در رفتگی آرنج: عبارت است از دررفتگی Dislocation به حالتی می گویند که در آن دو سطحی که مفصل را تشکیل می دهند از یکدیگر جدا شوند. به بیان دیگر دو استخوانی که یک مفصل را درست میکنند ارتباط آناتومیک خود نسبت به یکدیگر را از دست می دهند. گاهی اوقات سطوح مفصل کاملاً از هم جدا نمی شوند، گرچه وضعیت صحیح آناتومیک را نسبت به هم ندارند ولی کاملاً هم از هم جدا نمی شوند و قسمت هایی از سطوح مفصلی با هم در تماس باقی می مانند. به این حالت نیمه دررفتگی Subluxation  می گویند.

علائم:

1. معمولاً علائم واضح و به صورت تغییر شکل آرنج همراه با درد شدید است. بعد از مدتی آرنج متورم می شود. بیمار آرنج در رفته را با دست مقابل گرفته و از حرکت آن جلوگیری می کند. هرگونه حرکت آرنج با درد شدید توأم است.

علت:

• غلبه رطوبت: یکی از علت های در رفتگی مفاصل وجود رطوبت در آن ناحیه است.
• کم بودن قوس زائه اولکرانون: در بعضی دیگر قوس زائده اولکرانون کم است. در این گروه ها ممکن است احتمال دررفتگی آرنج بدنبال ضربه بیشتر باشد.
• زمین خوردن با کف دست: دررفتگی آرنج زیاد شایع نیست ولی شایع ترین مکانیسم ایجاد آن زمین خوردن روی کف دست است در حالتی که فرد دست خود را در حالت کشیده به جلو نگه داشته است. با برخورد کف دست به زمین نیرویی از طرف زمین به دست وارد می شود. این نیرو به طرف بالا سیر کرده و از طریق ساعد به آرنج رسیده و موجب دررفتگی آرنج می شود.
• تصادف: مکانسیم دیگر دررفتگی آرنج تصادف اتومبیل است. موقعی که اتومبیل بر اثر برخورد از جلو به مانع ناگهان متوقف می شود. سرنشین برای برخورد نکردن به داشبورد دست خود را به جلو میاورد و نیرو با همان مکانیسم زمین خوردن به آرنج منتقل شده و موجب دررفتن آن می شود.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. پوکی استخوان
2. استعمال دخانیات
3. خوردن غذاهایی با طبع سرد
4. سابقه خانوادگی در رفتگی مادرزادی مفصل

پیشگیری:

• ورزش کنید
• تغذیه مناسب داشته باشید.
• از مصرف فرآورده های کارخانه ای پرهیز کنید.
• از وارد کردن فشار بیش از حد به مفاصل خودداری کنید.

عواقب مورد انتظار:

• معمولاً با درمان زود هنگام قابل معالجه است، پس از جا انداختن در رفتگی، شاید نیاز باشد مفصل با گچ یا آویزان کردن دست از گردن به مدت 8 الی 2 هفته بی حرکت شود.

عوارض احتمالی:

• آسیب به رشته های عصبی یا رگ های خونی مهمی که از نزدیکی مفصل می گذرند، که ممکن است علائمی مثل بی حسی، سردی، و رنگ پریدگی ایجاد کنند.
• آسیب عصبی:اعصابی که از اطراف مفصل آرنج عبور می کنند ممکن است در حین در رفتگی دچار کشیدگی شده و فلج شوند. خوشبختانه اکثر این فلج ها موقتی بوده و پس از چند هفته خودبخود بهبود میابند.
• آسیب به شریان بازویی:شریان بازویی یا براکیال ممکن است به علت کشش زیاد در حین در رفتگی مفصل آرنج صدمه ببیند.
• استخوان سازی نابجا:استخوان سازی نابجا می تواند موجب محدودیت حرکتی آرنج شود.
• محدودیت حرکتی:محدودیت حرکتی یکی از عوارض شایع در رفتگی آرنج است و به علت چسبندگی بافت های اطراف و داخل مفصل ایجاد می شود.

تشخیص:

1. رادیوگرافی: معمولاً بعد از مدت کوتاهی از ضربه، قسمت داخلی مفصل کبود می شود. پزشک معالج از رادیوگرافی ساده برای تشخیص دررفتگی آرنج کمک می گیرد. عکس برداری از آرنج می تواند جهت جابجایی استخوان ها و وجود یا عدم همراهی شکستگی با دررفتگی را نشان می دهد.

