایکس و اسکن MRI استفاده می شود. در موارد دررفتگی کامل، رباط نگه دارنده کشکک زانو، به کلی پاره شده و یا شدیداً کشیده خواهد شد. متأسفانه، غضروف متصل کننده استخوان کشکک زانو به استخوان ران نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گرفته و آسیب ببیند. از عکس برداری با اشعه ایکس و اسکن MRI به منظور ارزیابی نحوه قرار گرفتن استخوان کشکک در شکاف خود و همچنین بررسی عوامل دیگر برای درد زانو، مانند آسیب به غضروف ها و یا پارگی رباط ها استفاده می شود.

درمان طب نوین:

• بدیهی است که اولین اقدام درمانی برای در رفتگی کشکک زانو، برگرداندن کشکک در جای خود و ایمن سازی آن است.درمان دررفتگی کشکک زانو، بسته به شدت در رفتگی، به روش های مختلفی انجام می‌شود که برخی از رایج ترین آنها عبارتند از:
• جا انداختن: بسته بهعلت دررفتگی زانو، از روش های درمانی مختلف بهره گرفته می شود. اگر استخوان کشکک به کلی از محل خود خارج شده باشد، اولین قدم برای درمان، باز گرداندن آن به محل اصلی خود می باشد که جا انداختن نام داشته و گاهی ممکن است به صورت خود به خودی انجام شود، در غیر این صورت، پزشک استخوان کشکک را به محل اصلی خود باز می گرداند.
• استراحت: یکی از موثرترین روش ها برای درمانآسیب های زانو، استراحت و پرهیز از فعالیت های غیر ضروری است. این کار به تنهایی می‌تواند بسیاری از علائم ناخوش آیند در زانو را کاهش یا بهبود دهد.
• کنترل التهاب و تورم: در اغلب آسیب دیدگی‌های زانو برای کاهش تورم و التهاب می‌توان از کمپرس یخ استفاده کرد. کمپرس یخ روزانه چندین بار قابل انجام است؛ فقط باید دقت شود، یخ مستقیم روی پوست قرار نگیرد.
• تحت فشار قرار دادن زانو: در برخی موارد با بانداژ کردن زانو و تحت فشار قرار دادن آن می‌توان تا حدی علائم در رفتگی کشکک زانو را از بین برد.
• کنترل درد: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی NSAIDمانند ایبوپروفن، ناپروکسن، آسپرین یا استامینوفن‌ها به کاهش درد و تورم کمک می‌کنند. تجویز (داروی ضد التهاب غیر استروئیدی)، احتمال ابتلا به آرتروز را در طولانی مدت افزایش می‌دهد. نکته کلیدی در حفظ قدرت زانو تحریک بهبودی ناحیه است، نه پوشاندن درد با استفاده از کورتیزون شات یا NSAID ضمن اینکه باید پیش از مصرف هر دارویی با پزشک مشورت کنید، زیرا مصرف دوز بیش از حد این داروها می‌تواند باعث خونریزی معده و عوارض دیگری شود.
