درماتیت تماسی: عبارت است از درماتیت تماسی، واکنش التهابی پوست در اثر تماس مستقیم با عوامل شیمیایی در محیط است. پاتومکانیسم این التهاب می­تواند شامل حساسیت شدید ایمونولوژیک (آلرژی) یا غیرایمونولوژیک (درماتیت تماسی تحریکی)، یا ممکن است ترکیبی از هر دو باشد.. ۱۵ تا ۲۰ درصد از مردم به درجاتی از شدت به درماتیت تماسی مبتلا هستند. به عبارت دیگر همانگونه که از نام بیماری درماتیت تماسی (contact dermatitis) متوجه می شویم، در این بیماری بر اثر تماس پوست با یک ماده خاص، پوست دچار التهاب می شود.

انواع درماتیت تماسی:

1. درماتیت تماسی تحریکی:که بر اثر تماس با مواد تحریک کننده مثل مواد سفید کننده و رنگبر ایجاد می شود.
2. درماتیت تماسی آلرژیک:که در هنگامی که فرد با ماده ای که  به آن حساسیت دارد تماس پیدا می کند ایجاد می شود.

علائم:

1. گاهی خارش
2. قرمزی مختصر
3. ایجاد ترک و شقاق در پوست
4. در موارد شدید، نواحی قرمز روشن که مایع از آنها تراوش می کند به وجود می آید.
5. این مسعله باعث از دست رفتن آب و چروکیده شدن سلول های سطحی می شود.

علت:

• تماس با پیچک سمی
• بعضی از داروهای مالیدنی
• وجود بعضی فلزات در جواهرات
• مواد شیمیای موجود در بعضی از مواد آرایشی
• تماس با مواد تحریک کننده، مثل افشانه ها (اسپری ها)، اسیدها، یا حلال ها، ماده تحریک کننده لایه چربی روی پوست را بر می دارد.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. سوختگی ناش از آب داغ یا آفتاب
2. مشاغل یا تفریحاتی که فرد با مواد تحریک کننده سر و کار دارد.
3. قرار گرفتن مداوم در معرض آب داغ یا پاک کننده ها، یا هرگونه ماده تحریک کننده ای که رطوبت پوست را تغییر دهد.

پیشگیری:

1. پوست خود را از آفتاب سوختگی یا سایر سوختگی ها محافظت کنید.
2. به دست کردن دستگش محافظ کننده ممکن است کمک کننده باشد.
3. از تماس با هرگونه ماده تحریک کننده ای که در گذشته درماتیت ایجاد کرده خودداری کنید.

عواقب مورد انتظار:

• علائم را می توان با درمان و اجتناب از مواد تحریک کننده کنترل کرد. عود بیماری شایع است، بنابراین امکان دارد درمان برای سال های ضروری باشد.

عوارض احتمالی:

• عفونت باکتریایی ثانویه، بروز بثورات پوستی در سطح وسیع تری از پوست.

تشخیص:

1. پزشک متخصص بعد از آگاهی از سابقه پزشکی بیمار و معاینات بالینی،به طور معمول برای شناسایی دقیق عامل محرک انجام آزمایش های پوستی (Patch test) و یا خونی تشخیصی را توصیه می نماید.

درمان طب نوین:

• پوست را به آرامی خشک کنید و از مالش حوله به بدن خودداری کنید.
• بیش از شروع تمیز کاری یا شستشوی دست ها، حلقه یا انگشتر خود را در آورید.
• به هنگام استفاده از آب چه برای حمام کردن و چه سایر استفاده ها، آب باید ولرم باشد.
• داخل دستکش را پس از استفاده خشک کنید، اگر دستکش سوراخ شد آن را دور اندازید.
• به جای صابون حمام، از روغن مخصوص حمام یا صابون با پایه گلیسیرین استفاده کنید.
• جهت تمیز کاری خانه یا باغبانی، دستکش چرمی یا از جنس مصنوعی با دوام به دست کنید.
• به هنگام پوست کندن یا آب گرفتن لیمو، پرتقال، گریپ فروت، گوجه فرنگی، یا سیب زمینی از دستکش استفاده کنید.
• در صورت امکان برای شستشوی ظروف از دستگاه ظرف شویی استفاده کنید یا این که از کس دیگری بخواهید ظرف ها را بشوید.
• درمان موثر مشتمل است بر حذف آلرژن ها از محیط، اجتناب از مواد تحریک کننده و سایر عوامل مساعد کننده، و نیز رفع خارش و التهاب از تماس با ماده شیمیایی یا جسمی که باعث بروز بثورات می شود، خودداری کنید.
• تنها از کرم، لوسیون، یا پمادی که برای این بیماری تجویز شده است استفاده کنید، سایر محصولات تجاری ممکن است بیماری را بدتر کنند، پماد یا کرم را 7 الی 6 بار در روز به دست ها بمالید. برای سایر نقاط بدن دارو را دو بار در روز و خصوصاً پس از حمام بمالید.
• استفاده از حلال ها را به حداقل برسانید و پیش از تماس با مواد تحریک کننده، دستکش با دوام از جنس وینیل که درون آن آستر نخی وجود داشته باشد به دست کنید و مواد تحریک کننده می تواند شامل موارد: آب؛ صابون؛ مواد پاک کننده؛ پودر پاک کننده؛ رنگ؛ تینر؛ تربانتین و پولیش برای اتومبیل، کف پوش، کفش، اساس منزل، یا اجسام فلزی.

درمان طب سنتی:

• شبی یک لیوان سرکه انگبین بخورید.
• برای هرگونه تمیزکاری در خانه توصیه می شود از دستکش استفاده شود.
• کمی پودر گوگرد زرد را با مقداری روغن جامد مخلوط کنید و شب ها بر دست ها مالش دهید و بخوابید.
• بعد از تماس دست ها با مواد شوینده به سرعت آنها را با آب بشویید و بعد از خشک کردن با کرم مرطوب کننده آغشته نمایید.
• گلیسیرین 35 گرم + نشاسته 10 گرم + کتیرا 5 گرم، داروها را نرم کوبیده با گلیسیرین کمی حرارت دهند، روازنه بمالند. (بسیار مجرب).
• کتیرا 5 گرم + نشاسته 10 گرم، این دو ترکیب را باهم مخلوط کنید، 25 گرم گلیسرین به آن اضافه کنید و کمی حرارت دهید و روزانه دست ها را ماساژ دهید.
• برای درمان دست هایی که ظریف و علیل شده اند و به هر چیزی حساسیت نشان می دهند، باید هربار ۵۰ گرم برگ ازگیل را در یک لیتر آب به مدت ۱۵ دقیقه دم کنید و با آب صاف کرده آن دست ها را شستشو دهید.
• درمان این بیماری حجامت آلرژی است به طوری که بعد از انجام حجامت آلرژی شخص می بایست به آن چیزی که حساسیت دارد به موضع زخم بزند تا حساسیت آن از بین برود. این عمل را چندین بار می بایست انجام دهد تا درمان شود.
• گل نیلوفر و کتیرا از هر کدام ۵ گرم و گل بنفشه ۱۰ گرم، همه را نرم بسایید، بعد ۵ گرم موم، ۲۰ گرم پیه مرغ آب کرده و مغز یک عدد ساق گاو را روی آتش ملایم مخلوط کنید. سپس داروها را با پیه و موم و مغز ساق گاو ترکیب کرده و روزی سه مرتبه، کمی از آن را بمالید و خوب ماساژ دهید.
• بهتر است برای شستن ظرف ها از ماشین ظرفشویی استفاده شود. فراموش نکنید نباید پودر و یا قرص های شوینده مخصوص ماشین ظرفشویی با پوست شما تماس داشته باشند!
• اگر دست هایتان به مواد شوینده یا گرد و غبار یا مواد اسیدی یا از تماس با مواد پلاستیکی و غیره حساس شده است، باید ۵ گرم پودر کتیرا را با ۵۰ گرم گلسیرین مخلوط کنید و شب ها به دست ها مالش دهید و بخوابید.
• تخم گشنیز 5 گرم + خارخسک 20 گرم + شاه تره 15 گرم + گل بنفشه 15 گرم + سه پستان 5 گرم + عناب 20 گرم + تخم ترشک 20 گرم، دو قاشق غذاخوری با دو لیوان آب کمی جوشانده قبل از هر غذا دو استکان میل شود. (بسیار مجرب).
• در صورت بروز علائم حساسیت یا آلرژی به مواد شوینده بلافاصله پوست را شسته و با کرم های مرطوب کننده و یا پماد های موضعی استروئیدی ملایم آغشته نمایید. استفاده از کمپرس سرد نیز می تواند به بهبودی و تسکین ناحیه ملتهب کمک نماید.
• نکته مهم دیگر آن است که علاوه بر عوارض نامطلوب پوستی مواد شوینده و جرم گیر، باید توجه داشت در هنگام استفاده از اینگونه مواد تمیزکننده، تنفس این مواد، بخصوص در فضای بسته می تواند اثرات خطرناک و جبران ناپذیری در پی داشته باشد.
• اگر پوست شما به طور کلی حساس است حتی باقیمانده مواد شوینده در لباس ها، ملحفه ها و یا حوله ها نیز می تواند سبب بروز واکنش های آلرژیک در شما شود. بنابراین برای پیشگیری، توصیه می شود حتما البسه های مذکور را با آب بیشتری بخوبی شستشو دهید.
• شایان ذکر است برای کودکان و یا افراد بزرگسالی که پوست حساس دارند بهتر است پوشاک جدید خریداری شده را پیش از استفاده، یکبار با آب کافی شستشو داده شوند. این عمل می تواند موجب حذف مواد شیمیایی (مانند فرمالدئید) شود که ممکن است بر سطح پوشاک نو وجود داشته باشند.
• حالت اول: کتیرا 5 گرم + مغز قلم گاو یک عدد + گلیسیرین 40 گرم + نشاسته 5 گرم + مغز قلم گام را خارج کرده با گلیسیرین حرارت دهند سپس بقیه داروها را اضافه کرده تا به صورت کرم در آید سپس روزی سه مرتبه به موضع بمالند. حالت دوم: همه را نرم ساییده، قارا را در 250 گرم روغن زیتون حرارت داده تا حل شود سپس بقیه داروها را اضافه نمایند حرارت داده تا قوام آید، روزانه سه مرتبه به موضع بمالند. (بسیار مجرب)
• توصیه می شود البسه، ملحفه و پتوی کودکان بخصوص آن دسته از کودکانی که به یکی از بیماری های آلرژیک (اگزما، درماتیت تماسی و…) مبتلا هستند، با مواد شوینده ملایم و فاقد مواد معطرو یا آنزیم، شستشو شده و از مایع نرم کننده نیز استفاده نشود! در صورت عدم امکان و یا عدم دسترسی به اینگونه مواد شوینده ملایم، باید البسه فوق الذکر را بخوبی با آب شستشو داده شده و از حذف باقیمانده مواد شوینده بر روی آنها اطمینان حاصل نمود. در صورت استفاده از ماشین لباسشویی از برنامه هایی استفاده گردد که دارای چندین مرحله شستشو با آب می باشند.
• پنج گرم گل نیلوفر را با ۱۰ گرم گل بنفشه مخلوط کرده، بسایید و با ۵ گرم پودر کتیرا ترکیب کنید، بعد محتوی مغز یک عدد ساق گاو را با ۲۰ گرم پیه مرغ آب کرده و ۵ گرم موم عسل، روی آتش گرم کنید، سپس داروهای کوبیده شده را در آن مخلوط کرده و شب ها هنگام خواب مقداری از آن را به دست ها مالش دهید و بخوابید. در ضمن در این مواقع باید دست ها را از تماس با گردو غبار و مواد شوینده و اسیدی و حتی از تماس با آب پرهیز دهید و هرگاه مجبور به تماس شدید، باید از دستکش استفاده کنید و چون دستکش پلاستیکی خود ایجاد حساسیت می کند، ابتدا یک جفت دستکش نخی در دست کرده، سپس روی آن از دستکش پلاستیکی استفاده کنید.

داروها:

• مومتازون
• کالاندولا
• کلوبتازول
• فلوسینولون
• امکان دارد کرم ها، پمادها یا لوسیون های توصیه شود، این داروهای مالیدنی ممکن است شامل محصولات استروییدی برای کاهش التهاب یا نرم کننده ها برای حفظ رطوبت باشند.

فعالیت:

• با تخفیف تدریجی علائم تحریک پوست، فعالیت های عادی خود را از سر گیرید.

رژیم غذایی:

• رژیم خاصی توصیه نمی شود.