درمان طب نوین:

• جا اندازی: مانند هر دررفتگی دیگر باید بسرعت اقدام به جااندازی دررفتگی آرنج کرد. بهتر است جااندازی در اطاق عمل و با بیهوشی عمومی انجام شود ولی می توان آن را در بخش اورژانس هم انجام داد. قبل از اقدام به جااندازی، درد بیمار با تجویز داروهایی کم می شود. برای جااندازی ابتدا کمک پزشک، در طرف بالای سر بیمار قرار گرفته و بازوی بیمار را می گیرد. پزشک در طرف پای بیمار ایستاده و با یک دست، مچ دست بیمار را می گیرد و آرنج را خم می کند. سپس ساعد را در امتداد طولش می کشد و در همان حال با دست دیگر زائده اولکرانون را به سمت جلو هل می دهد. بعد از جااندازی، کل اندام فوقانی در یک آتل گذاشته شده تا بمدت یک تا دو هفته بیحرکت شود. در این بیماران حرکات آرنج باید خیلی زود شروع شود وگرنه آرنج دچار محدودیت حرکتی خواهد شد. مفصل آرنج به آسیب بسیار حساس بوده و محدودیت حرکتی خیلی سریع در آن ایجاد می شود پس طول مدت بیحرکتی باید کم باشد و هم پزشک و هم بیمار باید به انجام زودرس حرکات مفصل توجه خاص بکنند. بعد از شروع حرکات و نرمش های خاص زیر نظر پزشک معالج و فیزیوتراپ، نرمش هایی هم برای تقویت عضلات اطراف آرنج باید به توسط بیمار انجام شود. با تمام این اوصاف ممکن است قدری محدودیت حرکت بصورت محدودیت در باز شدن کامل آرنج برای بیمار باقی بماند. در مواردی که دررفتگی آرنج همراه با شکستگی باشد معمولاً نیاز به عمل جراحی وجود دارد.
• جراحی: در صورت بروز مکرر دررفتگی، ممکن است نیاز به بازسازی یا تعویض مفصل وجود داشته باشد.
• آتل: پس از جا انداختن چه بدون جراحی و چه با جراحی، معمولاً مفصل با آتل یا گچ بی حرکت می شود تا در روند بهبود خلالی وارد نشود.

درمان طب سنتی:

• درمان امکان دارد شامل جا اندازی مفصل باشد.
• چند روز به آرنج فشار نیاورید و موضع را گرم نگه دارید.
• کیسه یخ روی مفصل آسیب دیده بگذارید تا متورم نشود.
• فردی که آموزش ندیده نباید سعی کند مفصل جا بیاندازد.
• هر شب یک قاشق مرباخوری از روغن کوهان شتر را بخورید و روغن کوهان شتر را به موضع خوب ماساژ دهید.
• مالیدن روغن کوهان شتر به مدت 3 الی 4 هفته، بعد که تقویت شد شستن با آب نمک یا ضماد زرده تخم مرغ + نمک.
• پس از جا انداختن عضو، برگ های کلم را له کنید، بعد کمی روی آتش بپزید، سپس تا گرم است روی پارچه پشمی پهن کرده و روی عضو ببندید.
• زردچوبه را برشته کنید و در روغن حیوانی تفت دهید و به همراه تخم مرغ محلی ضمادی درست کنید و روی موضع به مدت 24 الی 48 ساعت قرار دهید.
• درمان کوفتگی و ضرب دیدگی: ضماد ترب مخلوط با عسل. ضماد مخلوط زردچوبه خالص با زرده تخم مرغ سالم. ضماد مخلوط پودر زمه در زرده تخم مرغ سالم. دنبه تازه با پودر زردچوبه مخلوط و کوبیده شود سپس ضماد شود. ضماد مخلوط روغن زرد گاوی با زردچوبه. ضماد کوبیده کره با زردچوبه.
• اگر عضوی در رفت، پس از آنکه به جای خود جایش دادید، دو تکه تخته باریک، یک قطعه، پوست دنبه گوسفند و مقداری خرمای سیاه را آماده کنید، سپس خرما را با کمی زردچوبه خمیر کرده و بر روی پوست دنبه پهن کنید و آن را روی موضع بیندازید و محکم ببندید و تخته ها را در جدارین عضو بگذارید و دو سه لا پارچه روی آن ببندید. روز سوم تخته ها را باز و خرماها را دور اندازید، سپس نیم مثقال مومیایی در روغن حیوانی حل کرده، به عضو بمالید و مجدداً عمل پوست دنبه و خرما را تجدید کنید. روز هفتم باز کرده با روغن کنجد یا روغن گل مالش دهید تا سه روز پس از آن ۳ روز دیگر با روغن زیتون یا روغن نارگیل و یا روغن گل و یا روغن زنبق مالش و ماساژ دهید که کاملاً نرم و قوی شود و به مرور به کار بندید.
• گاهی ممکن است عضو بدون علت یا هنگام راه رفتن پیچ بخورد (علت آن ثقالت معده است) و یا در اثر رگ به رگ شدن و در رفتن، استخوان ها داخل یک دیگر رفته و پیچ و مهره های سر زانو و یا مچ دست و پا و آرنج از جای خود حرکت کنند. در این مواقع باید با قدری روغن وازلین آرام آرام موضع در رفتگی را مالش دهید که رگ به جای خود قرار گیرد و فوری به مقدار لازم مورد سبز ساییده را با زرده تخم مرغ خمیر کرده و بر روی پارچه آب ندیده یعنی هنوز شسته نشده پهن کنید و بر دست یا هر عضو که رگ به رگ شده آرام ببندید. روز هشتم آن ها را باز کرده و روناس را نرم بسایید، با زرده تخم مرغ مخلوط کرده و روی پارچه بمالید و بر روی آن محکم ببندید. همه روزه، روزی ۱ مثقال روغن سبز را لابلای کهنه و پارچه ای که بر روی عضو بسته شده، قطره قطره بریزید که برود در داخل و روی موضع را نرم نگهدارد. بعد از روز هشتم باز کرده و قدری رب سوس را نرم بسایید و با زرده تخم مرغ خمیر کرده، روی پارچه بکشید و بر روی موضع درد ببندید و تا سه روز دیگر روی آن بسته باشد. روز چهارم که باز کردید، مقداری روغن سبز به موضع درد بمالید و یک دستمال بر روی آن ببندید که گرم بماند و به مرور به کار بگیرید تا آماده کار شود.

