خودخوری (نشخوار ذهنی): عبارت است از خودخوری یعنی شما به دلایل مختلف و گاهاً غیر منطقی، خود را قضاوت، سرزنش و تخریب می کنید. در واقع با وارد کردن افکار منفی به ذهن خود و کنترل نکردن آنها، خود را عذاب داده و سعی دارید که خود را مقصر اصلی جلوه دهید. ممکن است برایتان پیش آمده باشد که کار اشتباهی انجام داده باشید، اما از ترس قضاوت دیگران، شروع کرده اید به تخریب کردن خودتان، در این مواقع، لازم است بدانید که شما جز ناراحتی، چیزی به خود اضافه نکرده اید و مشکلی را حل نکرده اید. گاهی خود را جای دیگران می گذارید و خود را قضاوت می کنید. این عمل به شدت مخرب و بیهوده است. افسوس خوردن در مورد اتفاقات گذشته و نگرانی های بی مورد راجع به آینده، سبب می شود جملاتی را در ذهن خود تکرار کنید که بار منفی آنها، تأثیرات مخرب خود را در زندگی شما بگذارد.

علت:

• خودخوری می تواند دلایل مختلفی داشته باشد و حتی ریشه در کودکی شما داشته باشد، اما هیچ موضوعی نیست که نتوان آن را درمان کرد. با شناخت دلایل خودخوری می توانید به خود در جهت کاهش خودخوری کمک کنید.
• مهم بودن دیدگاه افراد نسبت به شما: اولین دلیلی که می توان به آن اشاره کرد این است که نظر دیگران برای شما مهم است. این را بدانید که انسان موفق تنها سعی بر این دارد که برای خودش زندگی کند، طبق معیارهای خودش، پس از قضاوت دیگران نمی ترسد و سعی بر اثبات خودش به دیگران ندارد.
• قضاوت کردن بجای دیگران: گاهی برداشت بد از افکار دیگران نیز می تواند باعث خودخوری شود. خیلی از مردم حتی به شما و کاری که انجام داده اید فکر نمی کنند، یا بهتر بگویم افرادی که برایشان مهم هستید سعی نمی کنند شما را قضاوت کنند بلکه تلاش می کنند به شما کمک کنند. در غیر این صورت نباید برای شما مهم باشد که هر کس چگونه فکر می کند. ما قادر به تغییر افکار دیگران نیستیم.
• عدم وجود اعتماد به نفس: وقتی شما به توانایی های خود پی نبرده اید و برنامه ریزی دقیقی برای زندگی نکرده اید، سعی می کنید خودتان را به خاطر اتفاقاتی که ممکن است حتی نقش زیادی در آنها نداشته باشید، سرزنش کنید. اولین قدمی که هر انسانی باید برای رسیدن به موفقیت خود بردارد، تقویت اعتماد به نفس و باور داشتن به خودش است.

عوارض احتمالی:

1. وقتی خودتان به توانمندی هایی که دارید ارزش نمی دهید و مدام در حال نشخوار ذهنی هستید، کم کم دیگران نیز برای شما ارزشی قائل نخواهند شد. از آنجایی که خودخوری هیچ تأثیر مثبتی در زندگی ما ندارد، به بررسی تأثیرات منفی خودخوری به طور جداگانه می پردازیم.
2. کاهش اعتماد به نفس: اعتماد به نفس یعنی باور داشتن به خود و انجام دادن کارهایی که به آن علاقه مند هستید. وقتی مدام خودتان را تخریب می کنید، این باورها را خراب می کنید و جرئت انجام کارهای بزرگتر را نخواهید داشت پس به سمت اهداف خود نمی روید.
3. اختلالات ذهنی و روانی: از آنجایی که ذهن شما به طور مداوم درگیر افکار منفی می شود، عکس العمل شما به مسائل پیچیده با عصبانیت بیشتری همراه خواهد شد و نمی توانید به درستی تصمیم بگیرید.
4. افسردگی و اختلال خواب: چنانچه خود را مسبب تمام اتفاقات بدی که افتاده است می دانید و از قضاوت دیگران می هراسید، در برقراری ارتباط مشکل دارید، در نتیجه با روی آوردن به افسردگی درخواست کمک می کنید. اکثراً هنگام خواب افکار پریشان وارد ذهن می شوند و با بیش از اندازه فکر کردن، کیفیت خواب به شدت پایین می آید.
5. نادیده گرفتن فرصت ها: تمام اشتباهاتی که در زندگی انجام می دهید، پله هایی هستند برای رسیدن به موفقیت های بیشتر. اگر به جای عبرت گرفتن از گذشته، سعی کنید خود را تخریب کنید، نمی توانید رشد عقلی داشته باشید.
6. یک طرفه نگاه کردن به قضایا: فرض کنید شما با دوستی دعوایی داشته اید و یا با همسرتان به مشکل خورده اید و تصمیم به جدایی گرفته اید، وقتی علت را از شما می پرسند آنقدر خودتان را با افکار سمی مشغول کرده اید که دیگر یادتان می رود آن فرد چه ضربه هایی به شما زده است، در نتیجه فقط خودتان را مقصر می دانید.

تشخیص:

1. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار.

