درد پشت زانو: عبارت است از درد پشت زانو گاهی اوقات به تدریج و در طول زمان به وجود می‌آید و نشانه یک بیماری زمینه ای است و گاهی نیز ناگهانی و به دلیل مصدومیت رخ می‌دهد. درد پشت زانو به دلیل فشار و استرس زیاد بر روی مفاصل زانو ایجاد می‌شود. درد متوسط تا شدید در پشت مفصل زانو باعث بی ثباتی آن در سنین پیری می‌شود. با اینکه درد زانو در همه گروه‌های سنی رایج است، اما درد مزمن پشت مفصل زانو در جوانان به دلیل انجام بیش از حد فعالیت‌های فیزیکی و استفاده زیاد از مفصل زانو رخ می‌دهد که باعث تورم، احساس ناراحتی و کاهش استقلال فیزیکی فرد می‌شود. معاینه مناسب و به موقع برای تشخیص درد پشت زانو ضروری است. درمان به موقع و مناسب می‌تواند تسکین ‌دهنده باشد و از آسیب بیشتر زانو جلوگیری کند.

علائم:

1. در برخی از موارد، درد پشت زانو همراه با علائم خاص دیگری ظاهر می شود که نشان دهنده یک عارضه خطرناک می باشند. در صورت مشاهده این علائم باید بلافاصله برایدرمان درد پشت زانو به اورژانس پزشکی مراجعه شود. علائمی که می توانند نشان دهنده یک عارضه جدی و خطرناک باشند عبارت اند از:
2. تورم و التهاب
3. دشواری در تنفس
4. گرفتگی و خشک شدگی
5. قرمزی در پشت زانوی یک پا
6. کاهش تحرک و دامنه حرکتی زانو
7. تورم دردناک در پشت زانو یا ساق پا
8. احساس گرما در پشت زانوی یک پا
9. عدم توانایی قرار دادن وزن بر روی زانو
10. احساس درست به هنگام صاف کردن پا
11. ایجاد کبودی بر روی پشت زانو و یا ساق پا

علت:

• واریس
• بورسیت زانو
• افزایش سن
• رشد توده های خوش خیم یا سرطانی در زانو (این مورد بسیار نادر است).
• گرفتگی عضلات پا: گرفتگی عضله می‌تواند موجب درد زانو شود، اما معمولاً در یک عضله ایجاد می‌شود. درد زانو ناشی از گرفتگی، معمولاً در همسترینگ یا کشاله ایجاد می‌شود.
• کیست بیکرز: کیست بیکر، ناشی از فشار بیش از حد در پشت مفصل زانو است و می تواند منجر به انباشت مایع در پشت زانو شود.آرتروز یا آسیب زانو می تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد. علائم آن به شکل درد در زانو و یا پشت زانو، تورم در پشت زانو و مشکل خم شدن زانو خواهد بود. علائم می‌تواند با افزایش فعالیت بدتر شود، و اگر کیست متورم شود، درد شدید در زانو وجود خواهد داشت.
• پارگی مینیسک زانو: آسیب رایج دیگر که باعث درد پشت زانو می‌شود،پارگی مینیسک است. مینیسک یک غضروف است که مفصل زانو را تراز می‌کند و شبیه یک بالشتک عمل می‌کند. قسمت پشتی ران یک دسته عضله دارد که به آن عضلات پشت ران (همسترینگ) می‌گویند. در حین خم کردن زانو یا انجام حرکاتی که ناگهان سرعت حرکت افزایش یا کاهش یابد، ممکن است عضلات پشت ران آسیب ببینند و باعث درد پشت زانو شوند. صدماتی که در حین حرکات خاص یا ورزش‌ها به استخوان وارد می‌شود، مانند شکستگی یا در برخی موارد آسیب به عصبی که از پشت زانو می‌گذرد، می‌تواند باعث درد پشت زانو شود.
• التهاب مفصل: شرایطی مانند التهاب مفاصل که ناشی از انحطاط یا دلایل دیگری است، می‌تواند منجر به تغییر ساختار استخوان شود. این عامل می‌تواند باعث ایجاد درد در مفصل زانو و اطراف آن از جمله پشت زانو شود. این درد با تورم و سفت شدن پشت زانو همراه است.
• التهاب تاندون (تاندونیت): ساختارهایی به نام تاندون وجود دارند که در سر ماهیچه‌های اصلی و وصل‌کننده قرار دارند. تاندون‌هایی که به ماهیچه‌های پشت ران و ماهیچه‌های ساق پا وصل می‌شوند، در پشت مفصل زانو قرار دارند. هنگامی که این تاندون‌ها متورم می‌شوند، پشت زانو درد می‌گیرد. محل‌هایی که التهاب تاندون رخ می‌دهد عبارتند از: التهاب تاندون عضلات دو سر ران، التهاب تاندون ماهیچه‌های پشت زانو و التهاب تاندون گاسترو که در پشت ساق پا واقع شده است.
• آنوریسم (گشاد شدن) سرخرگ پشت زانو: آنوریسم پشت زانو، یک نقص در سرخرگ پشت زانو می باشد که در طی آن، دیواره سرخرگ سست شده و خاصیت کشسانی خود را از دست می دهد، در نتیجه سرخرگ دارای حالت دوکی شکل می شود. این عارضه معمولاً در افراد مسن دیده می شود و علت آن نیز، از دست رفتن خاصیت کشسانی و مقاومت سرخرگ ها در اثر افزایش سن می باشد. بیرون زدگی آنوریسم می تواند باعث ایجاد فشار و درد موضعی شود ولی علائم مهم تر از آن، می توانند در اثر لخته های خونی تشکیل شده بر روی دیوار و به سمت پایین سرخرگ ایجاد شوند. این لخته های خونی در ابتدا ممکن است باعث ممانعت از جریان خون شده و منجر به لنگیدن شوند (درد در ساق و کف پا به هنگام راه رفتن)؛ ولی با گذشت زمان و پیشرفته تر شدن انسداد خونی، می توانند باعث سرد و سفید شدن پا گردند (یک حالت اورژانسی پزشکی).