داروها:

1. مورفین
2. آسپرین
3. ناپروکسن
4. دیکلوفناک
5. استامینوفن
6. سلکوکسیب

فعالیت:

• پس از درمان، فعالیت های خود را تدریجاً از سر بگیرید.

رژیم غذایی:

• پیش از جا انداختن مفصل چه بدون جراحی و چه با جراحی، تنها آب بنشوید، خوردن غذاهای جامد بیهوشی عمومی را مخاطره آمیز می کند.
• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک باقلا، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ با سس، خوراک صیفی جات، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک بادمجان و عدس، بورانی گوجه بادمجان، بورانی بادمجان و ماست سویا، خوراک بادمجان و غوره، خوراک لوبیا سفید ساده، خوراک لوبیا سفید با سویا، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک پنیر سویا، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک لوبیا قرمز، خوراک مطبل، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش گندم با تره، آش کدو حلوایی، آش شله قلمکار، آش غلات، آش عدس ۱، آش حبوبات و غله ۱، آش حبوبات و غله ۲، آش جو با حبوبات ۱، آش جو با حبوبات ۲، آش کلم برگ، آش گل کلم ۱، آش گل کلم ۲، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش حبوبات ۱، حلیم عدسی با سویا ۱، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم و بادمجان، حلیم گندم با مغزیجات، مرصع پلو، ساطری پلو، هویج پلو، کلم پلو با سویا، نخود فرنگی پلو ۱، گشنیز پلو با سویا، بادمجان پلو ۱، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش فسنجان با سویا، خورش شهد فسنجان، خورش کرفس ۱، خورش آلو اسفناج، خورش به، خورش قیمه بادمجان، خورش بادمجان، خورش کدو بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش لوبیا سبز، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش هویج و به، خورش گوجه سبز، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ شلغم، سوپ بامیه، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، کتلت اسفناج، کتلت هویج و سیب زمینی، کتلت ذرت، کتلت سویا با گندم جوانه زده، برگر کدو خورشتی، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، دلمه کلم، دلمه فلفل دلمه ای، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ قارچ، پنیر سویا، کشک سویا، سس گل کلم، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس زیتون، سس جعفری.
• خوردنی های مضر: عدس پلو ساده.

نکته:

• مفصل آرنج از سه استخوان تشکیل می شود. در بالا قسمت پایینی استخوان بازو Humerus bone قرار دارد و در پایین قسمت بالایی دو استخوان ساعد یعنی زند زیرین و زند زبرین در تشکیل مفصل آرنج شرکت می کنند. زند زیرین یا Ulna همان استخوانی است که در طرف انگشت کوچک دست قرار گرفته است و زند زبرین یا Radius استخوانی است که در طرف شست دست است. در دو طرف مفصل آرنج یعنی در طرف خارج و داخل آن لیگامان هایی وجود دارد که مفصل آرنج را پایدار نگه می دارند. لیگامان هایی که در قسمت خارجی قرار دارند استخوان بازو را به استخوان زند زبرین یا رادیوس متصل می کند و لیگامان هایی که در قسمت داخلی مفصل آرنج قرار دارند استخوان بازو را به استخوان زند زیرین یا النا متصل می کنند.
• در هنگام دررفتگی آرنج معمولاً بافت های اطراف مفصل مثل کپسول مفصلی و لیگامان ها آسیب می بینند. این آسیب دیدگی ممکن است بصورت کشیدگی و یا حتی پارگی کامل باشد. در حالات شدیدتر ممکن است همراه با دررفتگی، شکستگی استخوانی هم در مفصل آرنج اتفاق بیفتد و یا حتی به عروق و اعصابی که از ناحیه آرنج عبور می کنند آسیب برسد. در بعضی افراد مفصل آرنج ذاتاً شل است.