درد پستان: عبارت است از درد شایعترین شکایت مربوط به پستان است. بسیاری از خانم‌ها هنگام ابتلا به درد پستان به شدت از ابتلا به سرطان پستان می‌ترسند، اما لازم به ذکر است که درد پستان به ندرت با سرطان سینه رابطه دارد و اغلب علل بسیار ساده و بی‌خطری دارند. همچنین برخی داروها نیز می‌توانند باعث درد پستان شوند. دردهای پستان عمدتاً به دو دسته اصلی تقسیم می شود: دردهای دوره ای و دردهای غیردوره ای.
انواع درد پستان:
- دردهای دوره ای: برخی دردهای پستان با قاعدگی ارتباط دارند و در دوران پریود وجود دارند. در اثر بالا و پایین شدن هورمون‌های زنانه ایجاد می‌شوند، حدود دو هفته مانده به عادت ماهانه شروع شده و عمدتاً پس از شروع قاعدگی بهبود می‌یابند. این درد به صورت احساس توده، پری، تورم و سنگینی در پستان تعریف شده و عمدتاً در قسمت خارجی و بالایی پستان ها احساس می شوند و می‌توانند به زیر بغل هم منتشر شوند. فعالیت فیزیکی می تواند این درد را تشدید کنند. معمولاً هر دو پستان را تحت تأثیر قرار می‌دهند و اغلب زنان حدود ۲۰ تا ۴۰ ساله که هنوز یائسه نشدند را درگیر می‌کنند.
- دردهای غیر دوره ای: این دردها به سیکل ماهانه‌ی قاعدگی ربطی ندارند. گاهی توده‌هاي پستانی و بیماري‌هاي خوش‌خیم یا بدخیم پستان عامل دردهای غیر دوره ای هستند که اغلب با علامت دیگری همراه نیستند. معمولاً از مشکلات ساختاری پستان منشاء می‌گیرند. اما گاهی موارد ممکن است عللی غیر مرتبط با پستان داشته باشند. این دردها به صورت احساس زخم، سوزش و سفتی توصیف می‌شوند، معمولاً یک پستان را در محدوده خاصی درگیر می‌کنند، اما ممکن است به سرعت در کل پستان منتشر شوند و اغلب زنان یائسه را درگیر می‌کند.
علائم دردهای دوره ای سپستان:
- سینه ها ممکن است دچار ورم شوند.
- سینه ها در دردهای دوره ای حساس می شوند.
- درد سینه ممکن است به زیر بغل نیز سرایت کند.
- درد سینه از الگوی زمانی خاصی مانند چرخه قاعدگی پیروی می کند.
- معمولاً درد در هر دو سینه بخصوص در نواحی بالایی و خارجی سینه احساس می شود.
- ممکن است در سینه ها توده های پراکنده ای احساس شوند (نه به صورت یک توده بزرگ و متراکم).
- درد سینه در روزهای نزدیک به شروع پریود شدید می شود. در برخی موارد، درد ممکن است چند هفته پیش از قاعدگی آغاز شود.
- اغلب بیماران درد را به صورت سنگینی و درد مداوم در سینه احساس می کنند. برخی از زنان، علاوه بر سنگینی در سینه های خود احساس التهاب، ضربان و سوزش می کنند.
- احتمال بروز دردهای سینه دوره ای در زنان جوان (20 تا 30 ساله) بیشتر است. علاوه بر این، زنانی که دوران یائسگی خود را پشت سر گذاشته اند، در صورتی که از داروهای هورمون درمانی استفاده کنند ممکن است دچار درد سینه دوره ای شوند.
علائم دردهای غیر دوره ای پستان:
- درد سینه ممکن است به صورت مداوم یا پراکنده باشد.
- این دردها معمولاً فقط یک پستان را تحت تأثیر قرار می دهند.
- شدت این دردها با تغییرات چرخه قاعدگی دچار نوسان نمی شود.
- این دردها معمولاً در یک ناحیه به خصوص از سینه شروع می شوند، اما ممکن است به سایر بخش های سینه نیز سرایت کنند.
- دردهای فراتر از ناحیه پستان: معمولاً در این دردها، فرد تصور می کند که ریشه درد او در پستان ها قرار دارد. این در حالیست که ممکن است بروز مشکلاتی دیگر مانند مشکلات عضلانی و سندروم های قفسه سینه مانند التهاب دنده ها و عضلات پشت سینه سبب ایجاد این دردها شده باشند.