درمان طب نوین:

• خودخوری را می توان مثل بیماری های دیگر درمان کرد، اگر خود را همانگونه که هستیم بپذیریم و به خاطر اشتباهاتمان خودمان را ببخشیم. هیچ انسانی نیست که کامل باشد پس قدر خودتان را بدانید و سعی کنید برای بهبود و پیشرفت موقعیت خود تلاش کنید. تمرینات زیر به درمان خودخوری کمک حائز اهمیتی می کنند. توصیه ما به شما این است که حتماً آنها را انجام دهید.
• پذیرش نواقص: اولین کاری که باید انجام دهید این است که خودتان را با تمام نواقص بپذیرید و رفتار مهربانانه ای با خود داشته باشید. اگر بپرسید چطور باید این کار را انجام دهیم برای شما مثال میزنم، فرض کنید قصد داشتید به دوستتان کمک کنید، اما مشکلات را برایش دو برابر کرده اید. به جای به کار بردن جملاتی چون “چرا اینطوری هستی همه چیز رو خراب کردی، دستت نمک نداره، خوبی کردن به تو نیومده و …” بهتر است بگویید: من می دانم تمام هدف تو این بود که باری از روی دوش دوستت برداری و من تلاشت را تحسین می کنم چون هر کسی حاضر به انجام این کار نیست. تمام آنچه که اتفاق افتاده تقصیر تو نیست و شاید اگر دوستت در جایگاه تو بود، وضعیت را به حال بدتری رها می کرد. پس ناراحت نباش و سعی کن آنچه که واقعا درست است انجام بدهی و منطقی فکر کنی”. با گفتن این جمله انگار با یک مشاور مشورت کرده اید و او به شما پیشنهادات و راهکارهای بهتری ارائه داده است. اینگونه رفتار دلسوزانه کردن با خودتان به شدت در کاهش خودخوری تأثیرگذار است.
• پیدا کردن نقاط ضعف و قوت: نقاط ضعف و قوت خودتان را در دفترچه ای بنویسید و برای خودتان مثال نقض بیاوریدبه طور مثال اگر اهمال کاری می کنید و هیچ کاری را جلو نمی برید، بروید یک دفترچه بردارید، یک جدول بکشید و زمانی را به یاد بیاورید که دست از تلاش کردن کشیده اید، اما بعد از آن راه نجات خودتان را پیدا کرده اید و شرایط را به طور کامل عوض کرده اید. مثال های نقض می تواند شامل تجربه شخصی خودتان، افراد مشهور و هر شخصی که چنین تجربه ای را داشته باشد. با مداومت در انجام این کار، آن باور غلط در ذهن شما از بین می رود و شما شروع به انجام کار می کنید.
• برای درمان خودخوری از حواس پنجگانه کمک بگیرید: از حواس پنج گانه خود استفاده کنید تا حواستان پرت شود. مثلاً چیزی را داشته باشید که وقتی آن را بو می کنید به شما حس آرامش می دهد، یا یک سوزن را با انگشتان خود بگیرید تا درد حاصل از آن حواس شما را پرت کند، همچنین می توانید دوش بگیرید و فکر خود را مدیریت کنید. در هر صورت سر خودتان را گرم کنید تا ذهنتان منحرف شود.
• افکار منفی را با مثبت جابجا کنید: بدانید چه زمان هایی زیاد از حد فکر می کنید و چه چیزی باعث می شود شما به این افکار منفی دامن بزنید. دقیقاً به حل آن مشکل بپردازید و سعی کنید گره های منفی ذهنتان را با افکار مثبت جایگزین کنید. شما بهترین کسی هستید که می توانید مغزتان را هدایت کنید. به مسایل منطقی فکر کنید و واقع بین باشید. یادتان باشید بدانید همیشه فرصت برای ساختن “منِ بهتر” وجود دارد.
• یاد بگیرید: آموزش ببینید. رفتارهایی که باعث می شود شما خودخوری کنید را بشناسید و انقدر تمرین کنید تا بتوانید در لحظه مناسب ترین رفتار را از خود نشان دهید. در واقع شما می توانید به ذهنتان یاد بدهید که هر چیزی را قبول نکند و هر مسئولیتی را گردن شما نیندازد. باور کنید که هر چقدر افکار مثبت در ذهن شما بیشتر باشد، زندگی رنگ بهتری به خودش می گیرد.
• گذشته را رها کنید: در حال زندگی کنید. آنچه که شما کرده اید و آنچه که رخ داده است، گذشته و شما بهتر است درس عبرت بگیرید و دنبال راه حل بگردید، در غیر این صورت باخته اید. انسان های خوشبخت کسانی هستند که از هر لحظه ای که می گذرد، لذت ببرند و حال خود و اطرافیانشان را خراب نکنند.
• زمان را مدیریت کنید: مدیریت زمان را در دست داشته باشید. عمر تنها چیزی است که همه انسان ها در هنگام مرگ افسوس می خورند که کاش لذت بیشتری از آن کرده بودند. پس هر زمان احساس کردید بیش از حد درگیر افکار منفی شده اید، آن را زودتر رها کنید و دنبال اقدامات موثرتری باشید. بدانید که وقت برای خودخوری کردن بسیار است و می توانید آن را به زمان دیگری موکول کنید. پس برنامه ریزی دقیق برای زندگی خود داشته باشید و افکارتان را مدیریت کنید.

فعالیت:

• روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه، غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.

نکته:

• مثال های خودخوری کردن: ای کاش اون محبت رو بهش نمی کردم! دستم نمک نداره، بهت گفت این کار رو انجام نده! گوش نکردی. حالا بیا درستش کن، هیچی نمیشی با این وضع درس خوندنت، همیشه همینی فقط بلدی اوضاع رو خراب تر کنی، این چه حرفی بود زدی؟ حالا دربارت چی فکر می کنند؟، هر کاری هم کنی باز فلانی از تو قشنگ تره و …