• گچ گیری و آتل بندی: در در رفتگی کشکک زانو با گچ گیری یا آتل بندی، می‌توان زانو را در بهترین حالت ممکن تا مدت محدودی (اغلب 6 هفته) ثابت نگه داشت. این روش ها برای جلوگیری از حرکت‌های ناخواسته زانو که می‌توانند باعث بدتر شدن آسیب شوند. با این حال، گچ گیری و آتل بندی ممکن است منجر به سفتی، ضعف و از دست دادن کنترل پروگزیمال شود؛ که اغلب همراه با بی حرکتی طولانی مدت در نتیجه گچ گیری یا آتل بندی اتفاق می‌افتد.
• زانو بند طبی: برای اینکه بتوان کشکک زانو را روی شیارش یا در وضعیتی مناسب نگه داشت، باید اززانو بندهای طبی یا بریس زانو استفاده کرد. بریس‌های خاصی وجود دارد که برای درمان دررفتگی کشکک زانو طراحی شده‌اند. از پزشکتان بپرسید که چه بریسی برایتان مناسب است.
• درمان با جراحی: برای موارد دررفتگی کشکک زانو همراه با آسیب به رباط ها، پزشک معمولاً رباط آسیب دیده (رباط پاتلو فمورال) را با استفاده از یک تاندون اهدا شده و با کمک عمل جراحی ترمیم می کند. اگر به غضروف مفصل نیز آسیبی وارد شده باشد، پزشک می تواند به کمک آرترو سکوپی آن را درمان کند. عدم درمان این عارضه ها می تواند منجر به ناپایداری مزمن کشکک زانو و همچنین ایجاد آرتروز در زانو گردد.
• بازتوانی: باز توانی پس از ترمیم رباط پاتلو فمورال، بر روی تناسب اندام، سرعت، قدرت فرد متمرکز بوده و سعی در بهبود حرکت کشکک زانو در شیار تروکلئا دارد. در طول ماه اول، تأکید باز توانی بر روی بهبود رباط ترمیم شده، همزمان با حفظ دامنه حرکتی در محدوده مورد تأیید جراح فرد می باشد. با پیش رفتن بیمار در طول برنامه، تمرینات تقویتی و پایدار کننده مخصوصی برای اندام تحتانی فرد به او ارائه می شوند. در ماه های پایانی برنامه ی باز توانی، تمرکز برنامه بیشتر بر روی تمرینات ورزشی خواهد بود. کشکک زانو در برخی از افراد به صورت مزمن ناپایدار است. دلیل این امر می تواند شکل نامناسب ساختمان استخوان ها مانند کم عمق بودن شیار تروکلئا و یا شل بودن بافت های اطراف آن باشد. در این گونه موارد، قبل از انجام هر گونه عمل جراحی، فرد تحت درمان با برنامه های دقیق فیزیو تراپی و تمرینات تقویتی با مرکزیت ماهیچه های مرتبط با کشکک زانو قرار خواهد گرفت.