- ماستیت: در صورتی که درد سینه در نتیجه بروز عفونت یا ماستیت پستان ایجاد شود، ممکن است علائم دیگری همچون تب، بیحالی و ورم و حساسیت سینه نیز بروز کنند. در این حالت درد سینه با سوزش و احساس داغی در ناحیه دردناک همراه است. در زنانی که در دوران شیردهی خود هستند، این دردها در حین شیرده تشدید می شود.
علت:
- زونا
- آمبولی ریوی
- سرطان سینه
- کوستوکندریت
- بیماری بورنهولم
- کیست های پستان
- دردهای قفسه سینه
- رفلاکس اسیدی معده
- بیماری عروق کرونری قلب
- تومورهای خوش خیم پستان
- اضطراب، استرس و افسردگی
- عفونت های مرتبط با دوران شیرده
- و سایر بیماری های مرتبط با ناحیه قفسه سینه
- مصرف بیش از حد مشروبات الکلی و آسیب به کبد
- تروما یا آسیب فیزیکی به بافت پستان بر اثر ضربه یا جراحی پستان
- پر شدن سینه ها از شیر و عدم توانایی شیردهی مادر (Engorgement)
- آرتروز و دیسک مهره های گردن که ممکن است سبب ایجاد دردهای غیر دوره ای سینه شوند.
- درد سینه در زنان ممکن است تحت تأثیر عوامل مختلفی ایجاد شود. دو عامل نوسانات هورمونی و تغییرات فیبروکیستیک سینه شایع ترین دلایل بروز دردهای سینه در زنان هستند.
- مصرف بعضی از داروها می‌تواند درد پستان ایجاد کند، از جمله این داروها موارد زیر است: داروهای ناباروری، داروهای پیشگیری از بارداری هورمونال خوراکی، داروهای ضد افسردگی، انادرول، اسپیرونولاکتون (الداکتون)، کلرپرومازین.
- چرخه قاعدگی در زنان سبب ایجاد نوسانات در میزان هورمون های استروژن و پروژسترون می شود. افزایش سطح این دو هورمون ممکن است سبب ایجاد التهاب، ورم و توده های دردناک پستانی شود. گاهی اوقات مراجعین خانم اعلام می کنند که دردهای سینه در آن ها با افزایش سن بیشتر می شود. دلیل این امر این است که به مرور زمان تغییرات هورمونی سبب افزایش حجم بافت لوبولار سینه می شود و این عامل سبب حساسیت بیشتر سینه ها می شود. اغلب زنانی که دردهای سینه مرتبط با چرخه قاعدگی را تجربه می کنند، پس از دوران یائسگی با اینگونه دردها مواجه نخواهند شد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- درد سینه به طور معمول، در میان افرادی که به صورت کامل یائسه نشده‌اند شایع تر است، اگرچه ممکن است بعد از یائسگی رخ دهد. درد سینه همچنین می‌تواند در مردانی که ژنیکوماستی دارند و در افراد تراجنسیتی که تحت تغییر جنسیت هستند نیز رخ دهد. عوامل دیگری که ممکن است خطر درد سینه را افزایش دهند عبارتند از:
- جراحی سینه: درد سینه مرتبط با جراحی سینه و تشکیل اسکار گاهی اوقات ممکن است پس از بهبودی برش‌ها باقی بماند.
- عدم تعادل اسیدهای چرب: عدم تعادل اسیدهای چرب در سلول‌ها ممکن است بر حساسیت بافت سینه به هورمون‌های در گردش تأثیر بگذارد.
- استفاده بیش از حد از کافئین: اگر چه تحقیقات بیشتری مورد نیاز است، اما برخی از افراد با کاهش یا حذف کافئین متوجه بهبود درد سینه می‌شوند.
- اندازه پستان: افرادی که سینه‌های بزرگی دارند ممکن است درد غیر حلقوی سینه مربوط به اندازه سینه‌هایشان را تجربه کنند. درد گردن، شانه و کمر ممکن است همراه با درد سینه باشد که ناشی از سینه‌های بزرگ است.
- مصرف دارو: برخی از داروهای هورمونی، از جمله برخی از درمان‌های ناباروری و قرص‌های ضد بارداری خوراکی، ممکن است با درد سینه مرتبط باشند. حساسیت سینه یکی از عوارض جانبی احتمالی درمان‌های هورمونی استروژن و پروژسترون است که پس از یائسگی استفاده می‌شود. درد سینه ممکن است با داروهای ضد افسردگی خاص، از جمله داروهای ضد افسردگی مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) همراه باشد. سایر داروهایی که می‌توانند باعث درد سینه شوند عبارتند از داروهایی که برای درمان فشارخون بالا و برخی آنتی بیوتیک‌ها استفاده می‌شوند.