• لخته شدن خون: برای اینکه رابطه بین لخته شدن خون (ترومبوز) و درد زانو را درک کنیم، باید کمی راجع به آناتومی زانو بدانیم. مسیر یکی از عروق خونی به نام ورید پوپلیتئال) از پشت زانو و ران است. این ورید خون را از پاها به سمت قلب هدایت می‌کند. ممکن است آن را با نام ورید عمقی نیز بشنوید. فاکتورهایی مانند آهسته شدن جریان خون می‌تواند باعث لخته شدن خون شود، به همین دلیل است که پزشکان می‌گویند برای طولانی مدت ننشینید و حتما زمانی را به بلند شدن و راه رفتن اختصاص دهید. بالا رفتن سطح استروژن (به دلیل مصرف قرص‌های ضد بارداری در زنان)، آسیب احتمالی به شریان‌ها و شکستگی استخوان از دیگر عواملی هستند که می‌توانند باعث لخته شدن خون در مفصل زانو شوند. از علائم رایج این عارضه درد و تورم پشت زانو، تغییر رنگ پوست و گرمی و قرمزی در ناحیه مفصل زانو است. پزشک با توجه به وضعیت بیمار برای درمان داروهای ضد انعقاد یا جراحی را تجویز می‌کند.
• پوسچر نامناسب (وضعیت قرارگیری بدن در موقعیت نامناسب): منظور از پوسچر وضعیت قرار‌گیری بدن است. قرار گرفتن در یک حالت خاص برای مدت زمان طولانی می‌تواند به قسمت‌های مختلف زانو مانند تاندون و رباط‌ها فشار وارد کند. مثلا اگر برای مدتی روی یک صندلی نامناسب نشسته باشید و بخواهید بلند شوید،درد زانو را حس خواهید کرد.
• آسیب در گوشه خلفی زانو: گوشه خلفی به سمت خارجی پشت زانو گفته می شود که در آن ساختار های متعددی به پایداری زانو کمک می کنند. معمولاً همیشه، آسیب شدید به زانو منجر به ناپایداری و درد در پشت زانو می شود.
• آسیب رباط صلیبی: آسیب رباط صلیبی خلفی در اثر کشش بیش از حد یا پارگی این رباط ایجاد می شود که از ناحیه ران تا استخوان ساق پا از طریق زانو عبور می کند. این عارضه غالباً در اثر ضربه شدید به جلوی زانوی خمیده، و در مواقعی هم در زمین خوردن و برخورد شدید زانو با زمین، یا در حینورزش های پر برخورد مانند فوتبال، راگبی و … ایجاد می شود. آسیب زانو در تصادفات هم می‌تواند موجب کشش یا پارگی رباط صلیبی شود. همچنین هنگام صاف شدن بیش از حد پا و خم شدن زانو به سمت عقب هم ممکن است رباط صلیبی دچار آسیب شود.
• آرتروز زانو: آرتروز زانو یکی از علل شایع درد پشت زانو است. در آرتروز، غضروف زانو که روی مفصل قرار دارد فرسوده می شود.فرسایش غضروف زانو به مرور زمان موجب درد در نقاط مختلف زانو از جمله قسمت پشت آن و افزایش آسیب به زانو خواهد شد. عوارض استئوآرتریت یا آرتروز زانو، که درد پشت زانو هم از آن دسته می‌باشد، معمولاً در افراد بالای 50 سال دیده می‌شود؛ و هرچه سن افزایش یابد احتمال ابتلا به این بیماری پیش رونده، بیشتر خواهد شد.
• ایام قاعدگی و بارداری: بسیاری از زنان قبل از شروع سیکل قاعدگی، در پایین کمر، لگن، پشت زانو ساق پای خود احساس درد می کنند، احساس درد در پشت زانو اطراف کشکک زانو نیز در دوران بارداری امری شایع است که به علت وزن اضافی و فشاری است که جنین موجب آن می شود.