درمان طب سنتی:

• درمان امکان دارد شامل جا اندازی مفصل باشد.
• چند روز به زانو فشار نیاورید و موضع را گرم نگه دارید.
• کیسه یخ روی مفصل آسیب دیده بگذارید تا متورم نشود.
• فردی که آموزش ندیده نباید سعی کند مفصل جا بیاندازد.
• هر شب یک قاشق مرباخوری از روغن کوهان شتر را بخورید و روغن کوهان شتر را به موضع خوب ماساژ دهید.
• مالیدن روغن کوهان شتر به مدت 3 الی 4 هفته، بعد که تقویت شد شستن با آب نمک یا ضماد زرده تخم مرغ + نمک.
• پس از جا انداختن عضو، برگ های کلم را له کنید، بعد کمی روی آتش بپزید، سپس تا گرم است روی پارچه پشمی پهن کرده و روی عضو ببندید.
• زردچوبه را برشته کنید و در روغن حیوانی تفت دهید و به همراه تخم مرغ محلی ضمادی درست کنید و روی موضع به مدت 24 الی 48 ساعت قرار دهید.
• درمان کوفتگی و ضرب دیدگی: ضماد ترب مخلوط با عسل. ضماد مخلوط زردچوبه خالص با زرده تخم مرغ سالم. ضماد مخلوط پودر زمه در زرده تخم مرغ سالم. دنبه تازه با پودر زردچوبه مخلوط و کوبیده شود سپس ضماد شود. ضماد مخلوط روغن زرد گاوی با زردچوبه. ضماد کوبیده کره با زردچوبه.
• اگر عضوی در رفت، پس از آنکه به جای خود جایش دادید، دو تکه تخته باریک، یک قطعه، پوست دنبه گوسفند و مقداری خرمای سیاه را آماده کنید، سپس خرما را با کمی زردچوبه خمیر کرده و بر روی پوست دنبه پهن کنید و آن را روی موضع بیندازید و محکم ببندید و تخته ها را در جدارین عضو بگذارید و دو سه لا پارچه روی آن ببندید. روز سوم تخته ها را باز و خرماها را دور اندازید، سپس نیم مثقال مومیایی در روغن حیوانی حل کرده، به عضو بمالید و مجدداً عمل پوست دنبه و خرما را تجدید کنید. روز هفتم باز کرده با روغن کنجد یا روغن گل مالش دهید تا سه روز پس از آن ۳ روز دیگر با روغن زیتون یا روغن نارگیل و یا روغن گل و یا روغن زنبق مالش و ماساژ دهید که کاملاً نرم و قوی شود و به مرور به کار بندید.
• گاهی ممکن است عضو بدون علت یا هنگام راه رفتن پیچ بخورد (علت آن ثقالت معده است) و یا در اثر رگ به رگ شدن و در رفتن، استخوان ها داخل یک دیگر رفته و پیچ و مهره های سر زانو و یا مچ دست و پا و آرنج از جای خود حرکت کنند. در این مواقع باید با قدری روغن وازلین آرام آرام موضع در رفتگی را مالش دهید که رگ به جای خود قرار گیرد و فوری به مقدار لازم مورد سبز ساییده را با زرده تخم مرغ خمیر کرده و بر روی پارچه آب ندیده یعنی هنوز شسته نشده پهن کنید و بر دست یا هر عضو که رگ به رگ شده آرام ببندید. روز هشتم آن ها را باز کرده و روناس را نرم بسایید، با زرده تخم مرغ مخلوط کرده و روی پارچه بمالید و بر روی آن محکم ببندید. همه روزه، روزی ۱ مثقال روغن سبز را لابلای کهنه و پارچه ای که بر روی عضو بسته شده، قطره قطره بریزید که برود در داخل و روی موضع را نرم نگهدارد. بعد از روز هشتم باز کرده و قدری رب سوس را نرم بسایید و با زرده تخم مرغ خمیر کرده، روی پارچه بکشید و بر روی موضع درد ببندید و تا سه روز دیگر روی آن بسته باشد. روز چهارم که باز کردید، مقداری روغن سبز به موضع درد بمالید و یک دستمال بر روی آن ببندید که گرم بماند و به مرور به کار بگیرید تا آماده کار شود.

داروها:

1. مورفین
2. آسپرین
3. ناپروکسن
4. دیکلوفناک
5. استامینوفن
6. سلکوکسیب

فعالیت:

• پس از درمان، فعالیت های خود را تدریجاً از سر بگیرید.
• برخیحرکات ورزشی و کششی‌، می‌توانند در بهبود در رفتگی زانو موثر باشند. شما می‌تواند بعد از بهبودی هر کدام از این تمرینات کششی را 3 مرتبه انجام داده و هر بار به مدت 25 تا 30 ثانیه حالت خود را حفظ کنید.
• پای مستقیم به حالت نشسته: بر روی یک میز بنشینید، به طوری که یک پای شما بر روی میز قرار گرفته و پای دیگر بر روی زمین باقی بماند. مطمئن شوید که پشت شما صاف بوده و به سمت جلو قوس پیدا نمی کند. بالا تنه خود را به سمت جلو خم کنید تا جایی که در بدن خود احساس کشیدگی کنید. این حالت را نگه دارید.
• پای مستقیم به حالت دراز کشیده: زمانی که به پشت خوابیده اید، ران پای خود را گرفته و آن را تا جایی بالا ببرید که مفصل ران شما به زاویه ی 90 درجه ای برسد. در حالی که با دست خود زانو را نگه داشته اید، پای خود را تا جایی صاف کنید که در آن احساس کشیدگی کنید. سپس این حالت را نگه دارید.
• زانوی خم شده: در حالی که به پشت خود خوابیده اید، زانوی خود را به سمت شانه خود بکشید تا جایی که احساس کشیدگی کنید. سپس این حالت را نگه دارید.
• در حالت دراز کشیده به پهلو: در حالتی که به پهلوی خود خوابیده اید، مچ پای خود را از پشت بدن گرفته و آن را به سمت بالا بکشید تا جایی که احساس کشیدگی کنید. سپس در این حالت مکث کنید.
• در حالت ایستاده: در حالتی که ایستاده اید زانوی خود را بر روی یک صندلی یا چهار پایه قرار دهید. سپس به سمت جلو خم شده و یا مچ پای خود را گرفته و آن را به سمت بدن خود بکشید. به همین ترتیب تا جایی زانوی خود را خم کنید که در پای خود احساس کشیدگی کنید. این حالت را نگه دارید.
• کشیدن کشاله ران ها: در حالتی بنشینید که زانوها خم بوده و کف پاها به یکدیگر چسبیده باشند. در حالی که مچ پاهای خود را گرفته و اجازه دور شدن آن ها را نمی دهید، زانوهای خود را به آرامی پایین بیاورید تا احساس کشیدگی کنید. این حالت را نگه دارید.
• آشیل: پای آسیب دیده خود را عقب بگذارید و بایستید، در حالی که پاشنه پاهای خود را بر روی زمین نگه می دارید، به آرامی به سمت جلو خم شوید تا جایی که احساس کشیدگی کنید. سپس این حالت خود را نگه دارید. این تمرین باید یک بار با زانوی خمیده و یک بار با زانوی مستقیم انجام شود.

رژیم غذایی:

• پیش از جا انداختن مفصل چه بدون جراحی و چه با جراحی، تنها آب بنشوید، خوردن غذاهای جامد بیهوشی عمومی را مخاطره آمیز می کند.
• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک باقلا، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ با سس، خوراک صیفی جات، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک بادمجان و عدس، بورانی گوجه بادمجان، بورانی بادمجان و ماست سویا، خوراک بادمجان و غوره، خوراک لوبیا سفید ساده، خوراک لوبیا سفید با سویا، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک پنیر سویا، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک لوبیا قرمز، خوراک مطبل، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش گندم با تره، آش کدو حلوایی، آش شله قلمکار، آش غلات، آش عدس ۱، آش حبوبات و غله ۱، آش حبوبات و غله ۲، آش جو با حبوبات ۱، آش جو با حبوبات ۲، آش کلم برگ، آش گل کلم ۱، آش گل کلم ۲، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش حبوبات ۱، حلیم عدسی با سویا ۱، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم و بادمجان، حلیم گندم با مغزیجات، مرصع پلو، ساطری پلو، هویج پلو، کلم پلو با سویا، نخود فرنگی پلو ۱، گشنیز پلو با سویا، بادمجان پلو ۱، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش فسنجان با سویا، خورش شهد فسنجان، خورش کرفس ۱، خورش آلو اسفناج، خورش به، خورش قیمه بادمجان، خورش بادمجان، خورش کدو بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش لوبیا سبز، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش هویج و به، خورش گوجه سبز، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ شلغم، سوپ بامیه، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، کتلت اسفناج، کتلت هویج و سیب زمینی، کتلت ذرت، کتلت سویا با گندم جوانه زده، برگر کدو خورشتی، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، دلمه کلم، دلمه فلفل دلمه ای، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ قارچ، پنیر سویا، کشک سویا، سس گل کلم، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس زیتون، سس جعفری.
• خوردنی های مضر: عدس پلو ساده.

نکته:

• آناتومی کشکک زانو: استخوان کشکک زانو، یک استخوان دایره ای مثلثی است که به استخوان ران متصل بوده و از سطح جلویی مفصل ران مراقبت کرده و آن را می پوشاند.
• در صورت بروز مکرر دررفتگی، ممکن است نیاز به بازسازی یا تعویض مفصل وجود داشته باشد.