پیشگیری:
- داشتن رژیم غذایی کم چرب
- خودداری از هورمون درمانی تا حد امکان
- محدود کردن مصرف کافئین تا حد امکان
- استفاده از سوتین‌های مناسب هنگام ورزش
- مصرف داروهای مسکن مانند استامینوفن و ایبوپروفن
- دوری از انجام فعالیت‌های شدید بدنی برای مدت طولانی
- انجام کارهایی که به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کنند.
- عدم مصرف داروهایی که می‌توانند باعث تشدید پستان درد شوند
تشخیص:
- ماموگرافی: غربالگری سرطان پستانو انجام ماموگرافی در صورت وجود توده و یا ضخیم شدن غیر عادی سینه، تست اشعه ایکس از سینه‌ها انجام می‌شود تا هرگونه نگرانی مورد بررسی قرار بگیرد.
- اولتراسوند: این تست که با استفاده از امواج صوتی انجام می‌شود، تصاویری از داخل سینه را در اختیار پزشک قرار می‌دهد. گاهی ممکن است حتی بعد از طبیعی بودن تست ماموگرافی، اولتراسوند به منظور بررسی علت پستان درد انجام شود.
- بیوپسی پستان: توده‌های غیر طبیعی در سینه و یا ضخیم شدن بافت سینه در طول معاینه فیزیکی، برای تشخیص بیشتر به بیوپسی نیاز دارند. در این تست، نمونه کوچکی از بافت سینه گرفته و جهت بررسی‌های بیشتر به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
- معاینه بالینی سینه: هرگونه تغییر در سینه‌ها و گره‌های لنفاوی زیربغل و گردن بررسی خواهد شد. پزشک همچنین به بررسی قلب و ریه‌ها می‌پردازد تا دیگر شرایط مرتبط تشخیص داده شود. در صورت عدم سابقه ابتلا به شرایط پزشکی و یا عدم مشاهده تغییر غیر عادی، نیازی به انجام تست‌های بیشتر نخواهد بود.
درمان طب نوین:
- اقدامات درمانی که از سوی پزشک تجویز می‌شوند، عبارتند از:
- کاهش دوز هورمون درمانی.
- مصرف داروهای ضد التهابی و غیر استروئیدی: امکان استعمال مستقیم کرم‌های ضد التهابی بر روی ناحیه درد وجود دارد.
- برطرف کردن علل بروز درد: برطرف کردن علت بروز درد و با دیگر عوامل که می‌تواند شامل اقدامات ساده ای مانند استفاده از سوتین‌های مناسب باشد.
- تنظیم قرص های پیشگیری از بارداری: در صورت مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری، مصرف دارو یک هفته قطع می‌شود و یا روش پیشگیری دیگری تا زمان برطرف شدن علائم در نظر گرفته خواهد شد. توجه داشته باشید تمامی این تغییرات باید تحت نظر پزشک انجام شوند.
- مصرف داروهای تجویز شده: دانازول، تنها داروی مورد تائید FDA است که در درمان سینه فیبروکیستیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. از تاموکسیفن نیز در درمان و پیشگیری سرطان پستان استفاده می‌شود.
درمان طب سنتی:
- درمان درد پستان به دو صورت درمان های دارویی و غیر دارویی می‌باشد.
- روش های درمانی برای مقابله و کاهش درد سینه در بانوان بستگی به علت ایجاد کننده این درد و اینکه این دردها مرتبط با چرخه قاعدگی هستند یا خیر انتخاب می شوند. پیش از شروع پروسه درمان، پزشک شما عواملی مانند سن، سوابق پزشکی و میزان شدت درد را بررسی می کند.