عوارض احتمالی:

1. تغییر رنگ پوست
2. تورم، درد،ادم و ضعف
3. اختلال در انجام امور روزمره به دلیل محدودیت حرکتی ایجاد شده.
4. حساسیت زیاد یا درد پوست که می‌تواند کل اندام تحتانی بدن را در برگیرد.
5. چوب شدگی و کاهش دامنه حرکات که می‌تواند به‌ مرور زمان مخرب باشد.

تشخیص:

• استفاده از فراصوت.
• بررسی سوابق پزشکی، گفت و گو در مورد فعالیت های اخیر شما.
• MRI: از اسکن ام آر آی برای ارزیابی بافت‌های نرم و تشخیص پارگی رباط یا غضروف و آسیب دیدگی عضله استفاده می‌شود.
• عکس برداری با اشعه ایکس: عکس برداری توسط اشعه ایکس از زانو می‌تواند وجود تغییرات تحلیل برنده زانو و بدون شکستگی را نشان دهد.
• آزمایش خون: در صورتی که پزشک به وجودنقرس، آرتریت یا سایر اختلالات پزشکی مشکوک شده باشد درخواست انجام آزمایش خون را خواهد داد.

درمان طب نوین:

• استراحت:تا جایی که می‌توانید فشار اضافی به پاهای خود وارد نکنید. مثلا برای راه رفتن از عصا استفاده کنید.
• کمپرس سرد: کمپرس سرد به کاهش درد کمک می‌کند. کمپرس یخ را مستقیم و برای مدت زمان طولانی در ناحیه مفصل قرار ندهید. پس از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه کمپرس را بردارید و اجازه دهید تا مفصل دوباره گرم شود؛ سپس از آن دوباره استفاده کنید. سرما جریان خون و درد را کاهش می‌دهد.
• فشرده سازی: با استفاده از زانوبند که از رایج‌ترین آنها زانوبندهای کشی است، مفصل زانو را ثابت نگه دارید. دقت کنید زانو بند نباید خیلی سفت بسته شود. این کار جریان خون را مختل می‌کند.
• بالا نگه داشتن پاها: هنگام دراز کشیدن و خوابیدن چند بالش زیر پای خود قرار دهید تا پاها کمی بالاتر از سطح قلب قرار گیرند.
• کاهش وزن: در صورت داشتن اضافه وزن، وزن خود را کم کنید.
• در صورت آرتروز: گذاشتن کمپرس سرد روی زانو، ورزش، مصرف داروهای ضد التهاب (مانند تیلنول).
• در صورت کیست بیکر: کمپرس سرد، داروهای مسکن غیر تجویزی، درمان بیماری مزمن زانو (در صورت وجود).
• در صورت زانوی دوندگان (کندرومالاسی پتلا): استراحت گذاشتن کمپرس سرد، بانداژ فشاری (اعمال فشار)، بالا نگه داشتن زانو، مصرف داروهای ضد التهاب.
• در صورت بروز بورسیت زانو: استراحت، گذاشتن کمپرس سرد، بانداژ فشاری (اعمال فشار)، بالا نگه داشتن زانو، درمان با داروی آنتی بیوتیک، انجام جراحی (در صورت بروز عفونت).
• در صورت پارگی مینیسک زانو: استراحت، گذاشتن کمپرس سرد، بانداز فشاری (اعمال فشار)، بالا نگه داشتن زانو، فیزیوتراپی، زانوبند طبی، جراحی آرتروسکوپی (در موارد نادر).
• در صورت اختلالات مربوط به تشکیل لخته خون: تجویز داروهای رقیق کننده ی خون، انجام تمرینات حرکتی، پوشیدن جوراب های فشاری مخصوص.
• در صورت التهاب تاندون کشکک: انجام ورزش های کششی و تقویت زانو، بستن نوار مخصوص کشکک زانو، مصرف داروهای مسکن (مانند ایبوپروفن و ناپروکسن).
• در صورت آسیب عضله همسترینگ: استراحت، گذاشتن کمپرس سرد، بانداژ فشاری (اعمال فشار)، بالا نگه داشتن زانو، استفاده از زانوبند های طبی، فیزیوتراپی، مصرف داروهای مسکن غیر تجویزی مانند ایبوپروفن و استامینوفن.
• در صورت آسیب دیدگی رباط ها: استراحت، گذاشتن کمپرس سرد، بانداژ فشاری (اعمال فشار)، بالا نگه داشتن زانو، استفاده از زانوبند طبی، انجام ورزش های کششی و تقویت زانو، مصرف داروهای مسکن غیر تجویزی (مانند ایبوپروفن و آسپیرین) در درمان درد پشت زانو موثر است.
• عمل جراحی: در برخی از بیماری‌های خاص (زمانی که علل به وجود آورنده درد پشت زانو، ضایعات ارگانیک، عفونی، کیستی و التهابی است) انجام عمل جراحی ضروری است. انتخاب نوع عمل جراحی به استخوان‌های درگیر و میزان آسیب دیدگی استخوان بستگی دارد.
• روش درمانی مورد استفاده برایدرمان درد پشت زانو، به شدت و درجه ناراحتی و همچنین علت درد پشت زانو بستگی دارد. درد زانو، از جمله درد پشت زانو که به دلایل عضلانی اسکلتی ایجاد شده است، معمولاً درمان درد پشت زانو به روش های درمانی کنسرواتیو پاسخ خوبی نشان می دهد؛ مانند استراحت، استعمال یخ، اعمال فشار، بالا نگه داشتن عضو و اصلاح موقتی فعالیت ها. در موارد نادر، نیاز است که جراح یک تاندون جدا شده و یا کشیده شده را دوباره به استخوان در پشت زانو متصل کند.

درمان طب سنتی:

• حجامت و زالو درمانی موضعی نیز بسیار موثر است.
• با روغن های گرم نظیر بادام تلخ و سیاهدانه موضع را خوب ماساژ دهید و با حوله و اتو موضع را گرم نگه دارید.

داروها:

• ناپروکسن
• ایبوپروفن
• دیکلوفناک
• سلکوکسیب

فعالیت های بدنی:

• بر روی پشت دراز بکشید و پاها را صاف کنید؛ پنجه پاها را به سمت جلو و عقب حرکت دهید تا کشش را در ساق پای خود حس کنید. سپس پاشنه پاها را حرکت دهید تا زانوها بالا بروند، آن ‌قدر که زانوها خم شوند و پاشنه‌ها به بدن نزدیک شوند.
• روی معده بخوابید و پاها را صاف کنید، زانوها را به سمت بدن خم کنید، زانوها را در این حالت نگه دارید و دوباره آن‌ها را صاف کنید. می‌توان در این روش از وزنه استفاده کرد، اما این کار باید تحت نظارت انجام شود.
• بایستید و پای خود را از پشت بالا ببرید تا زانو خم شود، قوزک پا را نگه دارید و پاشنه پا را به پشت خود بمالید. برای چند ثانیه این حالت را حفظ کنید و سپس پا را رها کنید. در اینجا نیز می‌توان از وزنه استفاده کرد. توصیه می‌شود برای این کار با یک متخصص زانوی مجرب مشورت کنید.

رژیم غذایی:

• از غذاهایی با طبیعت گرم و تر بیشتر استفاده کنید.

نکته:

به یاد داشته باشید که ترومبوز عمیق وریدی معمولاً در ساق پا ایجاد می شود ولی می تواند در مناطق دیگری نیز به وجود آید.