- درمان دارویی: دیورتیک‌ها، درمان با هورمون تیروئید فقط در صورتی که هیپوتیروئیدی (کم‌کاری تیروئید) اثبات شده باشد، دانازول دارویی مؤثر در برطرف کردن ناراحتی بیمار و همچنین کاهش حالت غده ای پستان است، اما به دلیل احتمال ایجاد ناهنجاری در جنین هنگام استفاده از این دارو یک روش مؤثر برای جلوگیری از بارداری مورد نیاز است، ویتامین E ، برموکریپتین که اگر عوارض جانبی آن مشکل ساز باشد می‌تواند به صورت واژینال تجویز شود، آنتی استروژن‌ها مانند تاموکسیفن که مؤثرتر از دانازول بوده و برای درمان ناراحتی‌های پستان و بیماری‌های خوش‌خیم آن استفاده می‌شود، ویتامین A ، استامینوفن، ضدالتهاب‌های غیراستروییدی(Nsaid) ، قرص‌های ضد بارداری.
- درمان غیر دارویی: در بیش از ۷۵% از افراد، درد بدون درمان خاصی برطرف می‌شود؛ تغییر در رژیم غذایی مانند خودداری از مصرف متیل گزانتین ها (کافئین، تئوفیلین، تئوبرمین) موجود در قهوه، چای، شکلات و نوشابه‌های کولا، کاهش مصرف مواد غذایی فرآوری شده و کاهش استفاده از نمک در بهبود دردهای پستان مؤثر هستند؛ استفاده از سوتین‌های مناسب که نه تنگ باشند و نه گشاد نیز می‌تواند کمک کننده باشد؛ همچنین استفاده از کمپرس سرد و گرم به صورت موضعی راهکار مناسبی برای کاهش درد هستند.
درمان درد پستان هنگام بلوغ:
- مقداری موم را در مقداری روغن زیتون حل کنید و مقداری زهره گاو را با آن مخلوط و بر پستان ضماد کنید.
- اگر هنگام بلوغ دچار درد پستان شدید، برای درمان آن برگ های سبز و تازه گردو را بکوبید و روی آن ضماد کنید.
- شب ها روغن بنفشه و روغن زرده تخم مرغ را مخلوط کنید و خوب روی ورم بمالید و صبح با آب گرم مالش دهید.
درمان درد پستان از ماندن شیر:
- اگر در دوران شیرده دچار درد پستان شده اید برای تسکین و درمان، برگ جعفری تازه را بکوبید و به مدت نیم ساعت روی پستان قرار دهید، بعد با آب گرم بشویید و روزی سه مرتبه تکرار کنید.
- اگر در دوران شیرده به علت ماندن شیر در پستان دچار درد شده اید، روزی ۵ مرتبه پستان را با آب گرم بشویید. بعد مویز، کلم و چغندر را مخلوط کرده، بپزید، سپس با هم بکوبید و به صورت خمیری نیم گرم روی آن ضماد کنید.
داروها:
- دانازول
فعالیت:
- محدودیتی وجود ندارد.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات و غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
نکته:
- هر سینه از ۱۵ الی ۲۰ بخش تشکیل شده است که به هر کدام یک لوب گفته می‌شود. هر کدام از لوب‌ها دارای بخش‌های کوچک‌تری به نام لوبول هستند. هر کدام از لوبول‌ها در نهایت منتهی به یک غده کوچک شیری می‌شوند که کار تولید شیر در دوران شیرده را انجام می‌دهند. ساختار پستان در کل به صورت غددی بوده که هرچه سن افزایش پیدا می‌کند بافت چربی بیشتر شده و بر بافت غددی غالب می‌شود، بنابراین سینه‌ها افتاده‌تر می‌شوند.
- معمولاً درد سینه ارتباطی با سرطان سینه ندارد. وجود درد سینه یا پستان های فیبروکیستیک لزوماً به این معنی نیست که فرد ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان سینه را تجربه می کند. هر چند اگر درد سینه همراه با احساس توده های منسجم باشد، بیمار باید هر چه سریع تر برای انجام آزمایشات تشخیصی مانند ماموگرافی به پزشک خود مراجعه کند.
- اگر شما مطمئن نیستید که آیا دردهای شما از نوع دوره ای است یا خیر، بهتر است به مدت سه ماه زمان بروز دردهای خود را در یک دفترچه یادداشت کنید. در این دفترچه شما می توانید زمان دقیق پریودهای خود و زمان بروز درد پستان را بنویسید. شما همچنین می توانید سایر جزئیات، مانند هرگونه تغییر در رژیم غذایی تان، وقایع ناراحت کننده و خیلی چیزهای دیگر را یادداشت کنید. بعد از مدتی شما می توانید با مراجعه به این دفترچه مشخص کنید که آیا دردهای پستان شما دوره ای می باشد و به زمان قاعدگی شما ارتباطی دارد یا خیر.